Vocht in huis? Elke druppel is er één te veel!

Vocht in huis? Elke druppel is er één te veel!

I N H O U D Inhoud. Vocht in huis? Elke druppel is er één te veel! Vocht in huis,... da s pas nattigheid! Vocht, een vaak voorkomend en vervelend probleem. Hoe een vochtprobleem herkennen? De schadelijke gevolgen liegen er niet om. Halve oplossingen achteraf = dweilen met de kraan open. Vocht is vocht, of niet? Vocht en spouwmuurisolatie. Oplossingen bij nieuwbouw. Oplossingen bij renovatie. Vocht en isolatie van hellende daken. Oplossingen bij nieuwbouw. Oplossingen bij renovatie. Wilde verhalen en hardnekkige misverstanden. Vermijd vocht, begin bij de juiste isolatie. Muren. Daken. p. 2 p. 3 p. 3-5 p. 6-7 p. 8-13 p. 14-18 p. 19 p. 20-23

Vocht in huis? Elke druppel is er één te veel! Vocht in huis,... da s pas nattigheid! Vocht, een vaak voorkomend en vervelend probleem. Met vocht in huis krijgen we vroeg of laat allemaal te maken, of we het nu willen of niet. Het kan onschuldige vormen aannemen, zoals condensatie op een badkamerspiegel of aan de binnenkant van een vensterraam, maar het kan ook verder gaan. Denken we maar aan vochtplekken op de binnen- en buitenmuren die op termijn steen, voegen en pleisterwerk ernstig kunnen aantasten. We beginnen alvast niet met een schone lei : enkele duizenden liters bouwvocht in huis na beëindiging van de bouwwerken zijn geen uitzondering. Vanaf de eerste dag moeten we de strijd tegen het vocht aanbinden en onze waakzaamheid mag niet verslappen. Nadien worden we, als bewoners, zelf een grote vochtbron. Denken we maar aan koken, wassen, douchen, baden...om van de eigen vochtproductie (transpireren, ademen, ) nog maar te zwijgen. Zoals we zullen aantonen in deze brochure, bestaat er voor de meeste vochtproblemen een oplossing en in veel gevallen kan het kwaad vermeden worden door een oordeelkundig gebruik en een correcte plaatsing van glaswolisolatie en door regelmatig en gecontroleerd ventileren. Let wel : isolatie op zich kan vochtproblemen niet oplossen, maar het is wel een belangrijk onderdeel van een totaalaanpak, waarbij eerst naar de VOCHT > 3

Vocht in huis, da s pas nattigheid! Hoe een vochtprobleem herkennen? oorzaken van het vochtprobleem moet gekeken worden. En netzomin kan het correct aanbrengen van glaswolisolatie de oorzaak van een vochtprobleem vormen. Een vochtprobleem duidelijk herkennen is een eerste stap op weg naar de remedie. Er is een aantal uit-wendige verschijnselen waarbij we met zekerheid vocht de schuld kunnen geven. Het speuren naar deze aanwijzingen is vooral van belang bij de geplande aankoop van een bestaande woning. Een eerste duidelijk teken vormen de donkere, vochtige plekken op de binnenmuren. Vaak komt daarbij het behang en het pleisterwerk los. Waar u vochtplekken vermoedt, maar niet duidelijk kunt zien, volstaat het soms om met de vingers of met de houten steel van een hamer licht op deze plekken te kloppen. Als er effectief vocht zit, zal het klopgeluid bijna steeds anders klinken dan op de rest van de muur. Binnenmuren die over de hele oppervlakte klam aanvoelen of klamme meubels getuigen niet noodzakelijk van concrete vochtige plekken, maar kunnen een aanduiding zijn van een luchtvochtigheid in huis, die permanent te hoog is. Ook beslagen ramen, klemmende deuren en een muffe geur wijzen hierop. Een andere aanwijzing van vocht vindt u bij schimmelvorming. Schimmel, zowel op hout als op muren, kan reeds optreden bij een relatieve vochtigheid van 80 %, daar waar condensatie pas voorkomt vanaf 100 % relatieve vochtigheid. Meestal is schimmel een vergevorderd stadium van een probleem dat al lang aanwezig is. Op andere plaatsen zie je dan weer op het behang of het pleisterwerk kleine kristalletjes. Ook hier loont het de moeite de zaak verder te onderzoeken. Roestplekken op buitenmuren, in de nabijheid van oude leidingen bijvoorbeeld, duiden bijna steeds op een probleem van lekkage en dus vocht. 4 >

De schadelijke gevolgen liegen er niet om. Vocht is helemaal niet onschuldig. Wanneer het niet voorkomen wordt, of niet verholpen, kan het onher-roepelijke schade aanbrengen aan een constructie. De levensduur van een gebouw wordt er onvermijdelijk door verkort. Overdadig vocht in huis beïnvloedt ons algemeen gevoel van behaaglijkheid en comfort. Een vochtprobleem leidt namelijk nagenoeg altijd tot schimmelvorming. Esthetisch vormen deze schimmels een probleem, maar ook onze gezondheid kan er onder lijden. Vooral de luchtwegen zijn er gevoelig aan. Tenslotte vertaalt een te hoog vochtgehalte in huis zich steevast in een hoger energieverbruik. Muren en meubilair voelen klam en kil aan en verluchten helpt hier maar gedeeltelijk wanneer de oorzaken van het vochtprobleem niet worden weggenomen. Een drogere woning betekent in dit geval meer stoken. Helemaal niet interessant voor ons huishoudbudget en evenmin in het belang van het milieu! Halve oplossingen achteraf = dweilen met de kraan open. Vaak probeert men een vochtprobleem met lapmiddeltjes op te lossen of te verdoezelen, waardoor het enkel maar erger wordt. Wegens de mogelijk grote schade op termijn, dient de oorzaak van een vochtpro-bleem ernstig genomen te worden. Een nieuw stuk behang lost niets op, ook een nieuwe bepleistering neemt de oorzaken van het vocht niet weg. Buitenmuren impregneren met een vochtwerend product kan in bepaalde gevallen voor verbetering zorgen. Vochtplekken op binnenmuren werden vroeger vaak verdoezeld met een charmante en decoratieve lambrisering. Hiermee los je echter de infiltraties niet op. Eerst moet de ondergrond gezond gemaakt worden Regelmatig en voldoende ventileren blijft van kapitaal belang. Het moet echter wel gecontroleerd gebeuren om overdreven energieverlies tegen te gaan. Let wel : ventileren helpt enkel overtollige vochtigheid af te voeren VOCHT > 5

Vocht is vocht, of niet? Oppervlaktecondensatie. Bouwvocht. Diverse oorzaken kunnen aan de basis liggen van een vochtprobleem. Eén ding is zeker : het oordeelkundig plaatsen van een isolatie (het juiste product in de juiste toepassing) ligt niet aan de oorsprong van de narigheid. Anderzijds zal het aanbrengen van isolatiemateriaal niet noodzakelijk het probleem oplossen, tenzij het probleem juist voortvloeit uit het gebrek aan isolatie. Kijken we nu even naar de oorzaken van de meest voorkomende vochtproblemen in huis. Waarschijnlijk het meest gekend is opstijgend vocht. Dit komt vooral voor bij een slechte of beschadigde waterkering of bij totale afwezigheid ervan. Via de capillaire werking (zuigkracht) van de stenen en het pleisterwerk, kan het in bepaalde gevallen makkelijk tot anderhalve meter hoog stijgen. Doorslaand vocht vormt een ander hardnekkig probleem, waarbij water de muren (vooral aan de regenkant) binnendringt langs stenen en langs voegen. Dergelijke buitenmuren staan permanent nat, en bij de minste onvolkomenheid in de spouw, zoals slecht geplaatste spouwankers, geklemde stukken steen en mortelbaarden of slecht aangebrachte isolatie, slaat het water onherroepelijk door naar de binnenmuur! Oppervlaktecondensatie vormt een frequent probleem. Lucht bestaat enerzijds uit droge lucht en anderzijds uit waterdamp. Hoe hoger de luchttemperatuur, hoe meer water- damp de lucht kan bevatten. Hoe kouder de lucht, hoe minder waterdamp hij kan verdragen. Bij een hoge luchtvochtigheid slaat waterdamp altijd neer op koude oppervlakken. Bij het nemen van een warme douche in de badkamer bijvoorbeeld, is dit meestal de spiegel. Maar ook een slecht geïsoleerde muur voelt kouder aan dan de omgeving, en dan slaat de waterdamp neer op die muur. Inwendige condensatie is het gevolg van dampdruk- en temperatuursverschillen over een constructie. Het is duidelijk dat de aanwezigheid van thermische isolatie in constructies (b.v. hellende daken, spouwmuren, ) leidt tot grotere temperatuursverschillen over het bouwdeel : in geïsoleerde constructies kan zich condensatie voordoen op de materiaalvlakken aan de koude zijde van de isolatie, NIET IN DE ISOLATIE. Bouwvocht wordt vaak onderschat. Vergeet echter niet dat in een pas afgewerkte nieuwbouw gemakkelijk enkele duizenden liters bouwvocht zit (mortel, bepleistering, stenen, chape...). Vooraleer met de eindafwerking (schilderen b.v.) te beginnen, eerst een tijdlang goed verluchten en verwarmen tot het meeste bouwvocht verdampt is. Woonvocht is iets waar we meestal niet bij stilstaan, maar zelf produceren we ook wel ettelijke liters vocht in huis, denken we maar aan transpiratie, ademen of aan damp uit de badkamer, maar ook wassen en koken dragen hun steentje bij... Probeer uw eigen woonvochtbijdrage tot een minimum te beperken en zorg steeds voor voldoende ventilatie. Accidentele insijpeling kan o.a. plaatsvinden via het dak en wordt meestal veroorzaakt door loszittende of weggewaaide pannen. Ook voorbijrijdende auto s die water tegen de muur doen opspatten vormen een bron van accidentele insijpeling. 6 >

VERSCHIJNINGSVORMEN VAN WATER (AGGREGATIETOESTANDEN) We kennen water in zijn drie verschijningsvormen, namelijk vloeibaar, vast of gasvormig. Door water voldoende af te koelen, gaat het over van de vloeibare fase naar de vaste fase (ijs). Door water op te warmen gaat het over van de vloeibare naar de gasvormige fase (waterdamp). RELATIEVE VOCHTIGHEID : De luchtvochtigheid wordt uitgedrukt in percent. 50% luchtvochtigheid betekent dat een bepaald volume lucht van een kubieke meter de helft van zijn volume aan waterdamp bevat. Hoe warmer, hoe vochtiger, denk maar aan het drukkend gevoel in de zomer. Hoe kouder, hoe minder vochtigheid de lucht kan verdragen. Een voorbeeld daarvan is de mist s morgens tijdens koudere maanden. Wanneer de hoeveelheid waterdamp in de lucht constant blijft, maar de temperatuur daalt, bedraagt de relatieve vochtigheid op een bepaald moment 100%. Dit noemt men verzadiging. Bij een verdere temperatuurdaling verandert de damp in waterdruppels. Het dauwpunt is dus de temperatuur waarbij waterdamp begint te condenseren. Dit fenomeen kunt u makkelijk vaststellen, wanneer u bijvoorbeeld van de koude buitenlucht naar binnen gaat in een warmere, vochtiger omgeving. Meteen zullen de glazen van uw bril beslaan. Een ander voorbeeld: tijdens het koken beslaan de ramen van uw keuken. Deze koudere oppervlakken (bril, ramen,...) kunnen minder vocht verdragen, waardoor er condensatie optreedt. Voorbijrijdende auto s die water tegen de muur laten opspatten, vormen een bron van accidentele insijpeling. Hetzelfde doet zich voor in huis, wanneer een binnenmuur kouder aanvoelt dan de rest van de kamer, door slecht geplaatste isolatie of het ontbreken ervan. BEPALING VAN HET DAUWPUNT MET DE GLASER-METHODE : De Glaser methode laat toe op nauwkeurige wijze voor een muur of een constructie te berekenen waar condens kan optreden. Hierbij wordt rekening gehouden met diverse parameters zoals: laagdikte, isolatiewaarde van de materialen, klimaatklasse van het gebouw, het buitenklimaat. Een computerprogramma berekent dan het dauwpunt of de condensatie van het moment zelf, maar ook de evolutie in de toekomst. De methode van Glaser is aangenomen op Europees niveau en werd beschreven in het normontwerp pren 13788. VOCHT > 7

Vocht en spouwmuurisolatie. VOOR GEDETAILLEERDE UITLEG, ZIE ONZE BROCHURE ISOLATIE VAN SPOUWMUREN In vorige hoofdstukken hebben we gezien hoe ongewenst vocht er toch in slaagt onze woning binnen te dringen en op welke plaatsen. Een kordate aanpak is hier op z n plaats. Laten we nu de verschillende scenario s ontleden en kijken wat er in de praktijk tegen het vocht te doen valt. Oplossingen bij nieuwbouw. Techniek van het isoleren tussen binnen-en buitenblad. 6l/m 2. min 3l/m 2. min 3l/m 2. min De spouwmuur is ontstaan in gebieden waar men vaak af te rekenen heeft met slagregen, regen in combinatie met wind. De evolutie van massieve constructies naar spouwmuren had juist als doel de problematiek van doorslaand vocht aan te pakken. Een spouwmuur bestaat uit een binnen- en buitenmuur, gescheiden door een luchtspouw. De scheiding tussen het droge binnenblad en het vaak natte buitenblad moet steeds gegarandeerd blijven. Dit kan alleen door een correcte uitvoering/opbouw en het gebruik van de juiste materialen. Bij de klassieke spouwmuur zoals we die in België kennen, is het parement vaak opgetrokken in baksteen, een poreus materiaal. Bij een correct uitgevoerde spouwmuurconstructie en gedeeltelijke vulling is de kans op contact met doorslaand vocht minimaal. Vooral bij volledige vulling is er een rechtstreeks contact met water dat langs het buitenblad binnendringt. Kies daarom een isolatiemateriaal dat blijvend waterafstotend is, zoals Isover glaswol. Door de volgende instructies in acht te nemen kunt u gespaard blijven van heel wat narigheid. 8 >

Hoe doorslaand vocht vermijden én afvoeren : > zorg steeds voor een ononderbroken waterkering die afloopt naar buiten toe. > voorzie ook een waterkerende laag boven raam- en deuropeningen. > laat de spouwankers steeds afhellen naar buiten toe. > vermijd mortelbaarden of andere contactpunten tussen binnen- en buitenblad. Zo kan er geen vocht van buiten tot aan de binnenmuur raken. > werk de binnenmuur steeds af met een luchtdichte pleisterlaag. Bij zichtbaar metselwerk binnen wordt de luchtdichte laag aan de spouwzijde van het binnenblad aangebracht. juist fout Doorslaand vocht. Oppervlaktecondensatie is het gevolg van de aanwezigheid van koudebruggen=plaatsen waar er lokaal een lagere temperatuur heerst dan elders in de omgeving. Deze dienen tot een minimum beperkt te worden door : > de isolatie te laten doorlopen tot onder de waterkering en tot in de hoeken om koudebruggen te vermijden. > steeds volgens de aanbevolen methode tewerk te gaan, d.w.z. van binnen naar buiten toe. Trek eerst de binnenmuur op, breng de isolatie aan en laat de platen goed aansluiten tegen elkaar en tegen de dragende muur ; dit om convectiestromingen te vermijden. juist fout Oppervlaktecondensatie. VOCHT > 9

Vocht en spouwmuurisolatie. juist fout Opstijgend vocht. Hoe opstijgend vocht verhinderen : > ononderbroken waterkerende laag inmetselen aan de funderingsaanzet. > pleisterlaag wegkappen onderaan zodat deze boven de waterkering uitkomt en niet in contact komt met de afgewerkte vloer. Hoe bouw-en woonvocht binnen de perken houden : > scherm tijdens het bouwproces de spouwen af tegen regenwater. Dit voorkomt de uitbloeiingen op de muur. > laat nog niet verwerkte isolatiepanelen niet rondslingeren op de werf, zodat ze niet met vocht of regen in contact komen. > hou de eigen vochtproductie binnen de perken. Geen condensatie in de isolatie! Hoewel tijdens de winterperiode water kan condenseren aan de spouwzijde van het buitenblad, stelt deze hoeveelheid water niets voor in vergelijking met de doorslag van een stevige plensbui (ref. p. 8). Dit is totaal onschadelijk voor de isolatie en in elk geval grijpt de condensatie niet plaats in de glaswolisolatie. Isover zorgt voor een optimale bescherming van zijn producten. CONCLUSIE > De spouwmuur werd initieel bedacht om het natte buitenblad te scheiden van het droge binnenblad en dat moet steeds zo blijven. Verzorg de uitvoering én maak gebruik van blijvend waterafstotende glaswolplaten, met een hoge aanpassingsgraad. 10 >

Oplossingen bij renovatie. juist Techniek van het isoleren aan de buitenzijde. Bij het renoveren van muren komt men vaak tot de vaststelling dat er helemaal geen spouw en/of isolatie aanwezig is. Isoleren langs de buitenzijde van de muur kan hier een oplossing bieden. Een te renoveren buitenmuur is vaak een volsteense, massieve bakstenen constructie, waar doorslaand vocht dikwijls een bron van narigheid vormt. Dit kan opgelost worden door een buitenbekleding die vóór de muur geplaatst wordt. Waak er steeds over dat pro-blemen van opstijgend vocht eerst de wereld worden uitgeholpen. Wanneer blijkt dat de waterkering beschadigd of zelfs volledig afwezig is, moeten de muren eerst onderkapt worden om een sluitend membraan aan te brengen (injecteren aan de funde-ringsvoet behoort ook tot de mogelijkheden). Bij deze techniek wordt tegen de buitenzijde van de muur een regelwerk in hout of metaal aangebracht, waartussen de isolatie wordt geplaatst en daarop komt eventueel een regenscherm. De latten zorgen voor de noodzakelijke spouwbreedte waardoor er voldoende dik kan geïsoleerd worden. Voor de buitenste laag kan men kiezen uit diverse materialen, waaronder dakpannen, hout, vezelcementplaten, PVC... fout Oplossingen bij renovatie. VOOR Door buitenaf te isoleren, wordt het gebouw als het ware volledig ingepakt, krijgen koudebruggen minder kans en gaat binnen geen ruimte verloren. NA VOCHT > 11

Vocht en spouwmuurisolatie. Bij de productie van glaswol voor spouwmuurtoepassingen worden alle vezels permanent met siliconen bestoven zodat elke vezel op zich blijvend waterafstotend behandeld is. Alternatief : isoleren langs de binnenzijde. Geeft men er de voorkeur aan niet te werken met een gevelbekleding, dan kan men ook isoleren aan de binnenzijde. Er moet wel op gewezen worden dat bepaalde details niet eenvoudig volledig lucht- en dampdicht kunnen afgewerkt worden en bovendien kunnen er steeds lijn-koudebruggen blijven. Een loodrechte aansluiting van een binnenmuur met de buitenmuur blijft een zwak punt. Bij de techniek van isoleren aan de binnenzijde zijn er volgende systemen mogelijk : > Een gekleefde voorzetwand, bestaande uit een stijve glaswolplaat die fabrieksmatig verkleefd zit op een gipskartonplaat, voorzien van een aluminium lucht- en dampscherm. Voorwaarde voor deze toepassing is echter de vlakheid van de bestaande muur. Bovendien moet de muur droog zijn. > Een metalen of houten frame, waartussen een glaswolplaat wordt geplaatst, af te werken met een lucht- en dampscherm en 1 of meerdere gipskartonplaten. Van kapitaal belang is steeds te zorgen voor een gezonde, droge ondergrond. CONCLUSIE > Bij een vochtprobleem met een buitenmuur is een isolerende structuur aan de buitenzijde, voorzien van glaswol, te verkiezen boven het zoeken van een oplossing langs de binnenzijde. Belangrijke eigenschappen van Isover glaswol toegepast in buitenmuren. > Isover glaswol is niet-capillair. Sommige materialen bevatten in hun massa kleine holten. Die poriën werken als buisjes, waarin een zekere hoeveelheid water kan opgezogen worden en ook weer kan worden afgestaan wanneer de condities zich voordoen. Typisch aan glaswol is dat de vezels kriskras door elkaar liggen. Er is dus niet echt sprake van de aanwezigheid van buisjes, omdat hiervoor twee naast elkaar liggende vezels parallel moeten zijn : gevolg = géén opzuiging. Mede omwille van het feit dat dit fenomeen zich enkel voordoet bij materialen waarvan de afmetingen van de poriën groter zijn dan deze bij glaswol. > Isover glaswol is waterafstotend tot in de massa. Bij de productie van glaswol voor spouwmuurtoepassingen worden alle vezels permanent met siliconen bestoven, zodat elke vezel op zich blijvend waterafstotend behandeld is. Het zijn dus niet de glasvliezen op de isolatie die het product vochtwerend maken, maar de glaswolvezels zelf die werden behandeld. > Isover glaswol is niet hygroscopisch. Poreuze materialen die hygroscopisch zijn, nemen reeds bij lage relatieve vochtigheid water op. Voorbeelden hiervan zijn : hout, cement... Enkel beperken van de relatieve vochtigheid voorkomt overdadige vochtopname. Isover glaswol daarentegen is blijvend waterafstotend en neemt daarom geen vocht op, bij om het even welke relatieve vochtigheid. > Isover glaswol is samengesteld uit lange 12 >

Isover glaswol is samengesteld uit lange vezels. Isover glaswol is niet-capillair en niet hygroscopisch. vezels. Deze maken mooie aansluitingen mogelijk, zowel onderling als met de draagmuur. Eventuele oneffenheden van de binnenmuur worden opgevangen door het hoge aanpassingsvermogen van de glaswolisolatie. Eens geplaatst in de spouwmuur, lopen de vezels bovendien in verticale richting. Hierdoor wordt vocht dat eventueel doorslaat door het buitenblad en in contact mocht komen met de glaswol, van boven naar beneden afgevoerd door de drainerende werking tengevolge van de vezelrichting. In het slechtste geval (een buitenmuur blootgesteld aan hevige slag-regen) gaat het toch slechts om de buitenste 2-3 mm van de glaswol. Isover glaswol is perfect aansluitend. > Isover glaswol is perfect aansluitend. De afwezigheid van een tand- en groefsysteem bevordert de aansluiting van de Isover glaswolplaten onderling en met het bouwdeel. > Isover glaswol voldoet aan de recentste Europese Normen : waterproof LongTerm en ShortTerm, en is ATG goedgekeurd. VOCHT > 13

Vocht en isolatie van hellende daken. VOOR GEDETAILLEERDE UITLEG, ZIE ONZE BROCHURE ISOLATIE VAN HELLENDE DAKEN Oplossingen bij nieuwbouw. Een hellend dak is per definitie een overkapping die ons beschermt tegen allerlei weersinvloeden : zon, maar ook en vooral neerslag. Het dakschild is van oorsprong een lichte constructie. Zonder het treffen van een aantal maatregelen is het een bijzonder luchtopen bouwdeel. Wie luchtopen zegt, zegt dampopen met alle gevolgen vandien. Om van een bouwfysisch goed functionerend hellend dak te mogen spreken, moet aan volgende voorwaarden worden voldaan : regendichtheid, luchtdichtheid, dampdichtheid en thermische kwaliteit. juist Geef onderkoelingscondensatie geen kans : Onderkoeling is het fenomeen waarbij oppervlakken, o.a. daken van huizen en auto s, kouder komen te staan dan de omgevingstemperatuur. Dit impliceert dat de warmere, vochtigere buitenlucht de kans heeft om te gaan condenseren, op die koudere delen. Laat men nu een ventilatieruimte onderaan het onderdak en trekt men die vochtigere buitenlucht aan, dan heeft men een reële kans op onderkoelingscondensatie. Isoleer uw hellend dak correct : zorg voor een volledige vulling met glaswolisolatie, in combinatie met een dampopen en capillair onderdak. Ook de kwaliteit van het dampscherm zelf en van de uitvoering bepalen mede het succes. fout Onderkoelingscondensatie. 14 >

Oppervlaktecondensatie tot nul herleiden : > vermijd koudebruggen : geen volledig ingepakte flensdekens + flensdekens vastnieten op de zichtzijde, niet aan de zijkant van de draagstructuur. > overal in het dak een lucht- en dampscherm aanbrengen aan de warme zijde (binnenkant). De dampschermklasse wordt bepaald door de binnenklimaatklasse. Voor een normale woning bedraagt deze 2 à 3. > in het geval er een niet of weinig ademend onderdak werd geplaatst (b.v. bitumineuze onderdaken), moet de geïsoleerde structuur lucht-en dampdicht afgewerkt worden met een polyamide dampscherm. Deze folie past zich aan verandering van de relatieve vochtigheid aan en houdt de ruimte waar hij geplaatst werd droog. > nooit dampscherm en isolatie doorboren. Alles moet lucht- en dampdicht zijn, anders krijgen we lucht-en warmtelekken met condensatie als gevolg. > alle leidingen komen in een speciaal daartoe bestemde leidingenspouw, om isolatie en damp/ luchtscherm niet te beschadigen. juist juist fout Condensatie. VOCHT > 15

Vocht en isolatie van hellende daken. Accidentele insijpeling oplossen : > weggewaaide of gebroken pannen steeds onmiddellijk vervangen + onderdak voorzien. > schenk de nodige aandacht aan de detaillering van de goten voor een probleemloze afvoer van het water. Woonvocht zelf binnen de perken houden : > droog het pasgewassen linnen bij voorkeur buiten of in de droogtrommel. > let op met het overdrijven in dampproductie bij het douchen, baden, CONCLUSIE > Isoleer met flexibele platen of dekens, die mooi aansluiten met de draagstructuur en bovenal : zorg voor een continu lucht-en dampscherm en een zo volledig mogelijke vulling van de dakspouw. juist fout Isoleer met flexibele glaswolplaten of -dekens die mooi aansluiten met de draagstructuur en zorg voor een continu lucht- en dampscherm. 16 >

Oplossingen bij renovatie. De basiseisen die aan een te renoveren hellend dak worden gesteld zijn identiek aan deze van een nieuwe hellende dakconstructie : regen-, lucht- en dampdicht-heid aangevuld met de nodige thermische kwaliteit. Vergewis u eerst van de toestand waarin het dak zich bevindt. Is de woning reeds langere tijd in uw bezit, dan kent u wellicht de toestand van het dak. Wenst u een bestaande woning aan te kopen, kijk dan vooraf goed na of en hoe het dak eventueel geïsoleerd is. Onderkoelings -, oppervlakte - en inwendige condensatie lopen parallel met de oplossingen van een nieuwbouw : een volledige vulling van de structuur, een continu lucht-en dampscherm en een bij voorkeur, capillair en dampopen onderdak. In daken en spouwmuren, trachten we eerst het oppervlak te reinigen en te drogen, vooraleer men de isolatie plaatst. In geen geval wordt er isolatie geplaatst in een vochtig dak of in een vochtige omgeving. Isolatie in 2 lagen. Als de kepers niet genoeg plaats bieden voor voldoende isolatiedikte, kunt u ook 2 lagen aanbrengen. Dit kan met 2 lagen onbeklede glaswolplaten, afge-werkt met een luchten dampdichte laag. Ofwel 1 laag onbeklede glaswolplaat met daarboven een spijkerflensdeken. Accidentele insijpeling. Herstel het onderdak of breng er een aan. Indien de dakbedekking blijft liggen, kunt u langs de binnenkant een soepel onderdak aanbrengen. Wanneer u tevens de dakbedekking renoveert, kunt u meteen een stijf capillair en dampdoorlatend onderdak plaatsen. LET OP : Wees op uw hoede voor een verlegging van het condensatieprobleem. Na isolatie kan er druppelvorming optreden op de dakramen langs de binnenzijde, omdat de beglazing op dat moment het koudste oppervlak wordt, terwijl dit niet het geval was voor het isoleren van het hellend dak. juist fout Oplossing bij renovatie. VOCHT > 17

dakafdichting eventueel ballast isolatie eventueel dampscherm Vocht en isolatie van hellende daken. afschotlaag juist dakvloer Een speciaal geval verdient onze aandacht : het platte dak. Bij renovatie zien we soms de bewoners zelf extra ruimte aan de woning bouwen, en dit vaak met een plat dak. Een grondige kennis van de opbouw van een plat dak en de juiste isolatie ervan is strikt noodzakelijk, anders heb je gegarandeerd vocht in huis! dakdichtingsmembraan Het warme dak. met buitenlucht geventileerde spouw isolatie De opbouw van een plat dak is omgekeerd aan deze van een hellend dak. Van binnen naar buiten onderscheiden we volgende elementen: - draagstructuur - uitvullingschape voor afwatering - dampscherm - isolatie - dakdichtingsmembraan - eventuele ballast ter bescherming van dakdichting Voor platte daken worden nog slechts lucht- en dampscherm binnenafwerking fout Het lichte koude dak. twee dakontwerpen toegelaten : het warme en het omgekeerde dak. Bij het warme dak worden dampscherm, thermische isolatie en dakafdichting bovenop de draagvloer aangebracht (om inwendige condensatie te vermijden dient een gepast dampscherm aangebracht te worden). Bij het omgekeerde dak is de dakafdichting rechtstreeks op de draagvloer aangebracht en bevindt de thermische isolatie zich bovenop de dakafdichting. Beide dakontwerpen kunnen als luchtdicht worden beschouwd. CONCLUSIE > Een tussen de dakstructuur geïsoleerd en geventileerd plat dak, is omwille van gebrek aan luchtdichtheid, zeer condensgevoelig en bijgevolg af te raden. 18 >

Wilde verhalen en hardnekkige misverstanden. isolatie slorpt water op en verergert enkel maar een reeds bestaand vochtprobleem... Dit is helemaal fout omwille van volgende redenen: glaswolisolatie neemt geen water op. De vezels werken ongeveer als de veren van een eend. Hun oppervlakte is zo klein, dat ze geen watermoleculen kunnen opnemen, integendeel ze stoten water af. Drijf uw geluk echter niet te ver : glaswolisolatie die eerst dagenlang onbeschermd in de regen ligt op een werf en pas dan geplaatst wordt, zal toch een zekere hoeveelheid water kunnen bevatten, niet in maar tussen de vezels. Bij normaal gebruik kan dit zich niet voordoen. een stevige isolatielaag is juist de oorzaak van condensatie en schimmelvorming... Laat u niet misleiden door dergelijke foute geruchten en beweringen. Het is immers onomstootbaar vastgesteld en bewezen dat enkel daar problemen optreden waar de isolatie ontbreekt of verkeerd werd aangebracht. om vocht buiten te houden, moet u letterlijk en figuurlijk ramen en deuren zo goed als luchtdicht maken... Nog zo een misvatting. Isoleren en ventileren gaan immers hand in hand. Het heeft geen zin om alles potdicht af te sluiten, om de warmte binnen te houden (omdat men heeft geïnvesteerd in een isolatie en men dus wil dat deze rendeert!). Ventileren is absoluut noodzakelijk en in Wallonië staat men daar al verder mee : daar heeft men naast de thermische wetgeving ook al een ventilatienorm die van kracht is! isolatie lost een vochtprobleem op... Dit klopt niet, meer nog, onoordeelkundig geplaatste isolatie kan zelfs een vochtprobleem verergeren. Het is daarom absoluut noodzakelijk om eerst de oorzaak van het vochtprobleem krachtig aan te pakken en pas dan te isoleren. VOCHT > 19

Vermijd vocht, begin bij de juiste isolatie. Glaswol is in alle omstandigheden een verantwoorde keuze! Glaswol is niet hygroscopisch, dat wil zeggen niet vochtopnemend en heeft geen capillaire werking. Met andere woorden glaswol trekt geen vocht aan en slorpt geen vocht op. Daarenboven blijft de duurzaamheid behouden : ze is vormstabiel, zakt niet uit, rot niet en vormt geen voedingsbodem voor schimmels en ongedierte. De prestaties (thermisch en akoestisch) van glaswol in contact met vochtige lucht of vochtige materialen blijven behouden. Isover spouwplaten zijn ook in de massa gesiliconeerd als bijkomende bescherming tegen vocht. Eens geplaatst in de spouwmuur lopen de vezels in verticale richting, waardoor water, dat in contact komt met de isolatie naar beneden wordt afgevoerd. 20 >

Muren. Isover mupan façade is de aangewezen glaswolisolatie voor spouwmuren. Isover mupan façade is een harde glaswolplaat, voorzien van een geel Vetrotex glasvlies en een zwart weerbestendig glasvlies. De ideale oplossing voor wie stijve minerale isolatiematerialen verkiest. Isover mupan façade is tevens de ideale oplossing bij renovatie voor gevels langs de buitenzijde. De platen zijn flexibel voor een vlotte plaatsing en kunnen probleemloos en precies versneden worden dankzij het Isover couplène mes. Ze kunnen bovendien tegen een stootje en zijn dus bestand tegen de ruwe omstandigheden op een werf. Isover mupan façade Voor het na-isoleren van muren aan de binnenzijde, kleeft men op de binnenmuur een Isover calibel voorzetwand. De Isover calibel voorzetwand bestaat uit een harde glaswolplaat, verlijmd op een 10 mm dikke gipskartonplaat. Een tweede methode voor het isoleren langs de binnenzijde bestaat erin te werken met een houten of metalen regelwerk. Tussen de regels wordt Isover sonepanel of Isover soneroll geklemd en het geheel kan lucht- en dampdicht afgewerkt worden door het plaatsen van een dampscherm. De structuur kan dan afgesloten worden met één of meerdere gipsplaten. Isover calibel Isover sonepanel VOCHT > 21