Observatorium voor Toerisme te Brussel EDITIE 2010

Observatorium voor Toerisme te Brussel EDITIE 21 JAARVERSLAG 29 toeristische overnachtingen culturele diensten transport profiel van de reiziger

Foto s van de omslag Europees Parlement OPT / J.-P. Remy L Art de la Fugue (gastenkamers) OPT / J.-P. Remy Hallepoort OPT / J.-P. Remy Berlaymont OPT / J.-P. Remy Festival Couleur Café OPT / J.-P. Remy Flageyplein OPT / J.-P. Remy Foto s van de binnenpagina s P. 9, 12, 13: L Art de la Fugue (gastenkamers) OPT / J.-P. Remy P. 1, 15, 2, 23, 25, 26, 29, 36: Crowne Plaza Brussels Europa OPT / J.-P. Remy P. 16: The Dominican Brussels Hotel OPT / J.-P. Remy P. 18, 19, 24: Brussels Welcome Hotel OPT / J.-P. Remy P. 3: Europees Parlement OPT / J.-P. Remy P. 35: Schuman OPT / J.-P. Remy P. 38: Grote Markt, Stadhuis OPT / J.-P. Remy P. 39: Hallepoort OPT / J.-P. Remy P. 4: Mini-Europa OPT / J.-P. Remy P. 41: Atomium OPT / J.-P. Remy P. 42: Tour & Taxis OPT / J.-P. Remy P. 43: Koninklijke serres van Laken OPT / J.-P. Remy P. 49: Brussels South Charleroi Airport OPT / J.-P. Remy P. 54: Koninklijke Sint-Hubertusgalerijen OPT / J.-P. Remy P. 55: Kunstberg OPT / J.-P. Remy P. 4, 11, 14, 17, 21, 28, 37, 44, 45, 46, 47, 48, 52: Fotolia P. 8, 22, 27, 31, 32, 33, 34, 5, 51, 53: Photo Disc & Photo Alto

toeristische overnachtingen I. toeristische overnachtingen 8 meeting industry II. meeting industry 26 EDITIE 21 JAARVERSLAG 29 culturele diensten III. culturele diensten transport IV. transport 38 44 V. profiel van de reiziger profiel van de reiziger 54 De publicaties en de persberichten van het Observatorium voor Toerisme te Brussel zijn sedert november 21 beschikbaar op het internet: www.observatoriumtoerisme.irisnet.be of www.observatoiretourisme.irisnet.be.

12 de uitgave van het jaarverslag van

het Observatorium voor Toerisme te Brussel In 29 is het toerisme sterk getroffen door de fi nanciële crisissen. De Brusselse hotelsector heeft zijn activiteit zien dalen: 1,4% minder overnachtingen. Hierbij moet worden aangestipt dat de vrijetijdsovernachtingen gestegen zijn met 7%, maar dat het zakentoerisme met 8% is gedaald. Rekening houdend met de economische situatie, deed Brussel het goed in vergelijking met andere Europese steden. Niet de hele MICE-sector is echter getroffen door de crisis. We zien immers dat de PCO s 385 vergaderingen/congressen hebben georganiseerd. Dat is een stijging met 115%. Wat het aantal vergaderingen van meer dan 3 personen betreft, staat Brussel volgens de criteria van de Union of International Associations (UIA) op de 1 ste plaats in Europa. Voor vergaderingen van minder dan 5 personen daarentegen is Brussel volgens de criteria van het International Congress & Convention Association (ICCA), gezakt naar de 21 de plaats. Het aantal bezoekers van de musea en attracties is in 29 met 1,9% gestegen. De indicatoren voor 21 lijken zeer positief: er is beterschap op komst! Peter De WILDE Administrateur-generaal, Toerisme Vlaanderen Patrick BONTINCK Directeur generaal, Brussel Internationaal Toerisme & Congres Viviane JACOBS Directeur generaal, Offi ce de Promotion du Tourisme de la Wallonie et de Bruxelles

JAARVERSLAG 29 Inhoud INLEIDING 4 I. TOERISTISCHE OVERNACHTINGEN 1 Het aanbod 8 1.1 Het hotelaanbod 8 1.2 Het jeugdlogiesaanbod 9 1.3 Het gastenkameraanbod 9 1.4 Het apparthotelaanbod 9 1.5 Het toeristisch logiesaanbod volgens aantal etablissementen (hotels, jeugdherbergen en gastenkamers) per gemeente 9 2 De bezettingsgraad 11 2.1 Totaal aantal overnachtingen (behalve de gastenkamers) 11 2.1.1 Totaal aantal overnachtingen van 1999 tot 29 11 2.1.2 Totaal aantal overnachtingen van 1999 tot 29 12 2.1.3 Totaal aantal overnachtingen in de belangrijkste Belgische steden 12 2.1.4 De drie belangrijkste buitenlandse markten voor de belangrijkste Belgische steden 13 2.1.5 Totaal aantal overnachtingen in enkele Europese steden 13 2.1.6 Binnenlandse en buitenlandse overnachtingen in enkele Europese steden 14 2.1.7 De drie belangrijkste buitenlandse markten in enkele Europese steden 14 2.1.8 Indruk van de internetgebruikers over enkele Europese steden 15 2.2 Overnachtingen in hotels 16 2.2.1 Aantal overnachtingen per categorie (aantal sterren) 16 2.2.2 Totaal aantal hotelovernachtingen per gemeente van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 17 2.2.3 Bezettingsgraad in hotels voor enkele Europese steden 18 2.2.4 Aantal overnachtingen in hotels naar land van herkomst 19 2.2.5 Aantal overnachtingen in hotels naar land van herkomst en naar doel van het verblijf 2 2.2.6 Aantal overnachtingen per maand en per doel van het verblijf 21 2.2.7 Aantal overnachtingen per maand en per markt 22 2.3 Het jeugdlogies 23 2.3.1 Overnachtingen in jeugdlogies naar land van herkomst 23 2.3.2 Seizoenspreiding met betrekking tot de overnachtingen in jeugdlogies 24 2.4 De gastenkamers 24 2.4.1 Overnachtingen in gastenkamers naar land van herkomst 24 2.4.2 Seizoenspreiding met betrekking tot de overnachtingen in gastenkamers 25 2.4.3 Profi el van het klienteel van gastenkamers 25 II. MEETING INDUSTRY 1 Het aanbod aan vergaderzalen 26 2 De internationale vergaderingen 26 2.1 Aantal vergaderingen van internationale verenigingen (UIA - Union of International Associations) in de belangrijkste steden 26 2.1.1 Aantal vergaderingen van internationale verenigingen in de belangrijkste steden 27 2.2 International Congress & Convention Association (ICCA) 28 3 Congresorganisatoren 28 4 Special venues 3 5 Beurzen & Salons 31 5.1 Terugkerendesalons en beurzen in Brussel 31 5.2 Profi el van de bezoekers aan het MoOD Salon 31 6. Analyse van de MICE-cliënteel van Brussel en de perceptie van de stad 33 6.1 Wat is de aard van de ondervraagde organisatie / vennootschap? 33 6.2 Welke type vergaderinfrastructuur bezitten de ondervraagde bedrijven/ organisaties? 33 6.3 Welke zijn de redenen voor de vergaderingen buitenshuis? 33 6.4 Welke zijn de keuzemotivaties voor de bestemming (meervoudige keuze)? 33 6.5 Type evenement 34 6.6 Van welke type infrastructuur werd door de respondenten gebruik gemaakt? 34 6.7 De keuze voor een hotel om een vegadering te organiseren 34 6.8 Kent u? 35 6.9 Zou u binnenkort vergaderingen plannen in? 35 6.1 De kwaliteit van de infrastructuren volgens verschillende criteria: 36 6.11 Heeft u ook de overnachtingen georganiseerd? Indien ja, in welke hotelklasse? 36 6.12 Kwaliteit van de hotels in Brussel 36 6.13 Koos u een organisator voor die vergadering (P.C.O., D.M.C. of eventorganisator)? 36 6.14 Van welke van de door hen aangeboden diensten heeft u gebruik gemaakt? 36 6.15 De verschillende activiteiten voor of na de vergaderingen 37 6.16 Toegekend budget voor deze vergadering 37 6.17 De perceptie van Brussel als MICEbestemming 37 6

Observatorium voor Toerisme te Brussel III. CULTURELE DIENSTEN 1 Het aanbod 38 1.1 Musea en toeristische attracties 38 1.2 Geleide cultuurbezoeken 38 2 De bezoekerscijfers 39 2.1 Musea en toeristische attracties 39 2.1.1 Jaarlijkse bezoeken aan musea en attracties in 29 39 2.1.2 Maandelijkse bezoeken aan musea en attracties in Brussel 39 2.1.3 De indeling naar aantal bezoekers aan musea en attracties 4 2.1.4 Verdeling van de nationale en internationale bezoekers van de federale musea 4 2.2 Culturele rondleidingen 41 2.2.1 Aantal rondleidingen en aantal bezoekers in 22 tot 29 41 2.2.2 Aandeel van de talen die tijdens de rondleidingen gebruikt worden 41 3 Eenmalige en terugkerende evenementen in Brussel 42 3.1 Eenmalige evenementen 42 3.2 Terugkerende evenementen (toegang mits betaling) 42 3.3 Terugkerende evenementen (gratistoegang) 43 IV. TRANSPORT 1 Luchttransport 44 1.1 Nationale Luchthaven van Brussel 44 1.1.1 Aantal passagiers en transitpassagiers op de Nationale Luchthaven van Brussel van 1999 tot 29 44 1.1.2 Aantal passagiers per maand 44 1.1.3 Aantal passagiers per zones 45 1.1.4 Top 2 van de bestemmingen per aantal passagiers 45 1.1.5 Aantal vliegbewegingen op de Nationale Luchthaven van Brussel 46 1.1.6 Aantal vluchten: top 2 van de bestemmingen 46 1.1.7 De hotellerie op het grondgebied van de gemeente Zaventem 47 1.1.8 Toegang tot de luchthaven 47 1.1.9 Het profi el van de passagiers 48 1.2 Brussels South Charleroi Airport 49 1.2.1 Aantal passagiers en aantal vluchten op Brussels South Charleroi Airport 49 1.2.2 Aantal vluchten op Brussels South Charleroi Airport 49 1.2.3 Profi el van de reizigers 5 2 Spoorwegtransport 51 2.1 Internationaal verkeer: Thalys 51 2.1.1 Aantal passagiers met Thalys vanuit en naar Brussel 51 2.1.2 Aantal passagiers op de Thalys lijnen van en naar Brussel per maand 51 2.1.3 Profi el van de cliënteel 52 2.2 Internationaal verkeer: Eurostar 53 2.2.1 Aantal passagiers met de Eurostar van en naar Brussel 53 2.2.2 Aantal passagiers op de Eurostar lijnen van en naar Brussel per maand 53 2.3 Internationaal verkeer (zonder Thalys en Eurostar) 53 V. PROFIEL VAN DE REIZIGER 1 Recreatievetoerisme 54 Profi el 54 Kenmerken van het verblijf 54 Geraadpleegde informatiebronnen 54 Activiteiten 54 2 Zakentoerisme 55 Profi el 55 Kenmerken van het verblijf 55 Activiteiten 55 3 Jongerentoerisme 55 Profi el 55 Kenmerken van het verblijf 55 Geraadpleegde informatiebronnen 55 Verklarende woordenlijst 56 7

Observatorium voor Toerisme te Brussel I. Toeristische overnachtingen 1. Het aanbod 1.1. Het hotelaanbod Aantal sterren Aantal erkende hotels Aantal kamers Maximale capaciteit (aantal bedplaatsen) 19 3.935 7.9 41 5.82 11.689 47 3.942 7.884 33 1.16 2.67 13 298 584 Andere 12 291 582 TOTAAL 165 15.32 3.76 Bron : Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie. De rubriek «andere» bevat de niet-erkende hotels. Evolutie van het aantal hotels, kamers en de maximale capaciteit 25 4. Aantal hotels 2 15 1 5 35. 3. 25. 2. 15. 1. 5. Aantal kamers / Aantal personen Bron : ADSEI 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Aantal hotels Aantal kamers Maximale capaciteit Opmerking De Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (ADSEI) heeft als opdracht de gegevens bij te houden betreffende de aankomsten, overnachtingen, herkomstplaatsen en soort verplaatsing van de klanten van alle toeristische logementen gelegen op het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Aan de aanbodzijde telt zij één keer per jaar het aantal instellingen op het Brusselse grondgebied. 1

toeristische overnachtingen Observatorium voor Toerisme te Brussel 1.2. Het jeugdlogiesaanbod Aantal etablissementen Maximale capaciteit (aantal bedplaatsen) 5 93 Bron: Logies voor jongeren 29 1.3. Het gastenkameraanbod Aantal aanbieders Aantal kamers Maximale capaciteit (aantal bedplaatsen) Erkende gastenkamers 78 141 296 Bron: Franse Gemeenschapscommissie (erkenning 29) 1.4. Het apparthotelaanbod Aantal geïnventariseerde ondernemingen Aantal appartementen/flats (raming) 1 6.5 Bron : Observatorium voor Toerisme te Brussel Opmerking Het Observatorium voor Toerisme heeft door middel van passieve prospectie (internet en gouden gids) het potentieel van de Brusselse appartementhotels op niet-exhaustieve wijze onderzocht. In totaal telden wij 1 vennootschappen die appartementen, flats en/of kamers verhuren. Slechts 38 van hen deelden ons hun verhuurcapaciteit voor appartementen mee. Vervolgens hebben wij door middel van de regel van drie een raming gemaakt van de Totaale capaciteit. 11

Observatorium voor Toerisme te Brussel toeristische overnachtingen 1.5. Het toeristisch logiesaanbod volgens aantal etablissementen (hotels, jeugdherbergen en gastenkamers) per gemeente Gemeente Hotels Jeugdherbergen Gastenkamers Totaal Brussel 89 4 16 19 Sint-Gillis 19 3 22 Sint-Joost-ten-Noode 12 3 15 Elsene 1 3 13 Schaarbeek 7 1 17 Anderlecht 7 4 11 Etterbeek 5 6 11 Evere 4 1 5 Sint-Lambrechts-Woluwe 3 3 6 Ukkel 2 5 7 Watermaal-Bosvoorde 2 3 5 Sint-Pieters-Woluwe 2 5 7 Vorst 1 2 3 Ganshoren 1 2 3 Jette 1 3 4 Oudergem 7 7 Sint-Agatha-Berchem 1 1 Koekelberg Sint-Jans-Molenbeek 1 1 2 TOTAAL 165 5 78 248 Bron: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie en Observatorium voor Toerisme te Brussel (voor hotels en jeugdherbergen) en Franse Gemeenschapscommissie (voor de Gastenkamers) 12

toeristische overnachtingen Observatorium voor Toerisme te Brussel 2. De bezettingsgraad De frequentering van de overnachtingsmogelijkheden wordt getoond : globaal, hotels, jeugdherbergen, en gastenkamers. 2.1. Totaal aantal overnachtingen (behalve de gastenkamers) 2.1.1. Totaal aantal overnachtingen van 1999 tot 29 6.. % 28-29 5.271.14 5.. 4.717.667 4.836.476 4.686.35 5.197.256 4.496.895 4.793.357 5.99.264 4.65.13-1,4% 4.418.679 4.. 4.268.734 3.. 2.. 1.. 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Bron: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie - Na 3 jaar groei is het aantal overnachtingen in Brussel tussen 28 en 29 met 1,4% gedaald. - Dat verlies komt vooral voor rekening van het zakentoerisme, met een daling met 5% voor de categorie seminaries, congressen,... en met 14% voor de categorie andere beroepsdoeleinden. - Het vrijetijdstoerisme is tussen 28 en 29 met 7% gestegen. 13

Observatorium voor Toerisme te Brussel toeristische overnachtingen 2.1.2. Totaal aantal overnachtingen van 1999 tot 29 Vergelijking van de curven: recreatieve overnachtingen, overnachtingen voor conferenties, congressen en seminaries en overnachtingen voor andere beroepsdoeleinden. 3.. % 28-29 2.5. 2.. 1.5. + 7% - 5% 2.527.366 1.837.928 1.. 5. 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28-14% 29 831.962 Recreatieve overnachtingen Meetings Andere beroepsdoeleinden Bron: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie 2.1.3. Totaal aantal overnachtingen in de belangrijkste Belgische steden 6.. 5.. +22% 4.. 3.. 2.. 1.. +11% +15% +27% +56% Brussel Antwerpen Brugge Gent Luik 1999 29 Bron: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie - Brussel is de voornaamste toeristische bestemming in België. - Op 1 jaar tijd kent Brussel de 2de grootste stijging aan overnachtingen na Luik. - Deze groei is het sterkst op de Franse markt (+55%). 14

toeristische overnachtingen Observatorium voor Toerisme te Brussel 2.1.4. De drie belangrijkste buitenlandse markten voor de belangrijkste Belgische steden Steden Markten Overnachtingen % Brussel Antwerpen Brugge Gent Luik Frankrijk 698.294 14% Verenigd Koninkrijk 499.39 1% Duitsland 415.323 8% Nederland 433.991 3% Duitsland 115.917 8% Verenigd Koninkrijk 97.925 7% Verenigd Koninkrijk 35.743 24% Nederland 17.84 12% Frankrijk 165.899 12% Nederland 184.835 25% Verenigd Koninkrijk 74.592 1% Duitsland 72.583 1% Frankrijk 75.27 21% Verenigd Koninkrijk 31.68 9% Duitsland 21.47 7% Bron: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie - De binnenlandse markt is de belangrijkste voor Brussel en Luik en de tweede voor Antwerpen, Brugge en Gent. 2.1.5. Totaal aantal overnachtingen in enkele Europese steden 2.. +99% 18.. 16.. 14.. +88% 12.. +35% +29% 1.. +36% +11% 8.. +56% 6.. 4.. +23% +22% +43% 2.. +32% Berlijn Barcelona Praag Wenen Munchen Amsterdam Boedapest Stockholm Brussel Kopenhagen Dubrovnik Bron: European Cities Tourism in TourMis 1999 29 Het groeipercentage van overnachtingen in Brussel over 1 jaar is samen met dat Amsterdam een van de zwakste. Opmerking Tourmis verzamelt de toeristische gegevens die verspreid worden door de nationale diensten voor statistiek. Sommige bestemmingen, zoals Amsterdam en Stockholm, hebben echter hun eigen regionale statistieken. 15

Observatorium voor Toerisme te Brussel toeristische overnachtingen 2.1.6. Binnenlandse en buitenlandse overnachtingen in enkele Europese steden Bron : TourMis Dubrovnik Kopenhagen Brussel Stockholm Boedapest Amsterdam München Wenen Berlijn 2 % 4 % 6 % 8 % 1 % Aandeel binnenlandse overnachtingen Aandeel buitenlandse overnachtingen 2.1.7. De drie belangrijkste buitenlandse markten in enkele Europese steden Steden Markten Overnachtingen Berlijn Italië 718.856 Verenigd Koninkrijk 73.757 V.S. Amerika 587.841 Wenen Duitsland 2.212.15 Italië 58.695 V.S. Amerika 533.488 München V.S. Amerika 597.412 Italië 517.69 Verenigd Koninkrijk 34.789 Amsterdam Verenigd Koninkrijk 1.355.8 V.S. Amerika 856.3 Duitsland 617.2 Stockholm Duitsland 38.235 Verenigd Koninkrijk 253.244 Noorwegen 182.865 Boedapest Duitsland 511.11 Verenigd Koninkrijk 417.94 Italië 345.88 16

toeristische overnachtingen Observatorium voor Toerisme te Brussel Bron : TourMis Brussel Frankrijk 698.294 Verenigd Koninkrijk 499.39 Duitsland 415.323 Kopenhagen Zweden 349.653 Noorwegen 342.47 V.S. Amerika 33.431 Dubrovnik Verenigd Koninkrijk 286.738 Frankrijk 186.95 Duitsland 129.247 Over het algemeen is de Britse markt aan het dalen in deze verschillende Europese steden, behalve in Dubrovnik. 2.1.8. Indruk van de internetgebruikers over enkele Europese steden 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Het internet is niet alleen een onmisbaar instrument geworden voor promotie en boekingen, maar wordt ook meer en meer een kwaliteits- of liever adviesreferentie voor de internetgebruikers. Zoover, een reizensite, heeft een instrument ontwikkeld om de verschillende bestemmingen te vergelijken volgens een aantal criteria zoals algemene indruk, sfeer in de stad, cultureel aanbod en uitgangsleven. Algemene indruk 8,9 8,7 8,6 8,5 8,4 8,4 8,1 8 8 7,7 7,7 Uitgangsleven 8,4 8,3 8,3 8,3 8,2 8,1 8 7,8 7,8 7,8 7,7 Opmerking Het aantal observaties is als volgt: Amsterdam (583), Barcelona (1.5), Berlijn (76), Brussel (276), Boedapest (384), Kopenhagen (123), Dubrovnik (191), München (34), Praag (779), Stockholm (136) en Wenen (371). 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Cultureel aanbod 9,2 9 8,9 8,8 8,7 8,7 8,6 8,6 8,4 8,4 8 Sfeer in de stad 9,1 8,8 8,7 8,8 8,5 8,5 8,4 8 7,9 7,7 7,7 Wenen Praag Barcelona Berlijn Budapest Stockolm Amsterdam München Brussel Dubrovnik Kopenhagen Wenen Praag Barcelona Berlijn Budapest Stockolm Amsterdam München Brussel Dubrovnik Kopenhagen Amsterdam Barcelona Berlijn München Stockolm Wenen Praag Brussel Kopenhagen Dubrovnik Budapest Amsterdam Barcelona Berlijn München Stockolm Wenen Praag Brussel Kopenhagen Dubrovnik Budapest Bron : Zoover 17

Observatorium voor Toerisme te Brussel toeristische overnachtingen 2.2 Overnachtingen in hotels 29 % 29-28 Aantal aankomsten (1) 2.619.455-2,4% Aantal overnachtingen (1) 4.912.84-1,9% Gemiddelde verblijfsduur 1,9 Bezettingsgraad per kamer (2) 66,9% -4,9 Gemiddelde netto-prijs per kamer (2) 1,3-9,1% REVPAR (2) 67,1-15,3% Bron: (1) Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (2) Mkg Hospitality 2.2.1. Aantal overnachtingen per categorie (aantal sterren) 2.5. Aantal overnachtingen 2.. 1.5. 1.. 5. 5 sterren 4 sterren 3 sterren 2 sterren 1 ster Andere 28 29 Aankomsten Overnachtingen % 5 sterren 643.92 1.199.11 24% 4 sterren 1.31.97 1.944.695 4% 3 sterren 723.534 1.367.959 28% 2 sterren 152.61 284.64 6% 1 ster 41.428 69.982 1% Andere 26.893 47.3 1% TOTAAL 2.619.455 4.912.84 1% Bron: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie 18

toeristische overnachtingen Observatorium voor Toerisme te Brussel 2.2.2. Totaal aantal hotelovernachtingen per gemeente van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en millions / in miljoen > 1,,5-1,,5 -,25,25 -,1 <,1 Cartografi sche bron Articque Aankomsten Overnachtingen Aandeel overnachtingen (%) Brussel 1.327.18 2.543.389 58% Sint-Joost-ten-Noode 285.791 523.355 12% Sint-Gillis 27.142 364.495 9% Elsene 153.87 289.744 7% Anderlecht 8.424 158.53 3% Schaarbeek 47.354 99.399 3% Evere 63.189 17.215 3% Etterbeek 49.213 82.49 2% Sint-Lambrechts-Woluwe 25.847 43.923 1% Andere 38.39 7.327 2% TOTAAL 2.619.455 4.912.84 1% Bron: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Opmerking De categorie Andere vertegenwoordigt de volgende gemeentes: Vorst, Ganshoren, Jette, Sint-Jans-Molenbeek, Ukkel en Watermaal-Bosvoorde. Deze gemeentes werden niet afzonderlijk weergegeven omdat ze minder dan drie etablissementen bezitten. 19

Observatorium voor Toerisme te Brussel toeristische overnachtingen 2.2.3 Bezettingsgraad in hotels voor enkele Europese steden 1% 9% 8% -,5% -5,1% -4,5% -1,3% -4,9% -4% -4,6% Bezettingsgraad 7% 6% 5% 4% 3% -,9% -7,4% -5,5% -4,7% -7,2% -6,6% -7,7% -9,6% 2% 1% % Londen Parijs Wenen Berlijn Brussel Munchen Lille Rome Amsterdam Genève Den Haag Praag Barcelona Madrid Boedapest 28 29 29 % 29-28 Londen 81,4% -,5 Parijs 7,9% -5,1 Wenen 69,2% -4,5 Berlijn 67,8% -1,3 Brussel 66,9% -4,9 Munchen 66,9% -4 Lille 65,8% -4,6 Rome 65,4% -,9 Amsterdam 64,9% -7,4 Genève 63,6% -5,5 De Haag 62,3% -4,7 Praag 58,8% -7,2 Barcelona 58,5% -6,6 Madrid 58,2% -7,7 Boedapest 53,4% -9,6 Bron : Mkg Hospiatlity Opmerking Alle bezettingsgraden in de Europese steden gaan achteruit. Brussel staat op de 5 de plaats wat betreft percentage hotelbezetting in 29. Mkg Hospitality verzamelt de gegevens over de bezettingsgraad, de gemiddelde prijs en RevPAR voor de hotels gelegen in Brussel en omgeving. Samen gaat het om 72 hotels en 11.333 kamers. 2

toeristische overnachtingen Observatorium voor Toerisme te Brussel 2.2.4. Aantal overnachtingen in hotels naar land van herkomst 9. 8. 14% 7. 6. 14% -18% 5. 4. 3. 2. -2% 4% -5% -3% 14% 1. België Frankrijk Verenigd Koninkrijk Duitsland Spanje Nederland V.S. Amerika Italië -14% -2% 1% 1% -1% -3% -3% -13% -3% % 28 29 Japan Zweden Zwitserland China Denemarken Polen Griekenland Rusland Canada Portugal 29 % 29 % België 826.276 17% Bulgarije 18.445 % Frankrijk 646.831 13% Litouwen 12.736 % Verenigd Koninkrijk 485.967 1% Slowakije 1.59 % Duitsland 385.582 8% Cyprus 9.659 % Spanje 336.873 7% Malta 8.258 % Nederland 325.994 7% Slovenië 7.966 % Italië 231.997 5% Estland 6.588 % Zweden 66.47 1% Letland 5.651 % Denemarken 51.28 1% Totaal EU 3.82.14 77% Polen 48.353 1% V.S. Amerika 273.51 6% Griekenland 46.282 1% Japan 83.63 2% Portugal 4.69 1% Zwitserland 64.682 1% Ierland 39.35 1% China 51.544 1% Roemenië 37.157 1% Rusland 45.944 1% Finland 36.855 1% Canada 41.888 1% Oostenrijk 33.392 1% Noorwegen 37.547 1% Luxemburg 31.1 1% India 29.21 1% Tsjechië 26.978 1% Turkije 27.828 1% Hongarije 25.432 1% Rest van de wereld 455.178 9% Totaal buitenlanders 4.86.564 83% TOTAAL 4.912.84 1% Bron: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie 21

Observatorium voor Toerisme te Brussel toeristische overnachtingen 2.2.5 Aantal overnachtingen in hotels naar land van herkomst en naar doel van het verblijf 4. 35. 3. 139% 112% -2% Recreatieve verplaatsing 25. 2. 15. 24% 28% 33% 1. 5. Frankrijk België Verenigd Koninkrijk Spanje Duitsland Nederland 115% -1% Italië V.S. Amerika 6% -35% Japan China 51% 127% 8% 79% -45% 17% 6% Zweden Rusland Canada Polen Denemarken Oostenrijk Noorwegen 21 29 4. 35. 247% Verplaatsing in het kader van een conferentie, congres of seminaire 3. 25. -37% 2. 15. 21% -1% 1% 63% -86% 1. 3% 31% 5. België Verenigd Koninkrijk Frankrijk V.S. Amerika Duitsland Nederland Spanje Italië -25% 28% Zweden Denemarken Japan 19% 19% -46% 74% 49% -2% Polen Noorwegen Canada China Rusland Oostenrijk 21 29 22

toeristische overnachtingen Observatorium voor Toerisme te Brussel 25. Elk ander type van beroepverplaatsing 2. -24% -7% -27% 15. 1. 5. België Frankrijk -9% Duitsland Verenigd Koninkrijk -15% -33% -28% -47% Spanje Nederland Italië V.S. Amerika -38% 22% -5% -7% Zweden Polen Oostenrijk Japan -22% -17% -58% -25% -11% Canada Rusland Denemarken Noorwegen China 28 29 Bron: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie De voornaamste markten zijn: - Vrijetijdstoerisme: Frankrijk, Verenigd Koninkrijk en Spanje - Voor MICE: Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en de Verenigde Staten - Voor andere professionele redenen: Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. 2.2.6. Aantal overnachtingen per maand en per doel van het verblijf 5. 45. 4. 35. 3. 25. 2. 15. 1. 5. Januari Totaal aantal overnachtingen Recreatieve overnachtingen Overnachtingen voor congres, seminarie of conferentie Overnachtingen voor andere beroepsdoeleinden Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December Bron: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie De drie drukste maanden afhankelijk van de reismotivatie (in dalende volgorde) zijn: - vrije tijd: augustus, december en juli - conferenties, congressen en seminaries: oktober, september en mei - andere professionele redenen: september, mei en oktober. 23

Observatorium voor Toerisme te Brussel toeristische overnachtingen 2.2.7 Aantal overnachtingen per maand en per markt 7. 7. 6. 6. 5. 5. 4. 4. 3. 2. 1. J F M A M J J A S O N D Frankrijk Verenigd Koninkrijk Duitsland Nederland 3. 2. 1. J F M A M J J A S O N D Spanje Italië 7. 6. 5. 4. 3. 2. 1. J F M A M J J A S O N D V.S. Amerika Japan China 1. 9. 8. 7. 6. 5. 4. 3. 2. 1. J F M A M J J A S O N D Denemarken Zweden Noorwegen Finland 1. 9. 8. 7. 6. 5. 4. 3. 2. 1. J F M A M J J A S O N D Zwitserland Polen Oostenrijk Rusland Tsjechië Bron: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie 24

toeristische overnachtingen Observatorium voor Toerisme te Brussel 2.3. Het jeugdlogies 29 % 29-28 Aantal aankomsten 162.25,3% Aantal overnachtingen 284.416 8,6% Gemiddelde verblijfsduur in aantal overnachtingen 1,75 Bron: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie 3. 25. 2. 15. 1. 5. 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 2.3.1. Overnachtingen in jeugdlogies naar land van herkomst 6. 5. 4. 3% 7% 3. 4% 22% 2. 14% 27% % 24% 9% 12% 1. Frankrijk België Duitsland Spanje Verenigd Koninkrijk V.S. Amerika Nederland Italië Canada Japan 12% -9% -3% 21% 52% 28% -26% 21% Polen Zwitserland Zweden Oostenrijk Denemarken China Rusland Tsjechië Noorwegen 35% 28 29 29 % 29 % Frankrijk 51.463 18% Polen 4.754 2% België 41.54 14% Zwitserland 3.861 1% Duitsland 29.741 1% Zweden 3.687 1% Spanje 26.484 9% Oostenrijk 3.684 1% Verenigd Koninkrijk 13.423 5% Denemarken 4.452 2% V.S. Amerika 14.88 5% China 3.291 1% Nederland 11.64 4% Rusland 95 % Italië 1.44 4% Tsjechië 1.37 % Canada 6.746 2% Noorwegen 541 % Japan 6.262 2% Rest van de wereld 46.728 16% TOTAAL 284.416 1% Bron: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie 25

Observatorium voor Toerisme te Brussel toeristische overnachtingen 2.3.2 Seizoensspreiding met betrekking tot de overnachtingen in jeugdlogies 3. 25. 2. 15. 1. 5. Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September October November December Bron: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie De drukste maanden zijn mei tot augustus en de maand oktober. 2.4. De gastenkamers 29 % 29-28 Aantal aankomsten 3.95-19% Aantal overnachtingen 12.12-33% Gemiddelde verblijfsduur in nachten 3,4 Bron : Bed & Brussels 2.4.1. Overnachtingen in gastenkamers naar land van herkomst 5. 4.5 4. 3.5 3. 2.5 2. 1.5 1. 5 Bron : Bed & Brussels België Frankrijk Duitsland Italië Verenigd Koninkrijk Nederland Zwitserland Spanje Canada V.S. Amerika 28 29 26

toeristische overnachtingen Observatorium voor Toerisme te Brussel 2.4.2. Seizoenspreiding met betrekking tot de overnachtingen in gastenkamers 1.8 1.6 1.4 1.2 1. 8 6 4 2 Januari Bron : Bed & Brussels Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September October November December 2.4.3. Profi el van het cliënteel van gastenkamers Het Observatorium voor Toerisme in Brussel heeft bij het bedrijf Mageco een telefonische enquête besteld over het profi el van de klanten in de Brusselse gastenkamers. De enquêtes zijn telefonisch afgenomen in het Frans, Nederlands en Duits. 3 personen werden ondervraagd. Jaar 35% 3% 31% Beroep 35% 3% 32% 25% 2% 15% 1% 5% % 5% % 18-3 jaar 3-4 jaar 2% 4-5 jaar 5-6 jaar 21% 15% 9% 6-7 jaar 7-8 jaar 8-9 jaar 25% 2% 15% 1% 5% % Bediende 17% 17% 15% 8% Zelfstandige Gepensioneerd Kaderpersoneel Leerkracht 5% Student 1% Arbeid 3% Anderen Samenstelling van het gezelschap Alleen Met z n tweeën Met familie Redenen voor verplaatsing Professionele doeleinden Toeristische bedoelingen Anderen 43% 35% 22% 68% 5% 26% Motieven bij de keuze van het verblijf Tevredenheid over verblijf in Brusselse B&B 25% 2% 2% 2% 15% 1% 5% % Contact met de inwoners Prijs 15% 13% 11% 9% Originaliteit Centrale ligging Imago Ervaring Nabijheid werplek 5% 4% Geen plaats in het hotel 2% 1% Publiciteit Anderen 57% 35% 6% 1%1% Zeer goed Goed Gemiddeld Gemakkelijk Onvoldoende Bron : Studie over het profi el van klanten in gastenkamers in Brussel - Mageco in opdracht van de Commission Communautaire de la Region Bruxelles-capitale 21 27

Observatorium voor Toerisme te Brussel II. Meeting Industry 1. Het aanbod van vergaderzalen Ondernemingen Zalen in MICE hotels (1) 12 Zalen met cultureel of historisch karakter 45 Zalen voor conferenties 42 Zalen in de museum 25 Zalen voor exposities en salons 24 Brussels Special venues associations (BSV) (2) : 2 Zalen in de Cultureel centrum 18 Zalen in de theaters 16 Zalen in de jeugdlogies 5 Zalen in de kastelen 3 Andere 11 TOTAAL 311 Bron: Brochure «Let s meet in Brussels 21» 2. De internationale vergaderingen 2.1 Aantal vergaderingen van internationale verenigingen (UIA - Union of International Associations) in de belangrijkste steden 8 7-1% 6 5-34% 4 3 2 3% 15% 72% 84% 12% -29% 1 Singapore Brussel Parijs Wenen Genève Berlijn Seoul Barcelona 28 29 Bron: UIA International Meetings Statistics 29 In 29 bekleedt Brussel de 1 ste plaats in Europa en de 2de plaats in de wereld voor het aantal vergaderingen van internationale organisaties (1) In de catalogus Let s meet in Brussels, worden er 42 hotels vermeld zonder een identifi catie van het aantal vergaderzalen. (2) De Special venues zijn vergaderzalen die zich in een gebouw met cultureel of historisch karakter bevinden. 28

meeting industry Observatorium voor Toerisme te Brussel Opmerking De UIA houdt in zijn statistieken rekening met de bijeenkomsten die worden georganiseerd en/of onder patronage staan van internationale organisaties die opgenomen zijn in het Yearbook of international organisations en in de International Congress calender. De criteria voor deze bijeenkomsten zijn: Minstens 3 deelnemers 4 % buitenlanders Minstens 5 nationaliteiten Minimumduur: 5 dagen 2.1.1. Aantal vergaderingen van internationale verenigingen in de belangrijkste steden 6 5 4 3 2 1 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 395 316 311 125 Brussel Parijs Wenen Londen Bron: UIA International Meetings Statistics 29 Brussel is 1 ste van alle Europese steden met 395 vergaderingen. Dat is een marktaandeel van 3,4% op wereldvlak. 2.1.2. Aantal internationale vergaderingen in de belangrijkste Belgische steden Steden Aantal internationale vergaderingen % Brussel 395 84% Gent 21 4% Antwerpen 9 2% Brugge 7 1% Leuven 12 3% Luik 4 1% Andere 22 5% België 47 1% Bron: UIA International Meetings Statistics 29 29

Observatorium voor Toerisme te Brussel meeting industry 2.2. International Congress & Convention Association (ICCA) Opmerking De gegevens van de ICCA bevatten enkel data van organisaties die aan de volgende criteria voldoen: Minstens 5 deelnemers Op recurrente wijze georganiseerd worden Vergadering met deelnemers uit minstens drie verschillende landen 18 16 14 12 1 8 6 4 2 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Wenen Barcelona Parijs Londen Brussel Bron: Statistics Report International Association and Corporate Meetings Market 29 ICCA Data Brussel staat op de 21 ste plaats met 73 vergaderingen volgens de criteria van ICCA. Wenen is 1 ste met 16 vergaderingen, Barcelona 2 de met 135 vergaderingen Parijs 3 de met 131 vergaderingen. Londen staat 16 de met 83 vergaderingen. 3. Congresorganisatoren Opmerking Het onderzoek werd door en bij de BAPCO-leden gevoerd. De BAPCO verzamelt de agentschappen die met de organisatie van congressen verbonden worden, die PCO s genoemd worden. 12 leden hebben de vragenlijst beantwoord. De cijfers dekken de periode van 2 tot 29. 3

meeting industry Observatorium voor Toerisme te Brussel Aantal vergaderingen die tussen 2 en 29 gerealiseerd werden 7 6 642 Bron : BAPCO 5 4 381 292 385 3 28 2 132 1 82 92 89 98 179 82 15 8 39 45 45 42 4 57 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Totaal aantal vergaderingen georganiseerd Aantal vergaderingen in Brussel In 29 hebben de BAPCO-leden 385 congressen georganiseerd in Brussel. Dit vertegenwoordigt 6% van het totale aantal georganiseerde vergaderingen Aandeel per land van herkomst van de vergaderingen Spanje 3% Frankrijk 5% Zweden 3% V.S. Amerika 2% Italië 2% Duur van de vergaderingen 2 dagen 24% 3 dagen 12% 4 dagen 9% België 67% Andere 18% > dagen 13% 1 dag 42% Type van MICE vergaderingen Aantal vergaderingen per maand Evenementen 3% Andere 4% 12 1 8 68% Meetings 93% 6 4 2 Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September October November December Aantal vergaderingen per type cliënteel Internationales vereniging 1% Europese instellingen 68% 56% Farmaceutische instellingen 18% Nationale verenigingen 4% Universitaire sector 2% Overheidssector 1% Andere 9% 31

Observatorium voor Toerisme te Brussel meeting industry 4. Special venues Opmerking Enquête gehouden door en bij de leden van de vereniging Brussels Specials Venues (BSV). Momenteel hebben we al 15 antwoorden (3) op 24. Aantal meetings in 29 : 1.177 Aantal vergaderingen Aantal vergaderingen per maand 18% 16% 14% 12% 1% 8% 6% 4% 2% % J F M A M J J A S O N D Type van MICE vergaderingen Aantal vergaderingen 45% 4% 35% 3% 25% 2% 15% 1% 5% % Meeting Evenementen Andere Aantal vergaderingen per type cliënteel Aantal vergaderingen 4% 35% 3% 25% 2% 15% 1% 5% % Bedrijf Agentschap Verenigingen Institutioneel Andere Bron : BSV (3) Volgende accommodaties hebben geantwoord : AA Dock, Area 42, Bibliothèque Solvay, Bruxelles en scène, Concert Noble, Conference Centre, Flagey, De Munt, Le Claridge, MCE, Mini Europe, Museum voor Natuurwetenschappen, Paleis voor Schone Kunsten, Square en Tour & Taxi. 32

meeting industry Observatorium voor Toerisme te Brussel 5. Beurzen & Salons 5.1. Terugkerende salons en beurzen in Brussel Naam Plaats Datum Type Aantal bezoekers Batibouw Brussels Expo Van 28 tot 8 maart 29 Gemengde beurs 33. European Motor Show Brussels Brussels Expo Van 17 tot 25 januari 28 Publieksbeurs 325. Voedingssalon Brussels Expo Van 3 tot 18 oktober 29 Publieksbeurs 158. AGRIBEX Brussels Expo Van 1 tot 6 december 29 Gemengde beurs 13. Brussels Holiday Show Brussels Expo Van 5 tot 9 februari 29 Publieksbeurs 15. Foire du Livre Tour et Taxis Van 5 tot 9 maart 28 Publieksbeurs 75. Modelma Brussels Expo Van 13 tot 15 maart 29 Publieksbeurs 55. Antiques & Fine Arts Fair Tour et Taxis Van 23 tot 1st februari 29 Publieksbeurs 38. Zenith Brussels Expo Van 17 tot 21 november 29 Publieksbeurs 33. Mobicar Brussels Expo Van 24 oktober tot 1st november 29 Publieksbeurs 36. Creativa Brussels Expo Van 12 tot 15 maart 29 Publieksbeurs 35. ART Brussels Brussels Expo Van 24 tot 29 april 29 Publieksbeurs 31.5 Eurantica Brussels Brussels Expo Van 2 maart tot 19 mei 29 Publieksbeurs 28. Horeca Life Tour et Taxis Van 4 tot 6 oktober 29 Gemengde beurs 25. European Seafood Brussels Expo Van 28 tot 3 april 29 Vakbeurs 23. Megavino Brussels Expo Van 16 tot 19 oktober 29 Publieksbeurs 22. Life² Brussels Expo Van 13 tot 15 maart 29 Publieksbeurs 21. Estetika Autumn Brussels Expo Van 3 tot 5 oktober 29 Vakbeurs 2. Estetika Spring Brussels Expo Van 14 tot 16 maart 29 Vakbeurs 14. MoOD Brussels Expo Van 8 tot 11 september 29 Vakbeurs 13. Brussels Dog Show Brussels Expo Van 12 tot 13 december 29 Publieksbeurs 1. EMIF Tour & Taxis Van 18 tot 19 maart 29 Vakbeurs 1. CM2 Brussels Expo Van 18 tot 2 maart 28 Vakbeurs 1. B&B EXPO Brussels Expo Van 14 tot 15 maart 29 Publieksbeurs 9. Brussels-Innova Brussels Expo Van 19 tot 21 november 29 Vakbeurs 7. Second Place Brussels Expo Van 25 tot 29 september 29 Publieksbeurs 4. Bron: Observatorium voor Toerisme te Brussel 5.2. Profiel van de bezoekers aan het MoOD Salon Opmerking Het Observatorium voor Toerisme te Brussel heeft het bedrijf Research Solution gevraagd een profi el op te stellen van de bezoekers en de exposanten van de MoOD Salon. De studie vond plaats van 8 tot 1 september 29. Via persoonlijke interviews werden er 292 personen ondervraagd, van wie 233 bezoekers en 28 exposanten. 33

Observatorium voor Toerisme te Brussel meeting industry Nationaliteit Klantenbinding 1% 15% 9% 13% 8% 11% 7% 1% 6% 8% 7,5% 5% 6% 6% 6% 6% 4% 4% 3% 2% 2% % 1% % 16% 14% 12% 1% België Verenigd Koninkrijk Frankrijk Nederland Spanje Duitsland Italië Azïe 89% Ja 11% Neen Gemiddelde verplaatsingstijd 2,9 dagen Type van overnachtingen Vervoersmiddelen voor heenreis naar Brussel 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % 89% Hotel 6% Bij de vrienden en familie 2% Gastkamers Auto 27% Trein 24% Vliegtuig 48% Vervoersmiddelen in Brussel Randactiviteiten Taxi 24% Huurvervoer 4% Openbaar vervoer 44% Stadsrondrit 23% Museum en/of tentoonstelling 3% Restaurant 58% Auto 26% Shopping 32% Bron: studie: Profi el van de bezoekers en exposanten van de MoOd Salon met betrekking tot Brussel (uitgave 29) van Research Solution. 34

meeting industry Observatorium voor Toerisme te Brussel 6. Analyse van de MICE-cliënteel van Brussel en de perceptie van de stad Opmerking Het Observatorium voor Toerisme heeft bij telemarketingbureau Phonecom een onderzoek besteld over de perceptie van Brussel als MICE-bestemming. Dit onderzoek werd vorig jaar uitgevoerd en het leek ons interessant om het te vernieuwen. Het onderzoek werd gevoerd bij 1 instellingen: 51 in Belgïe, 15 in V.S. Amerika, 14 in Frankrijk, 9 in Verenigd Koninkrijk, 6 in The Nederland en 6 in Duitsland. Al deze instellingen hadden in 29 contact opgenomen met Brussel Internationaal. 6.1. Wat is de aard van de ondervraagde organisatie / vennootschap? Type Bedrijf 47% Vereniging 23% Agentschap 3% TOTAAL 1% Aantal vergaderingen per jaar 1-5 21% 6-1 17% 11-5 32% 51-1 14% 11-5 9% 51-1 2% >11 4% Omvang van de vergaderingen 1-1 25% 11-5 38% 51-1 16% >11 15% Geen oordeel 6% 6.2. Welke type vergaderinfrastructuur bezitten de ondervraagde bedrijven/organisaties? 51% van de ondervraagden bezitten een vergaderzaal. 6.3. Welke zijn de redenen voor de vergaderingen buitenshuis? Plaatsgebrek in de onderneming 32% De keuze van de klant 3% Het internationale karakter van de vergadering 12% De toegankelijkheid voor de deelnemers 11% Om het imago van de onderneming te versterken 6% Dit komt ten goede aan de werksfeer 6% Andere 4% 6.4. Welke zijn de keuzemotivaties voor de bestemming (meervoudige keuze)? 25% 23% 2% 15% 1% 5% % 15% 15% 12% Positie van Brussel Europese instelling Opgedrongen keuze Beschikbaarheid 8% 8% 6% Aanbeveling Ervaring Kwaliteit van de dienstverlening 2% Prijs 11% Andere Onder «andere» begrijpen we : attractiviteit van bestemming, nabijheid, 35

Observatorium voor Toerisme te Brussel meeting industry 65% van de respondenten hebben voor Brussel gekozen De redenen om niet voor Brussel te kiezen, bevatten volgende elementen: de vergadering werd uitgesteld, gebrekkige beschikbaarheid, de vergadering werd in een andere Europese stad gehouden omdat er een toerbeurt afgesproken is, de keuze van de klant, te duur. In het algemeen zijn Barcelona, Parijs en Amsterdam de grootste concurrenten van Brussel. In 29 werd Parijs verkozen door wie niet voor Brussel gekozen had. Naast Brussel blijven de andere Belgische steden ernstige concurrenten. 6.5. Type evenement Vergaderingen/Seminaries 32% Incentive 19% Conventie/Congres/Conferentie 8% Speciaal evenement 3% Beurzen & Salons 7% Andere 4% 6.6. Van welke type infrastructuur werd door de respondenten gebruik gemaakt? 8% 7% 75% 6% 5% 4% 3% 32% 2% 2% 1% % Zaal in een hotel Special venues Congrescentrum 3% Andere 6.7. De keuze voor een hotel om een vergadering te organiseren Om verplaatsingstijd te besparen 33% Om een betere prijs te bedingen 27% Op vraag van de klant 13% Omdat u geen andere locaties kent 11% om uw vergaderingen te organiseren De enige mogelijkheid 6% Andere 11% Onder «andere» begrijpen we : de infrastructuur, nood aan een grote ruimte, uitstraling van het gebouw en hangt van het evenement zelf af. 36

meeting industry Observatorium voor Toerisme te Brussel 6.8 Kent u? 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 55% 45% 54% 46% 3% 2% 1% % Square Specials venues Ja Neen 6.9 Zou u binnenkort vergaderingen plannen in? 45% 4% 42% 35% 3% 25% 32% 33% 3% 23% 25% 2% 15% 15% 1% % Ja Neen Vraag van de klant Andere Square Specials venues Volgende redenen werden hiervoor aangehaald: Ja voor Square, want grote zaal, mooi gebouw, indien beschikbaar, gemakkelijk bereikbaar, moeilijk om andere zalen te vinden, enkel als de hotelzalen niet beschikbaar zijn en goede atmosfeer. Neen voor Square, want te duur. Ja voor special venues, want mooie zalen, gunstige prijs/kwaliteitverhouding, gemakkelijk bereikbaar. Neen voor special venues, want te duur en te klein. 37

Observatorium voor Toerisme te Brussel meeting industry 6.1. De kwaliteit van de infrastructuren volgens verschillende criteria: Uitstekend Goed Middelmatig Zwak Geen mening Kwaliteit van de vergaderzalen 14% 75% 6% % 5% Kwaliteit van de antwoorden op de vragen 18% 74% 6% 2% % Kwaliteit en effi ciëntie van de diensten 31% 62% 6% % 2% Beschikbaarheid van het personeel 28% 65% 6% % 2% Prijs-kwaliteitverhouding 18% 65% 15% % 2% Kwaliteit van de uitrusting 18% 75% 3% % 3% Kwaliteit van het restaurant 15% 69% 9% % 6% Kwaliteit van de infrastructuren (Totaal) 2% 7% 7% % 3% 9% 6.11. Heeft u ook de overnachtingen georganiseerd? Indien ja, in welke hotelklasse? Ja 63% 2% 55% 25% Neen 37% 6.12. Kwaliteit van de hotels in Brussel Uitstekend Goed Middelmatig Zwak Geen mening Kwaliteit en effi ciëntie van de diensten 2% 73% 7% % % Kwaliteit van de kamers 29% 61% 1% % % 6.13. Koos u een organisator voor die vergadering (P.C.O., D.M.C. of eventorganisator)? PCO 17% Congresbureau 5% 6.14. Van welke van de door hen aangeboden diensten heeft u gebruik gemaakt? Opzoeken van vergaderzalen 47% Opzoeken van een hotel 38% Opzoeken van activiteiten voor of na het congres 16% 38

meeting industry Observatorium voor Toerisme te Brussel 6.15. De verschillende activiteiten voor of na de vergaderingen 3% 25% 25% 22% 2% 18% 18% 15% 13% 1% 5% 4% % Culturele leven Recreatie Stadsrondrit Nachtleven Musea / attracties Groen kader 6.16. Toegekend budget voor deze vergadering Minder van 5 2% 51-1. 43% Meer van 1.1 51% Weet het niet 5% 6.17. De perceptie van Brussel als MICE-bestemming Kwaliteit / prijs 5, 6,6 Groene stad 5,8 6,7 Aantrekkelijke stad 6,8 7,4 Veiligheid 6,9 6,5 Netheid 6,9 7,2 Kwaliteit lokaal transport 7,3 7,5 Dienstverlening aan organisaties 7,8 7,2 Kosmopolitische stad 7,9 8, Shoppingmogelijkheden 7,9 8,3 Kwaliteit en verscheidenheid van hotels en zalen 8, 8,1 Onthaal 8, 7,6 Culturele leven 8,1 7,8 Kwaliteit van de conferentiediensten 8,1 8, Bereikbaarheid per vliegtuig, auto of trein 8,2 8,4 Gastronomie Business- en vergaderbestemming 8,3 7,7 8,4 8,5 2 4 6 8 1 Brussel bezocht Brussel niet bezocht 39

Observatorium voor Toerisme te Brussel III. Culturele diensten 1. Het aanbod 1.1. Musea en toeristische attracties In Brussel zijn er 8 musea, 3 attracties, 1 bezoekerscentrum en 1 multidisciplinair centrum. 1.2. Geleide cultuurbezoeken Verenigingen Aantal verenigingen Aantal circuits Type bezoek Gidsen G.B.B. 1 28 Traditionele bezoeken Voir et Dire Bruxelles 5 316 Brussel anders De Zomerwegen Brusselse Platform voor Stadstoerisme 12 197 Stadsrondrit en van het klassieke bezoek tot het gespecialiseerde bezoek Bron: Brochures van de verenigingen 2. De bezoekerscijfers 2.1. Musea en toeristische attracties 2.1.1. Jaarlijkse bezoeken aan musea en attracties in 29 (globale cijfers) panel van 15 musea en attracties 3.. 2.5. 2.58.768 2.712.133 +1% 2.728.516 2.. 1.5. 1.. 5. 27 28 29 Opmerking Het merendeel van de musea en de attracties beschikken over een (plek voor de) ticketverkoop behalve het «Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis wat gratis is. 4

culturele diensten Observatorium voor Toerisme te Brussel Panel van musea en attracties: Museum Alice en David Van Buuren, Archeologische Site van de Coudenberg, Atomium, Belgisch Centrum van het Beeldverhaal, Belvue Museum, Editions Brel, Hallepoort, Hortamuseum, Jubelparkmuseum, Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Mini Europa, Musea van het Verre Oosten, Museum voor Natuurwetenschappen van België, Muziekinstrumentenmuseum, Oceade. 2.1.2. Maandelijkse bezoeken aan musea en attracties in Brussel panel van 15 musea en attracties (berekening in de index Basis = 28) 4. 35. 3. 25. 2. 15. 1. 5. Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September October November December 28 29 28 29 % 29-28 Januari 21.876 145.784-28% Februari 198.13 21.158 6% Maart 232.177 183.235-21% April 231.58 264.643 14% Mei 249.358 237.8-5% Juni 211.131 22.688 5% Juli 28.754 29.432 3% Augustus 336.61 328.239-2% September 181.561 185.55 2% Oktober 213.373 237.28 11% November 186.686 217.459 16% December 189.23 28.22 1% TOTAAL 2.712.133 2.728.516 +1% 41

Observatorium voor Toerisme te Brussel culturele diensten 2.1.3. De indeling naar aantal bezoekers van musea en attracties Deze methode heeft het voordeel dat elk museum en elke toeristische attractie zich kan positioneren in het toeristische landschap en toch zijn cijfers vertrouwelijk kan houden. Minder dan 1. Tussen 1.1 en 1. Tussen 1.1 en 25. 3 musea 3 attracties 8 musea 3 attracties 3 musea 3 attracties > 25. Brussel in de kijker BELvue Museum Belgisch Centrum van het Bozar Beeldverhaal Aquariologisch Centrum David en Alice van Buuren Museum Sint-Gorikshallen Atomium Museum voor het Stedelijk Vervoer te Brussel Museum van de Stad Brussel Broodhuis Oceade 2 musea 2 attracties 1 multidisciplinair centrum Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België (Inclusief Magritte Museum) Constantin Meunier Museum Hortamuseum Koninklijk Museum van het Mini-Europe Leger en de Krijgsgeschiedenis Antoine Wiertz Museum Hallepoort Jubelparkmuseum Museum voor Natuurwetenschappen van België Betovering Planetarium Muziekinstrumentenmuseum Museum van de Nationale Bank van België Archeologische Site van de Coudenberg Musea van het Verre Oosten Stichting Jacques Brel Nationale Basiliek van het Heilig- Hart te Koekelberg Bron: Observatorium voor Toerisme te Brussel 42

culturele diensten Observatorium voor Toerisme te Brussel 2.1.4. Verdeling van de nationale en internationale bezoekers van de federale musea Woont niet in België Woont in België Bron: Publieksobservatorium van de federale wetenschappelijke instellingen Permanente enquête in de federale musea van Brussel: Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Museum voor Natuurwetenschappen van België, Jubelparkmuseum en Muziekinstrumentenmuseum. 2.2. Culturele rondleidingen 2.2.1. Aantal rondleidingen en aantal bezoekers in 22 tot 29 22 23 24 25 26 27 28 29 Totaal aantal rondleidingen Totaal aantal bezoekers 5.781 6.4 7.196 9.25 1.167 8.331 8.47 7.374 - - 237.412 293.624 259.44 286.892 258.88 241.747 Bron: Gidsen G.B.B., Voir et Dire Bruxelles en Brussels Platform voor Stadstoerisme (Brukselbinnenstebuiten, Culturama, Klare Lijn, La Fonderie, Seniorcentrum en Vizit). 2.2.2. Aandeel van de talen die tijdens de rondleidingen gebruikt worden Frans 45% Engels 17% Duits 17% Nederlands 14% Spaans 2% Italiaans 2% Andere 1% Bron: Gidsen G.B.B en «Voir et Dire Bruxelles» 43

Observatorium voor Toerisme te Brussel culturele diensten 3. Eenmalige en terugkerende evenementen in Brussel 3.1. Eenmalige evenementen Aantal bezoekers in 29 Titel van de tentoonstelling Plaats Datum 2. Dit is onze Aarde Tour & Taxis Van 1 september 29 tot 2 mei 21 111. Zoon van de hemel - Europalia China BOZAR Van 1 oktober 29 tot 24 januari 21 7.5 Cobra KMSKB Van 7 november 28 tot 15 februari 29 6. Boeddha's glimlach. 16 jaar boeddhistische BOZAR Van 1 oktober 28 tot 18 januari 29 kunst in Korea 56. Van Van Dyck tot Belloto BOZAR Van 2 februari tot 24 mei 29 35.4 De zijderoute en Brokaat uit Nanjing - Europalia China Jubelparkmuseum Van 23 oktober 29 tot 7 februari 21 27.5 The State of Things. Brussels/Beijing Bozar Van 18 oktober 29 tot 1 januari 21 23.222 Vegetal City Jubelparkmuseum Van 3 april tot 3 augustus 29 22. Sophie Calle BOZAR Van 27 mei tot 13 september 29 18. Sexties BOZAR Van 25 september 29 tot 3 januari 21 14. Het belgisch stripverhaal: een kruisbestuiving KMSKB Van 27 maart a 28 juni 29 1.14 Het Orchideeënpaviljoen KMSKB Van 14 oktober 29 tot 31 januari 1.113 Delvaux en de oudheid KMSKB Van 23 oktober 29 tot 31 januari 21 9.5 Repromotion Jan De Cock BOZAR Van 25 juni tot 13 september 29 3.2. Terugkerende evenementen (toegang mits betaling) Aantal bezoekers in 29 Titel van het evenement Plaats Maand Duur in dagen 78. Couleur Café Tour & Taxis Van 26 tot 28 juni 29 3 7. Brussels Summer Festival Diverse plaatsen in de Van 14 tot 23 augustus 29 1 binnenstad 6. Internationaal Festival van de Tour & Taxis Van 9 tot 21 april 29 13 Fantastische Film 47. Memorial Van Damme Koning Boudewijn Stadion Op 4 september 29 1 45.5 Festival Anima Flagey Van 2 tot 28 februari 29 9 26. Nuits Botanique Botanique en Koninklijk Circus Van 8 tot 16 mei 29 9 44

culturele diensten Observatorium voor Toerisme te Brussel 24.3 Kunstenfestivaldesarts Een twintigtal theaterzalen en andere plaatsen in de stad Van 3 april tot 23 mei 29 24 22. Brosella Groentheater Van 11 tot 12 juli 29 2 2. Festival van de Kortfi lm - Brussel 18. Nocturnes van de Brusselse Musea Verschillende bioscopen Van 3 maart tot 1 april 29 53 musea Op donderdag van september tot december 29 18. Biennale Art Nouveau In 4 Brusselse buurten WE in oktober 8 11. bezoekers / Museum Night Fever Musea in Brussel 1 ste maart 29 1 3. rondleidingen 1. Ommegang Van de Zavel tot de Grote Markt Van 1 tot 3 juli 29 2 12 13 3.3. Terugkerende evenementen (gratistoegang) Aantal bezoekers in 29 Titel van het evenement Plaats Maand Duur in dagen 2, miljoen Winterpret Verschillende plaatsen in de stad Van 27 november 29 tot 3 januari 21 1,3 miljoen Kermis van Brussel Zuidlaan Van 9 juli tot 24 augustus 29 5. Brussel-Bad Akenkaai Van 17 juli tot 23 augustus 29 25. Brussels Jazz Marathon Verschillende plaatsen in de stad 32 47 31 Van 29 tot 31 mei 29 3 2. Bezoek aan Koninklijk Paleis Koninklijk Paleis Van juli tot september 29 4 12. Euroferia Andaluza Atomium Van 4 tot 7 juni 29 1. Nuit Blanche Verschillende plaatsen in de stad 3 oktober 29 1 1. Irisfeest Centrum van Brussel 9 en 1 mei 29 2 1. Opendeurdag in het Europees Schuman 9 mei 29 1 Parlement 27. 2 km van Brussel Centrum van Brussel 31 mei 29 1 15. Bier weekend Grote Markt 21 en 22 augustus 29 3 Bron: Observatorium voor Toerisme 45