------ 2 0 1 2-2 0 1 3 ------ Masterplan Zuid-Holland LOGO s weghalen is niet netjes Logo s weghalen is niet netjes Dit is een product van het project Masterplan Competentiegericht Onderwijs Zuid-Holland. Hierin werken de volgende organisaties samen: - de ROC s Albeda College, ID College, Leiden, Mondriaan, Zadkine Techniek en Da Vinci College - InstallatieWerk Zuid-Holland, Uneto-VNI, Kenteq, OTIB/ RBPI - ruim 50 bedrijven, waaronder A. de Jong Groep, Aartman van Giesen Elektrotechniek, Bakker Sliedrecht, Bogro BV, Botermans Elektrotechniek, Burgers Ergon Installatietechniek, Croon Elektrotechniek, Dekker van Geest, Goflex Young Professionals, Hekema Elektrotechniek, Hogendoorn Warmte Water Sanitair, HVL, Imtech Building Services, Kalisvaart Technisch Beheer, Kropman, W.P. Kubbe Management, Labro Elektro, Lésec, Lok Installatiebedrijf, Mampaey, Parallel Groep ETB Vos, Putman Installaties, Randstad Elektrotechniek, Rijndorp Installaties, Schulte & Lestraden, Smit & van der Linden, SOB Midden Nederland, Spindler Installatietechniek, Staysafe Security, Steegman Installatietechniek, Tempus, Trijselaar Vermeer, Unica Bodegraven, Van Asten Elektrotechniek-Installatietechniek, Van den Pol Elektrotechniek, Van Dissel Elektrotechniek, Van Dorp Installaties, Van Driel Installateurs, Van Galen Klimaattechniek, Van Hoften Installatietechniek, Verkaart Groep, Verkerk Groep, Vink Installatie Groep, Viveen Elektro- Installatie Buro, Volt Elektro Groep, Wieffering Meet & Regeltechniek, Wolter & Dros TBI Techniek Regioprofiel Eerste Monteur Elektrotechnische Industriële Producten en Systemen, niveau 3 Crebo 92400 Versie 27-8-2012 Het project wordt gefinancierd door OTIB, de ROC s, Kenteq, Uneto-VNI en InstallatieWerk Zuid-Holland Het projectmanagement berust bij bureau Batouwe Arnhem Masterplan CGO Zuid-Holland - 92400 Regioprofiel CGO ZH EIPS niveau 3-27-8-12
Vormgeving: Batouwe Arnhem (tevens projectmanagement Masterplan CGO ZH) Eerste Monteur Elektrotechnische Industriële Producten en Systemen, niveau 3 Masterplan Zuid-Holland Regioprofiel In het Masterplan CGO Zuid-Holland werken bedrijven, LPI s, ROC s, Kenteq, Uneto-VNI en OTIB/RBPI gezamenlijk aan de kwaliteit van het beroepsonderwijs en aan een voor bedrijven eenduidige en herkenbare onderwijsinvulling. Een van de activiteiten van het project is het uitwerken van zogenoemde Regioprofielen 1. Een Regioprofiel is de concretisering van een uitstroomprofiel van de Kwalificatiedossiers. Het Regioprofiel bevat 2 : de (minimale) beroepshandelingen die de functionaris op het betreffende niveau moet beheersen als beginnend beroepsbeoefenaar 3 ; de vereiste theorie in inhoud en niveau; de attitude/beroepshouding. Bij de beroepshandelingen wordt vermeld of deze behoren tot de basis (= het programma dat voor iedereen geldt) of tot het extra -pakket (= specialisme van een bedrijf, verdieping, pluspakket, keuzemogelijkheid). Uitgangspunt voor deze laatste invulling zijn specifieke behoeften van bedrijven. Daarbij geldt: breed opleiden voor de regio, specifiek voor een bedrijf/student. De vereiste theorie is uitgewerkt naar onderwerpen. Per onderwerp is onderscheid gemaakt naar kennis (= de student moet globaal begrijpen wat het onderwerp inhoudt; er heeft geen verdieping plaats met formules en verdiepingsopgaven) en verdieping (= van de student wordt verwacht dat hij over de onderwerpen opgaven kan maken met gebruik van enkelvoudige formules) 4. De attitude/beroepshouding is de uitwerking van de niet-technische competenties. Werkwijze Elk Regioprofiel is uitgewerkt door een kleine werkgroep, bestaande uit vakdocenten van verschillende ROC s, vakdeskundigen van bedrijven en een opleidingsadviseur van Kenteq. Eén van de vakdocenten is tevens de voorzitter en rapporteur van de werkgroep. Conceptuitwerkingen zijn voorgelegd in de buitenring van bedrijven en ROC s. De daaruit voortkomende reacties zijn vervolgens door de werkgroep gewikt en gewogen met het oog op aanpassing of aanvulling van het betreffende Regioprofiel. De Stuurgroep van het Masterplan heeft vervolgens de Regioprofielen vastgesteld. Daarmee vormen de Regioprofielen het uitgangspunt voor de invulling van het onderwijs. 1 Het Regioprofiel beschrijft het wat van het onderwijs en doet geen uitspraken over het hoe van het onderwijs. 2 Beroepshandelingen, theorie en attitude/beroepshouding komen in de onderwijsuitvoering in samenhang met elkaar aan bod. 3 Beroepshandelingen moet men breed zien in de context van het beroep. 4 De landelijke programma s voor rekenen en taal en voor Leren, Loopbaan en Burgerschap zijn als bijlagen van toepassing. Masterplan CGO Zuid-Holland - 92400 Regioprofiel CGO ZH EIPS niveau 3-27-8-12 1 / 6
Eerste Monteur EIPS, niveau 3, crebo 92400 Beroepshandelingen Bij de beroepshandelingen wordt aangegeven of deze behoren tot de Basis = het programma dat voor iedereen geldt; bij het Keuze/Verplichte pakket betekent de letter K extra vaardigheden van het beroep (verdieping, pluspakket, keuzemogelijkheid van bedrijf/student) en de letter V een verplicht onderdeel ten behoeve van het beroep, voor zover van toepassing. Uitgangspunt voor deze invulling zijn specifieke behoeften van studenten en bedrijven. Daarbij geldt: breed opleiden voor de regio, specifiek voor een bedrijf/ student. Ut. = Utiliteit Ind. = Industrie Ma. = Maintenance (onderhoud) Beroepshandeling Basis Keuze/verplichte onderdelen Ut. Ind. Ma. Werkprocessen Algemene werkzaamheden Werkvoorbereiding 1.1 2.1 Planningen opstellen 1.1 2.1 Werkafspraken maken en bewaken 1.1 1.8 2.1 2.6 Instrueren en controleren student monteur 1.8 2.6 Werkbon / materialenbon / meerwerkbon invullen 1.7 2.5 Deelprojecten zelfstandig uitvoeren 1.2 2.2 1.4 2.3 Draagt zorg voor een opgeruimde werkplek 1.7 2.5 Gereedschap/materiaal Bestellen materiaal en gereedschap 1.1 2.1 Beheer en gebruik gereedschap (periodieke keuring) 1.2 2.2 Inplannen materiaal en gereedschap 1.2 2.1 Mechanische bewerkingen Bewerken van metalen en kunststoffen K K K 1.2 Opstellen componenten besturingskasten K K K 1.4 Opstellen componenten verdeelinrichtingen K K K 1.4 Monteren gootsystemen /railsystemen K K K 2.2 Plaatsen en monteren elektrische componenten zoals K K K 1.4 2.2 drukknoppen, goot, relais, zekeringhouders, etc.) Plaatsen en monteren elektrische apparatuur (PLC, beveiliging, etc.) K K K 1.4 2.2 Tekening lezen Beheer en gebruik van tekeningen 1.1 2.1 Aanleveren revisie aansluitschema's en tekeningen 1.7 2.5 Revisietekeningen handmatig aanpassen. 1.7 2.5 Installeren verdeelkasten en besturingskasten Bedraden verdeelkasten 1.4 2.2 Installeren, monteren en leggen van bedrading volgens geldende normen 1.4 1.5 2.2 Masterplan CGO Zuid-Holland - 92400 Regioprofiel CGO ZH EIPS niveau 3-27-8-12 2 / 6
Beroepshandeling Basis Keuze/verplichte onderdelen Ut. Ind. Ma. Werkprocessen Codering bepalen van kabel, bedrading en elektrische componenten Bedraden uitgebreide motorschakeling (ster-driehoek, omkeer, etc.) 2.2 1.2 K V V 1.4 2.2 Aansluiten componenten Aansluiten elektrische componenten (relais, beveiliging, drukknoppen, klemmenstrook, Etc.) 1.2 1.4 Aansluiten apparatuur 1.2 1.4 Aansluiten pneumatiek K K K 1.2 1.4 Verdeelinrichtingen en voedingen Bepalen van schakelaars en scheiders 1.1 2.1 Wijzigen en uitbreiden t/m 1000 A K K V 1.2 1.4 Aarding Aanleggen en monteren aarding en vereffening 1.2 Begrip en aansluiten volgens diverse aardingstelsels 1.1 2.1 2.2 Overspanningsbeveiliging 2.2 Elektromagnetische comptabiliteit (EMC; begrip) 1.1 2.1 Veiligheid VCA basis Veilig werken met machines Controle veiligheid eigen werk Toepassen van geldende voorschriften (arbo, veiligheid, milieu, bedrijfsvoorschriften, NEN 3140, NEN 1010, enz.) Veilig werken laagspanningsinstallaties Omgaan met Electro Static Dischange (ESD) Explosieveiligheid K V K Werkprocessen algemeen In bedrijf stellen / controle /storingen Visuele controle eigen werk en derden 1.7 2.5 Uitvoeren van metingen (Volt, Ampère, Frequentie, weerstand en impedantie 1.6 1,3 Instellen beveiliging componenten en apparatuur 1.5 2.3 I.O. testen K K K 1.3 1.6 2.4 (Assisteren) testen installatie / in bedrijf stellen 2.3 Eenvoudige storingen oplossen 2.3 Uitvoering en rapportage werkzaamheden 1.7 2.5 Assisteren bij het uitvoeren en rapportage van tussen-/ eindkeuringen K K K 1.7 2.5 Kabels trekken en afmonteren K K K 2.2 Masterplan CGO Zuid-Holland - 92400 Regioprofiel CGO ZH EIPS niveau 3-27-8-12 3 / 6
Vereiste theorie De minimale theorie voor de Eerste Monteur Elektrotechnische Industriële Producten en Systemen op niveau 3 is uitgewerkt in een aantal onderwerpen. Per onderwerp is onderscheid gemaakt naar: Kennis van = de student moet globaal begrijpen wat het onderwerp inhoudt. Het is wenselijk dat kennis wordt ondersteund door een practicum. En met de gegevens van het practicum moet de student berekeningen kunnen maken. Verdieping = van de student wordt verwacht dat hij over de onderwerpen opgaven kan maken met gebruik van formules. Onderwerp Kennis van Verdieping Rekenen +, -, x, Rekenen breuken oplossen Rekenen verhoudingen berekenen Rekenen procenten Rekenen lengtematen en oppervlakte berekenen Schakelaars Soorten schakelaars Gemengde schakeling (eenvoudig) Elektrische energie (kwh) Elektrisch vermogen Opgenomen vermogen Spanningsbronnen Serie schakeling van spanningsbronnen (accuset, noodverlichting) Parallelschakeling van spanningsbronnen Relaistechniek stuurstroom en hoofdstroom Kennis diverse bedieningselementen Wisselspanning Eenvoudige meetinstrumenten (multimeter: spanning / stroom (AC/DC) en Ohms) Magnetisch veld Magnetisme Elektromagnetisme / motorprincipe / relais Inductiespanning Generatorprincipe Frequentie en periodetijd Effectieve waarde en Ohms belasting Spoelen en condensatoren Spoelen (gedrag / gebruik) Condensatoren (gedrag / gebruik) Logische schakelingen en driefasen Waarheidstabel Schakelfuncties Symbolen / poorten (overzicht logische functies) Drie fase wisselspanning Sterschakeling Driehoekschakeling Belasting van de fasen van een 3-fasen wisselstroomnet Opgenomen vermogen bij belasting in Y- en Δ-schakeling Masterplan CGO Zuid-Holland - 92400 Regioprofiel CGO ZH EIPS niveau 3-27-8-12 4 / 6
Onderwerp Kennis van Verdieping Fase-onderbreking in Y- en Δ-schakeling Omzetten Eenfasetransformator (opbouw en werking) Soorten transformatoren Diode / gelijkrichter Beveiligingen Installatie automaten, smeltveiligheden en Mespatronen Selectiviteit Beveiliging van motoren Overspannings- & nulspanningsbeveiliging Automatische uitschakeling / aardlekbeveiliging Automatisering Digitale techniek Stuurrelais (easy PLC) Domotica Sensoren Om kunnen gaan met Excel, word en e-mail Om kunnen gaan met computertekenprogramma Meet- en regeltechniek Regelkring Opnemers Verlichting Verlichtingtechniek Duurzame verlichting zoals LED Voorschriften NEN 1010, Leren omgaan met de voorschriften die betrekking hebben op de benoemde beroepshandelingen NEN-EN-IEC 60439-1, laagspanningsschakel- en verdeelinrichtingen deel 1: Algemene eisen. NEN-EN-IEC 60204-1, veiligheid van machines - elektrische uitrusting van machines - deel 1: Algemene eisen NEN 3140 (veilig werken aan elektrische installatie + bedrijfsorganisatie) Nood-, vluchtwegverlichting Medische ruimten Algemeen inzicht dat aanleg van diverse installatie specifieke voorschriften in acht dienen te worden genomen. Bijvoorbeeld brandmeld-, datatelecominstallaties Motoren Basis motoren Beveiliging motoren Frequentieregelaars Softstarters Ster/driehoek aanloop Overige aandrijvingen EMC Meettechniek Theorie meettechniek Theorie meettechniek in bedrijfstellen van installatie Theorie meettechniek uit bedrijfstellen van installatie Tekeninglezen (verdieping t.o.v. de monteursopleiding) Aanpassen revisie tekeningen Storingzoeken en analyseren Masterplan CGO Zuid-Holland - 92400 Regioprofiel CGO ZH EIPS niveau 3-27-8-12 5 / 6
Beroepshouding In het kwalificatiedossier zijn de relevante (niet-technische) competenties opgenomen (= kolom Niet-technische competenties ). Kortom wat de Eerste Monteur Elektrotechnische Industriële Producten en Systemen op niveau 3 moet laten zien als juiste beroepshouding, is uitgewerkt in de eerste kolom. Beroepshouding Niet-technische competenties Is gemotiveerd en enthousiast Stelt zich collegiaal op Kan goed samenwerken, overleggen en afstemmen Bespreekt problemen met zijn collega's Signaleert onveilige situaties Neemt deel aan: Toolboxmeeting, werkoverleg/werkverdeling Kan vanuit tekeningen werkzaamheden uitvoeren Zoekt zelf naar oplossingen/toont eigen initiatief/is besluitvaardig Kan werken onder druk; weet prioriteiten te stellen Toont inzet/werktempo/doelmatigheid/heeft discipline Heeft gevoel voor ruimte, richting en benodigde montagetijd Zet de juiste gereedschappen en materialen in Heeft zorg voor gereedschap en materieel Gaat efficiënt en kostenbewust om met materialen, gereedschappen en materieel Past het bestek/offerte toe Werkt ordelijk en zorgvuldig Zorgt ervoor dat de uitgevoerde werkzaamheden voldoen aan de norm Heeft voldoende sociale vaardigheden Instrueert en adviseert klanten Past werkplek-/huis-/veiligheidsregels toe Geeft instructies en volgt instructies op Collega's aanspreken op werkhouding en gedrag Vult formulieren en werkbonnen in en/of bewaakt ze Stelt werkrapport op Rapporteert klachten Meldt arbeidsrisico s (VCA) Levert deelprojecten op tijd en op volgens de normen van het bedrijf en de voorschiften Organiseert mensen en middelen Volgt tijdsplanning / werkplanning Bewaakt voortgang Samenwerken en overleggen Vakdeskundigheid toepassen Materialen en middelen inzetten Op behoeften en verwachtingen van de klant richten * Begeleiden Formuleren en rapporteren Kwaliteit leveren Plannen en organiseren * Klanten kunnen ook werkplekbegeleiders of leidinggevende zijn Dit Regioprofiel is tot stand gekomen met inbreng van (leer-/werk-)bedrijven en ROC s in Zuid-Holland, OTIB/RBPI, Kenteq, Uneto-VNI en Batouwe Arnhem. Het Regioprofiel is afgeleid van de Regioprofielen van het Samenwerkingsproject CGO Gelderland- Overijssel (2010). Masterplan CGO Zuid-Holland - 92400 Regioprofiel CGO ZH EIPS niveau 3-27-8-12 6 / 6