Seminarie Duurzaam Bouwen Leefmilieu Brussel Brusselse stadswoningen gerenoveerd tot passiefhuizen: Voorbeeldgebouwen Camille DE SMET LEEFMILIEU BRUSSEL/ DPMT PROMOTIE DUURZAAM BOUWEN Doelstellingen van de presentatie BALANS van de individuele woningen van de 5 projectoproepen Voorbeeldgebouwen OVERZICHT van de renovatieprojecten van eengezinswoningen Voorbeeldgebouwen VOORSTELLING van de financiële aspecten van de projecten 2 1
Plan van de uiteenzetting De uitdagingen De projectoproep Voorbeeldgebouwen De individuele woningen binnen de Voorbeeldgebouwen Kosten/ Prestaties Financiële aspecten Balans in cijfers Projectvoorbeelden Focus op het project HANKAR De instrumenten 3 De uitdagingen De Brusselse context en energie-uitdagingen: Compacte stad Weinig mogelijkheden om hernieuwbare energiebronnen te produceren Oud erfgoed renovatie 60 % van de verbruikte energie in Brussel GEBOUWEN Internationale en Europese context Globaal beleid: premies, referentiesysteem 4 2
Projectoproep Vbgebouwen Projectoproep Vbgebouwen In het kort Doelstellingen De Brusselaars aanzetten om duurzaam te bouwen De technische en economische haalbaarheid aantonen Wie? Wat? Nieuwbouw en renovatie Alle bestemmingen Alle opdrachtgevers In Brussel! => Op vrijwillige basis 6 3
Projectoproep Vbgebouwen Selectiecriteria Energie Ecoconstructie Territorium/Water/Materiaal/ Gezondheid en comfort Technische en economische haalbaarheid Architecturale kwaliteit 7 Projectoproep Vbgebouwen Ondersteuning van het Brussels Gewest Financieel (100 /m2) Technische begeleiding Tevoren: Facilitatoren Tijdens: Experts Project in de kijker plaatsen Werfdekzeil, emailplaatje Publicaties (boeken, artikels ) Website 8 4
Projectoproep Vbgebouwen Proces 6 e projectoproep (Budget: 5 miljoen ) Indienen dossier voor kandidaatstelling < 27 juni 2013 Analyse door experts Evaluatie door een jury Selectie door de regering/kennisgeving Opvolging van de projecten door Leefmilieu Brussel Monitoring over 5 jaar 9 De individuele woningen in de Vbgebouwen 5
De individuele woningen in de Vbgebouwen Evolutie Répartition doorheen générale de oproepen par affectation alle bestemmingen TOTAAL = 193 dossiers = 522.000 m² Stabiel aantal dossiers Variabele grootte van de projecten 11 De individuele woningen in de Vbgebouwen Verdeling Répartition per bestemming générale par affectation TOTAAL = 193 dossiers = 522.000 m² Individuele + collectieve huisvesting = 57% van de dossiers Kantoren en handelszaken = grotere oppervlaktes (minderheid van de dossiers maar meerderheid van de oppervlakte) 12 6
OPPERVLAKTES DOSSIERS OPPERVLAKTES DOSSIERS De individuele woningen in de Vbgebouwen Verdeling Répartition per bestemming par type de travaux et type de Meerderheid nieuwbouw voor elke bestemming BEHOUDENS voor individuele woningen 13 De individuele woningen in de Vbgebouwen Doorbraak Répartition van het par passief type de travaux alle bestemmingen et type de Aandeel dossiers en passiefoppervlaktes blijft toenemen Sterke tendenswijziging Belangrijke doorbraak van het passief 14 7
De individuele woningen in de Vbgebouwen Netto verwarmingsbehoefte (NVB) per bestemming Gemiddelde NVB individuele woningen : 23 kwh/ m².jr Gemiddelde NVB collectieve woningen : 18 kwh/ m².jr Gemiddelde NVB kantoren en handelszaken : 22 kwh/ m².je Gemiddelde NVB gemeenschappelijke voorzieningen : 21 kwh/ m².jr 15 De individuele woningen in de Vbgebouwen Netto verwarmingsbehoefte (NVB) per soort werken Gemiddelde NVB nieuwbouw: 16 kwh/ m².jr Gemiddelde NVB renovatie: 28 kwh/ m².jr 16 8
Kosten/Prestaties Kosten/Prestaties Voorafgaande opmerkingen Opmerkingen betreffende de voorgestelde kosten: As-built kosten indien bouw afgewerkt Kosten n.a.v. de dossiers voor kandidaatstelling indien de constructie onafgewerkt is (schatting) Constructiekosten ontwerp en inrichting naaste omgeving niet-inbegrepen 18 9
Kosten/Prestaties Oppervlaktekosten per bestemming Gemiddelde kost individuele woningen : 1.093 / m² Gemiddelde kost collectieve woningen : 1.403 / m² Gemiddelde kost kantoren en handelszaken : 1.271 / m² Gemiddelde kost gemeenschappelijke voorzieningen : 1.612 / m² Gem. Kost Vbgebouw: 1.351 / m² 19 Kosten/Prestaties Individuele woningen 10
Kosten/Prestaties Oppervlaktekosten individuele woningen (Renovatie) Gemiddelde kost passiefrenovatie: 1.120 / m² Gemiddelde kost niet-passiefrenovatie : 733 / m² Gemiddelde kost nieuwbouw passief : 1.518 / m² Gemiddelde kost nieuwbouw niet-passief : 1.671 / m² 21 Kosten/Prestaties Voorbeeld 1: Archiefstraat Individuele woning Renovatie (153 m²) OG/Ontw.: H. Nicodème en R. Tilman NVB = 15 kwh/m².jr (passief) 895 / m² 22 11
Kosten/Prestaties Voorbeeld 2: Huberti Individuele woning Renovatie (181 m²) OG/Ontw.: O. Alexandre NVB= 15 kwh/m².an (passief) 1.240 / m² 23 Kosten/Prestaties Voorbeeld 3: Maisie Individuele woning Renovatie (202 m²) OG: L. Dal Molin en S. Sumner Ontw.: D. Dardenne NVB= 43 kwh/m².jr (BE) 1040 / m² 24 12
Kosten/Prestaties Voorbeeld 4: Dwarsstraat Ombouwen van een individuele woning in 3 appartementen Renovatie (353 m²) OG: vzw "Maison Médicale Botanique" Ontw.: Team Matz-Haucotte NVB= 23 kwh/m².jr (TBE) 955 / m² 25 Kosten/Prestaties Voorbeeld 5: Droguerie Individuele woning Renovatie (259 m²) OG: E. Kirschfink en G. Leurquin Ontw: Vilet Gwenola NVB= 23 kwh/m².jr (TBE) 961 / m² 26 13
PROJECT HANKAR Project HANKAR Het project Eengezinswoning van Paul Hankar uit 1895 Geklasseerde gevel en dak in 2004 Renovatie met het oog op een verminderde koolstofvoetafdruk, verbruik en gebruik van milieuvriendelijk materiaal. 28 14
Project HANKAR Het project Isolatie van de voorgevel: Isolatie langs binnen (3cm minerale mortel van thermische isolatie) + dubbel raam toegevoegd achter huidig raamwerk 29 Project HANKAR Het project Isolatie van de achtergevel: Isolatie langs buiten (12 cm HOUTVEZEL) + driedubbele beglazing 30 15
Project HANKAR Het project Isolatie van het dak: 23 cm cellulose of resolschuim + EPDM Regenwatertank 3000 l (WC + was + tuin) Mechanische balansventilatie met warmterecuperator: rendement 88%, zomer by-pass, free-cooling Thermische zonnepanelen (4,8 m²) voor sanitair warm water Luchtdichtheid: toevoegen van een sas in de ingang+ damprem Hoogrenderende condensatieketel: 24 kwh 31 Project HANKAR Resultaten Zonnewarmte voor sanitair warm water: 61 % Luchtdichtheid: 1,5 h-1 Oververhitting zomer 3% Netto Energiebehoefte: voor werken 80 kwh/m².jr na werken 44 kwh/m².jr 32 16
Project HANKAR Resultaten Gas en elektriciteit Verbruik : ~ 45% Laagenergie : 60 kwh/m².jr Prognoses: 46 kwh/m².jr Voor werken (2006-2008): 80 kwh/m².jr Na werken (2011-2012): 44 kwh/m².jr Facturen: ~ 38% (/m²) of 28% (totaal) Voor (2007-2008): 0,70 /m²/maand (120 /maand voor 170 m²) Na (2011-2012): 0,43 /m²/maand (88 / maand voor 202 m²) Besparingen: 654 /jr 33 Water Project HANKAR Resultaten Verbruik stadswater: ~ 44% 2007-2008: 90 m³ 2011-2012: 51 m³ Facturen: 30 /jr (2,3 /m³) 34 17
Project HANKAR Kosten Totaal bijkomende kosten 1. Meerkosten inzake Energie (isolatie, driedubbele beglazing, MGV ) 36.358 2. Meerkosten inzake Ecoconstructie (regenwaterbak, hout met label) 3.957 3. Bijkomende honoraria Architect 10.000 4. Bijkomende honoraria Energieadviseur 4.719 TOTAAL 55.034 BTW-inbegrepen Totaal subsidies en andere besparingen 1. Gewestelijke Premie Lage Energiewoning 18.190 2. Premie Voorbeeldgebouwen' 28.174 3. Fiscale aftrekbaarheid 7.800 TOTAAL 54.164 Jaarlijkse brandstofbesparingen 1. Jaarlijkse brandstofbesparing 1.430 /jr 2. Gedaald waterverbruik 100 /jr 3. Gedaald SWW - verbruik 122 /jr TOTAAL 1.652 /jr Economische rentabiliteit 1. Rentabiliteit zonder premies 33 jr 2. Rentabiliteit zonder premie Voorbeeldgebouwen 18 jr 3. Rentabiliteit met premie Voorbeeldgebouwen 1 jr 35 Instrumenten 18
Instrumenten Website www.leefmilieubrussel.be/voorbeeldgebouwen Voorwaarden en reglement Lijst van de laureaten Interactieve kaart Zoekmotor -> Link naar de Infofiches 37 Instrumenten Praktische gids/ Technisch rapport www.leefmilieubrussel.be Praktische aanbevelingen toepasbaar op duurzame projecten Technische kwesties rond de duurzame realisaties 38 19
Contact Camille DE SMET Dienst Voorbeeldgebouwen Departement promotie duurzaam bouwen Directie Energie Gegevens : 02/563.49.69 E-mail: cdesmet@environnement.irisnet.be 39 20