Tekstproductie Tom de Vries // Fotografie Inbo en Tom de Vries // Tekenwerk Henk Heusinkveld Gebouw Sequoia (voorheen BJ) na de renovatie met overhoeks centraal bouwdeel uitgevoerd met in open en gesloten verband en met transparante vliesgevel. De twee verdiepingen hoge transparante vliesgevel toont het achterliggende interieur met zicht op vloer- en plafondranden en de achterzijde van gesloten geveldelen. 5 // Bouwwereld 5-56_projectrenovatie.indd 5 10-09-13 13:38
Project Renovatie // Aan de binnenzijde van het zijn kozijnen geplaatst met naar binnen draaiende ramen om schoonmaken mogelijk te maken. in entreegevel Een grondige renovatiebeurt heeft het energielabel van kantoorgebouw Sequoia van G naar A getild. Bij de nieuwe geveldelen bij de entree is onder meer in toegepast. Bouwwereld // 53 5-56_projectrenovatie.indd 53 10-09-13 13:38
// Project Renovatie Aan de zuidzijde is een extra nieuwe entree gemaakt die in materialisatie vergelijkbaar is met de entree aan de noordzijde. Renovatie kantoorgebouw Sequoia // Locatie: Laan van Malkenschoten // Opdrachtgever: Merin, Apeldoorn // Bouwperiode: 01 februari 013 Het voormalige Philips-terrein in Apeldoorn wordt door eigenaar Merin gerevitaliseerd. Vanwege zijn prominente ligging aan de Laan van Malkenschoten is het vierlaagse gebouw Sequoia als eerste gerenoveerd. Dit bijna honderd meter lange kantoorgebouw kenmerkt zich door een verhoogd centraal gebouwdeel dat aan de noordzijde een hoekverdraaiing heeft van 45 graden, waarbij ook de gevels contrasteren met de rest van het gebouw. Dat was zo in de oorspronkelijke staat en is door architecten Arnold Homan en Jeroen Simons van Inbo in het renovatieplan ook zo gehouden. Dit deel is echter wel rigoureus aangepakt. Hierbij is de oorspronkelijke vliesgevel met groene beglazing vervangen door een combinatie van glas en steen in een gesloten, een halfopen en een transparante uitvoering. Voor de ge sloten en halfopen nieuwe geveldelen koos architect Arnold Homan voor de, een CC-product van Daas Bak steen uit Zeddam. Droogstapelen is de reguliere verwerking van deze steen, waarbij rvs-strips in de daarvoor bedoelde groeven voor de onderlinge verbinding zorgen. De strengpersstenen zijn dankzij een nabewerking extreem maatvast en omdat ze zonder voegen verwerkt worden, is er geen sprake van maattoleranties. In de verwerking is het exact aanhouden van lagenmaten dan ook van groot belang om onnodig zagen van stenen te voor komen. Ook de kopgevels hebben deels een nieuwe gevel vergelijkbaar met het centrale bouwdeel, waardoor het gebouw weer een eenheid wordt. Open en halfopen Naast het halfsteens verband heeft Homans ook een zogenoemd toegepast. Hierbij worden de stenen telkens een klezoor van elkaar vrij gehouden. Zo ontstaat een deels doorzichtig geveldeel, waarachter kozijnen voor de geveldichting zorgen. Daarin zijn naar binnen draaiende ramen opgenomen om schoonmaken mogelijk te maken. Bij dit verband is de gebruikelijke onderlinge verbinding met rvs-strips niet mogelijk. Daarom zijn de stenen verlijmd. Voor de stabiliteit van deze gevelvlakken zijn stalen kokerprofielen 60 x 40 mm gebruikt die zo zijn verdeeld dat deze achter de gestapelde stenen wegvallen. In contrast met het getemperde daglicht dat tussen de stenen naar binnenkomt, staat het volle licht dat de grote, twee verdiepingen hoge glaspuien doorlaten. Deze vliesgevels, gelegen in het buitenvlak van de gevelstenen, zijn gedimensioneerd op basis van een esthetisch gevelbeeld dat zich niets aantrekt van de achterliggende gebouwindeling. Consequentie daarvan 54 // Bouwwereld 5-56_projectrenovatie.indd 54 10-09-13 13:38
is dat het glas de binnenkant van het gebouw toont met de vloeren, plafonds en dichte geveldelen. Deze combinatie van gesloten, halfopen en transparant is ook terug te vinden in de kopgevels van het gebouw en in de entree aan de zuidzijde, die nieuw is toegevoegd. Met deze vernieu - w ingen op strategische plekken in de gevels, toont het gebouw zich als een logische eenheid. Luchtdichtheid De langsgevels van het gebouw zijn niet vervangen, maar schoon gemaakt en voorzien van nieuwe, per vleugel te bedienen zonneschermen. Deze gevels bestaan uit wit gemoffelde aluminium kozijnen en borstweringen van geïsoleerde panelen van gewassen grindbeton. De gevels zijn echter wel energetisch aangepakt om een duurzaamheidsslag te kunnen maken. Gebouweigenaar Merin vroeg aan bouwfysisch en installatietechnisch adviesbureau De Adviseurs om mogelijke energieverbruik beperkende maatregelen uit te werken en daarbij aan te geven wat dit concreet zou besparen op energie- en kostenniveau. Uit deze opties is een evenwichtige keuze gemaakt, gebaseerd op een realistische haalbaarheid. Een van de genomen maatregelen is het minimaliseren van energielekken. Door alle bestaande kieren en naden te voorzien van verbeterde of vernieuwde afdichtingen is de luchtdichtheid van het gebouw teruggebracht tot onder de 0, dm 3 /sm ; een verbetering van 0% ten opzichte van de bestaande situatie. Het gebouw is ook nageïsoleerd, waardoor R c-waardes zijn gerealiseerd van meer dan 5 m K/W voor de gevels aan de binnenzijde en minimaal 4 m K/W voor het dak. Van label G naar label A Met het van binnenuit na-isoleren van de gevels en de keuze voor een WKO vervielen de radiatoren. De klimaatinstallatie is vervangen door plafond-inductieunits, die zowel warmte als koude kunnen afgeven. Voor extra comfort is op de gehele begane grond vloerverwarming aangebracht; op de verdiepingen zijn stroken met vloerverwarming aangelegd voor de gevels met ramen. De sleuven voor de vloerverwarmingstrengen zijn in de bestaande vloer gefreesd. Voor de warmteopwekking wordt gebruikgemaakt van een bi-valente WKO, aangevuld met HR-gaswandketels. De bestaande koelmachine blijft in gebruik voor koudeopwekking bij langdurige warmte of extreme temperaturen. De gezamenlijke maatregelen resulteerden in een opwaardering van het energielabel van G naar A. Ad Paul, directeur van De Adviseurs, relativeert het resultaat van de labelberekening: Het was niet ons uitgangspunt om op niveau A te komen. Verbetering van energieverbruik, duurzaamheid en comfort was de insteek. Dat daar label A uitkomt is eigenlijk een mooie bijkomstigheid. 1 3 Verbetering van energieverbruik, duurzaamheid en comfort was de insteek 1 // De geëngobeerde, type Ebonywood, is deels in Braziliaans verband verwerkt, zonder de gebruikelijke rvs-bevestigingsstrips, maar verlijmd. // Omdat de gevelindeling niet gelijk oploopt met de verdiepingshoogte, zijn verschillende materialisaties in een vertrek waarneembaar. 3 // Gebouw BJ voor renovatie met overhoeks centraal bouwdeel uitgevoerd met vliesgevel van groen glas. Bouwwereld // 55 5-56_projectrenovatie.indd 55 10-09-13 13:38
// project renovatie Projectgegevens // Locatie: laan van malkenschoten, Apeldoorn // Opdrachtgever: merin, Apeldoorn, merin.nl // Ontwerp: inbo, Amsterdam, inbo.com // Bouwkundig aannemer: Heembouw, Amersfoort, heembouw.nl // Adviseur bouwfysica en installaties: de Adviseurs, Apeldoorn, deadviseurs.nl // Constructieadviseur: bartels, Apeldoorn, bartels global.com // Installaties: Van dalen installaties, Twello, vandaleninstallaties.nl // Bouwperiode: 01 februari 013 // Bouwkosten: 3.870.000 euro 90x40x100 90x40x100 Isolatie R>4 c m.k/w, Houten regels Minerale wol (geluid) Vezelcementplaat 15mm Regels vv ondersteuning Staalconstructie Bestaande vloer Alu kozijn Alu waterslag gezet Isolatie R>4 c m.k/w, Stalen kokerprofiel Stalen geveldrager Prefab kantplank Isolatie R>4 c m.k/w Fundering bestaand Multiplex mm Stalen koker Gipsplaat Alu plakplint Bestaande vloer Lagenmaat 100mm Staalconstructie tbv geveldragers Stalen geveldrager Verankering vliesgevel Aanzicht betonschijf 90x40x100 Isolatie R c>4 m.k/w, Dampopen waterk. folie Houten regels Minerale wol (geluid) Vezelcementplaat 15mm Plafond: regelwerk, gipsplaat, spuitwerk Bestaande beglazing Bestaand alu kozijn Bestaand alu profiel Vensterbank Kitvoeg op rugvulling Na-isolatie Kooltherm K17 90 mm Dampremmende folie Gipskartonplaat met draaiende delen Dpc-folie Multiplex 18mm Bestaande borstweringsconstructie Bestaande betonwand Minerale wol Verdiepingsvloer Isolatie R c>4 m.k/w Laag 1 Laag 90x40x100 Alu zetwerk Knikarm valscherm Kitvoeg op rugvulling Systeemplafond Bestaand alu kozijn Bestaande beglazing 1:0 56 // Bouwwereld 5-56_projectrenovatie.indd 56 10-09-13 13:38