Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 28 719 Reïntegratiebeleid Nr. 27 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELE- GENHEID Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 18 november 2005 Hierbij zend iku de antwoorden op schriftelijkoverhandigde vragen van het lid Noorman-den Uyl tijdens het Algemeen Overleg van de Vaste Kamercommissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid op 6 oktober 2005. De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, A. J. de Geus KST91985 0506tkkst28719-27 ISSN 0921-7371 Sdu Uitgevers s-gravenhage 2005 Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 28 719, nr. 27 1
VRAGEN MEVROUW NOORMAN, OVERHANDIGD TIJDENS HET AO VAN 6 OKTOBER 2005 Starten vanuit de WW 1 Gevraagd wordt naar verruiming van de mogelijkheden voor het starten vanuit de WW. Zoals iktijdens het overleg heb toegelicht wordt er binnen mijn departement momenteel een wetswijziging voorbereid om de mogelijkheid van het starten vanuit een WW-situatie te verruimen door het wegnemen van een aantal belemmerende factoren. Met deze wetswijzing wordt een startperiode van 6 maanden mogelijkgemaakt. Dit is inclusief een oriëntatieperiode van maximaal 3 maanden, waarin de sollicitatieplicht vervalt en acquisitie wordt toegestaan. Ookwordt de herlevingstermijn verruimd van 18 naar maximaal 38 maanden, afhankelijk van het opgebouwde WW-recht. Ikstreef ernaar deze wetswijziging op 1 april in het Staatsblad te hebben gepubliceerd en streef naar inwerkingtreding per 1 juli 2006. Voor het door u gevraagde vergelijkende overzicht verwijs ik u naar de bijlage. Starten vanuit de WAO 2 Gevraagd wordt of de inkoop van UWV bij gemeenten analoog kan geschieden aan die bij de WAO (gemeenten die het Bbz (Besluit bijstandsverlening zelfstandigen) uitvoeren). In het kader van de overdracht van de uitvoering van het Bsa (Besluit starterskrediet arbeidsgehandicapten) koopt UWV al diensten in van gemeenten, waarmee UWV een overeenkomst terzake heeft gesloten. Het gaat in dat geval om arbeidsgehandicapte UWV-cliënten, waarvoor de verantwoordelijkheid voor de begeleiding voor, tijdens en na de start wordt overgedragen aan de gemeente. Dit is in feite niet anders dan bij overdracht aan een reïntegratiebedrijf. Criterium haalbaarheid 3 Gevraagd wordt naar het criterium haalbaarheid. Voor een gedeeltelijk arbeidsgehandicapte geldt het criterium, dat tenminste als inkomen uit het eigen bedrijf gehaald wordt een inkomen ter hoogte van de verdiencapaciteit. Een uitgangspunt dat tenminste met 40 uur werkhet minimumloon gehaald zou moeten worden is niet juist. In het evaluatierapport komt naar voren dat de toepassing van het begrip «haalbaarheid» in het kader van de Bsa soms verwarring oplevert ten opzichte van het begrip «levensvatbaarheid» in het Bbz. De werkgroep doet in dat verband een aanbeveling om het begrip «haalbaarheid» aan te scherpen, waarbij een relatie wordt gelegd met het streven in het Bbz, dat de cliënt met ca. 40 uur werken tenminste het wettelijk minimumloon zou moeten kunnen verdienen. Ikmerkop dat in het kader van de arbeidsongeschiktheidswetgeving de startende cliënt tenminste zijn of haar resterende verdiencapaciteit zou moeten realiseren. Dit staat los van het urencriterium in het Bbz. Ikben het dus eens met de stelling dat een uitgangspunt om met 40 uur werken het minimumloon te verdienen in het kader van de Bsa niet juist is. Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 28 719, nr. 27 2
4 Opgemerkt wordt dat ook in het Bbz in tegenstelling tot wat gesteld wordt het wel mogelijkis om in deeltijd als gedeeltelijkarbeidsgeschikte te starten vanuit de bijstand. Er is bij wijze van start gezegd dat na 3 jaar met een mogelijke verlenging het minimumloon gerealiseerd zou moeten worden. Nadrukkelijk bleef open dat bij een blijvende gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid voor dat deel de inkomenseis niet zou gelden. Gemeenten kunnen om redenen van medische of sociale aard op grond van artikel 23, eerste lid, Bbz 2004 besluiten om de termijn van inkomensondersteuning van 36 maanden te verlengen. Deze mogelijkheid tot verlenging maakt het voor gedeeltelijk arbeidsongeschikten inderdaad mogelijkom in deeltijd een eigen bedrijf te beginnen en aldus een zo groot mogelijkdeel van het benodigde inkomen door eigen inspanning te verkrijgen. Voorop blijft wel staan dat het eigen bedrijf levensvatbaar dient te zijn. Dit houdt in dat als de starter zich volledig zou kunnen inzetten voor het bedrijf, verwacht mag worden dat een toereikend inkomen uit het eigen bedrijf zou kunnen worden behaald. Strengere regels schattingsbesluit 5 Zij vraagt naar de strengere regels schattingsbesluit en stelt dat nu de restcapaciteit van een arbeidsgehandicapte al is beoordeeld volgens de huidige regels voor de toepassing van de toegang tot de Bsa (starters WAO) regeling geen aanvullende norm nodig of wenselijkis. Zie ookmijn antwoord op vraag 3. Het Schattingsbesluit is met ingang van 1 oktober 2004 gewijzigd en heeft betrekking op de nieuwe instroom in de arbeidsongeschiktheidsregelingen en herbeoordelingen van arbeidsongeschikten jonger dan 50 jaar. Dit om meer gewicht toe te kennen aan de arbeidsmogelijkheden van gedeeltelijkarbeidsgeschikten. Het Schattingsbesluit, zoals dat luidde vóór 1 oktober 2004, bracht de arbeidsmogelijkheden onvoldoende naar voren, omdat het vaakvoorkwam dat er bij de theoretische schatting onvoldoende functies te duiden waren voor iemand, terwijl deze persoon ondanks zijn beperkingen door ziekte wel degelijk nog zou kunnen werken. De wijziging van het Schattingsbesluit heeft derhalve betrekking op de claimbeoordeling arbeidsongeschiktheid waarmee het recht op uitkering wordt vastgesteld. Voor de vraag of iemand in aanmerking komt voor een starterskrediet worden andere criteria gehanteerd. Hierbij wordt o.a. gekeken naar de opgestelde reïntegratievisie waarin de mogelijkheden van de cliënt worden beschreven. Nieuwe gemeenten die de Bsa-regeling willen uitvoeren 6 Mevrouw Noorman vindt het niet acceptabel dat de expertise van centrumgemeenten over de Bsa-regels en de bij behorende begeleiding niet voor randgemeenten beschikbaar is. Er kan toch een inkoopbedrag afgesproken worden? Hobbyisme van ondeskundige gemeenten moet vermeden worden. De vrijblijvendheid van de regiovorming en het verschil is de schaalgrootte (deskundigheid) van gemeenten zijn belemmeringen. Kan het ketenoverleg en de VNG hiervoor geen oplossing bieden? In de situatie waarin UWV al contracten heeft gesloten met gemeenten of gemeentelijke samenwerkingsverbanden is vaak ook al sprake van het gebruikvan de expertise van die gemeenten door de overige (rand-) gemeenten in de regio. Langs die weg kunnen ook de laatstbedoelde Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 28 719, nr. 27 3
gemeenten een opdracht van UWV aanvaarden en verantwoord doen uitvoeren in het samenwerkingsverband. Voor zover dat niet het geval is, staat het deze gemeenten vrij om zich bij de al gecontracteerde gemeente aan te sluiten. Regiovorming bij de uitvoering van het Bbz is een bevoegdheid van de gemeenten. Mede op grond van het vorenstaande zie ikgeen aanleiding om in die bevoegdheid te treden. 7 Zij geeft aan niet te begrijpen dat er grote gemeenten zijn die weigeren een opdracht van het UWV te aanvaarden om de taken uit te voeren, tenzij ze te weinig betalen. Zij vraagt of de Staatssecretaris bereid is daarover met de VNG afspraken te maken. Het is mij niet bekend dat er grote gemeenten zijn die weigeren een opdracht van UWV te aanvaarden. Wel nemen sommige gemeenten nog een afwachtende houding aan, wellicht omdat nog niet duidelijkis of de pilots zullen worden omgezet in definitieve regelgeving. Evenmin heb ik signalen ontvangen waaruit blijkt dat gemeenten te weinig zouden willen betalen voor de trajecten. UWV betaalt aan gemeenten de gangbare trajectprijs. Aanbesteding reïntegratiemarkt en Bsa-regeling 8 Gevraagd wordt of er überhaupt deskundige reïntegratiebedrijven bestaan voor startende arbeidsgehandicapte ondernemers op de commerciële markt. Worden niet alle opdrachten aan de gemeenten met expertise gegeven? Er bestaan wel degelijkreïntegratiebedrijven die de benodigde expertise in huis hebben. Per 1 juli 2005 zijn de startende zelfstandigen als aparte doelgroep aanbesteed door het UWV. Uiteraard heeft de bij de reïntegratiebedrijven aanwezige deskundigheid een grote rol gespeeld. Overige punten 9 Gevraagd wordt waarom het voorbereidingskrediet niet wordt losgekoppeld van het starterkrediet. Een uitkering van het UWV is een verzekering en voor de IOAW een voorliggende voorziening. Daarom is de opdrachtgever in de eerste plaats het UWV. Zij kunnen de opdracht aan de gemeenten geven. Het voorbereidingskrediet wordt verstrekt als onderdeel van het starterskrediet. Het is dus geen extra bedrag, maar een deel van het kredietbedrag ex art 31 Wet REA en het Bsa. Het is bedoeld om investeringen mogelijkte maken in de aanvang van de onderneming en in beginsel niet voor de begeleiding van de cliënt. UWV voert als beleid dat dit bedrag niet in alle gevallen wordt teruggevorderd als de onderneming niet wordt gestart, maar alleen als de betrokkene uit eigen verkiezing besluit af te zien van een eigen onderneming. 10 Zij vindt dat starters die nog in dienst zijn van de werkgever en gedeeltelijk arbeidsgeschikt zijn wel moeten kunnen starten. Het benodigde starterskrediet zou gedeeltelijk door de werkgever en gedeeltelijk door het UWV betaald kunnen worden. Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 28 719, nr. 27 4
Met de Wet verbetering poortwachter en de Wet verlenging loondoorbetalingsverplichting bij ziekte zijn de verantwoordelijkheden van de werkgever en de werknemer nader vormgegeven. Werkgevers en werknemers zijn samen gedurende twee jaar verantwoordelijkvoor de reïntegratie. Gedurende de loondoorbetalingsperiode staat het werkgever en werknemer vrij om zelf invulling te geven aan deze reïntegratieverantwoordelijkheid. Deze invulling kan bestaan uit ondersteuning naar de start als zelfstandige. Ook staat het de werkgever vrij om met de werknemer af te spreken dat hij voorziet in een deel van het benodigde bedrijfskapitaal. 11 Zij vraagt of een premiereductie ter financiering voor de werkgever mogelijkis. Premiekorting is alleen mogelijk voor zover een werkgever een arbeidsgehandicapte werknemer in dienst neemt of houdt. 12 Zij geeft aan het eens te zijn dat ondersteuning bij opstellen van ondernemingsplan niet door dezelfde kan gebeuren als diegene die het plan vervolgens beoordeelt op levensvatbaarheid en vraagt of functiescheiding binnen het IMK mogelijkis of met een commissie gewerkt moet worden. In de praktijk is sprake van twee instanties namelijk: een instantie die de starter begeleidt bij de opstelling van het bedrijfsplan en een afzonderlijke instantie die een oordeel geeft over het bedrijfsplan en de levensvatbaarheid van het bedrijf. Voor de beoordeling van de vraag of een krediet moet worden verstrekt is een onafhankelijk oordeel van cruciaal belang. Het kan dus niet zo zijn dat één instantie zowel de begeleiding als de beoordeling doet. 13 Zij vraagt wanneer zij de beide wetsvoorstellen Bsa en WW tegemoet kunnen zien. Voor de WW-voorstellen verwijs iknaar mijn antwoord bij vraag 1. Zoals iku tijdens het AO van 6 oktober heb gemeld, laat ikeen onderzoek doen naar de haalbaarheid van een waarborgfonds voor kleine kredieten waar alle starters met een uitkering gebruik van zouden kunnen maken. Ik heb u toegezegd u over de uitkomsten van dit onderzoek voor het einde van het jaar te zullen informeren. Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 28 719, nr. 27 5
BIJLAGE 1 Vergelijking mogelijkheden voor starters WW, WAO (Bsa) en WW WAO-zelfstandige/BSA WW-zelfstandige Bbz, vanuit WWB Voorbereidings/oriëntatieperiode Op aanvraag bij UWV. Een WW-er die een onderneming wil beginnen krijgt 3 maanden vrijstelling van sollicitatieplicht om zich te oriënteren, hij mag in deze periode geen acquisitie plegen. Een oriëntatieperiode van maximaal een jaar zonder sollicitatieplicht. De startende ondernemer moet dan wel begeleid worden door een deskundige, acquisitie is toegestaan. Vergoeding van voorbereidingskosten Geen Geen Lening van maximaal 2 534, voor noodzakelijke kosten van voorbereiding. Lening/krediet De arbeidsongeschikte kan in aanmerking komen voor een krediet van 30 668,, indien bankniet financiert. Geen Een ondernemer kan een bedrijfskapitaal lenen van 30 668, (rentedragend) indien bankniet financiert. Inkomstenkorting/urenkorting Anticumulatie inkomsten uit zelfstandig ondernemerschap: de uitkering komt niet volledig tot uitbetaling, de inkomsten worden gekort op de uitkering gedurende maximaal 3 jaar (art. 44 WAO). Deeltijd start: inkomstenkorting voor de uren dat iemand werkt in het bedrijf. Dit geldt niet bij tijdelijkminder werkzaamheden. Inkomsten uit bedrijf of beroep boven de relevante bijstandsnorm. Suppletie Inkomenssuppletie: tegemoetkoming bij werkaanvaarding tegen inkomsten die lager zijn dan zijn theoretisch verdiencapaciteit gedurende 4 jaar met aflopend % (art. 29 REA) n.v.t. Het inkomen van de starter wordt gedurende maximaal 36 maanden aangevuld tot bijstandsniveau, wanneer de inkomsten uit het bedrijf onder bijstandsniveau liggen. Herleving rechten Deeltijd start Anticumulatie: recht op uitkering blijft intact maximaal 3 jaar. Daarna afschatting uitkering. Na beëindiging werkzaamheden Recht op uitkering blijft maximaal 3 jaar intact vanaf de start van de onderneming. n.v.t. bij deeltijdstart Mogelijkheid om 1 1 2 jaar bedrijf te starten met mogelijkheid van herleven oude WW-rechten. Om oude rechten te doen herleven moet wel volledig gestopt worden met het bedrijf (uitschrijven KvK) (art. 8 lid 2 WW) Indien de betrokkene voldoet aan de entree-eisen (middelentoets) voor de WWB, bestaat direct recht op WWB. Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 28 719, nr. 27 6