Protocol Schoolverzuim

Protocol Schoolverzuim Een praktische handreiking Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten in samenwerking met Openbaar Ministerie Arrondissement Dordrecht, Raad voor de Kinderbescherming en Halt Zuid-Holland Zuid Juli 2007 Maakt werk van leren

1. Inleiding Het is algemeen bekend dat jongeren die regelmatig verzuimen een grotere kans hebben om voortijdig schoolverlater te worden. Ook is een verband aangetoond tussen regelmatig verzuim en het ontwikkelen van deviant en/of crimineel gedrag. Om die redenen is het terugdringen van ongeoorloofd schoolverzuim enorm belangrijk. Scholen hebben een zeer belangrijke rol bij het terugdringen van schoolverzuim. Met deze handreiking willen we inzichtelijk maken, wanneer er sprake is van verzuim, wat er van de scholen verwacht wordt, welke partners betrokken zijn en hoe de samenwerking is georganiseerd. Binnen het Arrondissement Dordrecht zijn bindende afspraken gemaakt over de aanpak van schoolverzuim. Deze afspraken staan geformuleerd in de Leidraad handhaving leerplicht en de Justitiële aanpak schoolverzuim. Deze brochure geeft die formele afspraken verkort weer en biedt een praktische handreiking hoe de scholen en Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten gezamenlijk tot terugdringing van het schoolverzuim kunnen komen. Het beleid met betrekking tot vrijstellingen is niet in dit protocol opgenomen. Het Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten zal daaraan in een afzonderlijk document aandacht besteden. 1

Protocol Schoolverzuim 2. Leer- en kwalificatieplicht, verzuim Ieder kind heeft recht op onderwijs, en tegelijk een leerplicht. Kinderen hebben onderwijs nodig om zich te ontwikkelen, te ontplooien, maar ook om later meer kans te hebben op werk. Ieder kind is volledig leerplichtig vanaf de 1e schooldag van de maand na de 5e verjaardag tot aan het einde van het schooljaar waarin de jongere 16 jaar wordt. Sinds 1 augustus 2007 geldt dat de jongere verplicht is onderwijs te blijven volgen totdat hij een startkwalificatie heeft behaald of tot het moment waarop hij de leeftijd van 18 jaar heeft bereikt. Een startkwalificatie is behaald bij: o Havo of VWO diploma; o MBO diploma niveau 2 BOL of BBL. Schema 1 Leerplicht Start leerplicht Volledige leerplicht tot Kwalificatieplicht 1e schooldag van de maand Einde schooljaar waarin de o Havo of Vwo diploma behaald na de 5e verjaardag jongere 16 jaar is geworden o MBO diploma niveau 2 behaald o Bereiken leeftijd 18 jaar 4-jarigen De Leerplichtwet biedt vooralsnog geen mogelijkheid om te interveniëren bij 4-jarigen. Het advies aan scholen is om ouders bij de inschrijving van hun kind nadrukkelijk te wijzen op de regels met betrekking tot het schoolgaan; op tijd in de klas verschijnen, in principe dagelijks aanwezig zijn, tijdig en correct afmelden en dergelijke. Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten kan inzake 4-jarigen wel een adviserende rol vervullen. Er zijn initiatieven om verzuim van 4-jarigen te registreren en te melden bij het bureau, om zo na te gaan of zogeheten vroegverzuim een indicator is voor verzuim op latere leeftijd. Verschillende vormen van ongeoorloofd verzuim Op basis van de Leerplichtwet zijn scholen verplicht (vermoedelijk) ongeoorloofd verzuim te melden. Binnen het Arrondissement Dordrecht wordt een volgend onderscheid gehanteerd: Absoluut verzuim: Luxeverzuim: Van absoluut verzuim is sprake als een leerplichtige jongere niet ingeschreven staat bij een school of onderwijsinstelling. De school meldt binnen vijf dagen de in- of uitschrijving, opdat het Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten kan controleren of de jongere al dan niet onderwijs volgt. Er is sprake van luxeverzuim als een leerplichtige jongere zonder toestemming van school wegblijft vanwege extra vakantie of familiebezoek. Deze vorm van verzuim moet altijd gemeld worden. In het arrondissement geldt de afspraak dat bij minder dan twee dagen luxeverzuim een waarschuwing gegeven wordt door de leerplichtambtenaar en bij meer dan twee dagen verzuim of recidive een proces-verbaal wordt opgemaakt. 1 Waar ouders staat wordt tevens verzorgers bedoeld. 2

Relatief verzuim: Van relatief verzuim is sprake als een leerplichtige jongere wel op een school staat ingeschreven, maar zich onttrekt aan regels van aanwezigheidsplicht. Relatief verzuim moet gemeld worden als: o de jongere drie dagen of meer achtereenvolgend verzuimt; o de jongere in een periode van vier opvolgende lesweken meer dan 1/8 van het aantal lesuren verzuimt; o de jongere regelmatig te laat op school of in de les verschijnt. Scholen dienen eerder tot melding over te gaan als zij vermoeden, dat door de school getroffen maatregelen onvoldoende effect hebben. Verzuim en achterliggende problematiek Verzuim is vaak een uitvloeisel van een achterliggende problematiek. Is dat het geval dan spreken we ook wel van zorgwekkend verzuim of signaalverzuim. Hiervan is sprake als het verzuim een signaal is voor problemen als: leerproblemen, leerstoornissen; sociaal-emotionele problemen of stoornissen; (ernstige) gedragsproblemen of gedragsstoornissen; gezondheidsproblemen (fysiek, en psychisch / psychiatrisch) gezinsproblemen De school dient de leerplichtambtenaar op de hoogte te brengen van (vermoedelijke) achterliggende problematiek. 3

Protocol Schoolverzuim 3. Verantwoordelijkheid scholen Scholen dragen een grote mate van verantwoordelijkheid voor hun leerlingen. Onder deze zogenaamde zorgplicht vallen naast de verantwoordelijkheid voor een goed pedagogisch klimaat ook de zorg voor het welzijn van de individuele leerling. Een goed georganiseerde zorgstructuur is derhalve een vereiste. Evenals een correct verzuimbeleid en de verplichting van ondersteuning bij het zoeken naar ander (passend) onderwijs. Geen enkele school mag een leerplichtige leerling uitschrijven, tenzij er sprake is van inschrijving op een andere school of onderwijsinstelling. Dit geldt voor zowel het primair onderwijs als het voortgezet onderwijs. Ook MBO-scholen zijn verplicht de inschrijving te handhaven zolang; a) een leerling leerplichtig/kwalificatieplichtig is en b) er (nog) geen inschrijving op een andere school heeft plaatsgevonden. Instrumenten De school krijgt als eerste te maken met ongeoorloofd verzuim. Het is voor de leerling en zijn omgeving van essentieel belang, dat de school snel en adequaat stappen onderneemt om de leerling te bewegen het onderwijs te vervolgen. De volgende instrumenten dragen daaraan bij: Helder en eenduidig intern verzuimbeleid: o schriftelijk vastgelegd; o uitgangspunten en doelstellingen geformuleerd; o intern beleid t.a.v. extra verlof, verplichte deelname festiviteiten/activiteiten, gesprekken met ouders en dergelijke uiteengezet. Een correcte verzuimregistratie, met daarin vermeld: o datum; o aantal lesuren of hele dagen; o vorm en reden van het verzuim; o legitimiteit van het verzuim (geldige reden of niet); o ondernomen acties/maatregelen; o resultaat. Een goede communicatie met leerlingen, ouders en personeel: o bij inschrijving op school schoolregels en verzuimbeleid kenbaar maken; o vermelding verzuimbeleid in schoolgids; o geregeld aandacht aan verzuim in schoolkrant en dergelijke. Leerlingen en zo nodig ouders direct aanspreken indien er sprake is van verzuim: o leerling direct aanspreken op zijn verzuimgedrag, eventueel interne maatregel opleggen (lik-op-stuk-beleid); o ouders bijtijds schriftelijk op de hoogte brengen van verzuim; o eventueel een persoonlijk gesprek aangaan met leerling en ouders. Het tijdig consulteren dan wel inschakelen van de leerplichtambtenaar: o informeer de leerplichtambtenaar ook als het verzuim nog binnen de perken is, maar er wel problemen verwacht worden; o informeer de leerplichtambtenaar ook in geval van regelmatig ziekteverzuim; o meldt ongeoorloofd verzuim conform de afspraken. Het instellen van een Zorgadviesteam of MD-team: o het project Zorg in en om School (ZioS) streeft ernaar dat alle scholen voor primair, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs een Zorgadviesteam, kortweg ZAT, van hoge kwaliteit hebben. 4

Verzuimregistratie Het is cruciaal dat verzuim, inclusief te laat komen, goed wordt geregistreerd. Alleen zo ontstaat er inzicht in verzuimgedrag en is er een stevige basis om actie te ondernemen. Het bijhouden van de administratie is in de allereerste plaats een verantwoordelijkheid van de school. Leerplichtambtenaren zullen die verzuimadministratie tenminste één keer per jaar controleren om te bezien of de leerplicht voldoende gehandhaafd kan worden. In aanvulling op de wettelijke opgave, wordt binnen onze regio gewerkt vanuit het principe dat tweemaal per jaar een overzicht van het totale verzuim wordt gemaakt. Scholen hanteren verschillende registratiewijzen. Belangrijk is dat de volgende aspecten van verzuim geregistreerd worden volgens onderstaande matrix: Reden afwezigheid: Spijbelen: betreft hele uren of dagen; reden onbekend of niet legitiem; reden achteraf gemeld. Te laat komen: bij aanvang van de schooldag en/of bij aanvang van een tussentijds lesuur; reden onbekend of niet legitiem. Vrije dag/vakantie zonder toestemming (= luxeverzuim). Bezoek (huis)arts, specialist en dergelijke. Niet conform gemeld. Ziekte niet gemeld conform afspraak (= ongedekt ziekteverzuim): niet bijtijds gemeld; niet gemeld door één van de ouders; gemeld door de leerling zelf; geen schriftelijke verklaring afgegeven. Schorsing Ziekte gemeld conform afspraak (= gedekt ziekteverzuim) 2 : s morgens (telefonisch) gemeld door één van de ouders; bij hervatten onderwijs schriftelijke verklaring afgegeven. Langdurig ziekteverzuim. Bezoek (huis)arts, specialist e.d. Gemeld conform afspraak. Vrije dag/vakantie met toestemming van schooldirecteur of leerplichtambtenaar Vrij verleend i.v.m. begrafenis, bruiloft, jubileum; verlof aangevraagd conform afspraak Vrij verleend i.v.m. sociale omstandigheden; het besluit hieromtrent ligt altijd bij de schooldirecteur eventueel in samenspraak met de leerplichtambtenaar. Registreren als: Ongeoorloofd verzuim Ongeoorloofd verzuim; te laat Ongeoorloofd verzuim Ongeoorloofd verzuim Ongeoorloofd verzuim Schorsing Ziekte Ziekte Geoorloofd verzuim; bezoek arts Geoorloofd verzuim; extra verlof Geoorloofd verzuim; extra verlof Geoorloofd verzuim; extra verlof 2 Zie voor bijzonderheden met betrekking tot ziekteverzuim bijlage protocol ziekteverzuim. 5

Protocol Schoolverzuim Meldingsplicht scholen De school meldt ongeoorloofd verzuim bij het Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten: Soort verzuim: Melden: Hoe? In- of uitschrijving binnen vijf werkdagen middels standaardformulier In- en uit- schrijvingen, verstuurd aan de administratie van het Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten. Absoluut verzuim als een leerplichtige jongere niet (meer) staat ingeschreven bij een school of onderwijsinstelling. Relatief verzuim bij achtereenvolgend verzuim van Schriftelijk of via email aan de administratie van 3 dagen; het bureau. bij verzuim van meer dan 1/8 deel Op verzoek van de leerplichtambtenaar dient een van het aantal lesuren in een KOV-formulier 3 te worden ingevuld. periode van 4 weken; bij 9 maal te laat komen op school of in de les; verzuim gerelateerd aan (vermoedelijke) achterliggende problematiek. Luxeverzuim Als een leerplichtige jongere zonder Direct middels een KOV-formulier gericht aan de toestemming van school wegblijft administratie van het Bureau Leerplicht vanwege extra vakantie of familie- en Voortijdig Schoolverlaten. bezoek. Te laat komen geldt eveneens als een vorm van verzuim. De aanpak hiervan is als volgt: Frequentie School Leerplicht 6 maal te laat Stuurt ouders een brief met daarin Neemt de melding op in het dossier. opgenomen: o de mate van te laat komen; o verwijzing naar de ouderlijke verantwoordelijkheid; o de mededeling dat er melding is gedaan bij de leerplichtambtenaar. De leerplichtambtenaar ontvangt een afschrift. 9 maal te laat Leerling wordt aangemeld bij de Gaat een gesprek aan met de jongere en/of de leerplichtambtenaar. ouders; Geeft een formele waarschuwing. 9 maal te laat Leerling wordt aangemeld met de Maakt een Halt-verwijzing op; ondanks eerdere mededeling dat de leerling te laat Maakt een proces-verbaal op indien de jongere waarschuwing blijft komen. niet meer voor Halt in aanmerking komt. 3 Het KOV-formulier is in bijlage 3 opgenomen. 6

Gebruik formulier Kennisgeving Ongeoorloofd Verzuim (KOV) Binnen het arrondissement Dordrecht is vastgesteld, dat een proces-verbaal inzake leerplicht voorzien moet zijn van een zogenaamd KOV-formulier. Het is van groot belang dat dit correct wordt ingevuld, omdat het als bewijsstuk dient. Luxeverzuim dient altijd direct middels een KOV-formulier gemeld te worden. In andere gevallen dient dit te gebeuren op verzoek van de leerplichtambtenaar, als in het kader van de bewijsvoering de gegeven op schrift gesteld moeten worden. Deze kennisgeving (vermoedelijk) ongeoorloofd verzuim dient door de directeur van de school te worden ingevuld en ondertekend. Op het KOV-formulier worden zaken vermeld als; het aantal dagen/uren verzuim, het aantal maal te laat komen, reeds ondernomen acties en het effect hiervan. Schorsing en verwijdering Een school kan overgaan tot schorsing (met het voornemen tot verwijdering) als er sprake is van: herhaald wangedrag met onmiskenbare negatieve invloed op andere leerlingen; herhaaldelijke ernstige verstoring van de orde, rust en veiligheid op school; een ernstig verstoorde relatie tussen school en ouders/verzorgers; dossiervorming; aantoonbaar bewijs dat de school zich voldoende heeft ingespannen. In geval van een schorsing van meer dan één dag dient de Inspecteur op de hoogte te worden gebracht, evenals het Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten. Een voornemen tot verwijderen dient ter kennis gebracht te worden van de Inspecteur en het Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten. Een school kan pas tot verwijdering overgaan als de Inspectie en Leerplicht hun fiat hebben gegeven. De procedures met betrekking tot schorsing en verwijdering zijn opgenomen in artikel 12, 13 en 14 van het Inrichtingsbesluit WVO. 7

Protocol Schoolverzuim 4. Werkwijze leerplicht De kerntaken van de leerplichtambtenaar zijn: Preventief controleren en adviseren; Toezicht houden op naleving van de Leerplichtwet; Verwijzen naar (jeugd)hulpverlening; (Bevorderen) samenwerking met alle bij een leerling betrokken partijen; Handhaven en sanctioneren. Het uitvoerende werk omvat onder andere de volgende activiteiten: Spreekuur op school; Deelname MDT of ZAT; Adviseren van scholen inzake aanvragen extra verlof; Afgeven van beschikkingen met betrekking tot vrijstellingen; Gesprekken met jongere, ouders en andere betrokken partijen; Afleggen huisbezoeken; Opstellen plan van aanpak; Indien van toepassing inschakelen (jeugd)hulpverlening; Geven formele waarschuwing; Halt-verwijzing; Opmaken proces-verbaal. Het traject van start (verzuimmelding door de school) tot eind (straf opgelegd door de rechter) is schematisch weergegeven in bijgevoegde stroomschema s. Onderzoek Een onderzoek door de leerplichtambtenaar kan variëren van een eenvoudige juridische check tot een uitvoerig onderzoek, waarbij gesprekken met alle betrokken partijen plaatsvinden, huisbezoeken worden afgelegd, plannen van aanpak worden opgesteld en eventueel (voor)overleg plaatsvindt met Raad voor de Kinderbescherming en/of Openbaar Ministerie. Alle acties door de leerplichtambtenaar ondernomen worden vastgelegd. Strafoplegging In de stroomschema s is te zien tot welke maatregelen een proces-verbaal leerplicht kan leiden. Sociale kaart Bij de afhandeling van een verzuimmelding zijn diverse instanties betrokken. o o o o o o o o o o o Schoolmaatschappelijk en jeugdmaatschappelijk werk; Samenwerkingsverbanden VO/ permanente commissies leerlingenzorg Bureau Jeugdzorg: jeugdbescherming en -reclassering; Trivium; Geestelijke gezondheidszorg: De Grote Rivieren; MEE; GGD; jeugdarts, sociaal verpleegkundigen, gezinscoaches; Raad voor de Kinderbescherming; Politie; Halt; Openbaar Ministerie. De contactgegevens van de organisaties zijn opgenomen in bijlage 1. 8

Bijlage 1 Instanties betrokken bij aanpak schoolverzuim Naast de scholen en Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten is in de regio Zuid-Holland-Zuid een groot aantal instanties betrokken bij de aanpak van verzuim. Een aantal daarvan treft u onderstaand aan. Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten Hoofdvestiging Maria Montessorilaan 5a 3312 KJ Dordrecht 078-6398090 Nevenvestiging Jeugdzorgcentrum Touwbaan 11 4205 AB Gorinchem www.leerplichtenvoortijdigschoolverlaten.nl Bureau Jeugdzorg Zuid-Holland Zuid Kromhout 120 3311 RH Dordrecht 078-6334700 www.bjzzuid_holland.nl Stichting Trivium Papeterspad 7 3311 WT Dordrecht 078-6484747 www.triviumzhz.nl Jeugdzorgcentrum Gorinchem e.o. Locatie Touwbaan Touwbaan 11 4205 AB Gorinchem 0183-654100 De Grote Rivieren Spuiboulevard 314 3311 GR Dordrecht 078-6388838 www.degroterivieren.nl GGD Korte Parallelweg 51 3311 JN Dordrecht 078-6321832 www.ggdzhz.nl MEE 0900-2020672 (lokaal tarief) www.mee-zuidhollandzuid.nl PCL Dordrecht Samenwerkingsverband 40.2 coördinator: dhr. T. van den Bergh Anna van Saksenstraat 11 3314 NC Dordrecht 078-6324116 pcl@hanspetri.nl PCL Gorinchem e.o. Samenwerkingsverband 41.1 coördinator: dhr. J.W. Hendriks Touwbaan 11 4205 AB Gorinchem 0183-654141 swv41@planet.nl PCL Zwijndrecht e.o. Samenwerkingsverband 40.1 coördinator: dhr. P. Prooi Postbus 185 3360 AP Sliedrecht 0184-606050 info@pcl40-1.nl Raad voor de Kinderbescherming Spuiboulevard 356/358 3311 GR Dordrecht 078-6484444 www.kinderbescherming.nl Regiopolitie Zuid-Holland-Zuid 0800-8844 www.politie.nl Halt Zuid-Holland Zuid Vrieseweg 121 3311 NV Dordrecht 078-6312293 www.haltzhz.nl Arrondissementsparket Dordrecht Secretaris Jeugdzaken Burgemeester de Raadtsingel 93c 3311 JG Dordrecht 078-8882222 9

Protocol Schoolverzuim Bijlage 2 Afkortingenlijst Arr. BBL BJ BOL GGD GGZ Halt IO JZC KJP KOV LPW MDT OM PV RvdK ROOS SMW WVO ZAT Arrondissement Beroepsbegeleidende leerweg Bureau Jeugdzorg Beroepsopleidende leerweg Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Geestelijke Gezondheidszorg Het alternatief Inspecteur voor het onderwijs Jeugdzorgcentrum Gorinchem e.o. Centrum voor kind- en jeugdpsychologie Kennisgeving ongeoorloofd verzuim Leerplichtwet Multidisciplinair team Openbaar Ministerie Proces-verbaal Raad voor de Kinderbescherming Reactie ongeoorloofd schoolverzuim Schoolmaatschappelijk werk Wet voortgezet onderwijs Zorg advies team 10

Bijlage 3 Kennisgeving Ongeoorloofd Verzuim Kennisgeving Ongeoorloofd Verzuim (artikel Kennisgeving 21 van de Ongeoorloofd Leerplichtwet Verzuim 1969) (artikel 21 van de Leerplichtwet 1969) Aan : Het Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten Aan : Maria Het Bureau Montessorilaan Leerplicht5a en Voortijdig Schoolverlaten 3312 MariaKJ Montessorilaan Dordrecht. 5a 3312 KJ Dordrecht. Ingekomen: Geregistreerd: Ingekomen: Zaaknr: Geregistreerd: Volgnr: Zaaknr: Ter behandeling aan: Leerplicht Volgnr: Ter behandeling aan: Leerplicht rblplus@drechtsteden.nl rblplus@dordrecht.nl 1. 1. Naam school Schoolcode: Adres, Naampostcode, school plaats Schoolcode: Postadres, Adres, postcode, plaats Telefoonnummer school E-mail Postadres, postcode, plaats Contactpersoon school: 2. Telefoonnummer school E-mail adres Contactpersoon school: 2. Voornaam leerling: Nationaliteit: Achternaam leerling: Geslacht: Geboortedatum: Telefoonnr.: Adres, Voornaam postcode leerling: woonplaats: Nationaliteit: 3. Achternaam leerling: Geboortedatum: Geslacht: Telefoonnr.:... De Adres, leerling postcode zit in: klas/groep/leerjaar woonplaats: schoolsoort 4. 3. De Is leerling leerling besproken zit in: in klas/groep/leerjaar Multi Disciplinair Team 5. 4. schoolsoort maak hier uw keuze Is leerling besproken in Multi Disciplinair Team Ja Is er begeleiding door SMW: 5. Zo ja, wie is dan de contactpersoon: 6. Is er begeleiding door SMW: Nee Is Zoer ja, contact wie met is dan (hulpverlenings)instanties: de contactpersoon: 6. Zo ja, met welke instantie: en wie is de contactpersoon: 7. Is er contact met (hulpverlenings)instanties: Nee Zo ja, met welke instantie: Doel van de melding: 8. en wie is de contactpersoon: 7. Telefoonnummer: Telefoonnummer: Telefoonnummer: Telefoonnummer: Korte toelichting: Doel van de melding:... 8. 9. VERZUIMDATA Korte toelichting: ZIE DE BIJLAGE 9. VERZUIMDATA ZIE DE BIJLAGE 11

Protocol Schoolverzuim 10. Welke stappen heeft heeft de school de school ondernomen ondernomen m.b.t. het verzuim m.b.t. van hetde verzuim leerling? van de leerling? De leerling moet de gemiste lessen inhalen. De De ouders leerling zijn gewaarschuwd moet de gemiste d.d. lessen inhalen. De leerling is gewaarschuwd d.d. Gesprek De ouders gehad met zijnde gewaarschuwd ouders d.d. d.d. Contact De leerling opgenomen is gewaarschuwd met hulpverlening d.d. Contact opgenomen met SMW d.d. Contact opgenomen met de schoolarts d.d. De Gesprek ouders zijn gehad van deze met melding de ouders op de hoogte d.d. gesteld Anders, Contact nl. opgenomen met hulpverlening d.d. Contact opgenomen met SMW d.d. Contact opgenomen met de schoolarts d.d. 11. Wat De zijn ouders mogelijke zijn van oorza(a)k(en) deze melding van het opverzuim? de hoogte gesteld Extra Anders, verlof nl. Gezinssituatie, namelijk Resultaten: Schoolsituatie, namelijk gedrag motivatie schoolresultaten anders Toelichting: Oorzaken in de leerling zelf, nl. sociaal psychisch lichamelijk anders 11. Toelichting: Wat zijn de mogelijke oorza(a)k(en) van het verzuim? Extra verlof 12. Wat is volgens de school een mogelijke aanpak van het verzuim? Offi Gezinssituatie, ciële waarschuwing namelijk (door de leerplicht ambtenaar) aan de ouders Offi ciële waarschuwing (door de leerplicht ambtenaar) aan de leerling Opmaken Schoolsituatie, proces-verbaal namelijk ouders gedrag motivatie schoolresultaten anders Toelichting: Opmaken proces-verbaal jongere Onderzoek door het Advies & Meldpunt Kindermishandeling / Raad voor de Kinderbescherming Oorzaken in de leerling zelf, nl. sociaal psychisch lichamelijk anders Onderzoek door de schoolarts Toelichting: Onderzoek door Burgerzaken Plaatsing op een andere school 12. Wat is volgens de school een mogelijke aanpak van het verzuim? Plaatsing op een project Officiële waarschuwing (door de leerplicht ambtenaar) aan de ouders Anders, Officiële nl. waarschuwing (door de leerplicht ambtenaar) aan de leerling Opmaken proces-verbaal ouders 13. Ruimte Opmaken voor aanvullende proces-verbaal informatie jongere en/of opmerkingen Onderzoek door het Advies & Meldpunt Kindermishandeling / Raad voor de Kinderbescherming Onderzoek door de schoolarts Onderzoek door Burgerzaken Plaatsing op een andere school Plaatsing op een project Anders, nl. 13. Ruimte voor aanvullende informatie en/of opmerkingen 14. Datum: Handtekening directeur Naam directeur: 14. Datum:. Handtekening directeur Naam directeur:. 12

Bijlage voor het aangeven van de verzuimdata: Vervolg Kennisgeving Ongeoorloofd Verzuim Maand: Jaar: Dagnr. Bijlage 1voor 2 het 3 aangeven 4 5 6 van 7 de 8 verzuimdata: 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 dag * les uren ** * bij dag: Maand: 1 = verzuim ** bij lesuren: aantaljaar: verzuimde lesuren invullen Aantal Dag dagen 1 verzuim 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 300 31 Aantal vd. lesuren verzuim 0 Dagnr. Maand: Jaar: Dagnr. dag * 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 les dag * uren ** les* bij dag: 1 = verzuim ** bij lesuren: aantal verzuimde lesuren invullen uren Aantal ** dagen verzuim 0 * bij Aantal dag: lesuren 1 = verzuim verzuim ** bij lesuren: aantal verzuimde lesuren invullen 0 Aantal dagen Maand: verzuim Jaar: 0 Aantal Dag lesuren 1 2verzuim 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 300 31 vd. Maand: Jaar: Dagnr. Dagnr. dag * 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 dag les* lesuren ** * bij dag: 1 = verzuim ** bij lesuren: aantal verzuimde lesuren invullen uren ** Aantal dagen verzuim 0 * bij dag: 1 = verzuim ** bij lesuren: aantal verzuimde lesuren invullen Aantal lesuren verzuim 0 Aantal dagen verzuim 0 Aantal lesuren verzuim Maand: Jaar: 0 Dag 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 Maand: Jaar: vd. Dagnr. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 Dagnr. dag dag * * les les uren uren ** ** * bij * bij dag: dag: 1 = 1 verzuim = verzuim ** ** bij bij lesuren: lesuren: aantal aantal verzuimde verzuimde lesuren lesuren invullen invullen Aantal Aantal dagen dagen verzuim verzuim 0 0 Aantal Aantal lesuren lesuren verzuim verzuim 0 0 Maand: Jaar: Dag 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 vd. Maand: Jaar: Dagnr. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 dag * dag * les les uren ** uren * bij ** dag: 1 = verzuim ** bij lesuren: aantal verzuimde lesuren invullen * bij Aantal dag: dagen 1 = verzuim ** bij lesuren: aantal verzuimde lesuren invullen 0 Aantal dagen lesuren verzuim 0 0 Aantal lesuren Maand: verzuim Jaar: 0 Dag 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 vd. Dagnr. dag * Maand: Jaar: Dagnr. les 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 dag uren * ** * bij dag: 1 = verzuim ** bij lesuren: aantal verzuimde lesuren invullen les Aantal dagen verzuim 0 uren ** Aantal lesuren verzuim 0 * bij dag: 1 = verzuim ** bij lesuren: aantal verzuimde lesuren invullen Aantal dagen verzuim 0 Aantal lesuren verzuim 0 13

Protocol Schoolverzuim Bijlage 4 Protocol preventie ziekteverzuim Inleiding Het Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten (Bureau Leerplicht) heeft de GGD Zuid-Holland Zuid (GGD) gevraagd structureel een rol te spelen bij preventie en aanpak van ziekteverzuim op primair en voortgezet onderwijs. Dit verzoek heeft geleid tot het gezamenlijk opstellen van een protocol, waarin de richtlijnen over het verzuim en de vervolgacties zijn vastgesteld. Het protocol bevat afspraken tussen scholen, de jeugdarts en de leerplichtambtenaar. Van alle partijen worden verantwoordelijkheden en taken omschreven. Daarbij biedt het protocol een stappenschema voor het bepalen van het moment waarop welke partij welke actie dient te nemen. Bij de leerplichtambtenaar komen eveneens meldingen binnen van leerlingen die geregeld of langdurig ziek worden gemeld. De leerplichtambtenaar neemt na een melding contact op met de ouders en de leerling om de reden van het verzuim na te gaan. Bij verzuim (vermoedelijk) gerelateerd aan ziekte, vragen over de inpasbaarheid in het onderwijs of twijfels over de legitimiteit van het ziekteverzuim, schakelt de leerplichtambtenaar de jeugdarts in. De jeugdarts inventariseert het probleem en nodigt zo nodig de ouders en de leerling uit om duidelijkheid te krijgen over het verzuim. Voor een uitgebreide procedurebeschrijving over de aanpak van (ongeoorloofd) verzuim door Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten, zie: Protocol Schoolverzuim, Een praktische handreiking. Doelstelling Het protocol heeft als doel onnodig schoolverzuim en hiermee samenhangend voortijdig schoolverlaten te voorkomen. Door vroegtijdig problemen die schuilgaan achter (ziekte)verzuim te signaleren en, zo nodig, begeleiding en/of hulpverlening op te starten, wordt getracht verzuim en het aantal voortijdige schoolverlaters terug te dringen. De basis van de samenwerking is het gemeenschappelijke belang van het kind. Doelgroep Kinderen en jongeren die leerplichtig zijn, met de leeftijd van 5 tot en met 17 jaar. Voorwaarden 1. Een adequaat verzuimregistratiesysteem op de scholen waarbij één of meerdere personen verantwoordelijk zijn voor deze registratie (verzuimcoördinatoren); 2. Adequate meldingen van scholen aan de leerplichtambtenaar volgens geldende richtlijnen; 3. Goede samenwerking tussen GGD en Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten; 4. Standaardinformatie aan ouders over de procedure bij (vermoedelijk) ziekteverzuim; 5. Goede communicatie tussen scholen, leerplichtambtenaren en jeugdartsen of jeugdverpleegkundigen. Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten ontvangt jaarlijks een overzicht van de aan de scholen verbonden jeugdartsen met hun e-mailadressen. De GGD geeft wijzigingen direct door aan Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten, omgekeerd geldt hetzelfde. 14

Procedure school Scholen dienen in de volgende gevallen een melding te doen aan Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten: 1. Afwezigheid gedurende drie achtereenvolgende dagen; 2. Verzuim in vier opeenvolgende lesweken van meer dan 1/8 deel van de lestijd; 3. Zorgwekkend verzuim; 4. 9 maal te laat komen. Zie ook: Protocol Schoolverzuim, Een praktische handreiking. Procedure leerplichtambtenaar 1. De leerplichtambtenaar ontvangt de melding van verzuim van school; 2. De leerplichtambtenaar onderzoekt de melding op basis van de informatie van school. Hij toetst hierbij de melding aan het Protocol Schoolverzuim en aan het Protocol preventie ziekteverzuim. Hij bepaalt of er sprake is van zorgwekkend of twijfelachtig ziekteverzuim; 3. De leerplichtambtenaar spreekt (telefonisch of persoonlijk) met de ouder(s) en/of leerling; 4. Op grond van de informatie van ouder(s) en/of leerling bepaalt de leerplichtambtenaar of er (nog steeds) sprake is van zorgwekkend of twijfelachtig ziekteverzuim; 5. De leerplichtambtenaar informeert ouders over zijn conclusies en het vervolg plan van aanpak; 6. Bij blijvend zorgwekkend of twijfelachtig ziekteverzuim of wanneer er vragen zijn over de inpasbaarheid in het onderwijs, doet de leerplichtambtenaar via de e-mail een melding aan de jeugdarts (verbonden aan de school van de betreffende leerling). 7. De leerplichtambtenaar informeert ouders schriftelijk over de melding aan de jeugdarts. In deze standaardbrief staat vermeld, dat onderzoek door de jeugdarts wenselijk is om de legitimiteit van het verzuim vast te kunnen stellen. Indien geen medewerking wordt verleend aan het onderzoek, dan bepaalt de leerplichtambtenaar van Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten in overleg met de jeugdarts de vervolgactie. Het kan zijn dat het verzuim aangemerkt wordt als ongeoorloofd verzuim (omgekeerde bewijslast). 15

Protocol Schoolverzuim In de melding aan de jeugdarts staan vermeld: naam jongere; geboortedatum; adres; vermoedelijke klachten; reden van melding (twijfels over ziekteverzuim, verzoek om advies of vraag inzake mate van inpasbaarheid in het onderwijs). Procedure voor aanmelden bij de jeugdarts 1. De jeugdarts ontvangt de melding van ziekteverzuim van de leerplichtambtenaar. 2. De jeugdarts inventariseert op basis van de melding en zo nodig op basis van de inhoud van het JGZ-dossier of een uitnodiging aan ouders en leerling voor een gesprek of onderzoek zinvol is. De afspraak dient in principe binnen 3 weken na melding gepland te worden. 3. Als de jeugdarts daar aanleiding toe ziet, kunnen medische gegevens worden opgevraagd bij de huisarts of bij een specialist. Hiervoor geldt de standaard procedure voor het opvragen van medische gegevens. Er is een schriftelijke toestemming nodig van ouder(s) bij kinderen tot en met 11 jaar. Bij kinderen van 12 tot en met 15 jaar is schriftelijke toestemming van ouder(s) en kind nodig, bij kinderen van 16 jaar en ouder volstaat de schriftelijke toestemming van het kind. 4. De jeugdarts doet na de inventarisatie uitspraak over de legitimiteit van het verzuim en over de mate van zorg over het verzuim. De terugkoppeling kan gepaard gaan met een vervolgadvies. De jeugdarts koppelt schriftelijk terug aan de leerplichtambtenaar. Een kopie van de terugkoppeling wordt naar de ouder(s) gestuurd. In principe geeft de jeugdarts geen medische informatie door aan de leerplichtambtenaar. Alleen met toestemming van de ouder(s) kan wel medische informatie worden doorgegeven aan de leerplichtambtenaar. 5. Wanneer ouder(s) en/of leerling niet verschijnen op een oproep, neemt de jeugdarts contact op om te informeren naar de reden. Indien nodig of gewenst vindt een nieuwe oproep plaats. 6. Als ouder(s) en/of de leerling medewerking weigert, bijvoorbeeld door niet te verschijnen op een oproep van de jeugdarts, zal de jeugdarts dit schriftelijk melden aan de leerplichtambtenaar, waarbij een kopie van de brief naar ouders wordt gestuurd. De leerplichtambtenaar bepaalt in dit geval de vervolgactie, bij voorkeur in samenspraak met de jeugdarts. 7. De jeugdarts zet bij vermoedens van kindermishandeling, huiselijk geweld, psychiatrische of somatische aandoeningen zelf de vervolgactie uit. Het melden van zorg bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling of bij het Meldpunt ZO is de verantwoordelijkheid van de jeugdarts. 8. Alle acties worden vastgelegd in het JGZ-dossier. De jeugdarts coördineert, indien van toepassing, de begeleiding of hulpverlening, tenzij anders is afgesproken. De jeugdarts houdt voor zichzelf een actueel overzicht bij met alle acties op verzoek van Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten, en kan te allen tijde inzicht geven in de omvang. 16

Stappenplan Samenwerking Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten en GGD Zuid-Holland Zuid Schoolverzuim Conform Protocol Schoolverzuim Melding school aan Bureau Leerplicht Twijfels over ziekteverzuim Vragen over inpasbaarheid in onderwijs Behoefte aan medisch advies nee ja Afhandeling Bureau Leerplicht Melding Bureau Leerplicht aan GGD Bureau Leerplicht brengt ouders en leerling schriftelijk op de hoogte van melding aan de jeugdarts. GGD inventariseert en vervolgt GGD roept eventueel ouders op; bij geconstateerde zorg is de GGD verantwoordelijk voor het vervolg. Terugkoppeling GGD aan Bureau Leerplicht De terugkoppeling bevat een uitspraak over de legitimiteit van afwezigheid zonder inhoudelijke informatie over de eventueel bestaande medische aandoening. Verder: Wat is het perspectief? Is er een vervolg afgesproken? Kopie van rapportage naar ouders 17

Protocol Schoolverzuim 18

Leerling School Bureau Leerplicht Inschrijving ja Registratie Binnen 5 dagen melding aan leerplicht Leerling ja Verwijdering/ ja aanwezig schorsing Terstond melden Onderzoek nee 9 keer te laat ja Direct melding Onderzoek aan leerplicht Vrijstelling ja 10 dagen 10 Advies leerplicht art. 11 Lpw nee 10 Terstond melden Onderzoek Beschikking Vermoeden ja Directe melding Onderzoek luxe met KOVverzuim formulier nee Verzuim ja Interne risico 3 dagen maatregel school Signaal naar leerplicht nee Onderzoek 3 dagen ja Direct melding Onderzoek achtereen aan leerplicht of 1/8 deel in 4 weken 19

Protocol Schoolverzuim Absoluut verzuim 4 Leerling Absoluut Verzuim Bureau Leerplicht Onderzoek leerplicht Verwijtbaar verzuim PV Leerplicht Verzuim niet volledig te wijten aan onwettig handelen Formele waarschuwing Achterliggen problematiek Verwijzing naar hulpverlening Toetsing OM Raadsmelding Strafzitting Civiel onderzoek Raad Rechtszitting Civiel Straf (voorwaardelijke) geldboete (voorwaardelijke) taakstraf (bij voorwaardelijk is er 2 jaar proeftijd) Maatregel 4 In het geval van absoluut verzuim kan alleen de ouder/verzorger worden vervolgd en niet de leerplichtige jongere zelf. 20

Luxe Verzuim Leerling Luxe Verzuim School Melding school 2 dagen Formele waarschuwing Onderzoek leerplicht 2 dagen en recidive Bureau Leerplicht PV Leerplicht 2 dagen Toetsing OM Beslissing OM Strafzitting (voorwaardelijke geldboete) Straf (voorwaardelijke) geldboete (voorwaardelijke) taakstraf (bij voorwaardelijk is er 2 jaar proeftijd) 21

Protocol Schoolverzuim Relatief verzuim Straf Bureau Leerplicht School Leerling Verzuim 3 dagen of Verzuim 3 dagen of 1/8 lestijd in 4 weken 1/8 lestijd in 4 weken geen problemen problemen Interne schoolmaatregel Signaal leerplicht Melding aan leerplicht Gesprek / Waarschuwing Onderzoek Leerplicht Onderzoek Leerplicht HALT 5 Verwijzing / melding aan hulpverlening Gezamelijk plan van aanpak Raadsmelding Civiel onderzoek Raad Sprake van problemen Beslissing OM Recidive geen Recidive Formele waarschuwing leerplicht Niet nakomen afspraken PV leerplicht Strafonderzoek Raad Toetsing OM Civiele rechtszitting OM zitting Strafzitting Maatregel Taakstraf tot 40 uur / Leer- en/of werkstraf leerstraf (ROOS) en/of werkstraf (BASTA /ROOS) Geldboete (voorwaardelijke) taakstraf verplichte begeleiding voor de (voorwaardelijke) geldboete duur van 6 maanden Voorwaardelijke straf met Voorwaardelijk sepot met maatregel hulp en steun voor proeftijd van 1 jaar, evt. daaraan 2 jaar, ITB-Criem, ITB-HK gekoppeld verplichte begeleiding Hulp 5 Het proces van HALT staat beschreven bij te laat komen. 22

Te laat komen Straf Bureau Leerplicht School Leerling Te laat komen Melding school Onderzoek leerplicht 9 9 Formele waarschuwing Recidive Interne maatregel school Preventief gesprek leerplicht Formele waarschuwing leerplicht Geen registratie Justitie Goed afgelegd Onderzoek mogelijkheid HALT Niet eerder contact Justitie HALTverwijzing Eerder contact Justitie PV Niet goed afgelegd Strafonderzoek Raad Toetsing OM Beslissing OM OM zitting Strafzitting Hulp Taakstraf tot 40 uur / leerstraf (ROOS) en/of werkstraf Geldboete verplichte begeleiding voor de duur van 6 maanden Voorwaardelijk sepot met proeftijd van 1 jaar, evt. daaraan gekoppeld verplichte begeleiding 23 Leer- en/of werkstraf (BASTA /ROOS) (voorwaardelijke) taakstraf (voorwaardelijke) geldboete Voorwaardelijke straf met maatregel hulp en steun voor 2 jaar, ITB-Criem, ITB-HK

Protocol Schoolverzuim 24

Maria Montessorilaan 5a 3312 KJ Dordrecht Postbus 619 3300 AP Dordrecht Telefoon (078) 639 80 90 Fax (078) 639 85 02 www.leerplichtenvoortijdigschoolverlaten.nl