hoofdstuk 1 Algemeen hoofdstuk 1 Algemeen Voorwoord 3 Doel van Luka 4 Doelstellingen 5 Ledenlijst 6 Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009 Algemeen Hoofdstuk 1 1
Voorwoord Bij het verschijnen van de uitgave van mei 2004 werd melding gemaakt van het Luka project Verbreding. Een project, waarmee Luka heeft ingespeeld op het internationaal streven naar vermindering van energieverbruik. De energie prestatienormen zijn reeds breed ingevoerd. In de achterliggende periode heeft Luka, in nauwe samenwerking met TNO Quality Services B.V. en leveranciers van appendages, montagevoorschriften en luchtdichtheidseisen voor appendages opgesteld, mede gebaseerd op, onder andere, NEN-EN 1751. Ten einde deze samenwerking te kunnen intensiveren biedt Luka de leveranciers de gelegenheid zich als geassocieerde leden bij Luka aan te sluiten. Gekoppeld aan de luchtdichtheidseisen voor luchtkanalen kan Luka nu de mogelijkheid bieden om het luchtkanaalsysteem, vanaf de luchtbehandelingskast tot de uitblaasornamenten, oftewel de luchttransportweg, te certifi ceren. Doordat steeds meer combinatiebouw utiliteit / appartementen e.a. voorkomt heeft Luka ook een paragraaf ter zake instort-luchtkanalen voor de woningbouw opgenomen. Daarnaast zijn verdere technische ontwikkelingen en internationalisering van normen voor het bestuur aanleiding geweest haar Commissie Milieu & Techniek, de CMT, te verzoeken het Kwaliteitshandboek hiernaar te actualiseren. Met dit geactualiseerde handboek vertrouwt de commissie (CMT) een belangrijke bijdrage te kunnen leveren aan de technische kennisoverdracht. Ook zal dit boek als basis kunnen dienen voor de kwaliteitseigenschappen van de producten en diensten, die Luka-leden en Luka- geassocieerde leden garanderen. Tevens wordt duidelijk inzicht gegeven in het kwaliteitsdenken van alle leden en de methodiek van kwaliteitscontrole door het onafhankelijke instituut TNO Quality Services B.V., partner van Luka. De commissie (CMT) hoopt met deze uitgave wederom een extra toegevoegde waarde voor de luchttechnische branche te hebben verwezenlijkt. Luka en degenen die aan de samenstelling van dit handboek hebben meegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij zowel het verzamelen als bij het verwerken en opstellen van de, in dit handboek, vervatte informatie. Nochtans moet hier niet worden uitgesloten dat dit handboek onvolledig is of dat zij onjuist-heden of onvolkomenheden bevat. Degene, die van dit handboek en de daarin vermelde gegevens gebruik maakt, aanvaardt dan ook daarvoor zelf het risico. Luka en degenen, die aan de samenstelling van dit handboek hebben meegewerkt, sluiten iedere aansprakelijkheid uit voor zowel schade, die mocht voortvloeien uit het gebruik van deze informatie alsmede schade, die zou kunnen ontstaan als gevolg van de onvolledigheden, onjuistheden dan wel onvolkomenheden van dit handboek. Niets uit dit handboek mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, kopieëren of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het bestuur van Luka. Met de uitgave van dit geactualiseerd handboek is de uitgave van mei 2004 komen te vervallen. Dit handboek en de hierin opgenomen illustraties, teksten en foto s zijn met grote zorgvuldigheid samengesteld. Hieraan kunnen echter geen rechten worden ontleend. Mogelijke tussentijdse wijzigingen in de inhoud worden wel in de handboekuitvoering op de website www.luka.nl verwerkt. Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009 Algemeen Hoofdstuk 1 3
Doel van Luka De vereniging heeft primair ten doel de bevordering van de technische ontwikkeling van luchtkanaalsystemen in al haar facetten. Dit doel wordt bereikt door: a) het opstellen van kwaliteitsnormen op het gebied van fabricage en montage van luchtkanalen; dit geldt tevens voor de montage van appendages en de luchtdichtheid van de systemen. b) het bewaken van de kwaliteit van de door Luka-leden gefabriceerde, dan wel gemonteerde luchtkanaalsystemen, door het toepassen van regels omtrent de controle op naleving van de bedoelde normen en door het opstellen van sancties, wanneer die normen en/of controlevoorschriften niet worden nageleefd. c) het regelmatig doen uitvoeren van controle op naleving van de normen door onafhankelijke kwaliteitsfunctionarissen van TNO Quality Services B.V. d) samenwerking met andere organisaties of groeperingen, werkzaam in dezelfde of aanverwante vakgebieden, waarbij tevens wordt gestreefd naar het hanteren van Gezamenlijke Contractvoorwaarden met Installateurs. e) het, op aanvraag van haar leden, door Luka te verstrekken van een kwaliteitscertifi caat dan wel van een systeemcertifi caat, voor geïnstalleerd kanaalwerk, dan wel voor de gehele luchttransportweg. f) het voldoen aan de eisen op het gebied van veiligheid en milieu en het uitdragen van kwaliteitsbewustzijn. g) Het verhogen van de vakbekwaamheid door het verzorgen en onderhouden van de hulpmonteur-, monteur- en chefmonteursopleiding door Luka-docenten, dan wel door erkende opleidingsinstituten. Luka kent gewone en geassocieerde leden. Gewone leden zijn Nederlandse ondernemingen, die zich geheel of ten dele toeleggen op de fabricage en verkoop, inkoop en/of montage van luchtkanalen. Geassocieerde leden zijn Nederlandse ondernemingen, die zich geheel of ten dele toeleggen op de fabricage dan wel levering van luchttechnische appendages ten behoeve van de luchttransportweg. De luchtkanalen kunnen worden vervaardigd van verzinkt staal, aluminium, roestvast staal, kunststof, mineraalwol dan wel van hardschuim. De Luka-leden beschikken over speciaal vakmanschap op het gebied van fabricage en montage van luchtkanaalsystemen en nemen een vooraanstaande positie in vanwege de betrouwbaarheid en reputatie die zij genieten als kwaliteitswaarborger. Het uitdragen van kwaliteitsbewustzijn in de toepassing van de productiemethoden, te verwerken materialen en het doen controleren of de geleverde producten voldoen aan de Lukakwaliteitsnormen is van doorslaggevende betekenis voor de Luka-leden bij hun marktbenadering. De vereniging benoemt uit haar leden een werkgroep Commissie Milieu & Techniek, die zich bezig houdt met afstemming, verbetering en actualisering van kwaliteitsnormen en voorschriften, zowel nationaal als internationaal. Daarnaast benoemt de vereniging uit haar leden een werkgroep Commissie Opleidingen, die zich bezig houdt met de monteursopleiding in al haar facetten. 4 Hoofdstuk 1 Algemeen Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009
Doelstellingen Met dit Kwaliteitshandboek beogen Luka-leden het kwaliteitsbeleid in het vakgebied van luchtkanaalsystemen te verbeteren. Zowel de leden, als de geassocieerde leden, zijn zich bewust dat een goed kwaliteitsbeleid een integraal onderdeel is van het te voeren ondernemingsbeleid. Dit Kwaliteitshandboek geeft een vastlegging van de uitvoeringsnormen die door de leden worden gehanteerd en in overeenstemming zijn met de normen, als genoemd in de bijlage, zijnde een lijst van enkele NEN-EN (Europese) normen, die betrekking hebben op o.a. ventilatie. Luka-leden hebben zich verplicht hun producten en gemonteerde systemen aan onafhankelijke kwaliteitsinspecties te laten onderwerpen. Deze inspecties worden uitgevoerd door kwaliteitsfunctionarissen van het onafhankelijke instituut TNO Quality Services B.V. en betreffen vooral: - de hoedanigheid van de te verwerken materialen, van de producten in bewerking en van de half- en eindproducten; - de kwaliteit van de geproduceerde en opgeslagen materialen; - de kwaliteit van de gemonteerde luchtkanaalsystemen; - het resultaat van de luchtdichtheidsmetingen. Luka-geassocieerde leden hebben zich verplicht hun producten( appendages) aan onafhankelijke kwaliteitsinspecties te laten onderwerpen. Deze inspecties c.q. luchtdichtheidsmetingen geschieden door kwaliteitsfunctionarissen van TNO Quality Services B.V. dan wel door erkende, geaccrediteerde nationale c.q. internationale keuringsinstituten en betreffen de meetopstelling, de meetmethode en/of de resultaten van de luchtdichtheidsmetingen. Luka-leden beschikken over een bedrijfseigen kwaliteitssysteem, gebaseerd dan wel afgeleid van de geactualiseerde ISO 9001. De installerende leden beschikken over het veiligheidsbeheerssysteem volgens de laatste VCA normering. Teneinde de vakbekwaamheid van de luchtkanaalmonteurs te verhogen, heeft Luka cursussen ontwikkeld op de niveaus: - hulpmonteur; - monteur; - chefmonteur. In deze cursussen komen zaken zoals veiligheid, kwaliteitszorg, organisatie, capaciteit, communicatie, rapportage, productkennis, milieu en tekening-lezen aan de orde. Vakbekwaamheid op de werkvloer is een extra garantie om het kwaliteitsniveau van de luchtkanaalsystemen verder te verhogen. De uit de kwaliteitsnormen voortvloeiende kwaliteitseisen zijn éénduidig vastgelegd en worden tijdens alle fasen van uitvoering onafhankelijk gecontroleerd door TNO Quality Services B.V. Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009 Algemeen Hoofdstuk 1 5
Ledenlijst Vestiging Staphorst H.G. Zwerusstraat 6-10, 7951 CZ Staphorst Postbus 32, 7950 AA Staphorst T: 0522-46 64 44 F: 0522-46 64 45 A.L.T. Montage B.V. Tinus van der Sijdestraat 6, 5161 CD Sprang- Capelle T: 0416-28 01 99 / 06-53 41 47 73 F: 0416-27 49 64 E: info@altmontage.nl W: www.altmontage.nl 2. Brema-Air B.V. Korvetweg 24, 6222 NE Maastricht Postbus 3029, 6202 NA Maastricht T: 043-363 11 66 F: 043-363 38 25 E: maastricht@brema-air.nl W: www.brema-air.nl Filiaal Branderweg 1-E-6, 8042 PD Zwolle T: 038-421 74 47 F: 038-423 28 92 E: zwolle@brema-air.nl 1. Ind. & Handelmij Bergschenhoek B.V. Hoofdvestiging Bergschenhoek Boterdorpseweg 10, 2661 AC Bergschenhoek Postbus 45, 2650 AA Berkel en Rodenrijs T: 010-524 26 00 F: 010-524 26 01 E: info@ihb.nl W: www.ihb.nl 3. Van den Brink Barneveld B.V. Gildeweg 1, 3771 NB Barneveld T: 0342-49 17 37 F: 0342-41 23 42 E: info@briba.nl W: www.briba.nl Vestiging Amsterdam Haparandaweg 57, 1013 BD Amsterdam Postbus 2669, 1000 CR Amsterdam T: 020-606 95 00 F: 020-606 95 01 Vestiging Barendrecht Bijdorp-West 82 2992 LC Barendrecht Postbus 276 2990 AG Barendrecht T: 0180-69 14 50 F: 0180-69 14 69 Vestiging Mierlo Industrieweg 30, 5731 HR Mierlo Postbus 51, 5730 AB Mierlo T: 0492-66 81 00 F: 0492-66 81 01 4. Ferrocal B.V. Hazenberg 1, 6971 LC Brummen Postbus 165, 6970 AD Brummen T: 0575-55 61 11 F: 0575-55 61 55 E: info@ferrocal.nl W: www.ferrocal.nl Apparaten en machinebouw, milieutechniek, constructie-, leiding- en plaatwerk in staal, aluminium en roestvast staal. Luchtbehandeling-, werktuigbouwkundige- en scheepsinstallaties. Thermische en akoestische isolatiewerken. Kleasterdyk 56 8831 XC Winsum Montage- en industriële onderhoudswerkzaamheden, geluidsmeting, engineering en T: +31 (0)517-34 23 13 F: +31 (0)517-34 23 38 E: friamco@friamco.nl tekenwerkzaamheden. I: www.friamco.nl 5. Friamco B.V. Kleasterdijk 56, 8831 XC Winsum T: 0517-34 23 13 F: 0517-34 23 38 E: friamco@friamco.nl W: www.friamco.nl 6 Hoofdstuk 1 Algemeen Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009
6. GMM Luchttechniek B.V. Kerkhofweg 22, 8166 HZ Emst Postbus 9, 8166 ZG Emst T: 0578-66 15 41 F: 0578-66 21 72 E: info@gmmluchttechniek.nl W: www.gmmluchttechniek.nl 10. Kennemer Spiralo B.V. Lagedijkerweg 15, 1742 NB Schagen Postbus 51, 1740 AB Schagen T: 0224-29 60 41 F: 0224-21 65 45 E: info@kennemerschagen.com W: www.kennemerspiralo.com 7. De Groot Luchtkanalen B.V. Nijverheidslaan 13, 1382 LE Weesp Postbus 128, 1380 AC Weesp T: 0294-41 30 86 F: 0294-41 67 15 E: info@degrootluchtkanalen.nl W: www.degrootluchtkanalen.nl 11. Van Kessel Ventilatie B.V. Zwarte Zee 54, 3144 DE Maassluis Postbus 38, 3140 AA Maassluis T: 010-591 50 11 F: 010-592 74 10 E: info@vankesselbv. nl W: www.vankesselbv.nl 8. Hanze Luchttechniek B.V. Russenweg 6, 8041 AL Zwolle Postbus 190, 8000 AD Zwolle T: 038-421 26 31 F: 038-422 74 76 E: mail@hanze-luchttechniek.nl W: www.hanze-luchttechniek.nl 12. L.T.L. Luchttechniek Industrieweg 18, 1231 KH Loosdrecht Postbus 35, 1230 AA Loosdrecht T: 035-582 90 90 F: 035-582 90 97 E: info@ltlluchttechniek.nl W: www.ltlluchttechniek.nl 9. Jenti B.V. Nijverheidsstraat 50 3371 XE Hardinxveld-Giessendam T: 0184-61 28 99 F: 0184-61 33 72 E: info@jentibv.nl W: www.jentibv.nl 13. Meercox Luchtkanalen Afrikastraat 18, 6014 CG Ittervoort Postbus 3711, 6014 ZG Ittervoort T: 0475-567 222 F: 0475-567 227 E: info@meercox.nl W: www.meercox.nl Filiaal België Pater Damiaanstraat 3 B-7700 Moeskroen België T: 00 32-56 48 30 30 F: 00 32-56 34 42 43 Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009 Algemeen Hoofdstuk 1 7
14. Gebr. Meijer Luchttechniek B.V. Mr. Nennstiehlweg 85, 9367 PC De Wilp Postbus 2, 9367 ZG De Wilp T: 0594-64 12 38 F: 0594-64 35 26 E: info@gebrmeijer.com W: www.gebrmeijer.com 19. VHS Ventilatie & Hoogwerksystemen B.V. Barwoutswaarder 13, 3449 HE Woerden Postbus 353, 3440 AJ Woerden T: 0348-40 83 11 F: 0348-42 15 69 E: info@v-h-s.nl W: www.v-h-s.nl 15. Nijburg Luchttechniek B.V. Burg. J.G. Legroweg 106, 9764 TD Eelde Postbus 43, 9610 AA Sappemeer T: 0598-36 12 22 F: 0598-36 12 20 E: mail@nijburg-lucht.nl W: www.nijburg-lucht.nl 20. Velu Ventilatietechniek B.V. Molenraai 12, 9611 TH Sappemeer Postbus 99, 9610 AB Sappemeer T: 0598-36 12 32 F: 0598-36 12 30 E: mail@velu.nl www.velu.nl Coated pantone 420 16. Nijburg Luchttechniek Veenendaal B.V. Landjuweel 48 ( Gebouw 14), 3905 PH Veenendaal Postbus 1084, 3900 BB Veenendaal T: 0318-54 30 00 F: 0318-55 25 60 E: mail@nijburg-lucht-veenendaal.nl W: www.nijburg-lucht.nl 21. Vink Systemen B.V. Nijverheidstraat 1, 2222 AV Katwijk(ZH) Postbus 3119, 2220 CC Katwijk(ZH) T: 071-40 98 300 F: 071-40 98 450 E: info@vinksystemen.nl W: www.vinksystemen.nl Uncoated pantone 427 17. Riton Luchtkanalen B.V. Indumastraat 8, 5753 RJ Deurne Postbus 66, 5750 AB Deurne T: 0493-31 45 00 F: 0493-31 01 85 E: info@riton.nl W: www.riton.nl 22. Gebr. Van Wijk Installatietechniek B.V. Chr.Huygensstraat 37-39, 2665 KX Bleiswijk Postbus 32, 2665 ZG Bleiswijk T: 010-521 44 40 F: 010-521 38 75 E: info@gebrvanwijk.nl W: www.vanwijkbleiswijk.nl 18.Schilt Luchtkanalen B.V. Energieweg 29, 4231 DJ Meerkerk Postbus 3, 4230 BA Meerkerk T: 0183-35 25 44 F: 0183-35 23 13 E: info@schilt-meerkerk.nl W: www.schilt-meerkerk.nl 8 Hoofdstuk 1 Algemeen Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009
Geassocieerde leden: 1. Air Trade Centre Nederland B.V. Hoogeveenenweg 17 2913 LV Nieuwekerk a/d IJssel T: 0180-31 85 00 F: 0180-31 86 26 E: atc.nederland@airtradecentre.com W: www.airtradecentre.com 5. Waterloo B.V. Ondernemersweg 2, 7451 PK Holten Postbus 28, 7450 AA Holten T: 0548-37 43 74 F: 0548-36 41 65 E: verkoop@waterloo.nl W: www.waterloo.nl 2. HC Barcol-Air Cantekoogweg 10-12, 1442 LG Purmerend Postbus 283, 1440 AG Purmerend T: 0299-68 93 00 F: 0299-43 69 32 E: info@barcol-air.nl W: www.barcol-air.nl 3. Inatherm B.V. Vijzelweg 10, 5145 NK Waalwijk Postbus 270, 5140 AG Waalwijk T: 0416-31 78 30 F: 0416-34 27 55 E: sales@inatherm.nl W: www.inatherm.nl J.J. Wiemer (ere-lid) Oud Blaricummerweg 18 1251 GX Laren (NH) T: 035-538 63 14 F: 035-533 00 62 E: wiemerjj@wxs.nl Secretariaat Luka Ing.D.M.Stobbe Rading 108 1231 KD Loosdrecht T: 035-582 49 01 F: 035-582 49 81 E: info@luka.nl W: www.luka.nl 4. Solid Air Luchtverdeeltechniek B.V. Paasheuvelweg 50, 1105 BJ Amsterdam Z-O Postbus 22756, 1100 DG Amsterdam Z-O T: 020-696 69 95 F: 020-691 30 62 E: mail@solid-air.nl W: www.solid-air.nl Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009 Algemeen Hoofdstuk 1 9
10 Hoofdstuk 1 Algemeen Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009
hoofdstuk 2 Kwaliteitsnormen luchtkanalen Verzinkt staal 16 Aluminium 28 Roestvast staal 37 Kunststof 46 Mineraalwol 53 Hardschuim 56 Flexibele slangen 60 Coaten 62 Thermisch isoleren 63 Brandwerend isoleren 67 Reinigen 72 Montagevoorschriften 73 Luchtdichtheid 95 hoofdstuk 2 Kwaliteitsnormen luchtkanalen Kwaliteitshanboek luchtkanaalsystemen 2009 Kwaliteitsnormen luchtkanalen Hoofdstuk 2 11
A.1.00 rechthoekige kanalen B.1.03 dwarsverbindingen van verzinkt staal...16 B.1.04 langsverbindingen A.1.01 plaatkwaliteit B.1.05 verstijvingen A.1.02 plaatdikte B.1.06 afmetingen A.1.03 dwarsverbindingen B.1.07 zichtwerk A.1.04 langsverbindingen B.1.08 bochten A.1.05 verstijvingen B.1.09 verloopstukken A.1.06 afmetingen B.1.10 aftakkingen A.1.07 zichtwerk B.1.11 splitsingen A.1.08 bochten B.1.12 instelkleppen A.1.09 verloopstukken B.1.13 toleranties A.1.10 aftakkingen A.1.11 splitsingen A.1.12 instelkleppen B.2.00 ronde kanalen van A.1.13 toleranties aluminium...32 B.2.01 plaatkwaliteit B.2.02 plaatdikte A.2.00 instort luchtkanalen B.2.03 verbinding in buizen van verzinkt staal...20 B.2.04 verbinding in hulpstukken A.2.01 plaatkwaliteit B.2.05 lengte van buizen A.2.02 plaatdikte B.2.06 diameters A.2.03 dwarsverbindingen B.2.07 bochten A.2.04 langsverbindingen B.2.08 verlopen A.2.05 afmetingen B.2.09 aftakkingen A.2.06 diverse uitvoeringen B.2.10 splitsingen A.2.07 toleranties B.2.11 verbindingsstukken A.2.08 montage B.2.12 instelkleppen A.2.09 ronde luchtkanalen B.2.13 einddeksels A.2.10 luchtdichtheid B.2.14 toleranties A.3.00 ronde kanalen C.1.00 rechthoekige kanalen van verzinkt staal...23 van roestvast staal...37 A.3.01 plaatkwaliteit C.1.01 plaatkwaliteit A.3.02 plaatdikte C 1.02 plaatdikte A.3.03 verbinding in buizen C.1.03 dwarsverbindingen A.3.04 verbinding in hulpstukken C.1.04 langsverbindingen A.3.05 lengte van buizen C.1.05 verstijvingen A.3.06 diameters C.1.06 afmetingen A.3.07 bochten C.1.07 zichtwerk A.3.08 verlopen C.1.08 bochten A.3.09 aftakkingen C.1.09 verloopstukken A.3.10 splitsingen C.1.10 aftakkingen A.3.11 verbindingsstukken C.1.11 splitsingen A.3.12 instelkleppen C.1.12 instelkleppen A.3.13 einddeksels C.1.13 toleranties A.3.14 toleranties C.2.00 ronde kanalen van B.1.00 rechthoekige kanalen roestvast staal...41 van aluminium...28 C.2.01 plaatkwaliteit B.1.01 plaatkwaliteit C.2.02 plaatdikte B.1.02 plaatdikte C.2.03 verbinding in buizen Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009 Kwaliteitsnormen luchtkanalen Hoofdstuk 2 13
C.2.04 verbinding in hulpstukken E.1.00 rechthoekige kanalen C.2.05 lengte van buizen van mineraalwol...53 C.2.06 diameters E.1.01 plaatkwaliteit C.2.07 bochten E.1.02 plaatdikte C.2.08 verlopen E.1.03 dwarsverbindingen C.2.09 aftakkingen E.1.04 langsverbindingen C.2.10 splitsingen E.1.05 verstijvingen C.2.11 verbindingsstukken E.1.06 afmetingen C.2.12 instelkleppen E.1.07 uitvoeringsmogelijkheden C.2.13 einddeksels E.1.08 zichtwerk C.2.14 toleranties E.1.09 bochten E.1.10 verlopen E.1.11 aftakkingen D.1.00 rechthoekige kanalen E.1.12 instelkleppen van kunststof...46 E.1.13 erosiebestendigheid D.1.01 plaatkwaliteit E.1.14 rookontwikkeling, D.1.02 wanddikte brandvoortplanting D.1.03 verbindingen en brandbaarheid D.1.04 dwarsverbindingen E.1.15 toelaatbare systeemdruk D.1.05 langsverbindingen E.1.16 bedrijfstemperatuur D.1.06 verstijvingen D.1.07 uitvoeringsmogelijkheden D.1.08 afmetingen F.1.00 rechthoekige kanalen van D.1.09 zichtwerk hardschuim...56 D.1.10 bochten F.1.01 plaatkwaliteit D.1.11 verloopstukken F.1.02 plaatdikte D.1.12 aftakkingen F.1.03 dwarsverbindingen D.1.13 splitsingen F.1.04 langsverbindingen D.1.14 instelkleppen F.1.05 verstijvingen D.1.15 rookontwikkeling, F.1.06 uitvoeringsmogelijkheden brandvoortplanting F.1.07 afmetingen en brandbaarheid F.1.08 zichtwerk D.1.16 bedrijfstemperatuur F.1.09 bochten F.1.10 verlopen F.1.11 aftakkingen D.2.00 ronde kanalen van F.1.12 instelkleppen kunststof...50 F.1.13 erosiebestendigheid D.2.01 plaatkwaliteit F.1.14 toelaatbare systeemdruk D.2.02 wanddikte F.1.15 bedrijfstemperatuur D.2.03 verbindingen D.2.04 lengte van buizen D.2.05 diameters/toleranties G.1.00 ronde flexibele kanalen, D.2.06 bochten oftewel slangen...60 D.2.07 verlopen G.1.01 materiaalkeuze D.2.08 aftakkingen en splitsingen G.1.02 soorten flexibele slangen D.2.09 instelkleppen G.1.03 ongeïsoleerde slang D.2.10 rookontwikkeling, G.1.04 thermisch geïsoleerde slang brandvoortplanting G.1.05 akoestisch geïsoleerde slang en brandbaarheid G.1.06 lengte van flexibele slangen D.2.11 bedrijfstemperatuur G.1.07 diameters G.1.08 montagevoorschriften 14 Hoofdstuk 2 Kwaliteitsnormen luchtkanalen Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009
G.2.00 flexibele slangen van J.1.00 brandwerend isoleren en G.2.01 aluminium...61 materiaalkwaliteit bekleden van metalen luchtkanalen...67 G.2.02 wanddikte J.1.01 luchtkanalen en G.2.03 verbinding in brandcompartimenten flexibele slang J.1.02 brandwerend isoleren van ronde luchtkanalen J.1.03 brandwerend isoleren van G.3.00 flexibele slangen van rechthoekige luchtkanalen aluminium folie...61 J.1.04 ophanging brandwerend G.3.01 materiaalkwaliteit geïsoleerde luchtkanalen G.3.02 wanddikte J.1.05 brandwerende doorvoering J.1.06 montage brandkleppen G.4.00 flexibele slangen van K.1.00 het inwendig reinigen kunststof...61 van luchtkanalen...72 G.4.01 materiaal kwaliteit K.1.01 algemeen G.4.02 wanddikte K.1.02 inwendig reinigen K.1.03 Het Nederlands Verbond Reinigingsspecialisten H.1.00 het inwendig en uitwendig Luchtbehandelingssystemen (NVRL). coaten van luchtkanalen...62 H.1.01 doel van het coaten H.1.02 typen coating H.1.03 gebruiksvoorschriften L.1.00 montagevoorschriften...73 L.1.01 algemeen L.1.02 transport en opslag I.1.00 het thermisch isoleren L.1.03 montagevoorschriften van rechthoekige en rechthoekige en ronde ronde luchtkanalen...63 luchtkanalen I.1.01 het inwendig isoleren van L.1.04 montagevoorschriften rechthoekige luchtkanalen plafondroosters I.1.02 het uitwendig isoleren van L.1.05 montagevoorschriften rechthoekige en ronde luchtkanalen appendages I.1.03 het thermisch isoleren met L.1.06 appendages voor kanaalinbouw behulp van glaswol- of I.1.04 I.1.05 steenwoldekens het thermisch isoleren met behulp van kunststof schuimrubber op basis van synthetisch rubber (elastomeer) thermische isoleren met behulp van glaswol- of steenwoldekens, afgewerkt met aluminium beplating M.1.00 luchtdichtheid...95 M.1.01 algemeen M.1.02 luchtdichtheid van luchtkanalen M.1.03 luchtdichtheid van appendages Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009 Kwaliteitsnormen luchtkanalen Hoofdstuk 2 15
A.1.00 Rechthoekige kanalen van verzinkt staal A.1.01 plaatkwaliteit Voor het vervaardigen van verzinkte luchtkanalen wordt plaatstaal toegepast in de kwaliteit DX51 DZ 275 MAC met een tweezijdige zinklaag volgens het Sendzimir-procédé aangebracht, met een laagdikte van 275 g/m 2 tweezijdig volgens drievlakkenproef gemeten. Plaatkwaliteit/ zinkkwaliteit volgens NEN-EN 10.142, toleranties volgens NEN-EN 10.143 (de zinklaag heeft een gemiddelde dikte van 20 micron per zijde). A.1.02 plaatdikte Verzinkte luchtkanalen worden uitgevoerd in een plaatdikte die afhankelijk is van de grootste kanaalzijde, zoals onderstaand gespecifi ceerd. De luchtkanalen worden bij deze dikten zo gefabriceerd dat voldoende stijfheid tegen vervormingen en hinderlijke trillingen aanwezig is. Uitgaande van de grootste kanaalzijde geldt als minimale plaatdikte: voorbeelden van diverse typen dwarsverbindingen afdichtband, delingen overlappen t.b.v. effectieve afdichting kit max. 500 mm tot 250 mm = 0,50 mm > 250 mm tot 500 mm = 0,75 mm > 500 mm tot 1000 mm = 0,88 mm > 1000 mm tot 1500 mm = 1,00 mm > 1500 mm = 1,25 mm A.1.03 dwarsverbindingen Bij rechthoekige luchtkanalen kunnen verschillende typen dwarsverbindingen worden toegepast. Deze zijn bedrijfsgebonden, waarbij de kwaliteit van de plaat, waaruit de verbindingsprofi elen worden gevormd, tenminste voldoet aan die van het materiaal waaruit het kanaal is vervaardigd. Deze dwarsverbindingen kunnen (afhankelijk van het bedrijf) aan het kanaal aangewalst zijn of door middel van doordrukkingen, puntlassen, parkers of popnagels aan het kanaal worden bevestigd. De dwarsverbindingen worden met clips, schuiflijsten of klemmen met een maximale hart-op-hart afstand van 500 mm gekoppeld (zie afbeelding). Tussen de dwarsverbindingen wordt ten behoeve van de luchtdichtheid een afdichtband met gesloten celstructuur aangebracht, waarbij de minimale afmeting B x H = 18 x 4 mm en alle vier de hoeken worden voorzien van verzinkte bouten en moeren, minimaal M 6 x 20. Indien over de volle kanaalomtrek schuiflijsten worden toegepast, kunnen de bouten en moeren op de hoeken vervallen. Daar waar nodig wordt ten behoeve van de luchtdichtheid in- of uitwendig plastisch blijvende kit aangebracht. A.1.04 langsverbindingen Langsverbindingen tussen kanaaldelen onderling worden in principe in een felsverbinding uitgevoerd. Daar waar nodig wordt ten behoeve van de luchtdichtheid in- of uitwendig plastisch blijvende kit aangebracht. 16 Hoofdstuk 2 Kwaliteitsnormen luchtkanalen Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009
A.1.05 verstijvingen Luchtkanalen worden met een zodanige stijfheid uitgevoerd, dat hinderlijke trillingen en vervormingen niet optreden. Uitgaande van toepassing van de aanbevolen minimale plaatdikten volgens A.1.02, geldt dit voor rechthoekige metalen kanalen voor zover de grootste zijde van de dwarsdoorsnede 400 mm is. Wordt deze afmeting overschreden, dan zijn extra voorzieningen vereist. De mate van overschrijding is bepalend voor de uitvoeringsvorm van de voorzieningen. Voor kanalen met een zijde van > 400 en 800 mm zijn de uitvoeringsvormen voor de betreffende kanaalwandvlakken: - cross-breakings; normaal naar buiten gerichte kruislingse doordrukkingen; - rillen of zettingen; veelal aangebracht dwars op de lengterichting van het kanaal, met een onderlinge afstand van ten hoogste 500 mm. Voor kanalen met een zijde > 800 mm gelden voor de betreffende kanaalwandvlakken de eerder vermelde uitvoeringsvormen, waarbij vlakken met een oppervlak groter dan 1,5 m 2 extra worden verstijfd door onderverdeling hiervan in deelvlakken van ten hoogste 1 m 2. Deze extra verstijvingen in de vorm van strippen, profi elen, buizen of platen worden in- of uitwendig aangebracht. A.1.06 afmetingen De nominale maten van de luchtkanalen worden in mm aangegeven en hebben betrekking op de inwendige afmetingen met een tolerantie van +0 tot -4 mm. De afmetingen zijn gestandaardiseerd naar NEN-EN 1505 en kunnen gekozen worden als aangegeven in de tabel voor standaardafmetingen. 200 250 300 400 500 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000 100 150 200 250 300 400 500 600 800 1000 1200 Voorkeursgebied uit luchttechnische overwegingen A.1.07 zichtwerk Als in een luchttechnische installatie een deel van het luchtkanaalsysteem dient te worden uitgevoerd als zichtwerk, zal dit worden uitgevoerd zoals het overige kanaalwerk, tenzij dit in het bestek c.q. de uitvoeringsspecifi catie anders is vermeld. Bij kanaalwerk, aangemerkt als zichtwerk, zullen uitwendig aangebrachte stickers en aanduidingen worden verwijderd, terwijl de vereiste luchtdichtheid door inwendig kitten zal worden verkregen. Aanvullende maatregelen in het kader van zichtwerk behoren normaliter niet tot de standaard uitvoering. A.1.08 bochten A.1.08.1 symmetrische bochten Wat vorm betreft worden symmetrische bochten in principe rond uitgevoerd, dat wil zeggen met een binnen- en buitenstraal ; de binnenstraal is 100 mm of groter. (bij vloer of wandspa- Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009 Kwaliteitsnormen luchtkanalen Hoofdstuk 2 17
ringen, waar geen ruimte is voor een binnenstraal, wordt een haakse binnen bocht toegepast) Teneinde de weerstand in een bocht te beperken, worden bochten van schoepen voorzien. Schoepen ontbreken bij: - bochten van 45 of kleiner; - kanalen met een breedte van 400 mm of kleiner. De plaats van de schoepen wordt bepaald volgens de onderstaande tabel. kanaalbreedte a in mm aantal schoepen plaats van de schoepen 1 2 3 > 400 800 1 a/3 > 800 1600 2 a/4 a/2 > 1600 2000 3 a/8 a/3 a/2 A.1.08.2 verlopende bochten Bij verlopende bochten is de kleinste kanaalbreedte maatgevend voor het aantal schoepen, conform bovenstaande tabel. De verhouding voor de plaats van de schoepen van de grootste kanaalbreedte is dan gelijk aan de verhouding voor de schoepen van de kleinste kanaalbreedte. A.1.08.3 uitvoering schoepen De schoepen worden uitgevoerd in enkele plaat. Het plaatmateriaal is gelijk aan het materiaal waaruit het kanaal is vervaardigd. De uitvoering en bevestiging zijn van voldoende sterkte, terwijl de schoepeinden zijn verstijfd. A.1.09 verloopstukken Verloopstukken worden zo uitgevoerd, waarbij de tophoek α in principe maximaal 60 mag bedragen. A.1.10 aftakkingen Een aftakking (afsplitsing van een doorgaand hoofdkanaal) kan tot stand worden gebracht door middel van een hulpstuk in rechthoekige of ronde uitvoering. Luchttechnische aspecten bepalen mede de typen, zoals de onderstaande afbeeldingen weergeven. stromende aftakking 90º stromende aftakking onder 45º R schoenaftakking 90º R R detail A R A B detail B afgeronde aftakking 90º aftakking 90º 18 Hoofdstuk 2 Kwaliteitsnormen luchtkanalen Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009
A.1.11 splitsingen Een splitsing is een deling van een hoofdkanaal in twee doorgaande kanalen. Enkele voorbeelden van splitsingen zijn: splitsing 90º splitsing 2 x 90º T-stuk A.1.12 instelkleppen Instelkleppen worden handinstelbaar uitgevoerd en dienen om een installatie in te regelen. Ze zijn voorzien van een deugdelijke vastzetinrichting, waaruit tevens de klepstand blijkt. Het klepblad, van hetzelfde materiaal als het luchtkanaal, wordt uitgevoerd in een enkele plaat met een dikte van tenminste 1,25 mm tot een maximale bladbreedte (B) van 500 mm en tot een maximale oppervlak van 0,25 m 2. Bij de klepbladen worden de randen evenwijdig aan de asrichting afgerond en verstijfd. De kleppen zijn voorzien van een goede en luchtdichte lagering. B A A.1.13 toleranties De maximale tolerantie voor de lengte van een recht kanaal is ± 0,005 x L. De tolerantie voor de rechthoekige afmetingen is + 0 tot - 4 mm. De maximale tolerantie voor hoeken is ± 2. Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009 Kwaliteitsnormen luchtkanalen Hoofdstuk 2 19
A.2.00 Instort luchtkanalen van verzinkt staal t.b.v. de woningbouw en vloeren gelijkwaardig aan de woningbouw (bedoeld voor instort in de betonvloer) A.2.01 plaatkwaliteit Voor het vervaardigen van verzinkte luchtkanalen wordt plaatstaal toegepast in de minimale kwaliteit DX51 D 150 MAC met een tweezijdige zinklaag volgens het Sendzimir-procédé aangebracht, met een laagdikte van 150 g/m 2 tweezijdig volgens drievlakkenproef gemeten. Plaatkwaliteit/zinkkwaliteit volgens NEN-EN 10.142, toleranties volgens NEN-EN 10.143 (de zinklaag heeft een gemiddelde dikte van ca. 10 micron per zijde). A.2.02 plaatdikte Verzinkte luchtkanalen worden uitgevoerd in een plaatdikte die afhankelijk is van de grootste kanaalzijde. De instortkanalen, in de afmetingen 170 x 70 en 170 x 80, worden gemaakt van een plaatdikte van 0,5 mm en in de afmetingen 200 x 80 en 220 x 80 van 0,6 mm plaat. Andere maten kunnen klantspecifi ek worden gemaakt. A.2.03 dwarsverbindingen Bij rechthoekige instortkanalen zijn de dwarsverbindingen uitgevoerd als schuif verbinding, met behulp van een koppelstuk of manchet. Deze verbinding wordt vastgezet m.b.v. zelfborende parkers of waar mogelijk met puntlassen en daarna met tape afgewerkt, zodanig dat er geen water of cement het luchtkanaal kan inlopen. A.2.04 langsverbindingen Langsverbindingen worden in principe in een rollas, felsverbinding of puntlas uitgevoerd. Daar waar nodig wordt, ten behoeve van de luchtdichtheid, in- of uitwendig plastisch blijvende kit aangebracht. A.2.05 afmetingen De kanalen worden uitgevoerd in onderstaande afmetingen: 170 x 70mm, 170 x 80 mm, 200 x 80 mm, 220 x 80 mm. A.2.06 diverse uitvoeringen van rechthoekige instort kanalen A.2.06.1 recht kanaal De rechte kanalen worden geleverd in standaard lengten van 3 meter. 20 Hoofdstuk 2 Kwaliteitsnormen luchtkanalen Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009
A.2.06.2 bochten Bochten worden in standaard uitvoering geleverd als 90 of 45 bocht en zijn stromend uitgevoerd. A.2.06.3 koppelstuk of manchet Koppelstukken of manchetten worden standaard geleverd met een lengte van 80,100, 125, 200, 300 of 600 mm afhankelijk van de leverancier. Wanneer de manchet langer is dan 80 mm worden ze ook wel passtuk genoemd. A.2.06.4 einddeksel: Einddeksels zijn te leveren in alle bovenvermelde standaard maten A.2.06.5 T-stukken T-stukken worden geleverd met een binnen straal van minimaal 100 mm. A.2.06.6 haakse zijaansluiting Met behulp van een haakse zijaansluiting kan een T-stuk met haakse binnenhoeken worden gemaakt, door in een recht kanaal een sparing te te maken ter grootte van de zij aansluiting. Deze wordt vervolgens middels zelfborende parkers (met een maximale lengte van 13mm) aan het rechte kanaal gemonteerd, waarna de verbinding met tape afgeplakt of m.b.v. kit luchtdicht wordt gemaakt. De zij aansluiting kan ook onder 45 worden aangebracht. A.2.06.7. ronde aansluit stuts of ronde flensbus Deze zijn te leveren in de inwendige maten Ø 80, Ø 100, Ø 125, Ø 150, Ø 160, Ø 180 en Ø 200 met een lengte die afhankelijk is van de leverancier en afhankelijk van de vloerdikte. Deze aansluitingen kunnen ook onder 45 worden uitgevoerd. A.2.06.8 rechthoekig zadel op ronde buis (zadelstuk) De rechthoekig zadels zijn te leveren voor een ronde buis Ø 180 t/m Ø 500 De aftakkende afmetingen zijn: 170 x 70, 170 x 80, 200 x 80 en 220 x 80. A.2.06.9 lepe hoek Dit zijn rechte kanaalstukken met een afgeknipte hoek aan de zijde van de deksel en voorzien van een ronde aansluitmond. De lepe hoek is leverbaar in een linker, rechter of symmetrische uitvoering met een aansluit mond van Ø 125, Ø 150, Ø 160 of Ø 180 aansluiting. A.2.06.10 verloopstukken Verloopstukken worden zodanig uitgevoerd, dat de tophoek maximaal 45 mag bedragen. Deze verloopstukken kunnen worden uitgevoerd in rechthoekig naar rond, of rechthoekig naar rechthoekig. A.2.07 toleranties De maximale tolerantie voor de lengte van een recht kanaal is ± 0,005 x L. De tolerantie voor de rechthoekige afmetingen is + 0 tot - 4 mm. De maximale tolerantie voor hoeken is ± 2. A.2.08 montage De instort kanalen dienen zodanig op de betonvloer te worden vast gezet, dat de kanaal delen niet kunnen gaan drijven tijdens het storten van het beton. Dit gebeurt veelal middels gaatjes band dat om het kanaal, aan beide zijden, m.b.v. van inslagpluggen, aan het beton wordt bevestigd. Er zijn meerdere methoden om het instort kanaal voldoende te bevestigen, doch het kanaal moet minimaal om de twee meter worden vastgezet. Ook komt het veelvuldig voor dat de in te storten kanalen prefab op de bouwplaats worden aangeleverd. Gedeukte en geknikte kanalen mogen niet worden gemonteerd. Alle openingen dienen door middel van plastic doppen (speciedeksels) te worden dichtgezet. Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009 Kwaliteitsnormen luchtkanalen Hoofdstuk 2 21
De bouwkundig aannemer draagt zorg voor voldoende onderstempeling van de sparingen om het doorzakken van kanaal flensbussen te voorkomen. A.2.09 ronde luchtkanalen ( t.b.v. instort in betonvloer) Zie hoofdstuk A3.00 ronde kanalen van verzinkt staal. Als aanvulling op dit hoofdstuk, wordt in de woningbouw ook veel gebruik gemaakt van zogenaamde plooibochten. Deze bochten zijn leverbaar in de diameters Ø 80, 100, 125, 150, 160, 180 en 200 mm. De leverbare hoeken zijn: 15, 30, 45, 60 en 90 graden. Het materiaal, dikten, toleranties e.d. zijn hetzelfde als voor de geperste bochten, zoals vermeld in hoofdstuk A3.00. Tevens worden er bij instortkanalen gebruik gemaakt van zogenaamde instortpotten. Deze worden hoofdzakelijk gebruikt om een overgang te maken van een horizontaal kanaal (Ø 80 mm) in de vloer naar een verticale aftakking in de ruimte, ten behoeve van, bijvoorbeeld, het aansluiten van een afzuig- en/of toevoerventiel in de desbetreffende ruimte. De diameters die voorkomen zijn: Ø 100 en 125 mm. De aftakkende diameter is Ø 80 mm. Deze aftakking kan zowel enkel als dubbel worden uitgevoerd. Afmetingen, dikten, materiaal e.d. zijn als benoemd in hoofdstuk A3.00. Opmerking: Voor kanalen, die niet in het beton worden ingestort, gelden de gegevens, eisen enz. zoals elders in dit handboek vermeld. A.2.10 luchtdichtheid De luchtdichtheid van de instortkanalen dient te voldoen aan luchtdichtheidsklasse B. Bij de instortkanalen in de woningbouw wordt, indien vereist, het systeem onafhankelijk van het aantal m², vóór het storten, afgeperst. Dit in tegenstelling met wat in het hoofdstuk luchtdichtheid elders in dit handboek staat vermeld. Omdat deze kanalen worden ingestort, moeten de verbindingen en het instort kanaal zelf lekdicht zijn voor cementwater. Na ingestort te zijn, zijn de kanalen opgenomen in de betonvloer en worden geacht luchtdicht te zijn. Indien er hogere eisen aan de luchtdichtheid van het kanaal systeem worden gesteld (bijv. om redenen van energiebesparing ) dienen deze expliciet te worden omschreven, opdat de uitvoering van het luchtkanaalsysteem hierop kan worden aangepast. De besteksbeschrijving zal dan als volgt kunnen luiden: Alle te leveren luchtkanalen, appendages en slangen dienen te voldoen aan hun respectievelijke NEN-EN-normen. De complete luchttransportweg, zowel toevoer als afvoer tussen de luchtbehandelingseenheid en de roosters (dus inclusief roosterplenums, indien aanwezig), dient geleverd en gemonteerd te worden volgens de kwaliteits- en uitvoeringsnormen zoals vastgelegd in het Luka Kwaliteitshandboek uitgave 2009, waarbij minimaal aan luchtdichtheidsklasse B moet worden voldaan. De luchtdichtheid dient te worden gecontroleerd en aangetoond middels een lektestrapport. De kwaliteit en uitvoering van de luchttransportweg dient naar genoegen aan de bouwdirectie te worden aangetoond en middels een certificaat worden bevestigd. 22 Hoofdstuk 2 Kwaliteitsnormen luchtkanalen Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009
A3.00 Ronde kanalen van verzinkt staal A.3.01 plaatkwaliteit Voor het vervaardigen van verzinkte luchtkanalen wordt plaatstaal toegepast in de kwaliteit DX51 DZ 275 MAC met een tweezijdige zinklaag, volgens het sendzimir-procédé aangebracht, met een laagdikte van 275 g/m 2 tweezijdig volgens drievlakkenproef gemeten. Plaatkwaliteit/ zinkkwaliteit volgens NEN-EN 10.142, tolerantie volgens EN 10.143 (de zinklaag heeft een gemiddelde dikte van 20 micron per zijde). A.3.02 plaatdikte A.3.02.1 buizen De verzinkte luchtkanalen worden uitgevoerd in een plaatdikte, die afhankelijk is van de diameter, zoals onderstaand gespecifi ceerd. Uitgaande van de diameter geldt voor minimale plaatdikte bij standaarduitvoering: 63 mm < 160 mm = 0,4 mm 160 mm 250 mm = 0,5 mm > 250 mm 500 mm = 0,6 mm > 500 mm 800 mm = 0,8 mm > 800 mm 1250 mm = 1,0 mm A.3.02.2 hulpstukken Hulpstukken worden uitgevoerd in een plaatdikte die afhankelijk is van de diameter. Uitgaande van de diameter geldt voor minimale plaatdikte bij standaarduitvoering: 63 mm 250 mm = 0,5 mm > 250 mm 400 mm = 0,6 mm > 400 mm 800 mm = 0,7 mm > 800 mm 1250 mm = 0,9 mm A.3.03 verbinding in buizen De verbinding in het spiraalgewikkelde band wordt uitgevoerd in een vlakke fels, waarbij voldoende stijfheid en luchtdichtheid worden verkregen. 3 x d d A.3.04 verbinding in hulpstukken De verbinding van de naden in hulpstukken wordt zo uitgevoerd dat voldoende stijfheid en luchtdichtheid worden verkregen. Deze verbinding wordt uitgevoerd door middel van lassen of felsen. Beschadigingen van de zinklaag, die roest tot gevolg kunnen hebben, dienen zorgvuldig te worden bijgewerkt met een corrosiewerende verf. vlakke fels A.3.05 lengte van buizen Buizen worden standaard geleverd in lengten van 3000 of 6000 mm. Uit technische overwegingen wordt de lengte in principe niet kleiner uitgevoerd dan de diameter van de buis met een minimum lengte van 300 mm. Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009 Kwaliteitsnormen luchtkanalen Hoofdstuk 2 23
90 bochten A.3.06 diameters De buizen worden uitgevoerd in standaarddiameters die zijn aangegeven in NEN-EN 1506, namelijk 63-80 - 100-125 - 160-200 - 250-315 - 400-500 - 630-800 - 1000 en 1250 mm. Aanvullende maten, genoemd in de norm zijn: 150-300 - 355-450 - 560-710 - 900-1120 mm. r A.3.07 bochten Wat vorm betreft worden bochten standaard uitgevoerd met een straal gemeten over het hart van de bocht, gelijk aan de diameter, met uitzondering van de diameters 63 en 80 waarvan de straal 100 mm is. Standaard worden bochten uitgevoerd in hoeken van 15, 30, 45, 60 en 90, in geperste of gesegmenteerde uitvoering met een tolerantie van ± 2. Segmentbochten 45 bestaan uit minimaal 3 segmenten. d r = d A.3.08 verlopen Verlopen kunnen zowel symmetrisch als a-symmetrisch worden uitgevoerd en hebben een tophoek van minimaal 15 en maximaal 60. Voor geperste verlopen mag de tophoek maximaal 90 zijn. Standaard worden symmetrische verlopen toegepast. r d r = d d1 d2 d1 d2 α α Standaard verloop symmetrisch A-symmetrisch standaardverlopen S (a zijn aanvullende maten) d2 mm d1 mm 63 80 100 125 150 160 200 250 300 315 355 400 450 500 560 630 710 800 900 1000 1120 1250 80 S 100 S S 125 S S S 150 a a a 160 S S S a 200 S S a S 250 S a S S 300 a a a a 315 S S S 355 a a a a 400 S a S a 450 a a a a 500 a S a 560 a a a 630 a S a 710 a a a 800 a S a 900 a a a 1000 S S a 1120 a a a 1250 a S 24 Hoofdstuk 2 Kwaliteitsnormen luchtkanalen Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009
A.3.09 aftakkingen Een aftakking (afsplitsing van een doorgaand hoofdkanaal) kan tot stand worden gebracht door middel van een: - zadelstuk, in combinatie met rechte buis; - T-stuk, als compleet hulpstuk; - kruisstuk, als compleet hulpstuk; en kan standaard worden uitgevoerd onder hoeken van 90 en 45. Uitvoeringen onder een hoek < 45 dienen uit technische overwegingen te worden vermeden. Stromend geperst zadelstuk 90º Stromend zadelstuk 45º Stromend gevormd 90º standaardafmetingen voor T-stukken en zadels (a zijn aanvullende maten) d2 mm d1 mm 63 80 100 125 150 160 200 250 300 315 350 400 450 500 560 630 710 800 900 1000 1120 1250 80 S 100 S S 125 S S S 150 a a a 160 S S S a S 200 S S S a S S 250 S S S a S S S 300 a a a a a a 315 S S a S S S a S 355 a a a a a a 400 S S S a S a S 450 a a a a a a a 500 S S a S a S a S 560 a a a a a a a 630 S a S a S a S a S 710 a a a a a a a a 800 S a S a S a S a S 900 a a a a a a a a 1000 S a S a S a S a S 1120 a a a a a a a a 1250 S a S a S a S a S Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009 Kwaliteitsnormen luchtkanalen Hoofdstuk 2 25
d1 d1 A.3.10 splitsingen Een splitsing is een deling van een hoofdkanaal in twee doorgaande kanalen. Hij kan tot stand worden gebracht door middel van een: - broekstuk; d 2 α d 2 d 2 =180º d 2 - omgekeerd T-stuk. Bij een broekstuk kan de splitsing α=90º of 60º plaatsvinden onder een hoek α= broekstuk omgekeerd T-stuk 90 of 60. Bij een omgekeerd T-stuk vindt de splitsing plaats onder een hoek α= 180 A.3.11 verbindingsstukken Deze vinden standaard hun toepassing bij: - verbindingen tussen buizen onderling; Dit hulpstuk, uitgevoerd in hetzelfde materiaal als de buizen en voorzien van een stootrand, brengt een inwendige verbinding tot stand. - verbindingen tussen hulpstukken onderling; Dit hulpstuk, vervaardigd uit hetzelfde materiaal als de buizen, is glad uitgevoerd en brengt een uitwendige verbinding tot stand. De grootte van de insteeklengte van de hulpstukken, is afgestemd op NEN-EN 1506. Voor de overlaplengte dienen de volgende minimale lengten te worden aangehouden: diameter overlaplengte 63 mm 315 mm 25 mm > 315 mm 800 mm 50 mm > 800 mm 100 mm De verbindingen worden vastgezet door middel van zelfborende parkers en worden afgewerkt door gebruik te maken van: - tape met synthetische rubbermassa (= zelfvulkaniserende krimpband); - pvc-tape alleen bij afzuigkanalen; - alu-tape alleen bij afzuigkanalen; - linnen-tape alleen bij afzuigkanalen; - versterkte PE tape met acrylische lijmmassa; - twee componentenband. De genoemde tapes dienen volgens de aanbevelingen van de leverancier te worden aangebracht. Bij gebruik van ronde hulpstukken, voorzien van een rubber afdichting (zg. Safe ), blijft bij éénmalige montage de afwerking met tape normaliter achterwege. doorsnede Safe verbinding 26 Hoofdstuk 2 Kwaliteitsnormen luchtkanalen Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009
A.3.12 instelkleppen Instelkleppen worden handinstelbaar uitgevoerd en dienen om een installatie in te regelen. Ze zijn voorzien van een deugdelijke vastzetinrichting, waaruit tevens de klepstand blijkt. Het klepblad, uit hetzelfde materiaal als het luchtkanaal, wordt tot een oppervlak van 0,3 m 2 uitgevoerd in een enkele plaat. Indien het oppervlak groter is, wordt het blad in dubbele plaat uitgevoerd of verstevigd. De kleppen zijn voorzien van een goede en luchtdichte lagering. Geperforeerde klepbladen dienen te worden vermeden. A 3.13 einddeksels Deksels worden uitgevoerd in hetzelfde materiaal als de buizen. A.3.14 toleranties De maximale tolerantie voor de lengte van een kanaal is ± 0,005 x L. De tolerantie voor de diameters is in de tabel hiernaast weergegeven. De maximale tolerantie voor hoeken is ± 2. standaard maten buizen 63 + 0,5-0 80 + 0,5-0 100 + 0,5-0 125 + 0,5-0 160 + 0,6 0 200 + 0,7 0 250 + 0,8 0 315 + 0,9 0 400 + 1,0 0 500 + 1,1 0 630 + 1,2 0 800 + 1,6 0 1000 + 2,0 0 1250 + 2,5 0 hulpstukken 63-0,7-1,2 80-0,7-1,2 100-0,7-1,2 125-0,7-1,2 160-0,7-1,3 200-0,7-1,4 250-0,7-1,5 315-0,7-1,6 400-0,7-1,7 500-0,7-1,8 630-0,7-1,9 800-0,7-2,0 1000-0,7-2,1 1250-0,7-2,2 aanvullende maten buizen 150 + 0,6-0 300 + 0,9-0 355 + 1,0-0 450 + 1,1-0 560 + 1,2 0 710 + 1,5 0 900 + 2,0 0 1120 + 2,5 0 hulpstukken 150-0,7-1,3 300-0,7-1,6 355-0,7-1,7 450-0,7-1,8 560-0,7-1,9 710-0,7-2,0 900-0,7-2,1 1120-0,7-2,2 Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009 Kwaliteitsnormen luchtkanalen Hoofdstuk 2 27
B.1.00 Rechthoekige kanalen van aluminium B.1.01 plaatkwaliteit Voor het vervaardigen van aluminium rechthoekige luchtkanalen wordt in het algemeen plaatmateriaal toegepast in de kwaliteit Al 99.5 / EN AW 1050A. Voor specifi eke toepassingen kan zeewaterbestendig aluminium in de kwaliteit AlMg 3 / ENAW 5754 worden toegepast. B.1.02 plaatdikte Aluminium luchtkanalen worden uitgevoerd in een plaatdikte die afhankelijk is van de grootste kanaalzijde. De luchtkanalen worden bij deze dikten zo gefabriceerd dat voldoende stijfheid tegen vervormingen en hinderlijke trillingen aanwezig is. Uitgaande van de grootste kanaalzijde geldt als minimale plaatdikte: 500 mm = 1,00 mm > 500 mm 1500 mm = 1,25 mm > 1500 mm = 1,50 mm voorbeelden van diverse typen dwarsverbindingen afdichtband, delingen overlappen t.b.v. effectieve afdichting kit Uit technische overwegingen worden dikten groter dan 1,50 mm vermeden B.1.03 dwarsverbindingen Bij rechthoekige luchtkanalen kunnen verschillende typen dwarsverbindingen worden toegepast. Deze zijn bedrijfsgebonden, waarbij de kwaliteit van de plaat, waaruit de verbindingsprofi elen worden gevormd, tenminste voldoet aan die van het materiaal waaruit het max. 500 mm kanaal is vervaardigd. Deze dwarsverbindingen kunnen (afhankelijk van het bedrijf) aan het kanaal zijn aangewalst of door middel van doordrukkingen, parkers of popnagels aan het kanaal worden bevestigd. De dwarsverbindingen worden met clips, schuiflijsten of klemmen met een maximale hart-op-hart afstand van 500 mm gekoppeld (zie afbeelding). Deze bevestigingsmiddelen in een ALU/RVS uitvoering. Tussen de dwarsverbindingen wordt ten behoeve van de luchtdichtheid een afdichtband met gesloten celstructuur aangebracht, waarbij de minimale afmeting B x H = 18 x 4 mm en alle vier de hoeken worden voorzien van RVS bouten en moeren, minimaal M 6 x 20. Indien over de volle kanaalomtrek schuiflijsten worden toegepast, kunnen de bouten en moeren op de hoeken vervallen. Daar waar nodig wordt, ten behoeve van de luchtdichtheid, in- of uitwendig plastisch blijvende kit aangebracht. B.1.04 langsverbindingen Langsverbindingen tussen kanaaldelen onderling worden in principe in een felsverbinding uitgevoerd. Daar waar nodig wordt ten behoeve van de luchtdichtheid in- of uitwendig plastisch blijvende kit aangebracht. 28 Hoofdstuk 2 Kwaliteitsnormen luchtkanalen Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009
B.1.05 verstijvingen Luchtkanalen worden met een zodanige stijfheid uitgevoerd dat hinderlijke trillingen en vervormingen niet optreden. Uitgaande van toepassing van de aanbevolen minimale plaatdikten volgens B.1.02 geldt dit voor rechthoekige aluminium kanalen, voor zover de grootste zijde van de dwarsdoorsnede is 400 mm. Wordt deze afmeting overschreden, dan zijn extra voorzieningen vereist. De mate van overschrijding is bepalend voor de uitvoeringsvorm van de voorzieningen. Voor kanalen met een zijde van > 400 en 800 mm zijn de uitvoeringsvormen voor de betreffende kanaalwandvlakken: - cross-breakings; normaal naar buiten gerichte kruislingse doordrukkingen; - rillen of zettingen; veelal aangebracht dwars op de lengterichting van het kanaal, met een onderlinge afstand van ten hoogste 500 mm. Voor kanalen met een zijde > 800 mm gelden voor de betreffende kanaalwandvlakken de eerder vermelde uitvoeringsvormen, waarbij vlakken met een oppervlak groter dan 1,5 m 2 extra worden verstijfd door onderverdeling hiervan in deelvlakken van ten hoogste 1 m 2. Deze extra verstijvingen in de vorm van strippen, profi elen, buizen of platen worden in- of uitwendig aangebracht. B.1.06 afmetingen De nominale maten van de luchtkanalen worden in mm aangegeven en hebben betrekking op de inwendige afmetingen met een tolerantie van + 0 tot - 4 mm. De afmetingen zijn gestandaardiseerd naar NEN-EN 1505 en kunnen gekozen worden als aangegeven in de tabel voor standaardafmetingen. 200 250 300 400 500 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000 100 150 200 250 300 400 500 600 800 1000 1200 Voorkeursgebied uit luchttechnische overwegingen B.1.07 zichtwerk Als in een luchttechnische installatie een deel van het luchtkanaalsysteem dient te worden uitgevoerd als zichtwerk, zal dit worden uitgevoerd zoals het overige kanaalwerk,tenzij dit in het bestek c.q. de uitvoeringsspecifi catie anders is vermeld. Bij kanaalwerk, aangemerkt als zichtwerk, zullen uitwendig aangebrachte stickers en aanduidingen worden verwijderd, terwijl de vereiste luchtdichtheid door inwendig kitten zal worden verkregen. Aanvullende maatregelen in het kader van zichtwerk behoren normaliter niet tot de standaard uitvoering. Kwaliteitshandboek luchtkanaalsystemen 2009 Kwaliteitsnormen luchtkanalen Hoofdstuk 2 29