Nederlandse NEN 5905 Materialen met een volumieke massa van ten minste 2000 kg/m 3 Aggregates for concrete. Materials with a density of at least 2000 kg/m 3 2e druk, juni 1997 ICS 91.100.30 Vervangt NEN 5905:1988 Inhoud blz. Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. 1 Onderwerp en toepassingsgebied 3 2 Normatieve verwijzingen 3 3 Termen en definities 4 4 Eisen 4 4.1 Korrelverdeling 4 4.1.1 Algemeen 4 4.1.2 Ondermaat 4 4.1.3 Bovenmaat 4 4.1.4 Cumulatieve zeefrest op middenzeef 4 4.1.5 Graderingsgebied 4 4.2 Korrelvorm 4 4.2.1 Gehalte aan platte stukken 4 4.2.2 Gehalte aan toeslagmateriaal met rond oppervlak 4 4.3 Schelpgehalte 4 4.4 Gehalte aan zeer fijn materiaal en kleimineralen 4 4.5 Fysische eigenschappen en eisen 5 4.5.1 Algemeen 5 4.5.2 Samenstelling van betongranulaat en menggranulaat 5 4.6 Chemische eisen 6 4.6.1 Chloriden 6 4.6.2 Sulfaten en sulfiden 6 4.6.3 Gevoeligheid voor alkali-toeslagreactie 6 4.6.4 Overige schadelijke bestanddelen 6 5 Keuring 7 5.1 Toeslagmaterialen geleverd zonder conformiteitsverklaring of conformiteitscertificaat 7 5.1.1 Monsterneming voor afnamecontrole 7 5.1.2 Keuringscriteria 7 5.2 Toeslagmaterialen geleverd met conformiteitsverklaring 7 5.2.1 Afnamecontrole 7 5.2.2 Monsterneming voor afnamecontrole en keuringscriteria 7 5.3 Toeslagmaterialen geleverd met conformiteitscertificaat 7 6 Aanduidingen en beschrijvingen 7 6.1 Aanduidingen 7 6.2 Informatie voor de bestelling/leveringsovereenkomst 7 6.3 Te verstrekken gegevens bij afleveringen 7 Bijlage A (informatief) Het effect van chloriden in toeslagmaterialen op de duurzaamheid van beton 8 1997 Nederlands Normalisatie-instituut Kalfjeslaan 2, Postbus 5059, 2600 GB Delft, Telefoon (015) 2 690 390, Fax (015) 2 690 190
Blz. 2 Voorwoord Zand en grind, de traditionele toeslagmaterialen voor beton in Nederland, waren in het verleden min of meer probleemloos beschikbaar. In het Nederlandse milieubeleid (uiteengezet in het NMP, het NMP+, het NMP2, de nota Duurzaam Bouwen en het plan van aanpak Duurzaam Bouwen) wordt de bevordering van het gebruik van secundaire bouwmaterialen en bouwproducten uitgedragen. In het verlengde van de Woningwet 1987 worden technische (bouw)voorschriften terzake bij of krachtens het Bouwbesluit gegeven. In dit kader wordt ook het gebruik van alternatieven voor grind als grof toeslagmateriaal voor beton gestimuleerd. Binnen NEN 6720 Voorschriften Beton. TGB 1990. Constructieve eisen en rekenmethoden (VBC 1995) is dat reeds volledig of tot een bepaald percentage toegelaten. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen toeslagmaterialen van natuurlijke en toeslagmaterialen van kunstmatige herkomst. Onder deze laatste worden verstaan materialen die door bepaalde bewerkingen geschikt worden gemaakt als toeslagmateriaal, zoals door het breken van beton en metselwerk, én die volledig fabrieksmatig worden vervaardigd. Tot op het moment van publicatie van de onderhavige waren de Nederlandse normen NEN 5905:1988 Zand en grind en NEN 3543 Grove lichte toeslagmaterialen voor lichtbeton van toepassing op toeslagmaterialen voor beton. Normcommissie 353 020 Toeslagmaterialen, verantwoordelijk voor de normen voor toeslagmaterialen voor beton, heeft in de afgelopen jaren in haar hoedanigheid als CUR-voorschriftencommissie 13 Toeslagmaterialen op de hierboven genoemde ontwikkeling ingespeeld en de CUR-Aanbevelingen over de natuurlijke toeslagmaterialen gebroken graniet, gebroken kwartsiet, gebroken dichte porfier, gebroken harde dichte zandsteen en gebroken harde dichte kalksteen opgesteld. Reeds eerder waren door haar de CUR-Aanbevelingen over beton- en metselwerkgranulaat als toeslagmateriaal voor beton opgesteld. Omdat inmiddels door de toepassing van de genoemde Aanbevelingen voldoende ervaring met het gebruik van de betreffende toeslagmaterialen is opgedaan en de Nederlandse markt behoefte heeft aan een spoedige opneming in NEN 5905 van materialen zoals hierboven bedoeld, heeft de normcommissie besloten NEN 5905:1988 Zand en grind te herzien. Daarbij is aansluiting bij het werk van de Europese normcommissie CEN/TC 154 Aggregates gezocht, die een (Europese) norm opstelt voor toeslagmaterialen voor beton, inclusief die voor gebruik in beton voor straten en verhardingen. Het NNI is verplicht om Nederlandse normen door aanvaarde Europese normen te vervangen zodra alle normen in het vastgestelde bijeenbehorende pakket beschikbaar zijn. Naar verwachting zal dat eind december 1999 geschieden. Bij de beoordeling van de geschiktheid voor het toepassen van een (nieuw) toeslagmateriaal in beton moet het toeslagmateriaal eerst getoetst worden aan. Vervolgens vindt beoordeling van de ermee vervaardigde specie of het beton plaats op betontechnologische- (NEN 5950:1995), constructieve- (NEN 6720:1995) en uitvoeringstechnische aspecten (NEN 6722:1989). De norm is opgesteld door normcommissie 353 020/ CUR-voorschriftencommissie 13 Toeslagmaterialen. De besturen van de Afdeling voor Bouw- en Waterbouwkunde van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs en van de Betonvereniging en het bestuur van de CUR hebben de tweede druk van deze norm bekrachtigd. Titel van de publicatie waarnaar ter informatie is verwezen: CUR-Aanbeveling 38 Maatregelen om schade aan beton door de alkali-silicareactie (ASR) te voorkomen. (CUR-Aanbevelingen zijn uitgaven van CUR, Büchnerweg 1, Postbus 420, 2800 AK Gouda).
Blz. 3 1 Onderwerp en toepassingsgebied Deze norm geeft aanduidingen, eisen en regels voor de keuring van toeslagmaterialen met een volumieke massa van de droge korrels van ten minste 2000 kg/m 3 voor gebruik in beton. De norm is bedoeld om te worden toegepast op toeslagmaterialen voor beton volgens NEN 5950:1995 en voor gebruik in beton voor straten en verhardingen. Een verwijzing naar de norm houdt in dat aan alle eisen in de norm moet worden voldaan. De norm regelt niet de verantwoordelijkheden voor de keuringen. 2Normatieve verwijzingen De volgende normen bevatten bepalingen die, doordat ernaar wordt verwezen, tevens bepalingen van deze norm zijn. Op het ogenblik van publicatie van de onderhavige norm waren de vermelde drukken van kracht. Alle normen kunnen echter worden herzien; partijen die overeenkomsten sluiten op basis van deze norm wordt daarom aanbevolen na te gaan of het mogelijk is de meest recente druk van de onderstaande normen toe te passen. Ontw. NEN 2560:1996 Controlezeven. Draadzeven en plaatzeven met ronde en vierkante gaten NEN 5916:1988 Zeefanalyse NEN 5917:1988 Bepaling van het gehalte aan zeer fijn materiaal NEN 5918:1988 Bepaling van het gehalte aan zachte bestanddelen NEN 5919:1988 Bepaling van het gehalte aan verontreinigingen in de vorm van fijne stoffen van organische oorsprong NEN 5920:1988 Bepaling van het gehalte aan fulvozuur NEN 5921:1988 Bepaling van het gehalte aan chloriden NEN 5922:1988 Bepaling van het gehalte aan carbonaten NEN 5923:1988 Bepaling van de aanwezigheid van vlekkenveroorzakende ijzeren vanadiumverbindingen NEN 5924:1988 Bepaling van de vorstbestandheid van toeslagmateriaal in ongebonden vorm NEN 5926:1990 Bepaling van de volumieke massa van de droge korrels NEN 5927:1990 Bepaling van de volumieke massa van het droge losgestorte toeslagmateriaal NEN 5928:1990 Bepaling van de waterabsorptie NEN 5930:1990 Bepaling van het gehalte aan sulfaten NEN 5933:1990 Bepaling van het gehalte aan verontreiniging door stukjes licht materiaal NEN 5935:1990 NEN 5936:1990 NEN 5941:1988 NEN 5942:1990 NEN 5944:1990 NEN 5950:1995 2e Ontw. NEN 6240:1995 Ontw. NEN 6245:1994 2e Ontw. NEN 6249:1995 NEN-EN 196-3:1995 NEN-EN 932-1:1996 Ontw. NEN-EN 933-8:1995 Bepaling van de korrelvorm Bepaling van het gehalte aan sulfiden Bepaling van de mate van verontreiniging door sterk zwellende kleimineralen Bepaling van de samenstelling van puingranulaat Bepaling van de beïnvloeding door extract van toeslagmateriaal op het tijdstip van begin van de binding Voorschriften Beton. Technologie (VBT 1995) Eisen, vervaardiging en keuring Steenslag voor asfalt en oppervlakbehandelingen Steenslag voor asfalt en oppervlakbehandelingen. Bepaling van de weerstand tegen verbrijzeling onder statische belasting Steenslag voor asfalt en oppervlakbehandelingen. Bepaling van de bestandheid tegen vocht en van de ijzerbestendigheid van hoogovenslakken voor cement. Deel 3: Bepaling van begin en einde van de binding en bepaling van de vormhoudendheid voor algemene eigenschappen van toeslagmaterialen. Deel 1: Methoden voor monsterneming voor geometrische eigenschappen van toeslagmaterialen. Deel 8: Bepaling van het percentage aan gebroken oppervlakken in grove toeslagmaterialen Ontw. NEN-EN 1097-2:1994 voor de bepaling van mechanische en fysische eigenschappen van toeslagmaterialen. Deel 2: Methoden voor de bepaling van de bestandheid tegen verbrijzeling Ontw. NEN-EN 1744-1:1995 voor de chemische eigenschappen van de toeslagmaterialen. Deel 1: Chemische analyse RILEM CPC 11.3 Absorption of water under vacuum
Blz. 4 3 Termen en definities 3.1 toeslagmateriaal: Mengsel van korrels dat geheel of gedeeltelijk uit rond of gebroken materiaal bestaat en uit natuurlijke en/of kunstmatige minerale bestanddelen is samengesteld. Afhankelijk van het gehalte aan gebroken oppervlak, bepaald volgens Ontw. NEN-EN 933-8:1995, worden de volgende klassen onderscheiden: rond toeslagmateriaal (minder dan 10 % gebroken ongebroken toeslagmateriaal (10 % 50 % gebroken gebroken toeslagmateriaal (50 % 90 % gebroken volledig gebroken toeslagmateriaal (meer dan 90 % gebroken oppervlak). 3.2betongranulaat: Toeslagmateriaal dat wordt verkregen door het procesmatig breken van beton. 3.3 menggranulaat: Toeslagmateriaal dat wordt verkregen door het procesmatig breken van beton en metselwerk. 3.4 zeer fijn materiaal: Gedeelte van het toeslagmateriaal dat de zeef 63 m passeert. 3.5 korrelgroep: Verzameling van korrels die met uitzondering van geringe percentages boven- en ondermaat tussen twee als d (kleinste zeef) en D (grootste zeef) aangeduide zeven blijft liggen. 3.6 bovenmaat: Hoeveelheid toeslagmateriaal die op de grootste zeef blijft liggen waarmee de korrelgroep wordt aangeduid. 3.7 ondermaat: Hoeveelheid toeslagmateriaal die door de kleinste zeef valt waarmee de korrelgroep wordt aangeduid. 3.8 partij: Overeengekomen hoeveelheid toeslagmateriaal die voor de keuring als een eenheid wordt beschouwd. 3.9 conformiteitsverklaring: Door de producent voor een product opgesteld en afgegeven document, waarin wordt verklaard dat het product aan de gestelde eisen voldoet. 3.10 conformiteitscertificaat: Door een door de Raad voor de Accreditatie erkende certificatie-instelling voor een product opgesteld en afgegeven document, waarin wordt verklaard dat het product aan de gestelde eisen voldoet. 4 Eisen 4.1 Korrelverdeling 4.1.1 Algemeen De cumulatieve zeefresten voor korrelgroepen, in procent (V/V), bepaald volgens NEN 5916:1988, mogen de grenswaarden zoals aangegeven in tabel 1 niet overschrijden. Om praktische redenen is het aantal korrelgroepen in tabel 1 beperkt. Andere korrelgroepen mogen worden gebruikt indien aan 4.1.2 t.m. 4.1.5 wordt voldaan en indien d > 0. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: grof toeslagmateriaal (D > 4 mm); fijn toeslagmateriaal (D 4 mm). Grof toeslagmateriaal en fijn toeslagmateriaal kunnen verder worden aangeduid en beschreven als graderingen om onderscheid tussen grovere materialen en fijnere materialen te maken. Toeslagmateriaal dat als een mengsel van verschillende korrelgroepen of soorten materiaal wordt geleverd moet homogeen worden gemengd. 4.1.2 Ondermaat De ondermaat mag voor korrelgroepen met D/d 2 en/of met D 11,2 mm ten hoogste 20 % (V/V) bedragen en voor korrelgroepen met D/d > 2 en D > 11,2 mm ten hoogste 15 % (V/V) bedragen. Verder mag er door de zeef met opening d/2 ten hoogste 5 % (V/V) vallen. 4.1.3 Bovenmaat De bovenmaat mag voor korrelgroepen met D/d 2 of met D 11,2 mm ten hoogste 15 % (V/V) bedragen en voor korrelgroepen met D/d > 2 en D > 11,2 mm ten hoogste 10 % (V/V) bedragen. Voor de korrelgroep 4-32 mag de bovenmaat niet meer dan 5 % (V/V) bedragen. Verder moet 100 % van het grove toeslagmateriaal en het fijne toeslagmateriaal door de zeef 1,4 D resp. 2 D vallen. 4.1.4 Cumulatieve zeefrest op middenzeef Voor grof toeslagmateriaal geldt dat de cumulatieve zeefrest op de middenzeef tussen 30 % (V/V) en 70 % (V/V) moet liggen. Als middenzeef geldt na berekening van {( d D)/2} 2 de daar dichtstbijliggende zeef uit de serie R 20/3 volgens Ontw. NEN 2560:1996. Voor fijn toeslagmateriaal gelden voor de cumulatieve zeefresten op de middenzeef de eisen volgens tabel 1. 4.1.5 Graderingsgebied De producent van toeslagmateriaal moet voor elke korrelgroep het graderingsgebied aangeven waarbinnen 90 % van zijn productie valt. Dit graderingsgebied moet zijn gebaseerd op de in tabel 1 aangegeven zeven, beginnende met zeef d/2 tot zeef 2D. 4.2Korrelvorm 4.2.1 Gehalte aan platte stukken Het gehalte aan platte stukken in grof toeslagmateriaal, bepaald volgens NEN 5935:1990, mag niet meer bedragen dan 40 % (m/m). 4.2.2 Gehalte aan toeslagmateriaal met rond oppervlak Grof gebroken toeslagmateriaal voor gebruik in beton voor straten en verhardingen mag een beperkt percentage korrels met een rond oppervlak bevatten. De betreffende eisen en bepalingsmethoden zijn volgens 5.2.1 en 5.2.2 van 2e Ontw. NEN 6240:1995. 4.3 Schelpgehalte Het gehalte aan schelpen in grof toeslagmateriaal anders dan kalksteen, bepaald als het gehalte aan carbonaten volgens NEN 5922:1988 mag niet meer dan 10 % (m/m) bedragen. Het gehalte aan schelpen in fijn toeslagmateriaal anders dan kalksteen, bepaald als het gehalte aan carbonaten volgens NEN 5922:1988, mag niet meer dan 25 % (m/m) bedragen. 4.4 Gehalte aan zeer fijn materiaal en kleimineralen Het maximaal toelaatbaar gehalte aan zeer fijn materiaal ( 63 m) hangt af van de korrelgroep en de mineralogische samenstelling van dit gedeelte van het toeslagmateriaal. Het gehalte aan zeer fijn materiaal, bepaald volgens NEN 5917:1988, mag niet meer dan de in tabel 2 gegeven grenswaarden bedragen.
Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214 2600 WB Delft Ja, ik bestel NEN Standards Products & Services Postbus 5059 2600 GB Delft Vlinderweg 6 2623 AX Delft T (015) 2 690 390 F (015) 2 690 271 www.nen.nl/normshop ex. nl Toeslagmaterialen voor beton - Materialen met een volumieke massa van ten minste 2000 kg/m³ 24.56 Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via www.nen.nl/normshop Gratis e-mailnieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze e-mailnieuwsbrieven. www.nen.nl/nieuwsbrieven Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V E-mail Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: (015) 2 690 271 E-mail: klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2016, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon (015) 2 690 391, dagelijks van 8.30 tot 17.00 uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: www.nen.nl/leveringsvoorwaarden. Normalisatie: de wereld op één lijn. preview - 2016