Diverticulitis
Wat zijn divertikels? Divertikels zijn ballonachtige uitstulpingen van de wand van het maagdarmkanaal. Divertikels stulpen naar buiten uit, door de spierlaag heen. Je kunt ze vergelijken met de binnenband van een fiets die op een zwakke plek door de buitenband naar buiten drukt. Dan krijg je ook een uitstulping. De meeste divertikels ontstaan in het laatste, S-vormige deel van de dikke darm vlak voor de endeldarm. Maar bij sommige mensen ontstaan er ook divertikels in het begin en middengedeelte van de dikke darm (colon). De aanwezigheid van divertikels wordt ook wel diverticulose genoemd. Wat is diverticulitis? Meestal geven divertikels geen klachten. Veel mensen hebben daarom vaak divertikels zonder dat ze het weten. Soms kunnen divertikels pijn in de onderbuik geven. Klachten treden vooral op als divertikels gaan ontsteken. Dit gebeurt als ontlasting achterblijft in de divertikels. Bacteriën kunnen zich dan snel vermenigvuldigen waardoor de kans op een ontsteking groot wordt. Als de divertikels ontstoken raken, spreken we van diverticulitis. 2
Wat zijn de klachten? Diverticulitis geeft vaak heftige pijnklachten, zoals: Buikpijn en buikkrampen; De pijn kan direct hevig zijn of eerst wat zeurend en na een paar dagen hevig. Vaak is dit pijn op één lokale plek. Het is dan niet zo dat de hele buik overal pijn doet. Is dat wel het geval? Dan is het verstandig de huisarts te raadplegen. Koorts; Opgezette buik; Misselijkheid, soms met braken; Veranderd ontlastingspatroon: hevige diarree of juist ernstige ontstopping (obstipatie); Soms bloedverlies en slijmverlies uit anus. Soms zelfs in grote hoeveelheden. Dit kan het gevolg zijn van een zogenoemde divertikelbloeding. Een divertikelbloeding ontstaat doordat een heel klein bloedvaatje in het divertikel scheurt. Een divertikelbloeding kan ook optreden zonder dat er sprake is van een ontstoken divertikel. Een ontstoken divertikel kan openbarsten. Als dat direct wordt ingekapseld door het lichaam, ontstaat er een abces (een met pus gevulde holte). Een abces wordt behandeld met antibiotica of een drainage (een slangetje via de huid). Bij een darmperforatie kan er ontlasting in de buikholte terecht komen. Hierdoor kan een buikvliesontsteking (peritonitis) ontstaan. Een darmperforatie en/of buikvliesontsteking geeft acute, hevige pijnklachten, meestal in combinatie met hoge koorts. Behandeling van diverticulitis Bij lichte klachten is vaak geen behandeling nodig. Meestal wordt in dat geval het advies gegeven door de arts om voedingsmiddelen die extra klachten geven (deze voedingsmiddelen staan hieronder beschreven) even te laten staan om de darmen wat rust te geven. Als de klachten ernstig zijn, is een ziekenhuisopname soms noodzakelijk. Een diverticulitis hoeft meestal niet geopereerd te worden. Alleen wanneer een darmperforatie dreigt te ontstaan of als er door chronische ontsteking een vernauwing is ontstaan, moet het aangedane deel van de dikke darm operatief verwijderd worden. Om de darm rust te geven wordt soms (tijdelijk) een geheel vloeibare voeding geadviseerd. Meestal kan na enkele dagen overgestapt worden naar een normale voeding met vezels. Bouw de hoeveelheid vezels langzaam op. Als u zelf merkt dat u klachten krijgt na het eten van bepaalde voedingsmiddelen, probeer deze dan met mate te gebruiken. Bijvoorbeeld gasvormende voedingsmiddelen kunnen pijnklachten veroorzaken door de verhoogde druk in de dikke darm, zoals o.a. koolsoorten, spruiten, prei, paprika, knoflook, peulvruchten en dranken met koolzuur. Wees voorzichtig met het permanent weglaten van voedingsmiddelen. Op den duur kan er een tekort ontstaan. Raadpleeg bij twijfel uw arts of een diëtist. 3
Wat kunt u doen? Divertikels kunnen niet meer verdwijnen, tenzij een deel van de dikke darm operatief verwijderd wordt. Normaal gesproken is behandeling van de divertikels niet nodig. Bij divertikels is het wel belangrijk om te zorgen dat uw ontlasting soepel blijft. Als uw ontlasting soepel is, is de kans kleiner dat ontlasting achterblijft in de uitstulpingen. U kunt uw ontlasting soepel houden door onderstaande adviezen op te volgen: Gebruik een vezelrijke voeding met zowel oplosbare vezels als niet-oplosbare vezels; Oplosbare vezels Oplosbare vezels zitten vooral in groenten, fruit en peulvruchten. Ze stimuleren de darmwerking doordat de darmbacteriën deze vezels in de dikke darm afbreken waarbij goede stoffen vrijkomen die de dikke darm voeden. Ook komen er gassen vrij die er voor zorgen dat de ontlasting luchtig en soepel blijft. Niet-oplosbare vezels Niet-oplosbare vezels zitten vooral in bruinbrood, zemelen, volkorenproducten, noten en zaden. Deze vezels werken als een spons en nemen in de dikke darm veel vocht op waardoor het volume van de ontlasting toeneemt en de ontlasting soepel en zacht blijft. In voedingsmiddelen komt meestal een combinatie van deze beide soorten vezels voor in wisselende hoeveelheden. Drink dagelijks tenminste 1,5-2 liter vocht; De vezels mengen zich met de ontlasting en nemen vocht op, waardoor de ontlasting zachter wordt. Als u een vezelrijke voeding gebruikt, is het zelfs verstandig om nog meer te drinken. Vezels hebben namelijk vocht nodig om goed te kunnen werken. Beweeg regelmatig; Door regelmatig te bewegen wordt de darmbeweging gestimuleerd en kunt u verstopping voorkomen. Rook niet; Roken heeft een schadelijke invloed op het maagdarmkanaal. Het is dus beter om te stoppen met roken. Heeft u hulp nodig bij stoppen met roken, neem dan contact op met uw huisarts. Er zijn verschillende mogelijkheden om hierin begeleid te worden. Via www.vezeltest.nl kunt u testen of u dagelijks voldoende vezels eet. Als u moeite heeft met het eten van voldoende vezels kan de huisarts zogenaamde bulkvormers (dit is een vezelproduct, dat hetzelfde werkt als vezels in de voeding) voorschrijven die de ontlasting zacht houden. Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden. In een drogisterij kunt u ook zelf bulkvormers kopen als psylliumvezels of water met fibre (=vezels) kopen (te koop bij de Aldi). Meer informatie Meer informatie kunt u vinden op internet: www.voedingscentrum.nl. Het Voedingscentrum geeft een groot aantal brochures uit. Er zijn voor diverse diëten brochures verkrijgbaar met uitgebreide, praktische informatie. 4
De Maag Lever Darm Stichting zet zich in voor de bestrijding van ziekten van het hele spijsverteringskanaal en geeft onder andere voorlichting en steun aan patiënten. Vraag meer informatie aan bij: www.mlds.nl. Bij vragen en/of onduidelijkheden kunt u van maandag tot en met vrijdag tussen 8.00 uur en 16.30 uur contact opnemen met de afdeling diëtetiek. Telefoonnummer (024) 365 85 59. 5
G648 / 01-18 Adres en telefoonnummers Canisius Wilhelmina Ziekenhuis Weg door Jonkerbos 100 6532 SZ Nijmegen Afdeling diëtetiek (A34) Telefoon (024) 365 85 59 Website: www.dietetiek.cwz.nl 6