Avond 4 Uittocht en verbond
School voor Geloofsverdieping 2017-2018 1. Samen starten 2. De vraag naar God 10. Wat heeft Hij gedaan? 11. Hij is verrezen GOD VAN HET VERBOND 12. Hij heeft ons verlost 3. De Bijbel als Woord van God 13. Hij is Gods veelgeliefde Zoon 4. Uittocht en verbond 5. De roep van de profeten GEEST DIE LEVEN GEEFT 6. Schepping 14. De Geest die in ons woont 7. Onmacht en lijden 15. Bidden in de kracht van de Geest 16. Leven in de kracht van de Geest JEZUS MESSIAS 17. Leven van het komend Rijk 8. Het getuigenis van het Nieuwe Testament 18. De vraag van God: Kerk 9. Wat heeft Hij gezegd? 19. Evaluatie en slot
Israëls credo: de uittocht uit Egypte 5 Mijn vader was een zwervende Arameeër. Hij is met een klein aantal mensen naar Egypte gegaan en, terwijl hij daar als vreemdeling verbleef, een groot, machtig, talrijk volk geworden. 6 Toen de Egyptenaren ons slecht behandelden, ons onderdrukten en ons harde slavenarbeid oplegden, 7 hebben wij tot de HEER, de God van onze vaderen, geroepen. En de HEER heeft ons verhoord en zich onze vernedering, ons zwoegen en onze verdrukking aangetrokken. (Dt 26,5-7) de uittocht als fundament van het geloof van het Oude Israël
Israëls credo: de uittocht uit Egypte Wanneer heeft de uittocht precies plaatsgevonden? - de bouw van de stad Raämses (Pi-Ramsese) (vgl. Ex 1,11): een reden om Exodus 1 onder Ramses II te situeren - de dood van de farao na vele jaren (vgl. Ex 2,23): een reden om de uittocht zelf onder Merneptah te situeren een datering in de laatste decennia van de 13 de eeuw v.chr.
Israëls credo: de uittocht uit Egypte Wanneer heeft de uittocht precies plaatsgevonden? - de situering van de inval van Sisak (= farao Sheshonq), historisch gedocumenteerd in 925 v.chr. in het vijfde regeringsjaar van Salomo s opvolger Rechabeam - vaststelling van de veertig jaar durende regering van Salomo volgens de Bijbelse chronologie tussen 970 en 930 v.chr. - de bouw van de tempel in het vierde regeringsjaar van Salomo, 967 v.chr. dus, vierhonderdtachtig jaar na de uittocht (1 K 6,1) een datering halverwege de 15 de eeuw v.chr.!
Israëls credo: de uittocht uit Egypte Drie niveaus van historiciteit bij het lezen van Bijbelse teksten 1. Hebben de gebeurtenissen plaatsgevonden precies zoals ze in de Bijbel beschreven staan? NEEN 2. Ligt in het Bijbelse relaas een bepaalde historische kern besloten? MOGELIJK MAAR NIET NOODZAKELIJK 3. Gaan de Bijbelse teksten terug op historisch gesitueerde ervaringen? JA
Israëls credo: de uittocht uit Egypte Deze uittocht uit het slavenhuis (omstreeks 1230 v.c.) is hét stichtingsfeit van het Bijbelse geloof (p. 4) - een datering volgens bepaalde gegevens in Exodus die echter elders in de Bijbel tegengesproken wordt - een feit dat eerder een ervaring is, die echter wel op een bepaald moment in de geschiedenis kan worden gesitueerd Egypte als symbool voor een samenleving van onderdrukking en vergoddelijking van waaruit God mensen wil wegleiden
Israëls credo: de uittocht uit Egypte De roeping van Abra(ha)m als prelude op de uittocht - ga, jij! (Gn 12,1): het fundament van de ervaring van de gelovige die zich niet mag settelen in een comfortabel bestaan - de belevenissen van Abra(ha)m en Sara(i) in Egypte als vooruitblik op hoe het fout loopt in Egypte een Bijbelse verwoording van het tijdloze karakter van het uittochtverhaal
Gods verbondsrelatie met het volk Oudoosterse vazalverdragen van Assyrische en Babylonische koningen als achtergrond - verleden: terugblik op de voorafgaande relatie tussen de koning en zijn vazal (i.h.b. wat de koning voor de vazal heeft gedaan) - heden: principiële erkenning van de verbondsrelatie en concretisering ervan in een lijst van bepalingen - toekomst: zegeningen en vervloekingen die illustreren wat er gebeurt indien de vazal het verdrag onderhoudt/schendt vgl. de structuur van het boek Deuteronomium
Gods verbondsrelatie met het volk Oudoosterse vazalverdragen van Assyrische en Babylonische koningen als achtergrond - het provocatieve karakter van het Bijbelse verbond: Israël erkent geen wereldse vorst maar JHWH als soeverein - de inbedding van de decaloog in de ervaring van Gods bevrijdende optreden ( verleden ) - de concrete bepalingen van de decaloog als de door God vastgelegde grenzen van een menswaardige samenleving ( heden )
Gods nieuwe wereld in Israël De Torah: een wegwijzer ten leven veeleer dan een wet! 1 Gelukkig de mens die niet ingaat op de raad van bozen, niet op de weg van zondaars staat, niet in de kring van schampere spotters wil zitten, 2 maar vreugde beleeft aan de wet van de HEER, ja, dag en nacht daaruit zacht reciteert. (Ps 1,1-2)
Gods nieuwe wereld in Israël Aanzetten voor een totaal andere wereld - een genuanceerd perspectief op het bezit van het land, dat onder meer leidt tot de wet op het jobeljaar (vgl. Lv 25) - het uitgewerkte sociaal vangnet voor de Israëliet die tot armoede vervalt (vgl. Dt 15) - de tendens om het onderscheid tussen verschillende sociale klassen in Israël weg te werken (vgl. Lv 25)
Conclusies 1. Het geheel eigen karakter van de Torah: God is geen blinde Vrouwe Justitia, maar een God van rechtvaardigheid én barmhartigheid die partij kiest voor de zwakken, armen en slachtoffers van onderdrukking 2. De uittocht als beeld voor de maatschappijorde ( Egypte ) waaruit God mensen weg wil leiden met als doel hen de weg te wijzen naar een geheel andersoortige maatschappij (het beloofde land )