Chirurgie Verwijderen van de galblaas door een kijkoperatie (dagbehandeling) Inleiding Deze folder geeft u informatie over de galblaasoperatie (cholecystectomie). Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan beschreven. Verwijzing U bent verwezen door uw huisarts omdat u veel last blijft houden van galstenen. Na screening door uw huisarts en de chirurg is er met u besloten dat u in aanmerking komt voor een operatie. Voordat u geopereerd wordt moet u eerst gezien worden door een anesthesioloog bij de pre-operatieve screening. Wij streven erna om de operatie binnen 2 weken na het polikliniek bezoek in te plannen. De galblaas De galblaas is een klein peervormig orgaan dat aan de onderzijde van de lever ligt, rechts boven in de buik. De galblaas is door gangetjes verbonden met de lever en met het eerste deel van de dunne darm. Gal is een vloeistof die belangrijk is voor de vertering van vetten. Gal wordt continu aangemaakt in de lever en afgevoerd naar de galblaas, waar het wordt ingedikt en opgeslagen. Zodra er voedsel in de darm komt - en vooral bij vet voedsel - perst de galblaas de gal via de afvoerbuis naar de dunne darm. Wanneer de galblaas is verwijderd wordt deze functie overgenomen door de lever en de galgangen. A. lever B. gemeenschappelijke levergang (galgangen) C. maag D. alvleesklier E. twaalfvingerige darm F. gezamenlijke uitmonding van alvleesklier G. galblaas H. galblaasgang 106968 25102017
Galstenen De meest voorkomende aandoening van de galblaas is de vorming van galstenen. Galstenen geven echter niet altijd aanleiding tot klachten. Alleen bij klachten van de galstenen is een verwijdering van de galblaas aangewezen. Ook kan een operatie nodig zijn wanneer de galblaas ontstoken raakt. Iedereen kan afwijkingen aan de galblaas krijgen, maar mensen die te zwaar zijn en met name vrouwen tussen 35 en 55 jaar lopen meer risico. Pre-operatieve screening en anesthesie Als u samen met de arts besloten heeft de galblaas operatief te laten verwijderen, wordt u doorverwezen naar de polikliniek Pre Operatieve Screening (POS). Op deze polikliniek bekijkt de anesthesioloog (arts die narcose geeft) of de operatie voor u extra gezondheidsrisico s met zich meebrengt. Dit noemen we pre-operatieve screening. U kunt na uw bezoek aan uw arts meteen doorlopen naar afdeling Opname (centrale hal) voor het maken van een afspraak op de afdeling Pre Operatieve Screening. Wanneer u niet in de gelegenheid bent of een buitenpoli heeft bezocht, belt afdeling Opname u uiterlijk de volgende werkdag om de POS-afspraak met u te maken. Wanneer wij geen contact met u kunnen krijgen, ontvangt u de uitnodiging hiervoor per post. Anesthesioloog De anesthesioloog (anesthesist) op de POS bekijkt of er aanvullende onderzoeken of maatregelen nodig zijn, voordat u geopereerd mag worden. De anesthesist geeft vervolgens toestemming voor de operatie. Deze toestemming blijft drie tot zes maanden geldig. Tijdens dit gesprek komen een aantal onderwerpen aan bod: De soort verdoving (anesthesie) en pijnstilling Algehele verdoving; narcose De anesthesioloog zorgt ervoor dat u een operatie of een onderzoek pijnloos kan ondergaan. Hij controleert tijdens de ingreep de werking van uw lichaam. Hij dient u tijdens de ingreep via een naaldje in de arm (infuus) de nodige medicatie (slaapmiddelen, pijnstillers en eventueel 2
spierontspanners), vocht en eventueel bloed toe. Zodra u slaapt, plaatst de anesthesioloog ook een buisje in de keel waarmee uw ademhaling gedurende de narcose wordt overgenomen. De anesthesioloog en/ of een assistent blijft altijd in de buurt tijdens de operatie en brengt u terug bij bewustzijn na de ingreep. De kans dat u daadwerkelijk de verdoving krijgt van degene die u op de polikliniek heeft gesproken is klein. Op de operatiedag zelf maakt u kennis met de anesthesioloog die verantwoordelijk is voor uw verdoving. Aan de afspraken die u hebt gemaakt met de anesthesioloog op de polikliniek over de vorm van verdoving zal hij/zij zich houden, tenzij er veranderingen in uw gezondheid zijn opgetreden. Ook kan een andere verdovingsvorm nodig zijn als de voorgenomen operatie is veranderd of als de anesthesioloog ervan overtuigd is dat een andere verdovingsvorm voor u veiliger is. De behandelend anesthesioloog zal dit eerst met u bespreken. Eten, drinken en roken op de dagen rondom de operatie Nuchter zijn Het is belangrijk te weten dat als onderstaande regels niet worden opgevolgd, de operatie kan worden uitgesteld of geannuleerd. Deze afspraken volgen de internationale richtlijnen om te voorkomen dat de maaginhoud in de longen terecht komt tijdens de verdoving (anesthesie). Indien u vóór 12.00 uur wordt opgenomen: - Moet u nuchter blijven; dit betekent dat u op de dag van de operatie vanaf 24.00 uur niets mag eten. Wij raden u wel aan om voor het slapengaan nog een boterham te eten. - U mag tot 2 uur voor uw opname in het ziekenhuis helder drinken. Indien u om 12.00 uur of later wordt opgenomen: - Mag u tot 07.00 uur eventueel beschuit, crackers of toast met jam eten. Dus géén boterham, yoghurt/karnemelk, drinkontbijt, kaas, ei, vleesbeleg of overig beleg. - U mag tot 2 uur voor uw opname in het ziekenhuis helder drinken. Helder drinken houdt in: - water - thee - zwarte koffie - heldere vruchtensap 3
Dus géén melkproducten, jus d orange, koolzuurhoudende dranken en alcohol. In verband met de verdoving die u krijgt is het advies om op de dag van operatie niet te roken. Afspraken over het gebruiken van medicijnen De anesthesist bespreekt met u welke medicijnen u wel en niet in mag nemen voor de operatie. Dit geldt ook voor bloedverdunners. Bespreek het gebruik van bloedverdunners ook altijd met uw behandelend arts. WEL innemen op de dag van operatie NIET innemen op de dag van operatie Als u medicijnen gebruikt, neem dan een actueel medicijnoverzicht of medicijnpaspoort mee. Insulinegebruik Als u insuline gebruikt en s morgens nuchter moet komen mag u voor de operatie geen insuline spuiten. Overleg dit tijdig met uw behandelend arts. Veranderingen in uw gezondheid Waarschijnlijk zit er enige tijd tussen het moment dat u op de polikliniek bent geweest en het moment van opname. Indien er in deze tijd iets veranderd is in uw gezondheidstoestand, moet u dit doorgeven aan de anesthesioloog, zodat hier rekening mee kan worden gehouden. Hierbij kunt u denken aan de volgende zaken: - als u onder behandeling bent gekomen van een andere medische specialist - als er wijzigingen zijn opgetreden in uw medicijngebruik 4
- als er een verhoogde bloeddruk is geconstateerd - als u beschadigingen of infecties aan uw huid in het te opereren gebied heeft opgelopen - voor vrouwen: als u zwanger bent of denkt te zijn Neem contact op (binnen kantooruren) met de polikliniek Pre Operatieve Screening als bovenstaande van toepassing is: 0344 67 43 00. Hoe plannen we de datum voor de operatie? De planning voor deze operatie is pas één tot twee weken voor de operatie bekend. U wordt dan door een medewerker van afdeling Opname gebeld om de operatiedatum definitief met u af te spreken. Let op: het opnametijdstip is pas een werkdag voor de operatie bekend. U wordt verzocht hierover één werkdag voor de opnamedatum te bellen tussen 13.30 en 14.15 uur naar telefoonnummer 0344 67 40 66. Krijgt u koorts, een ontsteking of bent u verkouden binnen een week vóór de ingeplande operatiedatum, laat dit zo spoedig mogelijk weten via het telefoonnummer hieronder. Uw ingreep kan mogelijk niet doorgaan. Voor meer informatie kunt u terecht bij afdeling Opname, op maandag tot vrijdag van 09.00-10.00 uur, tel. 0344 67 43 30. Opname Dagverpleging Zodra de operatiedatum bekend is, krijgt u bericht. Op de dag van operatie wordt u opgenomen op de verpleegafdeling. Op de afgesproken dag en tijd verwachten wij u, tenzij anders is afgesproken, bij de balie van de Tielse Vrijwilligers Organisatie (TVO) in de centrale hal. Een van de medewerkers van de TVO brengt u naar de afdeling, waar één van de verpleegkundigen u de kamer wijst, waar u voor en na de ingreep verblijft. U ontvangt tegelijkertijd informatie over de ingreep en het verdere verloop van de dag. 5
Voorbereiding op de operatie Belangrijk! Wat verwachten wij van u? Wij verzoeken u: - s morgens voor u naar het ziekenhuis komt te douchen of te baden; - op de dag van de opname geen make-up, gezichtscrème of bodylotion te gebruiken en nagellak of kunstnagels te verwijderen van vingers en/of tenen; - contactlenzen thuis te laten. Bij de operatie moeten deze verwijderd worden. Neem eventueel een reservebril mee voor na de operatie. - geen sieraden of andere kostbaarheden mee te nemen en te dragen, géén piercing(s) te dragen, grote geldbedragen en persoonlijke papieren thuis te laten. - in de week voorafgaande aan uw operatie uzelf niet te ontharen in het operatiegebied. Dit kan namelijk wondjes veroorzaken waardoor er een grotere kans is op een wondinfectie na de operatie. Wat moet u meenemen: - uw afsprakenkaart met patiëntenpas, identiteitsbewijs en verzekeringspapieren - medicijnen die u gebruikt en een medicijnlijst - een contactadres en telefoonnummer van degene die u komt ophalen. - een setje extra ondergoed. Het is handig als u nachtkleding meeneemt, in het geval dat u onverwacht een nachtje moet blijven. - warme kleding. Een goede lichaamstemperatuur geeft minder kans op complicaties tijdens en na de operatie zoals onder andere infectie en bloedverlies. Vooraf door u te regelen: - Zorg dat u voldoende paracetamol in huis hebt - Vervoer om u op te halen uit het ziekenhuis. U mag niet zelf autorijden na de operatie - Gezelschap voor de 24 uur na de operatie. Het is belangrijk dat u niet alleen bent, voor het geval er nog iets met u aan de hand is. - Als u de Nederlandse taal niet kunt spreken is het van belang dat u iemand meeneemt die voor u kan tolken. 6
Begeleiding naar operatiekamer en afdeling Om u te begeleiden naar de operatiekamer is maximaal één persoon welkom. Deze persoon mag de operatiekamer echter niet betreden. Een begeleider mag wel mee naar de operatiekamer indien de patiënt niet in staat is bepaalde vragen die op de operatiekamer gesteld worden te beantwoorden. Indien van toepassing wordt dit met de begeleider besproken op de poli Pre Operatieve Screening of afdeling Opname. Er wordt telefonisch contact gehouden met de contactpersoon. Als u weer opgehaald kunt worden na de operatie wordt uw contactpersoon wederom ingelicht. Op de verpleegafdeling worden enkele controles gedaan te weten: bloeddruk, temperatuur, hartslag. Voor de operatie Er is met u besproken of u op de ochtend van de operatie nuchter moet zijn, een licht ontbijt of wat te drinken mag hebben en welke tabletten u eventueel wel of niet moet innemen. In het algemeen krijgt u ongeveer drie kwartier voor de operatie een tabletje om wat rustig te worden. Ook kan het zijn dat u ongeveer een uur voor de operatie begint met medicijnen tegen de pijn. Dit kunnen tabletten of zetpillen zijn. U krijgt operatiekleding aan en de operatieplaats zal, indien nodig, geschoren worden. Dit laatste gebeurt pas op de operatiekamer zelf. Voor de operatie begint wordt het één en ander voorbereid waaronder het inbrengen van het infuus, voor het toedienen van vocht en medicatie. U krijgt een soort knijper op u w vinger om het zuurstofgehalte in het bloed te meten. Uw bloeddruk wordt gemeten en u krijgt elektroden op uw borst om tijdens de operatie uw hartritme te controleren. De operatie Er zijn twee methoden om de galblaas te verwijderen, de kijkbuis operatie (laparoscopische galblaasoperatie) en de gewone (conventionele) cholecystectomie. Conventioneel is een operatie via een snee in de buik. Uw behandelend arts zal met u bespreken wat in uw geval het beste is. Een galblaasoperatie duurt meestal één tot anderhalf uur. 7
De kijkbuis operatie (laparoscopische cholecystectomie) Bij de operatie maakt de arts gebruik van een videocamera en speciale instrumenten om de galblaas te verwijderen zonder een grote snee in de buik te maken. In plaats daarvan maakt hij enkele kleine sneetjes. Een laparoscoop is een lange rechte buis waarop een kleine videocamera is gemonteerd en een lichtbron. Voordat de laparoscoop in de buikholte wordt gebracht wordt de buikholte opgevuld met kooldioxyde, een onschuldig gas. Dit is nodig om een goed overzicht te verkrijgen. Dit gas kan het middenrif enigszins prikkelen. Via een zenuwbaan die in de richting van de schouder loopt, kan dit ertoe leiden dat u na de operatie gedurende enkele dagen een gevoelige schouder hebt. Dit verdwijnt vanzelf en u hoeft zich daar geen zorgen over te maken. Via een snede van circa twee centimeter bij de navel wordt de laparoscoop in de buikholte gebracht. Met de laparoscoop kan de arts in de buik kijken via een videomonitor. Nu worden de andere sneden in de buikwand gemaakt. Ieder van deze sneden wordt gebruikt om een speciaal instrument in de buikholte te brengen, om de galblaas te pakken, te bewegen en te verwijderen. Het kan gebeuren dat de arts tijdens de operatie vaststelt dat het niet (veilig) mogelijk is de galblaas laparoscopisch te verwijderen. Dat kan omdat bijvoorbeeld de galblaas ernstig ontstoken is of omdat er teveel litteken verklevingen in de omgeving van de galblaas zijn. Dan is het nodig om op de gewone (conventionele) manier de galblaas te verwijderen. Omdat de arts de galblaas niet kan zien voordat de laparoscoop is ingebracht, kan dit pas tijdens de operatie besloten worden. Daarom moet u altijd rekening houden met de kans dat er een gewone (conventionele) galblaasverwijdering moet worden uitgevoerd, terwijl er een laparoscopische operatie was voorgesteld. De gewone (conventionele) cholecystectomie Bij deze operatie maakt de arts een snede die tien tot vijftien centimeter lang kan zijn, midden in de bovenbuik of aan de rechterkant onder de ribbenboog, om langs die weg de galblaas te verwijderen. 8
Na de operatie Zodra u na de operatie goed wakker bent geworden op de uitslaapkamer (verkoeverkamer) wordt aan u gevraagd hoe het met uw pijn is. Probeer deze pijn dan in een cijfer tussen de 0 en 10 uit te drukken. Afhankelijk van de pijn die u voelt krijgt u medicijnen tegen de pijn. Ook wordt u bloeddruk gemeten en wordt het wondgebied gecontroleerd. Na deze controles komt u terug op de dagverpleging om de verdoving verder uit te laten werken. Wanneer u voldoende hersteld bent krijgt u een brood/ beschuitmaaltijd aangeboden. Sommige patiënten krijgen een trombose injectie voordat ze met ontslag gaan. De operatie heeft soms tot gevolg dat u direct erna wat misselijk en dorstig bent. Tegen de misselijkheid kunt u medicijnen krijgen. Uw keel kan wat rauw aanvoelen door het beademingsbuisje dat u heeft gehad tijdens de narcose. Om er voor te zorgen dat u voldoende vocht krijgt heeft u een infuus in de arm. Zodra u weer zelf voldoende kunt drinken kan het infuus verwijderd worden. Als dat goed gaat kan het drinken en daarna het eten geleidelijk worden uitgebreid. Als de operatie zonder problemen laparoscopisch heeft plaats gevonden, kunt u diezelfde dag nog naar huis. Spreekt u van tevoren af wie u kan komen ophalen en de eerste 24 uur bij u kan zijn. Dit is belangrijk omdat door de narcose (verdoving) uw reactievermogen is verminderd. De verpleegkundige van de dagverpleging spreekt telefonisch met uw contactpersoon af op welke tijd u opgehaald kunt worden. Mocht de specialist het nodig vinden dat u langer in het ziekenhuis moet blijven, dan gaat u naar een andere afdeling. U zult een recept met pijnstillers voor thuis krijgen, deze medicijnen kunt u (laten) ophalen bij onder andere de apotheek in de centrale hal. De eerste dagen na de operatie is de wond nog gevoelig. Een normaal gevolg is dat alle bewegingen pijnlijk zijn, evenals diep ademhalen en hoesten. Vanzelfsprekend is dit erger na de gewone (conventionele) operatie. U kunt enkele dagen een opgeblazen gevoel hebben in de buik. Door het gas dat gebruikt is om uw buik op te blazen, kan er ook enige tijd schouderpijn bestaan. 9
Mogelijke complicaties operatie Geen enkele operatie is zonder risico s. Zo is ook bij deze operatie de normale kans op complicaties aanwezig die bij een operatie altijd bestaan, zoals nabloeding, wondinfectie, trombose of longontsteking. Een ernstige specifieke complicatie bij deze operatie is een beschadiging van de galwegen. Dit gebeurt gelukkig zeer zelden. De kans hierop is bij de laparoscopische cholecystectomie groter dan bij de conventionele operatie. De gevolgen daarvan zijn afhankelijk van de aard van het letsel en het tijdstip waarop het wordt vastgesteld. Een hersteloperatie kan nodig zijn. Complicaties verdoving Anesthesie (verdoving) is tegenwoordig bijzonder veilig door verbetering van de bewakingsapparatuur en het beschikbaar komen van moderne geneesmiddelen. Ondanks alle voorzorgen en zorgvuldigheid zijn complicaties niet altijd te voorkomen. De belangrijkste risico s bij anesthesie zijn: - overgevoeligheidsreacties op de toegediende medicijnen - zeer zelden beschadiging van het gebit bij het inbrengen van het beademingsbuisje - zenuwbeschadigingen door een ongelukkige houding tijdens de operatie, waardoor tintelingen en krachtverlies in een arm of been kunnen optreden Ernstige complicaties komen gelukkig slechts zeer zelden voor. Algemene bijwerkingen Het is heel gewoon dat u zich nog een langere tijd niet fit voelt na de operatie. Dit ligt meestal niet aan de verdoving zelf: de verdoving is na een dag helemaal uitgewerkt, maar een operatie is voor uw lichaam erg inspannend. U heeft dus tijd nodig om ervan te herstellen. Als de verdoving is uitgewerkt kan er pijn ontstaan in het operatie gebied. De anesthesioloog zal daarom pijnstilling voorschrijven. 10
Na ontslag Na ontslag krijgt u een afspraak met uw behandelaar thuisgestuurd. Meestal is dit een telefonische afspraak na 4 weken. De dag na de operatie wordt u gebeld door de verpleegkundige om te vragen hoe het met u gaat en hoe u de dag in het ziekenhuis ervaren hebt. Als u vrijdag opgenomen bent geweest wordt u die maandag daarna gebeld. Medicijnen na thuiskomst - U mag tot maximaal 4 maal per dag 2 tabletten Paracetamol 500 mg innemen. Deze kunt u afbouwen als de pijn minder wordt. Zie ook het recept welke u van uw arts heeft meegekregen. - Indien Paracetamol onvoldoende helpt, mag u extra pijnstillers gebruiken volgens het recept wat u heeft meegekregen bij het ontslag. Adviezen voor thuis De vermoeidheid die u thuis te wachten staat word vaak onderschat. Hulp vanuit uw directe omgeving kan zeker helpen. Al weer snel zult u merken dat u geleidelijk meer aan kunt. - De wond heeft geen speciale verzorging nodig - De hechtingen lossen op en hoeven niet verwijderd te worden. - De dag na de operatie kunt u de wondpleister verwijderen en douchen - De eventuele hechtstrips kunt u na 7 dagen verwijderen of eerder indien deze spontaan losgekomen zijn. - U hoeft geen dieet te volgen. Met veel vet tijdens een maaltijd moet u echter nog voorzichtig zijn. Probeer steeds meer uit wat u kunt verdragen. Heeft u klachten na gebruik van bepaalde voedingsmiddelen? Laat deze dan weg en probeer het later nog eens. Het is de bedoeling dat u na korte tijd weer eet wat u gewend was. Wanneer de wond genezen is, mag u alle normale activiteiten weer hervatten. Na een laparoscopische cholecystectomie kunt u meestal weer snel aan het werk. Na een conventionele operatie kan het herstel wel eens wat langer duren. Dat is mede afhankelijk van het soort werk. 11
Neem contact op met het ziekenhuis als: - U koude rillingen of koorts boven de 38 Celsius heeft. - U toenemende buikpijn krijgt. - De wondjes langer dan anderhalve dag vocht of bloed afscheiden. - U lang pijnlijk en/of misselijk blijft. - Er pijn, abnormale roodheid en/of zwelling rond de operatiewondjes ontstaat. - Uw urine heel erg donker gaat kleuren en uw oogwit geel wordt. Vragen Heeft u nog vragen, stel ze gerust aan uw behandelend arts of huisarts. Bij dringende vragen of problemen tijdens uw behandeling kunt u zich het beste wenden tot de afdeling waar de behandeling plaatsvindt. Wanneer zich thuis binnen één week na de operatie problemen voordoen, neem dan tijdens kantoortijden contact op met de polikliniek Chirurgie. Buiten kantoortijd kunt u contact opnemen met de Spoedeisende Hulp. Als u na de eerste week klachten ontwikkelt moet u de huisarts bellen. (Buiten kantoortijden is de huisartsenpost bereikbaar.) Polikliniek Chirurgie ziekenhuis Rivierenland Tiel Tel. 0344 67 40 41 Spoedeisende hulp (SEH) Tel. 0344 67 42 54 Tot slot Bent u van mening dat bepaalde informatie ontbreekt of onduidelijk is, dan vernemen wij dat graag van u. Ziekenhuis Rivierenland Tiel Pres. Kennedylaan 1 4002 WP Tiel Postbus 6024, 4000 HA Tiel Tel. 0344 67 49 11 Fax 0344 67 44 19 www.zrt.nl