Onderzoek gevolgen onderwijshuisvesting fusie basisscholen Prins Maurits en Prins Johan Friso

Onderzoek gevolgen onderwijshuisvesting fusie basisscholen Prins Maurits en Prins Johan Friso Auteur: Sophie Serrarens Afdeling: Team Economie, Onderwijs en Sport Datum: 8 april 2015 Corsanummer: T15.04701 1

Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Aanleiding... 3 3. Doel van dit onderzoek... 3 4. Planning besluitvorming... 3 5. Aanvraag behandelen... 3 6. Capaciteit betrokken schoolgebouwen... 4 7. Ruimtebehoefte... 4 8. Verdeling van de leerlingen... 6 9. Gevolgen voor ruimtebehoefte... 7 10. Gevolgen voor capaciteit... 7 11. Scenario s... 9 11.1. Scenario 1A Sluiting schoolgebouw Orionstraat per augustus 2015... 10 11.1.1. Huisvestingsvraagstuk dependance Het Hoge Land... 10 11.1.2. Kosten... 10 11.1.3. Achtergrondinformatie... 10 11.2. Scenario 1B Sluiting schoolgebouw Orionstraat per augustus 2016... 12 11.2.1. Kosten... 12 11.3. Scenario 2 Toekomstplan schoolbestuur met principebesluit over het structureel in stand houden van een dislocatie in Berkel Noord... 12 11.4. Scenario 2A Renovatie van lokalen aan de Orionstraat... 12 11.4.1. Kosten... 13 11.4.2. Achtergrondinformatie... 13 11.5. Scenario 2B Verwijzing naar De Wilgenhoek in Berkel en Rodenrijs... 13 11.5.1. Kosten... 13 11.5.2. Achtergrond informatie... 14 11.6. Scenario 2C Vervangende nieuwbouw van het schoolgebouw aan de Orionstraat... 15 11.6.1. Kosten... 15 11.6.2. Achtergrondinformatie... 15 11.6.3. Eigendom schoolgebouw... 15 11.6.4. Kinderdagverblijf en buitenschoolse opvang Smallsteps... 15 11.7. Overzicht kosten... 16 12. Disclaimer... 16 13. Keuzematrix scenario s... 17 2

1. Inleiding Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap beëindigt de bekostiging van basisschool Prins Maurits per augustus 2015. Basisschool Prins Maurits zit onder de opheffingsnorm. Schoolbestuur Spectrum houdt de basisschool op dit moment in stand met de gemiddelde schoolgrootte volgens artikel 157 van de Wet op het Primair Onderwijs. Per augustus 2015 kan dit niet meer. Dit heeft twee oorzaken. Het Ministerie heeft de opheffingsnorm voor Lansingerland aanpast van 146 naar 154 leerlingen. Daarnaast is het totaal aantal leerlingen christelijk onderwijs van Spectrum in Lansingerland afgenomen. Hierdoor is de gemiddelde schoolgrootte van de basisscholen van Spectrum afgenomen. Per 1 augustus 2015 fuseert basisschool Prins Maurits met basisschool Prins Johan Friso. Dit heeft Spectrum besloten. Door dit besluit verandert het aantal leerlingen van basisschool Prins Johan Friso. Daarmee verandert ook hun ruimtebehoefte en eventueel die van andere basisscholen in de omgeving. 2. Aanleiding Spectrum heeft op 2 maart 2015 een huisvestingsaanvraag ingediend (ons kenmerk I15.08053). Ook de actiegroep Maurits OPEN van ouders van leerlingen van basisschool Prins Maurits heeft ons op 26 februari verzocht het schoolgebouw aan de Orionstraat open te houden (ons kenmerk I15.07542). Om de leerlingen (82) die momenteel gehuisvest zijn aan de Orionstraat te Berkel en Rodenrijs te huisvesten vraagt Spectrum een huisvestingsvoorziening aan van 4 lokalen aan de Orionstraat 1 te Berkel en Rodenrijs voor de periode vanaf 1 augustus 2015. De reden van ons verzoek is om de ouders zolang als dit haalbaar is, de kans te geven hun kinderen in de wijk Berkel-Noord naar school te laten gaan. Spectrum heeft op 23 maart 2015, mede namens actiegroep Maurits OPEN, een toekomstplan ingediend voor het in stand houden van een dependance aan de Orionstraat (I15.11647). Spectrum is bereid om voor de komende 5 jaar 100.000 aan onderhoud te plegen, maar vraagt aan de gemeente om nu een principebesluit te nemen over het structureel in stand houden van een dependance van CBS Prins Johan Friso aan de Orionstraat. 3. Doel van dit onderzoek In dit onderzoek verkennen wij: de gevolgen van de beëindiging van de bekostiging van basisschool Prins Maurits voor onderwijshuisvesting. de scenario s voor het huisvesten van de leerlingen van de gefuseerde basisschool Prins Johan Friso. 4. Planning besluitvorming Datum Activiteit 14 april Besluit burgemeester en wethouders 16 april Uiterlijk aanleveren stukken aan de griffie 23 april Publicatie agenda en stukken commissie Samenleving 18 mei Vergadering commissie Samenleving 28 mei Raadsvergadering 5. Aanvraag behandelen Op deze huisvestingsaanvraag is onze Verordening Voorzieningen Huisvesting Onderwijs 2015 (VVHO) van toepassing. Volgens onze VVHO had Spectrum deze aanvraag voor opname van de voorziening op het Programma 2016 uiterlijk 31 januari 2015 ingediend bij het college van burgemeester en wethouders. Op dat moment was Spectrum nog niet op de hoogte van de beëindiging van de bekostiging door het Ministerie. Dat is de reden dat zij deze aanvraag niet eerder indienden bij ons. Normaal gesproken 3

nemen we een ingediende aanvraag na deze datum niet in behandeling. Er zijn in dit geval twee mogelijkheden om hiervan af te wijken en de aanvraag in behandeling te nemen: 1. Toepassen van artikel 30: In gevallen die de uitvoering van deze verordening betreffen en waarin deze verordening niet voorziet, beslist het college. 2. Toepassen van artikel 17: aanvraag met een spoedeisend karakter. Het gaat dan om een aanvraag tot het bekostigen van een voorziening die gelet op de voortgang van het onderwijs geen uitstel kan lijden. Het moet duidelijk zijn dat het een calamiteit is die op korte termijn moet worden opgelost en niet kan wachten op de reguliere aanvraagprocedure. 6. Capaciteit betrokken schoolgebouwen Voor ons onderzoek is de aanwezige capaciteit van de betrokken schoolgebouwen van belang. We drukken de capaciteit van een schoolgebouw uit in het vastgesteld bruto vloeroppervlak (BVO) of in aantal lokalen. In onderstaande tabel staan beiden weergegeven. Basisschool Schoolgebouw Aantal m2 bvo Aantal lokalen Toelichting Prins Johan Friso Oudelandselaan 147 1706,27* 12 *1585,97 + 120,30 algemeen dep. Prins Johan 7 Geen nulmeting van het Friso Het Hoge Land 17 circa 630 aantal m2 bvo aanwezig Prins Maurits Orionstraat 1-2 1405,00 11 9 permanente en 3 tijdelijke gemeente 2 permanente van **Inclusief toegekende uitbreiding op Programma 2014 (U14.12013/ T14.12742) De Poolster Esdoornlaan 11-13 1636,00** Laurentius Stichting 13*** ***Gegevens volgens IHP PO De Wilgenhoek P. Velthuijsestraat 4 1475 (T11.06169, pagina 40-41). Volgens Laurentius is zogenaamde 13e lokaal deel van aula en geen lokaal dat in gebruik is als aula. Stampioendreef 5 9 De Acker De Acker dependance Bergschenhoek 1217,66 Groeneweg 127 Bergschenhoek 739,37 7. Ruimtebehoefte De huidige ruimtebehoefte van basisschool Prins Maurits is 630,35 m2 BVO. Op het moment dat de Prins Maurits geen zelfstandige school meer is blijft wel de ruimtebehoefte van de leerlingen bestaan. De totale ruimtebehoefte van deze leerling populatie wordt dan inclusief toeslagen 430,35 m2. In deze paragraaf lichten wij toe hoe wij de huidige en toekomstige ruimtebehoefte van de Prins Maurits berekenen. 6 De wijze van het berekenen van de ruimtebehoefte voor het primair onderwijs is vastgelegd in bijlage 3 (B.1.1) van onze VVHO: 1. De ruimtebehoefte voor een school voor basisonderwijs wordt bepaald aan de hand van het aantal leerlingen en is inclusief een speellokaal. De ruimtebehoefte wordt berekend voor elke school met een eigen BRIN-nummer en voor elke nevenvestiging met een eigen vestigingsnummer. Een nevenvestiging wordt voor het berekenen van de ruimtebehoefte beschouwd als een afzonderlijke school. De ruimtebehoefte is opgebouwd uit een basisruimtebehoefte en een toeslag in verband met de gewichtensom. 2. De basisruimtebehoefte wordt berekend met de formule: B = 200 + 5,03 * L, waarbij: 4

B = Basisruimtebehoefte in vierkante meter bruto vloeroppervlakte, afgerond op hele vierkante meter. L = Aantal leerlingen dat op 1 oktober voorafgaande aan elk jaar waarop de prognose betrekking heeft op de school zijn ingeschreven. 3. De toeslag wordt berekend met de formule: T = 1,40 * G, waarbij: T = Toeslag in vierkante meter bruto vloeroppervlakte, afgerond op hele vierkante meter. G = Gecorrigeerde gewichtensom, welke als volgt wordt bepaald: 1. bepaal de (ongecorrigeerde) gewichtensom (= het totaal van alle gewichten van alle ingeschreven leerlingen); 2. verminder de ongecorrigeerde gewichtensom met een getal ter grootte van 6 procent van het aantal ingeschreven leerlingen, waarbij de gewichtensom niet kleiner dan 0 mag worden. De uitkomst wordt afgerond op een geheel getal; 3. als de dan verkregen gewichtensom meer bedraagt dan 80 procent van het aantal ingeschreven leerlingen wordt de gewichtensom vastgesteld op 80 procent van het aantal ingeschreven leerlingen. De ruimtebehoefte voor de Prins Maurits berekenen wij op basis van de 1 oktobertelling 2014. Deze was als volgt: Totaal aantal leerlingen: 82 Waarvan: gewicht 0.00 65 gewicht 0.30 3 gewicht 1.20 14 De huidige ruimtebehoefte van basisschool Prins Maurits is 630,35 m2 BVO. De basisruimtebehoefte bestaat uit de vaste voet (200 m2) en de som van het aantal ongewogen leerlingen dat op de school voor basisonderwijs staat ingeschreven vermenigvuldigd met 5,03 m2 per leerlingen. Op aanvullende ruimtebehoefte bestaat aanspraak als op de school gewichtenleerlingen staan ingeschreven. Op basis hiervan berekenen wij de huidige ruimtebehoefte van de Prins Maurits als volgt: B = 200 + (5,03 * 82) = 612,46 G = (3*0.30) + (14*1,20) (0,06*82) = 0,90 + 16,80 4,92 = 12,78 T = 1,40 * 12,78 = 17,89 Totale ruimtebehoefte = 630,35 Op het moment dat de Prins Maurits geen zelfstandige school meer is blijft wel de ruimtebehoefte van de leerlingen bestaan. Hierbij vervalt dan de vaste voet van 200 m2 uit de basisruimtebehoefte. De totale ruimtebehoefte van deze leerling populatie wordt dan inclusief toeslagen 430,35 m2. De toekomstige ruimtebehoefte van de Prins Maurits wordt volgens de VVHO vastgesteld op basis van de meest actuele leerlingenprognose. Er wordt momenteel gewerkt aan een nieuwe leerlingenprognose. Op dit moment hanteren wij de oude leerlingenprognose uit september 2013. Omdat het werkelijke aantal leerlingen per 1 oktober 2014 lager uitvalt dan deze leerlingenprognose (82 in plaats van ruim 90) gaan wij in onze berekeningen naar de ruimtebehoefte uit van een gelijkblijvend aantal leerlingen dat gelijk is aan dit aantal. Wij gaan dus uit van een permanent aantal potentiele leerlingen van 82 het einde van de planperiode in 2032. 5

8. Verdeling van de leerlingen Normaal gesproken voegt een schoolbestuur bij een huisvestingsaanvraag gegevens aan over het aantal leerlingen dat op de teldatum op de school staat ingeschreven en dat op lange termijn verwacht wordt. Het aantal leerlingen van de te fuseren Prins Johan Friso is op het moment van het opstellen van dit onderzoek niet bekend. De eerste formele gegevens hierover verwachten wij op de eerst volgende teldatum, 1 oktober 2015. Op dit moment hebben wij geen leerlingenprognose die aantoont dat we een bepaald aantal leerlingen (voor een langere termijn) kunnen verwachten op de Prins Johan Friso. Daarom is het (op dit moment) niet met zekerheid te voorspellen hoe de geprognosticeerde leerlingen van de Prins Maurits zich de komende jaren zullen verspreiden over de andere basisscholen. Hierbij is het van belang op te merken dat het hierbij niet alleen betrekking heeft over de huidige leerling populatie, maar ook de populatie op langere termijn. Omdat de planperiode zich uitstrekt tot minimaal 15 jaar gaat het hier over leerlingen die op dit moment nog niet eens geboren zijn. We verwachten dat de leerlingen zich zullen verspreiden over het basisscholenaanbod binnen Berkel Noord of kiezen voor een christelijke basisschool. De verdeling is gebaseerd op de grote correlatie tussen de locatie en de schoolkeuze en het steeds kleiner wordende verband tussen denominatie en schoolkeuze. Wij verwachten dat deze verdeling volgens de onderstaande tabel zal geschieden. Basisschool Verdeling leerlingen van Prins Maurits in % Aantal leerlingen Prins Johan Friso 30% 25 De Acker 10% 8 De Poolster 60% 49 De Wilgenhoek Totaal 100% 82 6

9. Gevolgen voor ruimtebehoefte Wij hebben in kaart gebracht welke gevolgen deze wijzigingen in de leerlingenstromingen zullen hebben op de huisvesting van de bovenstaande basisscholen. Daarvoor hebben wij per school in beeld gebracht wat de ruimtebehoefte van deze vier basisscholen is indien de leerlingaantallen zich verdelen zoals in tabel 1 aangegeven. Het resultaat hiervan is weergegeven in onderstaande tabel. Hierbij passen drie opmerkingen: Deze berekeningen zijn gemaakt volgens de in bijlage 1 beschreven berekenmethodiek. In deze berekeningen is geen rekening gehouden met de toeslag per leerling. Voor het doel van deze berekening hebben wij de vierkante meters van de Poolster en de Wilgenhoek samengevoegd. Onevenwichtigheden in de verdeling tussen de beide basisscholen worden opgelost door doorverwijzing. m2 (ex. toeslagen) 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2029 2033 Prins Johan Friso 2.220 2.270 2.295 2.285 2.356 2.396 2.411 2.401 2.386 2.341 2.285 2.265 2.074 1.974 De Acker 2.188 2.208 2.228 2.288 2.334 2.379 2.374 2.369 2.364 2.344 2.314 2.314 2.253 2.198 Poolster & Wilgenhoek 3.133 3.199 3.229 3.239 3.249 3.249 3.239 3.224 3.209 3.184 3.154 3.164 3.169 3.144 Tabel: Ruimtebehoeften scholen na verdeling conform tabel 1, basis: leerlingenprognose 2013 10. Gevolgen voor capaciteit Bij een bovengenoemde verdeling van de leerlingen van de Prins Maurits ontstaat slechts zeer beperkt een capaciteitstekort. In deze paragraaf lichten wij toe hoe wij tot deze conclusie komen. Wij kunnen vervolgens de bovenstaande ruimtebehoefte afzetten tegen de beschikbare capaciteit in aantallen m2. In de onderstaande tabel is de actuele capaciteit (het aantal aan de basisscholen ter beschikking gestelde m2 bvo) weergegeven. Daarnaast is in deze tabel de zogenaamde drempelwaarde aangegeven. Deze waarde wordt berekend door het aantal beschikbare m2 bvo te verhogen met 55m2. Dit is gebaseerd op bijlage III deel C.1.2 in onze VVHO. Hierin is vastgelegd dat uitbreiding en/of nieuwbouw pas noodzakelijk is indien de ruimteberekening volgens de in bijlage 1 vastgelegde berekening 55m2 hoger uitvalt dan het aantal beschikbare m2. Beschikbare Beschikbare BVO m2 bvo Drempel Toelichting Prins Johan Friso 2.336 Hoofdvestiging 1706,27 plus tijdelijke huisvesting Hoge 2.391 Land circa 630 m2 De Acker 2.242 1957,03 m2 (Stampioendreef 1217,66 en Groenweg 127 739,37), tot 1 juli 2017 doorverwijzing naar tijdelijke 2.297 huisvesting Groeneweg 81-83, na dit moment doorverwijzing naar behoefte naar schoolgebouw Noorderparklaan Poolster & Wilgenhoek 3.111 3.221 Aantal m2 bvo voor beide scholen. Vervolgens kunnen wij een overzicht maken waarin wij de ruimtebehoefte na verdeling van de leerlingen van de Prins Maurits (tabel 2) vergelijken met het ruimteaanbod (tabel 3, inclusief drempelwaarde). In de onderstaande tabel is het verschil tussen deze weergegeven. 7

Aantal m2 ten opzichte van drempelwaarde 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0-50 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 Prins Johan Friso De Acker Poolster & Wilgenhoek 8

11. Scenario s Wij verwachten dat de bestaande capaciteit van het hoofdgebouw en de dislocatie van basisschool Prins Johan Friso voldoende is voor het huisvesten van het aantal leerlingen dat op de basisschool is ingeschreven (inclusief de leerlingen van de huidige Prins Maurits). Spectrum vraagt ons een dependance aan de Orionstraat te openen voor basisschool Prins Johan Friso. Het is aan het college van burgemeester en wethouders te bepalen op welke wijze de gevraagde extra capaciteit beschikbaar wordt gesteld. In dit hoofdstuk schetsen wij de scenario s voor de ruimtebehoefte van de gefuseerde basisschool Prins Johan Friso. Dit doen we aan de hand van de verwachte ruimtebehoefte en huidige capaciteit en aan de hand van de aanvraag van Spectrum. Samengevat zien de scenario s er als volgt uit. Scenario 1: Niet openen van een dislocatie in schoolgebouw Orionstraat: Scenario 1A: sluiting Orionstraat per augustus 2015 Scenario 1B: sluiting Orionstraat per augustus 2016 Vraagstuk ruimtebehoefte bij fusie van basisschool Prins Maurits met basisschool Prins Johan Friso Scenario 2A: renovatie lokalen schoolgebouw Orionstraat Scneario 2: Toekomstplan schoolbestuur met principebesluit over het structureel in stand houden van een dislocatie aan de Orionstraat in Berkel Noord door: Scenario 2B: verwijzing naar schoolgebouw De Wilgenhoek Scenario 2C: vervangende nieuwbouw schoolgebouw Orionstraat 9

11.1. Scenario 1A Sluiting schoolgebouw Orionstraat per augustus 2015 We huisvesten de leerlingen van de gefuseerde basisschool per augustus 2015 op de huidige twee locaties van basisschool Prins Johan Friso: hoofdlocatie aan de Oudelandselaan in Berkel en Rodenrijs dependance aan Het Hoge Land in Berkel en Rodenrijs we sluiten het schoolgebouw aan de Orionstraat (voormalige Prins Maurits) in Berkel en Rodenrijs per augustus 2015 11.1.1. Huisvestingsvraagstuk dependance Het Hoge Land Onafhankelijk van bovenstaand scenario, dienen we dit jaar een aanvraag in voor een permanente vergunning voor de tijdelijke huisvesting van basisschool Prins Johan Friso op sportpark Het Hoge Land in Berkel en Rodenrijs. Dit is een actiepunt uit het in februari 2013 vastgestelde Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs (IHP PO) (T11.06169, pagina 20). Dit actiepunt blijft ook van kracht voor de gefuseerde basisschool Prins Johan Friso. Geraamde kosten: 75.000. We hebben dit tijdelijke schoolgebouw met een overeenkomst formeel in gebruik gegeven aan Spectrum. Spectrum is als gebruiker verantwoordelijk voor het volledige beheer, de exploitatie en het onderhoud van dit schoolgebouw. Voor de tijdelijke huisvesting van basisschool Prins Johan Friso op sportpark Het Hoge Land hebben we een vergunning voor vijf jaar, tot 2016. Volgens de huidige leerlingenprognose hebben wij de tijdelijke huisvesting langer dan vijf jaar nodig. Het plan past niet in het bestemmingsplan, vandaar de binnenplanse afwijkingsmogelijkheid. De permanente vergunning beoordeelt afdeling Vergunningverlening & Handhaving opnieuw op een overschrijding van het maximale bebouwingsoppervlakte, welstand, brandveiligheid en bouwbesluit. Indien in de tussentijd niets is veranderd, dan is deze binnenplanse afwijkingsmogelijkheid toepasbaar, mits gemotiveerd. Hiermee voorkomen we dat het tijdelijke schoolgebouw in Meerpolder over vijf jaar geen geldige vergunning heeft, terwijl we het nog wel voor onderwijshuisvesting nodig hebben. 11.1.2. Kosten Sloopkosten Prins Maurits 62.958 11.1.3. Achtergrondinformatie Op deze huisvestingsaanvraag is onze VVHO van toepassing. De VVHO benoemt criteria die van belang zijn voor het vaststellen van de noodzaak van een aangevraagde voorziening. In overleg met Ruimte OK, de vraagbaak vanuit de Vereniging Nederlandse Gemeente (VNG) is de aanvraag van Spectrum vanuit onze VVHO op diverse manieren te interpreteren. Als een aanvraag tot uitbreiding van een schoolgebouw, tot in gebruik nemen van een bestaand gebouw of tot het bekostigen van een voorziening voor een dislocatie. Onze VVHO hanteert beoordelingscriteria voor de noodzaak van de aangevraagde voorziening (bijlage I A.3 en A.4, pagina 11-12). Op basis van deze criteria heeft Spectrum in geen van de gevallen recht op de gevraagde voorziening. Hieronder volgt een opsomming van de beoordelingscriteria van de voorzieningen. Beoordelingscriteria voor de noodzaak van de voorziening "in gebruik nemen van een bestaand gebouw": Brengt de minister de Prins Johan Friso voor het eerst voor bekostiging in aanmerking of wordt het huidige gebouw vervangen of uitgebreid? Toont een prognose aan dat de te huisvesten leerlingen aanwezig of kunnen deze worden verwacht? Is er een gebouw beschikbaar en geschikt als passende huisvesting voor de Prins Johan Friso? 10

Is het mogelijk om door medegebruik een passende huisvesting voor de Prins Johan Friso te realiseren? Staan de kosten van het in gebruik nemen en aanpassen naar oordeel van het college in redelijke verhouding tot de kosten voor vervangende bouw of uitbreiding? Beoordelingscriteria voor de noodzaak van de voorzieningen "uitbreiding schoolgebouw": Is de capaciteit van het schoolgebouw van Prins Johan Friso kleiner dan de vastgestelde ruimtebehoefte en het verschil is gelijk of groter dan de drempelwaarde? Toont een prognose aan dat dit aantal leerlingen kan worden verwacht? Is er een gebouw beschikbaar en geschikt als passende huisvesting voor de Prins Johan Friso Is het mogelijk om door medegebruik een passende huisvesting voor de Prins Johan Friso te realiseren? We hebben te maken met een aanvraag voor het bekostigen van een voorziening voor een dislocatie. Voordat het college besluit over deze aanvraag, stellen we vast of: Is de dislocatie, gelet op het aantal leerlingen, nog als aanvullende huisvesting voor de Prins Johan Friso nodig? Is het mogelijk alle leerlingen in de hoofdvestiging te huisvesten, eventueel met een bouwkundige aanpassing? Is een andere geschikte locatie beschikbaar? Of het bekostigen van de voorziening in/aan de dislocatie wordt toegekend, is op basis van het voorgaande een financiële afweging van het college. 11

11.2. Scenario 1B Sluiting schoolgebouw Orionstraat per augustus 2016 We huisvesten de leerlingen van de gefuseerde basisschool één schooljaar (2015-2016) als overgangssituatie naar scenario 1a op drie locaties: hoofdlocatie aan de Oudelandselaan in Berkel en Rodenrijs dependance aan Het Hoge Land in Berkel en Rodenrijs schoolgebouw aan de Orionstraat. We sluiten dit schoolgebouw per 1 augustus 2016 11.2.1. Kosten OZB 3.654 Percentage van de verzekering (opstal en inboedel): 1,7% 2.312 Per schadegeval een eigen risico van 5.000,- PM Sloopkosten Prins Maurits 62.958 Totaal 68.924 11.3. Scenario 2 Toekomstplan schoolbestuur met principebesluit over het structureel in stand houden van een dislocatie in Berkel Noord We huisvesten de leerlingen van de gefuseerde basisschool de komende periode op drie locaties om Spectrum de kans te geven om samen met het team en ouders het toekomstplan te ontwikkelen: hoofdlocatie aan de Oudelandselaan in Berkel en Rodenrijs dependance aan Het Hoge Land in Berkel en Rodenrijs een dependance van basisschool Prins Johan Friso de komende vijf jaar huisvesten in het huidige schoolgebouw aan de Orionstraat in Berkel en Rodenrijs. Spectrum neemt de kosten van circa 100.000,- voor onderhoud op zich. ouders zijn bereid jaarlijks in natura een bijdrage te leveren die de komende vijf jaar in financiële termen op 100.000,- uitkomt (negen vrijwillige klusuren per week). op voorwaarde dat de gemeente nu een principebesluit neemt over het structureel in stand houden van een dependance van Prins Johan Friso aan de Orionstraat. Het doel van het toekomstplan is om het huidige aantal leerlingen (circa 80) op deze locatie op peil te houden. Als dit lukt, bestaat de kans dat Spectrum over vijf jaar een huisvestingsvraagstuk bij de gemeente indient voor deze schoollocatie. Dit kan dan leiden tot het voorstel om een investeringskrediet beschikbaar te stellen. Om inzicht te krijgen in de (financiële) gevolgen, hebben we onderzocht welke scenario s hiervoor mogelijk zijn. Dit hebben we gedaan aan de hand van ons recente onderzoek over basisschool Prins Maurits naar onderhoud, renovatie, nieuwbouw van het schoolgebouw aan de Orionstraat of doorverwijzing naar leegstaande lokalen. 11.4. Scenario 2A Renovatie van lokalen aan de Orionstraat We renoveren 430 m2 van het huidige schoolgebouw aan de Orionstraat voor huisvesting van een dislocatie van basisschool Prins Johan Friso. We slopen de rest van het schoolgebouw en herontwikkelen de rest van de locatie. 12

11.4.1. Kosten Het renovatieplan van Spectrum was gebaseerd op 740 m2 voor ruimte voor basisschool Prins Maurits en 60 m2 buitenschoolse opvang. Onderstaande grove kostenraming voor het renoveren van 430 m2 bvo hebben wij rekenkundig gebaseerd op het oorspronkelijke plan. Renovatie van 430 m2 volgens normering 511.700 Renovatie van 50 m2 extra voor bso 71.400 Totaal 583.100 Totaalkosten Spectrum 71.400 Totaalkosten gemeente 511.700 11.4.2. Achtergrondinformatie Met onze instemming in juli 2013 heeft schoolbestuur Spectrum in het najaar van 2013 voor 6.783,00 een gedetailleerd renovatieplan uitgewerkt voor het schoolgebouw van basisschool Prins Maurits (T14.06483). Dit ter uitvoering van het IHP PO. Renovatie van schoolgebouw Prins Maurits was één van de huisvestingsvraagstukken in het IHP PO. Uit onderzoek bleek dat de staat van het schoolgebouw van basisschool Prins Maurits niet meer voldoet aan de huidige maatstaven voor onderwijshuisvesting. Daarnaast is het schoolgebouw te groot voor basisschool Prins Maurits. In het IHP PO hebben wij een grove kostenraming van 913.900,00 opgenomen. Bij vaststelling van het IHP PO heeft de gemeente een voorbereidingskrediet beschikbaar gesteld van 50.000,- voor de renovatie van dit schoolgebouw. 11.5. Scenario 2B Verwijzing naar De Wilgenhoek in Berkel en Rodenrijs Wij verwijzen de dependance van de gefuseerde basisschool Prins Johan Friso door naar het schoolgebouw van basisschool De Wilgenhoek: We maken de formele leegstand in De Wilgenhoek (325 m2) met een verbouwing geschikt. We breiden De Wilgenhoek uit voor onderwijshuisvesting (105 m2) en peuterspeelzaal en bso (100 m2 door Laurentius). We breiden De Poolster uit (240 m2), omdat Laurentius anders opteert voor doorverwijzing van De Poolster naar De Wilgenhoek. We sluiten het huidige schoolgebouw aan de Orionstraat inclusief ruimten kinderdagverblijf en bso. 11.5.1. Kosten Verwijzing Wilgenhoek op basis van normbedragen Kosten Uitbreiding met 205 m2 (105 school + 100 psz/bso): startbedrag bij uitbreiding van 115 m2 bvo of groter van 94.583,99 plus naast het startbedrag voor elke m2 bvo 1.259,96 352.876 Uitbreiding van 105 m2 volgens normering 180.741 Uitbreiding van 100 m2 voor Laurentius voor peuterspeelzaal en bso 172.135 Verbouwingskosten van 325 m2 leegstand 423.347 Sloopkosten Prins Maurits: normbedrag voor sloopkosten 44,81 per m2 bvo bij permanent bouw (1405) 62.958 Uitbreiding De Poolster met 240m2: volgens IHP PO p,25, prijspijl normbedragen 2011 344.000 Totaal 1.183.180 Totaalkosten Laurentius 172.135 Totaalkosten gemeente 1.011.046 13

Verwijzing Wilgenhoek op basis van werkelijke kostencalculatie Laurentius Kosten Uitbreiding met 205 m2 (105 school + 100 psz/bso): startbedrag bij uitbreiding van 115 m2 bvo of groter van 94.583,99 plus naast het startbedrag voor elke m2 bvo 1.259,96 352.876 Aanpassing/verbouwing 420m2 voor 80% 1259,96 423.347 Advisering en engineering 100.000 Klimaatinstallaties 250.000 Sloopkosten Wilgenhoek 95 m2 a 44,81 4.257 Sloopkosten Prins Maurits: normbedrag voor sloopkosten 44,81 per m2 bvo bij permanent bouw (1405) 62.958 Uitbreiding De Poolster met 240m2: volgens IHP PO p,25, prijspijl normbedragen 2011 344.000 Totaal 1.537.437 Totaalkosten Laurentius: uitbreiding 100 m2 peuterspeelzaal/bso 126.000 Totaalkosten gemeente 1.411.437 11.5.2. Achtergrond informatie Als sprake is van leegstand in een schoolgebouw, dan kan er medegebruik plaatsvinden. Het moet dan gaan om het gebruik door onderwijs of voor andere culturele, maatschappelijke of recreatieve doeleinden. Dit medegebruik is verder uitgewerkt in hoofdstuk 4 van onze Verordening Voorzieningen huisvesting onderwijs (VVHO 2015). Medegebruik komt bij het college in beeld als een schoolbestuur bij de gemeente een aanvraag voor het bekostigen van een voorziening huisvesting onderwijs: (vervangende) nieuwbouw, uitbreiding, medegebruik of ingebruikneming heeft ingediend. Daarnaast kan het college medegebruik van een schoolgebouw toekennen op het moment dat het een aanvraag voor het bekostigen van een omvangrijke investering groot onderhoud of aanpassing heeft ontvangen en medegebruik voor deze voorzieningen een alternatief vormt. Bij het beoordelen van de mogelijkheid betrekt het college ook de vraag of in plaats van het toekennen van de aangevraagde voorziening het mogelijk is in de ruimtebehoefte te voorzien door gebruik te maken van leegstand in een schoolgebouw. Als in deze situatie medegebruik van leegstand wordt toegekend kan dit tot gevolg hebben dat het huidige schoolgebouw niet meer geschikt is of wordt voor onderwijs en moet worden af gestoten. Is er daadwerkelijk sprake van leegstand dan kan het college de beide schoolbesturen met elkaar in contact brengen om afspraken te maken over het medegebruik. Weigert een schoolbestuur op vrijwillige basis mee te werken aan medegebruik dan kan de leegstand door het college worden gevorderd. Het college kan overgaan tot vordering van een gedeelte van een gebouw of terrein bestemd voor een school indien er sprake is van een tekort aan huisvestingscapaciteit of als het schoolbestuur een aanvraag voor een andere huisvestingsvoorziening heeft ingediend en door medegebruik aan de behoefte aan huisvesting kan worden voorzien. Als het college voornemens is om over te gaan tot vordering van leegstand in een gebouw, voert het college daarover overleg met het schoolbestuur waarvan de leegstand gevorderd wordt en met het schoolbestuur waarvoor de huisvesting is bestemd. In de situatie van het in gebruik nemen van een bestaand gebouw en medegebruik kan het noodzakelijk zijn dat bouwkundige voorzieningen moeten worden getroffen om het betreffende schoolgebouw geschikt te maken voor de nieuwe bewoner. De investeringskosten van deze investering komen voor rekening van de gemeente. 14

11.6. Scenario 2C Vervangende nieuwbouw van het schoolgebouw aan de Orionstraat We realiseren 430 m2 vervangende nieuwbouw aan de Orionstraat voor huisvesting van een dislocatie van basisschool Prins Johan Friso. We slopen de rest van het schoolgebouw en herontwikkelen de rest van de locatie. 11.6.1. Kosten Vervangenden nieuwbouw: startbedrag eerste 350 m2 bvo is 645.888,86 plus voor elke volgende (80) m2 bvo 1.105,30 734.313 Sloopkosten Prins Maurits 62.958 Herstel terrein en verhuiskosten: 44.81 per m2 bvo bij permanente bouw 19.268 Totaal 816.539 11.6.2. Achtergrondinformatie Vervangende nieuwbouw kan het gevolg zijn van een tweetal situaties: 1. Vanwege de slechte conditie (bouwkundige staat) van het gebouw. 2. Het gevolg van een herschikkingsoperatie: fusies van scholen kunnen aanleiding zijn voor een herschikkingsoperatie omdat een fusie op schoolniveau ook gevolgen heeft voor de leerlingenstromen, waardoor mogelijk door een beperkte uitbreiding (=vervangende bouw) van het ene schoolgebouw het andere schoolgebouw kan worden af gestoten. Uitgangspunt van investeringen die het gevolg zijn van een herschikkingsplan is dat een grotere doelmatigheid in het gebruik van de schoolgebouwen wordt bereikt en dat het voor het college een budgettair neutrale investering is, dus voor de gemeente geen extra investeringslasten ontstaan. De budgettaire neutraliteit kan uitsluitend worden gerealiseerd als de investering van de vervangende nieuwbouw kan worden gefinancierd uit de (grond)opbrengst van de verkoop van de bestaande (te vervangen) locatie. 11.6.3. Eigendom schoolgebouw Schoolbestuur Spectrum is op dit moment eigenaar van het schoolgebouw van basisschool Prins Maurits aan Orionstraat 1 in Berkel en Rodenrijs. Een schoolbestuur dat voornemens is een schoolgebouw en terrein blijvend niet meer voor een school te gebruiken, doet hiervan onverwijld mededeling aan ons. Op dat moment kunnen wij met het schoolbestuur in een gezamenlijke akte verklaren dat het schoolbestuur blijvend zal ophouden het gebouw en terrein voor een school te gebruiken. Zodra de hierboven bedoelde akte door beide partijen is getekend, wordt de akte ingeschreven in de openbare registers, het Kadaster. Door de inschrijving verkrijgt de gemeente het eigendom. Dit alles volgens artikel 110 van de Wet op het Primair Onderwijs (WPO). 11.6.4. Kinderdagverblijf en buitenschoolse opvang Smallsteps Spectrum verhuurt een aantal ruimten in dit schoolgebouw aan Smallsteps (kinderdagverblijf en buitenschoolse opvang Ratjetoe). Op 5 maart 2015 heeft Smallsteps ons een brief gestuurd met onder andere het verzoek het schoolgebouw nog tot augustus 2016 open te houden om de locatie zo de kans te geven alternatieve huisvesting te vinden. De huisvesting van kinderopvang is geen gemeentelijke taak. Als de Orionstraat sluit, is de gemeente bereid om mee te denken over mogelijkheden voor een andere locatie in Berkel Noord. Als er geen andere locatie voor Ratjetoe beschikbaar is in Berkel Noord hebben de ouders de mogelijkheid om gebruik te maken van andere kinderdagverblijven (KDV) en buitenschoolse opvang (BSO) locaties in de omgeving. In basisscholen De Poolster en De Wilgenhoek is een BSO locatie van BSO Zus en Zo gevestigd. Daarnaast zijn er in Berkel centrum en de wijk Meerpolder diverse kinderopvanglocaties gevestigd zoals KDV en BSO De Hoeve, KDV en BSO Het Paleisje (in het centrum van Berkel), KDV de Vlinder, KDV en BSO Het Paleisje Hoge Land en KDV Ikkie. Ook in Bergschenhoek zijn diverse kinderopvanglocaties gevestigd. 15

11.7. Overzicht kosten Scenario Raming kosten 1A Sluiting per augustus 2015 62.958 1B Sluiting per augustus 2016 68.924 2A Renovatie 511.700 2B Verwijzing Wilgenhoek 1.011.046 2C Vervangende nieuwbouw 816.539 Aanpassingen tijdelijke gebouw Het Hoge Land voor permanente vergunning 75.000 Geraamd budget voor renovatie van basisschool Prins Maurits op basis van het IHP PO (verwerkt in MIP als onderdeel van de begroting 2015-2018) 907.000 (met kapitaallasten van 68.025) 12. Disclaimer Alle genoemde bedragen in dit onderzoek, zijn grove kostenramingen. Deze hebben wij deels gebaseerd op de normbedragen die wij hanteren vanuit de VVHO 2015. Daarom lijkt in sommige gevallen sprake van exacte bedragen. 16

13. Keuzematrix scenario s Wij hebben onderstaande keuzematrix gemaakt die we hebben gebaseerd op criteria die voortvloeien uit onze wettelijke taak (Wet op het Primair Onderwijs, Verordening Voorzieningen Huisvesting Onderwijs) en ons gemeentelijk beleid (IHP PO, Collegeprogramma Delen, durven, doen! 2014-2018). Criteria voortvloeiend uit onze wettelijke taak (WPO, VVHO) en ons gemeentelijk beleid (IHP PO, collegeprogramma) Basis Scenario 1: Niet open van dislocatie in schoolgebouw Scenario 1A: Scenario 1B: Orionstraat Sluiting 2015 Sluiting 2016 Scenario 2: Toekomstplan Spectrum Scenario 2A: Renovatie Scenario 2B: Doorverwijzing Wilgenhoek Scenario 2C: Vervangende nieuwbouw Voldoende capaciteit voor de aanwezige ruimtebehoefte Bijlage III B.1.1 VVHO ja ja ja ja ja ja ja Adequaat huisvestingsniveau (veiligheid van het schoolgebouw) Artikel 102 WPO ja ja ja ja ja ja ja Efficient gebruik van beschikbare capaciteit onderwijshuisvesting (medegebruik van leegstand in schoolgebouwen) Artikel 21 en 22 VVHO ja ja ja nee nee ja nee Verlaging investeringskosten Amendement gemeenteraad investeringsstop 2014 (november 2013), Provinciaal toezicht en doelmatigheidsonderzoek over kosten onderwijshuisvesting van de Rekenkamer (2015) ja ja ja nee nee nee nee Continuiteitsrisico (ondergrens aantal leerlingen waarop Spectrum dislocatie in stand houdt) Bijlage I A.3 en A.4 VVHO nee nee nee ja ja ja ja Onderwijsaanbod: ouder kan kiezen uit een palet van unieke basisscholen in de drie kernen van Lansingerland waarbij het uitgangspunt is: streven naar een evenwichtige spreiding en diversiteit van basisscholen op bijvoorbeeld denominatie christelijk onderwijs IHP PO pagina 8 ja ja ja ja ja ja ja Verkeersveilige routes voor schoolgaande leerlingen ja ja ja ja ja ja ja Ingaan op een burgerinitatief Collegeprogramma Delen, durven, doen! 2014-2018 nee nee nee ja ja nee ja Precedentwerking Artikel 92 lid 2 WPO nee nee nee ja ja nee ja 17