Zicht op de Kerkstraat vanuit de Rechtestraat (1910) gezien. Uit de verzameling van Jos Aerts-Sas. 1. De Kerkstraat Links zien we de ijzeren afsluiting (in 1970 afgebroken en verkocht voor 30.000 BEF)rond het kerkhof met op de hoeken de lantaarns voor de straatverlichting. De eerste woning rechts was de herberg van Frans Willemsens-Roos Garrousse (Sus Keuninck). Aan de gerotste en gecementeerde zijgevel hangt een reclamebord Singer naaimachine Het tweede huis was een winkelwoning, eigendom van de gezusters Janssen en hun broer Frans. Later bewoond en verbouwd door de familie Jozef Van den Broeck-Gavrain Delphine. De derde woning: Hein De Backer: bakker, herbergier, winkel. Opgevolgd door zijn zoon Jef De Backer-Fien Van Loock. Jef was landbouwer, haarkapper en paardenmenner die met de mallejan de zware canadabomen uit de beemden naar de zagerijen bracht. Tot in 2005 zal hier Charel De Backer en vrouw Marie Van Gestel de herberg Het Rubenspaleis uitbaten. De volgende hoge woning werd bewoond door E.H. Deken Wuyts en zijn twee zusters. De eerwaarde schonk het huis aan de kerk en alzo werd het gebouw de onderpastorij van de parochie. Onderpastoor Cornelis en Jean Nulens waren de laatste geestelijken die hier woonden. Thans wordt de bovenverdieping verhuurd en onderaan is er het repetitielokaal voor de zangers van het Sint-Ceciliakoor. Het eerste vooruitstekende gebouw met zadeldak was de schuur van de hoeve van familie Janssen-Vervoort. Marie Janssen, gehuwd met Modest Laenen, bewoonde tijdelijk de hoeve tot de villa Laenen in 1917 klaar was. De schuur werd dan afgebroken en er werd een woning opgericht. Aanvankelijk werd de boerderij bewoond door Frans Jacobs-Catharina Lathouwers (Trien Lat). De woning werd later ingericht als kookschool door de Zusters van Berlaar. De laatste bewoners waren Michael Laenen-Julia Claes. 6
De witte woning, die het zicht afsluit, was het café De Prince. Het is afgebroken rond 1920 en was eigendom van koster August Van Bouwel. Het stond in het verlengde van de Herentalsebaan (nu Boskapelstraat) en de Kabienstraat. Links ziet men eerst de woning van Jozef Janssen (vleeskeurder). Hij had een kruidenierswinkel en de melkerij was er ondergebracht. Het lang wit huis was van bakker en schepen August Janssen-Julia Willems. De twee donkere huizen waren respectievelijk bewoond door Xavier Van den Eynde met zijn dochter Julia en haar man Frans Geysen (metser). Dan was het timmerman August Garrousse-Trees Jacobs. Een deel van zijn huis werd bewoond door Fille Van Mechelen na het overlijden van pastoor Segers in 1921. Het volgende wit huis was van de landbouwers August en Frans De Peuter. Deze woning brandde in 1948 af toen Ferdinand Cuylaerts-Mit Rameysen er woonden. In het laatse huis boerden August Janssens-Joanna Willems (Joke Floor genoemd). Rond 1940 kwam zijn zoon, rustend schoolhoofd van Klein-Vorst, Karel Janssens- Julie Bouwen erin wonen. Bekijken we het huidige straatbeeld dan zien we aan de rechterzijde: woning en bankinstelling Delta Lloyd van Michael Van den Branden-Catherine Brown, de praktijk van tandarts Rosiers, de voormalige herberg Het Rubenspaleis. Meer achteruit hebben we nog de oude onderpastorij, het huis van geneesheer Rudi Van der Straeten-Monica Govers, de serviceflats en de tipgevel van het OCMW-gebouw. Aan de linkerzijde: voormalige woning van Raf Janssen-Caroline Van Eyndt, het huis van Karel Janssen, kleermaker, de winkel van bakker Staf Janssen- Sonja Peeters, de vroegere Wolmolen-winkel van Paulien Leys, tweede vrouw van August Janssen, verder de woningen van Frans Van den Bosch-Roza Dionys en Lieven Brunau-Annemie Van Den Bosch, de bankinstelling van Jef Van Hemel, dierenarts Nele Van Den Bosch, broodjeszaak Pierrot, woning Lies Bosch en Paul Verbraeken. Dan heeft men een kleine tuin met betonnen afsluiting, de woning van Louis Mertens-Agnes Bertels en de bankinstelling Axa van Paul Goossens-Marleen Janssen. Zicht op de Kerkstraat vanuit de Rechtestraat gezien in 2007. Foto: Jos Aerts. 7
Prentkaart van het jaar 1920 met zicht op de Kerkstraat genomen vanaan de lindeboom. Uit de verzameling van Jos Aerts-Sas. 2. De Kerkstraat (vanuit het westen) Een van de weinige postkaarten van de Kerkstraat die een zicht in deze richting geven. Vooraan links bemerkt men een haag die een tuintje afsluit waarin de boonstaken reeds geplant zijn. Het is de voortuin van de familie Adriaensen. De woning stond enkele tientallen meters van de baan verwijderd en is niet op de prentkaart te zien. Het was een boerderij die later tot een tweewoonst zou verbouwd worden. In het meest westelijke deel woonde Corneel (Nelles) Adriaensen die gehuwd was met Paulien Van Hout. In het andere woongedeelte, grenzend aan de pastorij, woonde het gezin Jef Van Hout-Joanna Verbeeck. Naast een klein boerengedoen had Nelles een mechanische maalderij ingericht in het schuurtje langs de straatkant (nu nog garage van bakkerij Müller). Bij zijn oom Gust Verellen, die een houten windmolen had langs de Wechelsebaan, kreeg Nelles zin om een maalderij te beginnen. Hij kocht in 1926 de maalinstallatie te Mechelen. Tot in 1970 zou Nelles graan malen. Op de plaats waar Nelles en het gezin Jef Van Hout woonden, bouwde zijn dochter Marie, die gehuwd was met Jozef Piedfort, een woning. Het gezin Adriaensen-Piedfort zou hier een bakkerij met winkel beginnen. De zaak werd overgelaten en is nu gekend als bakker Müller. Op de prentkaart zien we verder een toegangspoort, hoge bomen en een omwalling. Dit gebouw waarvan we nog de hoge 8
zijgevel zien is de oude pastorij. Het was pastoor Frans Segers die van de gemeenteraad en de kerkfabriek medewerking kreeg om er een nieuwe pastorij te bouwen. De plannen werden goedgekeurd in 1893 en een jaar later was de bouw afgewerkt. De vroegere woning die dienst deed als pastorij voor pastoor Robertus Van Rijswijck was in 1666 gebouwd en stond waar nu het Lilse zwembad gebouwd is. Maar in de jaren zeventig werd de bestemming van het gebouw gewijzigd. De pastoor kreeg een woonst in de Rechtestraat en de oude pastorij in de Kerkstraat zou onderdak verlenen aan de Sociale Dienst die opgericht werd. Thans zijn de diensten van het OCMW ondergebracht in de vroegere pastorij. Aan de rechterzijde op de prentkaart zien we de tuin, afgesloten door een haag en een gemetselde muur, van de landbouwers August Janssens-Joanna Willems. De witte boerderij van de gebroeders August en Frans De Peuter is in 1948 afgebrand. Verder had men de schrijnwerkerij van Peter Garrousse-Trees Jacobs. Hier bewoonde Fille Van Mechelen, meid van pastoor Segers, een deel van het huis. De woning met verdieping was van metser Frans Geysen-Julia Van den Eynde. Het huis daarachter met witte gevel was eigendom van bakker August Janssen-Julie Willems. Het laatste huis was van Jozef Janssen met zijn kruidenierswinkel. Veder had men de kerk met traliewerk omgeven kerkhof. In de verte ziet men de lindeboom van 1830 met daarachter het huis van dokter August Baeyens, dat in de Rechtestraat stond en afgebroken is in 1971. Informatie over de huidige bewoners kunt u vinden op pagina 7 vanaf Paul Verbraeken. Let er wel op dat we de huizen vernoemen in omgekeerde volgorde. Zicht op de Kerkstraat vanuit het westen gezien in 2007. Foto: Jos Aerts. 9
Zicht op de Kerkstraat vanaf de kerk gezien in 1947. Uit de verzameling van Jos Aerts-Sas. 3. Kerkstraat met Huis Laenen en oude pastorij Aan de rechterkant van de kasseiweg (langs beide zijden lag een brede zandstrook en de voetpaden aan beide zijden bestonden uit ronde bakstenen op hun zijkant gezet) van de Kerkstraat zien we op de voorgrond het gekende Huis Laenen. Deze woning kwam fel in het nieuws toen ze in 2000 afgebroken werd en plaats moest ruimen voor serviceflats. Er werden acties gevoerd en handtekeningen verzameld om de afbraak van het huis te beletten. Ook de Heemkundige Kring Norbert de Vrijter nam deel aan de onderhandelingen en pleitte voor de opbouw van de nieuwe huisjes in de stijl van de oude pastorij en het huis van meester Van Den Bosch-Laenen. De Commissie van Monumenten en Landschappen vond dat de woning niet in aanmerking kwam voor het cultureel erfgoed van Vlaanderen en het Huis Laenen werd afgebroken en in de plaats kwamen de oerlelijke tiphuisjes. Was de woning dan toch zo belangrijk voor Lille en in het bijzonder voor het uitzicht in de Kerkstraat? We laten licentiaat historicus Walter Van den Branden aan het woord: 10
Eeuwenlang stond op deze, zelfde plaats, in een zelfde volume, de zogenaamde Tinneschuur. Een Lilse verbastering van Tiendenschuur, want tot omstreeks 1800 werden hier de oogstopbrengsten, voornamelijk rogge, opgeslagen die geïnd werden als kerkelijke belasting voor het onderhoud van het kerkgebouw en de pastoor. Na de afschaffing van dit belastingssysteem werd deze (voor Kempense normen) grote schuur ten dienste gesteld van de Lilse boeren die te kampen hadden met de nodige ruimte om hun oogst op te slaan. De schuur werd alzo een tijdelijke opslagplaats. De schuur maakte deel uit van het landbouwbedrijf-winkel van de familie Vervoort, in de negentiende eeuw Janssens-Vervoort. In 1915 liet Marie Janssens, gehuwd met onderwijzer Modest Laenen het oude familiehuis afbreken en verrees er een merkwaardig burgerhuis, waarvan de bouw in 1917 klaar was. Dit huis wordt thans bewoond door het gezin dokter Van Der Straeten en wordt in de volksmond nog Villa Van Den Bosch genoemd. Tijdens de bouwwerken woonde familie Laenen-Janssens in de tot woning omgebouwde Tinneschuur. Deze gelegenheidswoning werd afgebroken en verbouwd tot het huis Laenen zoals we op de prentkaart zien. Het werd een veredelde boerenwoning, verpacht aan Frans Jacobs en Catharina Lathouwers. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd hier de kokschool ondergebracht. De zusters van Berlaar verstrekten hier onderwijs in koken aan de Lilse meisjes. Daarna betrok het gezin van Michaël Laenen deze woning. Later kocht het OCMW het huis aan en in 2000 bouwde de Turnhoutse Maatschappij voor Huisvesting hier zes eengezinswoningen. De Kerkstraat kreeg een heel andere aanblik. Naast het huis Laenen zien we de oude pastorij, thans bureel van het OCMW. Het was pastoor Frans Segers die deze pastorij liet bouwen in 1894. Later zou deze pastorij nog bewoond worden door pastoor Arnauts en pastoor Aloïs Fransen en sinds 1977 zijn er de diensten van het OCMW in ondergebracht. Verder in het beeld zien we de jonge lindeboom, geplant in 1930, die rond 2000 werd geveld. Op het oude beeld zien we links het witte huis van de familie Janssen. Rond 1950 woonde daar bakker August Janssen-Paulien Leys. Het lager huis was de bakkerij en de twee eerste ramen van het hoger huis waren van de woonkamer. De deur en de volgende twee ramen waren van de woonst van Jef Janssen-Mit Van de Velden, zij hielden daar een elektriciteitswinkel. In 1947 woonden in de huizen met verdiep Sus Bertels-Margriet Van de Gender, diamantslijper en winkelier Rik Celis-Anna Geysen. Het laag huis werd bewoond door Gust Van de Vel-Fien Mertens en Albert Van der Velde-Fien Smans. Op de plaats van de witte woning daarachter bouwde smid Charel Bosch een winkelhuis met een smidse. Zijn vrouw Julia Dockx baatte er een winkel van huishoudgerief uit. 11
Op de nieuwe foto herkennen we rechts de tiphuisjes, de oude pastorij, de woning van Rosa Auwers, bakkerij Müller en helemaal achteraan de taverne Hof Ter Linde. En dan links: rond 1955 verbouwde de zoon (bakker) van August, René Janssen-Marie Van de Velden, de ganse woning. De inrijpoort werd op dezelfde plaats behouden. (Zie huidige foto uiterst links) Voor de verdere bewoning leest men verder de laatste alinea op pagina 7 vanaf de winkel tot Paul Verbraeken. Zicht op de Kerkstraat in 2007. Rechts zien we naast de tiphuisjes de oude pastorij en verder de bakkerij van Müller en gans in de verte het Gasthof Ter Linde. Foto: Jos Aerts. 12