1 Denken + Doen = Durven Werkboek voor jezelf Dit werkboek is van: Houten Bohn Stafleu van Loghum, 2008
2 Denken + Doen = Durven Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Denken + Doen = Durven, Werkboek voor jezelf, is onderdeel van de Kind en Adolescent Praktijkreeks. In deze reeks is naast dit werkboek voor jezelf o.a. verkrijgbaar een werkboek voor ouders: Denken + Doen = Durven, Werkboek voor ouders Uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum, Houten Voor klinisch psychologen, psychotherapeuten, orthopedagogen, psychiaters en andere hulpverleners is er de handleiding bij deze werkboeken: Behandeling van angststoornissen bij kinderen en adolescenten Met het cognitief-gedragstherapeutisch protocol: Denken + Doen = Durven Uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum, Houten Bestellen: De boeken zijn te bestellen via de boekhandel, of via uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum te Houten: www.bsl.nl
3 Denken + Doen = Durven Werkboek voor jezelf Susan M. Bögels Illustraties door Corien M. Bögels Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008
4 Denken + Doen = Durven 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een zo betrouwbaar mogelijke uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. ISBN 978 90 313 52029 NUR 777/847 Layout: Houdbaar, Deventer Omslagontwerp: Nanja Toebak, Den Bosch Illustraties: Corien Bögels Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus 246 3990 GA Houten www.bsl.nl
Inleiding 5 Inleiding Iedereen is wel eens bang en dat is maar goed ook. Waarom dat zo is, zul je in dit boek lezen. Dit boek beschrijft een programma om te grote angsten en zorgen aan te pakken. Het is gemaakt voor kinderen en jeugdigen van 8 tot 18 jaar die veel last hebben van angsten en zorgen, en daardoor belemmerd worden in hun leven. We noemen dit angststoornissen. Aan angststoornissen is iets te doen! Het programma begint met uitleg over wat angst is en wat je eraan kunt doen. Daarna zijn er veel oefeningen om je angst aan te pakken. Meestal volgen kinderen dit programma bij een therapeut, die opgeleid is in cognitieve gedragstherapie. De therapeut zal je elke week vertellen wat te lezen en welke oefeningen te doen. De therapeut helpt je met hoe je zo goed mogelijk kunt oefenen, en wat je kunt doen als iets moeilijk gaat. Als je zo n therapeut zoekt, kun je het beste even naar je huisarts gaan, die kan je verder helpen. Natuurlijk hebben we ook onderzocht of dit programma echt helpt. We hebben daarom een grote groep kinderen en jeugdigen met angststoornissen gevolgd. Ze volgden dit programma onder begeleiding van een cognitief gedragstherapeut. Het programma duurde 3 maanden, de therapie was een keer per week. Driekwart van de kinderen was daarna vrij van hun belangrijkste angststoornis. Die kinderen die nog niet vrij van hun angststoornis waren, waren wel verbeterd. Alleen de kinderen die het programma niet hadden afgemaakt, waren soms niet verbeterd. Of dit programma even goed werkt als je het zonder begeleiding van een therapeut volgt weten we nog niet. Ik wens je in ieder geval heel veel succes! Prof. dr. Susan Bögels, Universiteit van Amsterdam De aanpak zoals beschreven in dit boek werd onderzocht met steun van subsidie nr. 94502052 van ZonMw. Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd worden in welke vorm dan ook zonder schriftelijke toestemming van de auteur.
6 Denken + Doen = Durven Inhoud 1. Uitlegcognitievegedragstherapie 7 2. Uitdagenenhelpendegedachten 16 3. Helpendgedrag 35 4. Stapvoorstapdoenwaarjebangvoorbent 40 5. Beloningen 53 6. Experimenten 55 7. Pratenmetjeoudersoverangst 58 8. Samenvattingvandetherapie 61 9. Terugval 63