Preek Efeziërs 5:32 - Trouwen in hou-en (preek in het kader van de Marriage week) Liturgie 12 februari 2012 - ds. Bouwsma/Vonck te Houten Z. Opw. 518 (Heer u doorgrondt.) Belijdenis van afhankelijkheid Vredegroet van God Z. GK 164 (Jezus vol liefde) Gebed (Kidspoint) L. Ef. 5:21-33 Z. GK 37:1,4,7 T. Ef.5:32 Woordverkondiging Z. ZG 244 Dankgebed Z. Geloofsbelijdenis GK 161 Collecte Z. Ps.118:1,10 Zegen van de Heer Geliefde broers en zussen, Deze preek en deze dienst staat in het kader van de Marriage week, de huwelijksweek. Deze zondag wordt dan ook wel de relatiezondag genoemd. We zullen het deze middag hebben over het geheim van een christelijke relatie. Het zal zeker veel gaan over het huwelijk, maar het is het goed om te beseffen dat het niet alleen gaat over hen die gehuwd zijn. Je kunt het breder trekken; dan gaan het over christelijke relaties. Aankomende dinsdag is het weer Valentijnsdag. Uit een onderzoek bleek deze week dat Valentijnsdag de laatste tijd op wat minder positieve waardering kan rekenen. Uit een onderzoek van Q&A Research & Consultancy bleek dat 25% van de Nederlanders van plan is om er iets aan te gaan doen; dat is 4% minder dan vorig jaar. Van dat percentage is nog maar 8% bezig met het originele idee: om een kaartje te sturen. Over het algemeen zijn de associaties bij Valentijnsdag toch dat het erg commercieel is. Dat bleek ook uit dat onderzoek: het merendeel zei dat men het te commercieel vond. Sommige mensen vinden het onzin, anderen vinden het geldverspilling zo n eenderde van de ondervraagden vond het toch wel leuk. Er is natuurlijk helemaal niets mis mee om eens per jaar elkaar eens diep in de ogen te kijken -misschien ook in je gedachten- en dan te zeggen: do you want to be my Valentine? Het is goed om dat eens zo naar elkaar te uiten. Zeker ook binnen het huwelijk. Alleen is eens per jaar natuurlijk wel een beetje weinig 1
Daarom is het van de Marriage week een heel goed initiatief om te zeggen: sta er nu eens bij stil, we willen helpen, we willen het faciliteren dat je elkaar gewoon weer eens zo in de ogen kijkt Want laten we eerlijk zijn: we leven in een tijd waarin heel veel huwelijken stranden. Op jongere leeftijd doe je er al heel veel ervaring mee op dat het nog niet zo gemakkelijk is om een relatie staande te houden en gaande te houden, om bij elkaar te blijven. Gelukkig heb je daar in je jonge jaren heel veel tijd voor om dat te onderzoeken. Deze week zijn daarin goede initiatieven geweest en in deze dienst zullen we daar nog wat dieper over nadenken en betrekken op de bijbel: wat heeft de bijbel ons hier in te leren? Het is best wel een groot thema; het gaan in deze dienst over het geheim van een goed huwelijk, van een christelijk huwelijk. Voor iedereen. Ik zei het al: dit gaat over ons allemaal. Alleenstaanden, alleen gaanden, singles je kunt je best wel wat ongemakkelijk voelen als het gaat over zo n soort thema. In deze preek is het allerminst de bedoeling om het huwelijk helemaal te gaan ophemelen. Ja, het is een hele goede instelling van God, maar laten we eerlijk zijn: het is allerminst gemakkelijk om in een huwelijk met elkaar op een goede manier te blijven leven en daarin geluk te blijven ervaren. Het huwelijk is gegeven om eenzaamheid op te heffen en dat is goed. Tegelijkertijd: wie in het huwelijk eenzaam is, is nog slechter af. Het huwelijk gaan we niet ophemelen en daarin klinkt de oproep die ook zit in het gedeelte dat we met elkaar hebben gelezen: leer ook om al je verlangens, datgene waar je het diepste maar verlangt, te delen met God: het verlangen naar intimiteit, het verlangen naar iemand die je echt kunt vertrouwen, het verlangen om echt gehoord te worden en om echt geliefd te worden. Zeker wanner je het mist: leer dat te delen met God, als het ware aan Hem te offeren. Want anders kan het heel gemakkelijk een afgod gaan worden; iets waar je je helemaal op richt, terwijl God zegt: maar Ik wil alles voor jou doen meewerken ten goede. Vertrouw daarin op Mij. En een derde reden waarom we allemaal bij dit thema betrokken zijn is dat iedereen te maken heeft met huwelijken, in ieder geval met relaties. Al was het maar van je eigen ouders. Je bent ook voorgekomen vanuit een huwelijk, vanuit een relatie. En afhankelijk van hoe dat was, kan dat heel sterk je beeld bepalen van relaties, van huwelijken enz. Daarom is het goed vanmiddag met elkaar te gaan kijken wat de bijbel hier nu over te zeggen heeft; om onderwijs te krijgen over het geheim van een goed huwelijk, van een goede relatie. Daarom zullen we met elkaar lezen, luisteren en zoeken in het gedeelte uit Efeziërs 5. Paulus is daar geen huwelijkstherapeut die ons precies gaat uitleggen hoe het huwelijk in elkaar zit en ons vertelt: kijk, als je het zo doet, dan komt het goed. Wat Paulus doet is het veel breder trekken. 2
Paulus wil in dit gedeelte duidelijk maken wat er gebeurt als Jezus centraal komt te staan in jouw leven. Daar is het Paulus om te doen. In het voorgaande van deze brief heeft hij duidelijk gemaakt wat het werk van Jezus Christus doet; dat het nieuwe mensen maakt. En hier gaat hij daarin verder: oké, als jij bij Jezus hoort, als jij een nieuw mens bent, laat dan in alles zien dat Jezus Christus centraal staat. Dus ook in het huwelijk. Kijk wat er gebeurt wanneer Jezus Christus in je leven centraal komt te staan en wat Hij daarin te bieden heeft! En ja, Jezus kan ons daar alles over zeggen. En nogmaals, dat gaat ons allemaal aan, want ook Jezus was single, om het maar zo te zeggen. Toch heeft Jezus ons daar alles in te vertellen. Daar gaan we met elkaar naar luisteren. Huwelijk als beeld van relatie met God Wanneer je naar de bijbel kijkt, kun je zeggen dat je het huwelijk op verschillende manieren tegenkomt, allereerst in het Oude Testament. In het Oude Testament gebruikt God taal en beelden en spreekt Hij door de profeten om duidelijk te maken hoe Hij de verbondsrelatie die Hij met het volk heeft, bedoeld heeft. En dat de relatie die het volk met God heeft niet gaat over wetten of allerlei regels, maar dat het veel dieper gaat. Zo spreekt God daar heel vaak over. Vaak vooral vanuit de telleurstelling, vanuit de pijn dat het volk weer vreemd gegaan is met afgoden, dat het volk Hem weer verlaten heeft, dat het volk Gods liefde niet beantwoord heeft, maar ontrouw is geworden. En ook in het Nieuwe Testament komen we het beeld van het huwelijk weer tegen. In het bijbelgedeelte dat we net gelezen hebben; waar het betrokken wordt op Christus en de kerk, de kerk als de bruid van God en Christus de Bruidegom. Je komt dat achterin de bijbel ook weer tegen, dat er uitgezien wordt naar het bruiloftsmaal, naar de bruiloft met het Lam. In beide gedeelten gaat het om dat beeld, de vergelijk die getrokken wordt; Jezus als de Bruidegom en de kerk als Zijn bruid. Daarmee wil de bijbel ons laten zien dat die relatie met Jezus te vergelijken is met een huwelijk. Paulus zegt daar het volgende over: 32 Dit mysterie is groot welk mysterie? Dat een man die opgroeit op den duur verliefd wordt en één wil zijn met een vrouw en zijn vader en moeder die altijd voor hem gezorgd hebben en wat een veilig plek was, verlaat en verder gaat met een vrouw. Dat proces trekt Paulus door en hij zegt: 32 Dit mysterie is groot en ik betrek het op Christus en de kerk. Een man en een vrouw worden één met elkaar. Zo mogen wij ook onszelf zien, als één met Jezus Christus. Daar heeft Paulus voor dit gedeelte ook al heel veel over geschreven. De liefde van Jezus voor de gemeente is zo groot dat je het kunt vergelijken met een man die zijn vader en moeder verlaat en één wordt met zijn vrouw. Dat betekent ook dat wie naar het huwelijk kijkt, daarin iets van God kan herkennen, van Zijn trouw, van Zijn liefde, van Zijn genegenheid. Christus is het geheim Tegelijkertijd kun je het ook omdraaien; wie gehuwd is, wordt daarin ook opgeroepen om iets zichtbaar te maken van Jezus Christus. 3
Wie gehuwd is komt in die positie te staan dat je daarin leert en ervaart -ook in het dagelijkse leven met de ander kunt ervaren-, hoe de relatie tussen God en mensen bedoeld is. Hoe God die tot stand laat komen. Paulus maakt dit op twee manieren duidelijk: Allereerst dat Christus voortdurend Gods liefde laat zien. Daar hebben we met elkaar over gelezen: 25 Christus de kerk heeft liefgehad en zich voor haar heeft prijsgegeven 26 om haar te heiligen, haar te reinigen met water en woorden 27 en om haar in al haar luister bij zich te nemen, zodat ze zonder vlek of rimpel of iets dergelijks zal zijn, heilig en zuiver. Christus is er steeds op uit geweest en is er nog steeds op uit om Zijn gemeente, de bruid van Christus, heel te maken, mooi te maken, te dienen, te eren. Daarin wordt Jezus Christus als een voorbeeld voor ons gegeven. Voor ons als mannen en voor ons als vrouwen, in een huwelijk of misschien in een verkering om te ontdekken of je elkaar dat kunt geven en bieden. Een voorbeeld voor ons om elkaar echt lief te hebben, om het goede voor elkaar te zoeken, om waar nodig vergeving te geven, om erop uit te zijn dat die ander daarin tot bloei komt in het besef dat je ook daarin zelf tot bloei komt. Op zo n manier wordt Jezus Christus ons tot voorbeeld gegeven. Maar het gaat nog een stapje verder. Want laten we eerlijk zijn: zijn alle huwelijken hier in de gemeente goed en stevig en een toonbeeld van hoe God omgaat met mensen? Kun je dat van je eigen huwelijk zeggen? Kun je dat van je eigen verkering zeggen, dat je daarop uit bent, dat je daar naar aan het zoeken bent? Dat anderen iets zien van hoe God jou heeft liefgehad in hoe jij die ander lief wilt hebben? Veel vaker hoor je geluiden dat mensen uit elkaar gaan en zeggen: ja, weet je de liefde was op het lukte niet meer. Of we hadden zoveel ruzie en het was beter voor de kinderen dat we uit elkaar gingen en stopten Wie getrouwd is als man en vrouw ontdekt op den duur en heeft momenten waarin je denkt: hoe zit ik hier in? Waar is die liefde, waar is het vuur dat er was? O, wat voel ik mij vast zitten vul maar in, het kan voor ieder heel verschillend zijn. Die momenten horen er helaas bij in dit leven, ook in het leven van mensen die gelukkig getrouwd zijn met elkaar. Daarom komt Jezus Christus naar ons toe en is Jezus Christus het geheim van een goede relatie, van een goed huwelijk. Niet alleen omdat Hij een voorbeeld is waar je je naar kunt richten, maar ook omdat Hij de bron van liefde wordt genoemd. Hij is de bron van liefde! Bij Hem ontdekken we dat we geliefd zijn, zodat we liefde kunnen geven! Zo komt God door Jezus Christus naar ons allemaal toe; de bron van liefde waardoor je weet dat je geliefd mag zijn door Hem, zodat je weet dat God altijd trouw blijft, zodat je ontdekt dat ook jij steeds weer vergeving nodig hebt net zoals je man, je vrouw, je vriend of vriendin. Zorg ervoor dat je aangesloten bent op die bron. Wanneer je het moeilijk hebt in de huwelijk of je relatie, wanneer je het moeilijk hebt met verbroken relaties; zorg ervoor dat je aangesloten bent op die bron! Want wanneer je aangesloten bent op die bron, dan heb je liefde te geven. Dan weet je dat er liefde is en dat er kracht is, ook in moeilijke tijden. 4
Dan weet je dat er een veilig punt is wanneer je met z n tweeën merkt dat het niet lukt, dat je elkaar in de ogen kijkt en zegt: we zijn zo aan het vechten, maar het lukt niet Ga op je knieën. Ga beiden samen terug naar de bron. Dat is het geheim van een goede relatie; dat je weet waar de liefde te halen is, dat je weet waar de liefde te krijgen is. Daar profiteert uiteindelijk iedereen van: je eigen vrouw of man, of vriend of vriendin, je kinderen, je gemeenteleden, je broers en je zussen. Sterke huwelijken zorgen er ook voor dat je daarin zelf sterk staat en liefde kunt uitdelen. Ja maar, die ongelijke posities dan? Ja maar, zul je misschien denken als je dit gedeelte in de bijbel leest... er zit me ergens toch wel iets dwars. Dat is het eerste gedeelte: 21 Aanvaard elkaars gezag uit eerbied voor Christus. 22 Vrouwen, erken het gezag van uw man als dat van de Heer, 23 want een man is het hoofd van zijn vrouw, zoals Christus het hoofd is van de kerk, het lichaam dat hij gered heeft Hoe zit dat dan met die verschillende posities in het huwelijk? Van wie mag je dan wat verwachten? De eerste verzen worden heel snel opgevat dat een vrouw onderdanig zou moeten zijn en dat de macht ligt bij de man. Die associatie kan het heel gemakkelijk oproepen en dat is negatief, zeker in onze cultuur. Gemakkelijk wordt gezegd: ja maar, dit was een soort culturele opvatting die er in die tijd was. Seneca, die in de tijd van Paulus veel gelezen werd en geëerd werd om zijn filosofische gedachten, schreef: de man is als heerser geboren en de vrouw is geschapen om gehoorzaam te zijn. Dat was een opvatting die in die tijd veel gedeeld werd. Je krijgt allerlei bijzondere situaties; je krijgt er hele dominante mannen en slaafse vrouwen. Dat is vrouwonvriendelijk. Of je krijgt een slappe vent en een bazige, gefrustreerde vrouw en moet de man met de macht die hij dan nog ergens heeft, soms met losse handjes toch zorgen dat zijn vrouw in het gareel blijft. Of je krijgt een afwezige man en een overbelaste vrouw De woorden van Seneca zijn ergens best herkenbaar, ook in de bijbel. Het sluit aan wat de bijbel zegt, namelijk in Genesis 3. Het is een doorwerking van de vloek uit Genesis 3: je zult je man begeren, Eva, en hij zal over je heersen. Het is een herkenbare situatie die heel gemakkelijk zo kan groeien of als een gegeven kan zijn. Maar het mooie is dat in Christus die vloek wordt tegengegaan en dat de posities worden rechtgezet! En dat is wat Paulus hier doet. Hij gaat niet die posities in één naast elkaar zetten en zeggen: omwille van de vrede of vanwege de cultuur is iedereen nu gelijk. Nee, dat zegt hij niet. Maar de vloek wordt tegengegaan om te zorgen dat er goede verhoudingen zijn in het huwelijk: 22 Vrouwen, erken het gezag van uw man waarom?- als dat -het gezag- van de Heer, Er zit daar een verschil in. Dat gezag is nooit dominant en overheersend. Het is ook nooit misbruikende liefde. Het brengt je in een veilige positie waarin je mag antwoorden in liefde, waarin woorden als luisteren en geduld en vriendelijkheid kunnen groeien. 5
En het opvallende is dat de vrouw maar één aanwijzing krijgt, maar de mannen veel meer. Mannen, onderdruk haar niet, dat is allerminst de reden waarom ik zeg dat er verschil in verhoudingen is, zegt Paulus. Onderdrukken haar niet; heb alles over voor je vrouw, zet je in voor haar welzijn, zegt hij, zorg voor haar, wees één met haar want je bent één met haar. Zorg voor haar zoals je voor je eigen lichaam zorgt en neem je verantwoordelijkheid, mannen, want het past bij de rol waarin je gezet wordt. Dat past bij een verhouding tussen twee mensen waarin het huwelijk een afspiegeling is van Christus boven in de hemel en de kerk hier op aarde. Op die manier krijg je beeld van een man en een vrouw die samen lopen, hij met een arm over haar schouder en zij een arm over zijn rug: beschermend en bijsturend tegelijk. Van beiden uit verschil, maar daarin juist samen één. Als mannen en vrouwen heb je ieder je eigen plek: een man het hoofd en een vrouw het lichaam. Maar juist dat maakt je een twee-eenheid. Juist daarin kun je die vloek tegengaan. Samen leven in liefde Zo wil het mysterie ons raken. Zo wil God ons door Jezus Christus, door Zijn liefde leren wat lief hebben is. Leren hoe je sterke relaties kunt bouwen. Leren hoe je kunt werken aan je huwelijk of aan je verkering, maar ook in vriendschappen; hoe je elkaar kunt ondersteunen en er echt voor elkaar kunt zijn. Heel concreet krijgen we daarin aanwijzingen van Paulus om daarmee aan de slag te gaan, om te leven vanuit het geraakt zijn door Christus liefde : Wees uit op de groei van de ander, net zoals Jezus Christus steeds bezig is om Zijn bruid te heiligen en heel te maken en mooi te maken en de bruid in haar luister neer te zetten. Wees er zo in een huwelijk en relatie op uit om elkaar daarin tot bloei te laten komen, om de ander daarin te laten groeien en het belang van de ander daarin voorop te zetten. Wanneer je dat beiden doet, komt daar heel veel moois en heel veel zegen uit. Vraag vergeving aan elkaar, voortdurend, en leer elkaar wanneer het nodig is om vergeving te vragen of juist te geven. Als Jezus Christus ons iets leert, dan is het wel vergevende liefde! Wanneer ik een gesprek heb met een stel dat gaat trouwen, dan krijg je altijd hele mooie verhalen te horen en daar word je blij van en het blijkt ook dat ze het goed hebben met elkaar. Maar ik stel ook altijd de vraag: hebben jullie wel eens ruzie? En als je helemaal geen ruzie en helemaal geen problemen met elkaar hebt gehad, dan denk ik dat je moet overwegen om het huwelijk nog maar even uit te stellen. Want het hoort erbij in deze wereld. Als twee verschillende mensen bij elkaar komen en een eenheid moeten zijn, dan loop je aan tegen de kanten die je niet begrijpt en die weerstand bij je oproepen. Leer elkaar te vergeven waar nodig. En tenslotte: leer zo wat liefde is. Ontdek Gods liefde wanneer je bij jezelf merkt dat je in liefde tekort schiet naar de ander, wanneer je je onbegrepen voelt en waarin je je eenzaam voelt en waarin je merkt dat de ander je niet ziet staan, en vul maar in. Begin dan bij de bron van de liefde, Jezus Christus zelf, God zelf, om liefde te putten. Verwacht het niet direkt van de ander. Hij of zij is niet Jezus Christus. 6
Ga terug naar de bron en leer van Hem! Wanneer we op zo n manier samen willen leven in huwelijken, in relaties en ook als broers en zussen, dan mogen we daar heel veel zegen op verwachten. En dan mogen we ook weten dat trouwen hou-en is! Dat het mogelijk is je leven lang om te blijven gaan met die broer of die zus, met je man, je vrouw. Dat je ontdekt wat het is om geliefd te worden en om die liefde door te geven en op zo n manier Jezus Christus te tonen. Zo hebben we deze middag het geheim mogen leren kennen. Een geheim dat bekend is, dat evangelie is; goed nieuws, geldt voor iedereen! Christen en niet christen. De bron van liefde is te kennen en te vinden! Iedereen mag dat weten en ontdekken. Kom je liefde te kort? Vraag erom en God zal het geven. Tegelijkertijd blijft het ergens een mysterie, een geheim. Je kunt nooit zeggen: nu heb ik het helemaal begrepen, nu ben ik zo ervaren, nu heb ik alles en nu is het klaar. De opdracht en de belofte is dat wie in Jezus Christus blijft, wie aangesloten blijft op die bron altijd overvloedige liefde zal hebben en ontvangen. Dat zal zegen geven in relaties, in je huwelijk, in je relatie met je kinderen. Zegen in de omgang met vrienden en vriendinnen, met broers en zussen. Jezus vol liefde, wilt U mij leiden? Amen 7