Kortdurende dynamische psychotherapie
Groepspraktijk De reeks Groepspraktijk bestaat uit afzonderlijke boeken die variaties in de groepstherapie behandelen (o.a. therapiegroepen voor ouderen, voor incestslachtoffers en voor diverse soorten klinische groepen), en boeken die onderwerpen bespreken die relevant zijn voor therapeuten die met groepen werken (o.a. beëindigen van therapieën, schaamte in de groepstherapie en moeilijke cliënten). De boeken zijn op de praktijk van de groepstherapie gericht. De redactie besteedt veel aandacht aan leesbaarheid en casuïstiek, zonder concessies te doen aan de degelijkheid van de presentatie. In ieder boek staat de vraag centraal hoe groepstherapeuten werken en wat relevant voor hen is. De reeks staat onder redactie van: Drs. Marja van Aken-van der Meer, andragoog/klinisch psycholoog/psychotherapeut; supervisor en opleider van de Nederlandse Vereniging voor Groepsdynamica en Groepspsychotherapie, werkzaam in eigen praktijk voor consultatie, coaching en psychotherapie. Drs. Arnout ter Haar, psycholoog/psychotherapeut en schrijver, werkzaam in eigen praktijk voor psychotherapie en personal coaching; hoofdredacteur van het tijdschrift Groepspsychotherapie. Drs. Nelleke Sijpkens-Holster, klinisch psycholoog/psychotherapeut, als hoofd behandeling verbonden aan het Centrum voor Klinische Psychotherapie De Wieke, onderdeel van Mediant te Enschede; tevens werkzaam als gezins- en relatietherapeut. In deze reeks zijn tot nu toe verschenen: 1. T.A.E. Hoijtink De kracht van groepen; normen en rollen 2. M. Arendsen Hein Psychodrama en transactionele analyse 3. B.J.P. Deneer (red.) Gevaarlijke Groepen 4. H. Rijken en J. van Hulst (red.) Therapiegroepen voor vrouwen; van actie naar professie 5. H. Rohlof en T. Haans (red.) Groepstherapie met vluchtelingen 6. J. van der Stel Groepspsychotherapie en onderzoek U kunt zich op de reeks Groepspraktijk abonneren. Dan ontvangt u twee à drie keer per jaar een boekje waarmee u een uniek naslagwerk opbouwt. Voor informatie en bestellingen kunt u bellen met Bohn Stafleu van Loghum, tel. (030) 6383736, e-mail: info@klantenservice.nl
Kortdurende dynamische psychotherapie De klinische toepassing van ISTDP in groepen Kees Cornelissen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2007
2007 Bohn Stafleu van Loghum, Houten Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. ISBN 978 90 313 5009 4 NUR 777 Ontwerp omslag: A-Graphics design Bohn Stafleu van Loghum Distributeur in België: Het Spoor 2 Standaard Uitgeverij Postbus 246 Mechelsesteenweg 203 3990 GA Houten 2018 Antwerpen www.bsl.nl www.standaarduitgeverij.be
Inhoud I Inleiding 9 1 Historisch perspectief van kortdurende therapie 9 2 Maatschappelijk perspectief van kortdurende therapie 11 3 De methode van Davanloo 12 II Plaatsbepaling 13 1 Vrije associatie 13 2 Overdracht en projectie 14 3 Kernconflict en focus 15 4 De methode van Davanloo 16 III De intensieve kortdurende dynamische psychotherapie van H. Davanloo 19 1 Discussie 19 2 Psychodynamisch krachtenspel: drie conflicten 24 2.1 Toelichting bij conflict 1 25 2.2 Toelichting bij conflict 2 28 2.3 Toelichting bij conflict 3 31 3 Modificaties 33 3.1 Modificatie I: een clarificerende dialoog 34 3.2 Modificatie II: gedetailleerde weerstandsanalyse 38 3.3 Modificatie III: de therapeut als bondgenoot 40 3.4 Modificatie IV: de angstkanalisatie 42 3.5 Modificatie V: de herstructurering van het Ego en haar adaptieve capaciteit 48 3.6 Modificatie VI: werking en behandeling van het Superego 53 3.7 Central Dynamic Sequence en Head-On-Collision 57 IV De klinische variant: IKDP 61 1 Inleiding 61 1.1 Kritiek en misverstanden 61 1.2 De kracht van Davanloo s methode 62 2 Het model 63 2.1 Dyadische therapeutische relatie 63 2.2 Klinische groep 65 2.3 Individuele en groepstherapie 66
6 INHOUD 2.4 Individuele gesprekken naast groepstherapie 67 2.5 Eerste niveau van aansturing 68 2.6 Tweede niveau van aansturing 70 2.7 Elementen voor een constructief therapeutisch milieu 72 3 Het behandelaanbod 77 3.1 Werken met video 77 3.2 Tijdsindeling therapieweek 78 3.3 Belang en betekenis van milieutherapie 79 3.4 Sociotherapie 84 3.5 Vaktherapie 85 3.6 Rapportage en evaluatie 87 3.7 Multiple Family Therapy 87 4 Het indicatiegebied 89 V Groepspsychotherapie en ISTDP 93 1 Inleiding 93 2 Groepspsychotherapie in het algemeen 93 2.1 Oppervlaktestructuur van een groep 93 2.2 Dieptestructuur van een groep 94 2.3 Psychologische matrix van de groepsleden 95 2.4 Groepsproces 96 2.5 Samenvattend 97 3 De ambulante en de klinische groep, een vergelijking 98 3.1 Groepsgeheim 98 3.2 Grens van het programma 99 3.3 Overdracht 100 3.4 Klassiek werkzame factoren 101 3.5 Kortdurende dynamische psychotherapie 102 4 De klinische groep en de ISTDP 104 4.1 Inleiding 104 4.2 Twee typen groepszitting 105 5 De intrapsychische crisis en de klinische groep 109 5.1 Reactivatie, resistance en alliance 109 5.2 Ontwikkeling en manifestatie 110 5.3 Het constructieve therapieproces 111 5.4 Het destructieve therapieproces 114 VI Behandelresultaten klinische toepassing ISTDP 121 1 Inleiding 121 2 Methode 124 3 Resultaten 126 4 Discussie 131
INHOUD 7 VII Besluit 135 Literatuur 139 Zakenregister 145 Personenregister 147 Over de auteur 148