Spelend begeleiden van kinderen in het ziekenhuis

Transcriptie

1 Spelend begeleiden van kinderen in het ziekenhuis

2 Werken in sph Redactie: Dineke Behrend Maria van Deutekom Britt Fontaine Godelieve van Hees Marja Magnée Alfons Ravelli

3 Spelend begeleiden van kinderen in het ziekenhuis Het werk van de pedagogisch medewerker Auteur: Nellie van Wageningen Bohn Stafleu Van Loghum Houten, 2004

4 2004 Bohn Stafleu Van Loghum, Houten Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j 0 het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. ISBN NUR 740 Ontwerp omslag en binnenwerk: Studio Bassa, Culemborg Bohn Stafleu Van Loghum Distributeur in België: Het Spoor 2 Standaard Uitgeverij Postbus 246 Belgiëlei 147a 3990 GA Houten 2018 Antwerpen

5 Inhoud Inleiding 7 1 Definitie en afbakening Het kind in het ziekenhuis Soorten ziekenhuizen Academische ziekenhuizen Algemene ziekenhuizen Specialistische ziekenhuizen Redenen voor ziekenhuisopname Duur van de ziekenhuisopname Ziektebegrip en ziektebeleving Ziektebegrip bij kinderen Ziektebeleving van kinderen Mogelijke reacties van kinderen op ziekenhuisopname De rol van de ouders 22 2 Achtergronden Geschiedenis van het zieke kind in Nederland De ontdekking van het kind Het kind in de gezondheidszorg Het ontstaan van kinderziekenhuizen Geschiedenis van het ontstaan van de functie van Pedagogisch Medewerkers Ziekenhuizen Opleidingseisen en verdere professionalisering Plaats in de organisatie van de pedagogisch medewerker De pedagogisch medewerker in een algemeen of academisch ziekenhuis 28 3 Methodisch werken Methodische uitgangspunten van de pedagogisch medewerker in het ziekenhuis Methodisch handelen Pedagogische begeleiding van patiënten Samenwerken met ouders en directe sociale omgeving Zorg voor het leefklimaat Bevorderen van pedagogische kennisoverdracht aan derden Voorwaardenscheppende activiteiten 37 inhoud 5

6 3.2.6 Samenwerken met andere disciplines Methodieken De speelkamer: het werkterrein van de pedagogisch medewerker Individuele spelcontacten Het belang van spel voor zieke kinderen Verschillende soorten spel Voorbereiding van kinderen op ingrepen en operaties Het belang van voorbereiden Wat is voorbereiden? Hoe bereid je voor? Voorbereiding per leeftijdsfase Coping Ontspannings- en afleidingstechnieken Oefening volgens de Jacobson-methode Snoezelen en de snoezelkamer Dagprogramma s Overige methoden Inbakeren van baby s Babymassage Video-hometraining 58 4 Specifieke problemen Pasgeborenen Chronisch zieke kinderen Gevolgen van een chronische ziekte Primaire gevolgen Secundaire gevolgen Gehandicapte kinderen Allochtone kinderen Asielzoekerskinderen Kinderen die overlijden 65 5 Overige voorzieningen Educatieve voorzieningen Overige voorzieningen Poppenspelers CliniClowns De Regenboogboom Kindertelevisie en kinderradio Kindertheater, kinderbibliotheek, bioscoop en internet 76 Literatuur 71 Websites 74 Handvest Kind en Ziekenhuis 76 6 inhoud

7 Inleiding Kinderen hebben recht op mogelijkheden om te spelen [ ] en zich te vermaken al naar gelang hun leeftijd en lichamelijke conditie. Kinderen hebben recht op verblijf in een stimulerende veilige omgeving waar voldoende toezicht is en die berekend is op kinderen van alle leeftijdscategorieën. De pedagogisch medewerker richt zich op het kind als geheel, waarvan de ziekte een onderdeel is. Het systeem waarin het kind zich bevindt is een belangrijk aandachtsgebied voor de pedagogisch medewerker. De ondersteuning van ouders, naast de begeleiding van het kind, is hier onderdeel van (Visie Pedagogische Zorg, Sophia Kinderziekenhuis, 2003). Dit cahier gaat over kinderen in het ziekenhuis, zieke kinderen dus, en over de bijzondere situatie waarin zij en hun ouders zich bevinden. Ziekte kan instabiliteit veroorzaken in het systeem van het gezin en de opvoedingsrelatie die ouders met hun kinderen hebben. Ziekte kan onzekerheid teweegbrengen bij zowel kinderen als ouders. Er kan opvoedingsverlegenheid, opvoedingsspanning of opvoedingsonzekerheid ontstaan, zelfs zodanig dat er sprake kan zijn van een problematische opvoedingssituatie. In dit boekje zal worden ingegaan op de specifieke rol die de pedagogisch medewerker ziekenhuizen want zo wordt deze functie genoemd kan hebben in het ondersteunen van ouders en kinderen in het ziekteproces en het omgaan met de ziekenhuisopname. De pedagogisch medewerker begeleidt het kind en geeft pedagogische adviezen aan zowel de ouders als aan andere ziekenhuismedewerkers. Het ziekenhuis is een voornamelijk medische omgeving en de pedagogisch medewerker is een van de weinige medewerkers die specifiek is opgeleid op het gebied van pedagogische begeleiding van de opgenomen kinderen. inleiding 7