WEERSTAND TEGEN TRUMP TOEGENOMEN 4 maart 2017 In deze peiling besteedden we speciale aandacht aan vier gebeurtenissen: twee debatten (RTL- en Radio 1-debat), de manier waarop Henk Krol de verlaging van de AOW-leeftijd verdedigde, de aanval in de Telegraaf op Jesse Klaver en het presidentschap van Donald Trump. Geen van deze events lijkt beslissende beweging in de verkiezingsstrijd te bewerkstelligen. Oordeel presidentschap Donald Trump negatiever geworden Het blijkt dat Nederlanders die toch ook in november 2016 niet enthousiast waren over het aankomende presidentschap van Trump (59% vond dat een slechte ontwikkeling) daar na 2 maanden presidentschap nog negatiever over oordelen (7 oordeelt nu negatief). Dat geldt voor kiezers van alle partijen, behalve de PVV-kiezers: die zijn er ongeveer even positief over blijven denken (39% positief, al is het aandeel dat heel positief is iets gedaald). Het presidentschap van Donald Trump heeft weinig aantoonbare invloed op het stemgedrag. Slechts 6 procent van de kiezers zegt dat dit in sterke mate of van beslissende invloed was. Van de huidige PVVstemmers zegt eveneens 6 procent dat dit sterk meespeelde, van de PVV-stemmers van twee weken geleden 7 procent. Maar in de toelichtingen van degenen die de PVV verlaten komt Trump niet voor. Effect presidentschap Trump vooral negatiever op vertrouwen in Amerikaanse politiek We hebben de respondenten 13 belangrijke zaken voorgelegd met de vraag wat hierop de invloed zal zijn van het presidentschap van Donald Trump. Men verwachtte in november 2016 vooral dat de verhoudingen tussen moslims en niet-moslims negatief beïnvloed zullen worden, gevolgd door het vertrouwen in de Amerikaanse politiek. Twee derde van de Nederlanders denkt dat Trump een negatief effect zal hebben op het klimaat en de wereldvrede. Eind februari zien we min of meer dezelfde verdeling, maar met name het vertrouwen in Amerikaanse politiek kreeg een nog grotere deuk: volgens 79% van de Nederlanders heeft het presidentschap van Trump hier een negatief effect op, waar dat in november nog 68% was. WEERSTAND TEGEN TRUMP TOEGENOMEN 1
Verantwoording Dit blijkt uit landelijk representatief onderzoek van I&O Research onder 3.043 Nederlanders van 18 jaar en ouder. Het onderzoek werd uitgevoerd van vrijdag 24 tot en met dinsdagochtend 28 februari 2017. Van vrijdag tot maandag vulden n = 2.333 respondenten de vragenlijst in, van maandag tot dinsdagochtend n = 710. De onderzoeksresultaten zijn herwogen na herweging op geslacht, leeftijd, regio en opleidingsniveau. Bij onderzoek is er sprake van een betrouwbaarheidsinterval en onnauwkeurigheidsmarges. Bij de belangrijkste uitkomsten is er sprake van een marge van plus of min 1 à 3 procent. Meer informatie Peter Kanne, 06-31943707 Overname uit deze publicatie is alleen toegestaan met expliciete vermelding van I&O Research als bron. WEERSTAND TEGEN TRUMP TOEGENOMEN 2
Oordeel over presidentschap Donald Trump In de peiling van eind november vroegen we de Nederlanders wat zij over het algemeen van het presidentschap van Donald Trump vinden. Bij de peiling van 28 februari vroegen we dat opnieuw. Het blijkt dat Nederlanders die toch al niet enthousiast waren over het presidentschap van Trump (59% vond dat een slechte ontwikkeling) daar nu nog negatiever over oordelen (7 oordeelt negatief). Dat geldt voor kiezers van alle partijen, behalve de PVV-kiezers: die zijn er ongeveer even positief over blijven denken (39% positief, al is het aandeel dat heel positief is iets gedaald). Tabel 1 Wat vindt u van het presidentschap van Donald Trump? TOTAAL VVD PVDA PVV SP CDA D66 GL 50+ Heel goed 3 2 1 1 0 0 15 9 1 1 0 1 1 0 0 1 2 0 Goed 7 5 6 3 2 2 24 30 3 0 4 1 2 0 0 0 3 0 Niet goed, niet slecht 25 17 35 18 9 6 36 34 21 13 24 17 13 6 13 6 32 28 Slecht 31 28 34 31 42 30 8 12 29 28 41 37 41 26 37 23 29 29 Heel slecht 28 44 18 44 45 59 9 11 42 57 26 37 39 66 50 70 24 34 Weet niet 6 4 6 4 2 2 9 3 5 1 4 6 4 2 0 0 10 9 We hebben de respondenten 13 belangrijke zaken voorgelegd met de vraag wat hierop de invloed zal zijn van het presidentschap van Donald Trump. Men verwachtte in november 2016 vooral dat de verhoudingen tussen moslims en niet-moslims negatief beïnvloed zullen worden (78% negatieve invloed), gevolgd door het vertrouwen in de Amerikaanse politiek (68%). Twee derde van de Nederlanders denkt dat Trump een negatief effect zal hebben op het klimaat (6) en de wereldvrede (6). Positieve effecten ziet men het meest voor de Amerikaanse economie; hier denkt een even groot deel dat Trumps presidentschap een positief (3) als negatief (3) effect zal hebben. Eind februari zien we min of meer dezelfde verdeling, maar met name het vertrouwen in Amerikaanse politiek kreeg een nog grotere deuk: volgens 79% van de Nederlanders heeft het presidentschap van Trump hier een negatief effect op, waar dat in november nog 68% was. WEERSTAND TEGEN TRUMP TOEGENOMEN 3
omgang M/V EU Vertr. politiek NL economie NL economie VS veiligheid EU economie EU omgang M/V VS omgang moslims EU veiligheid VS wereldvre Figuur 1 Wat zal, denkt u, het effect zijn van het presidentschap van Donald Trump op de volgende zaken? 8% 1 3 3 8% 28% 51% 9% omgang moslims VS Vertr. politiek VS 48% 29% 48% de klimaat 21% 18% 15% 25% 2 3 3 41% 4 29% 3 20% 2 2 3 2 1 3 3 20% 3 31% 20% 1 31% 3 9% 2 38% 38% 3 3 3 3 1 29% 1 21% 1 2 18% 2 1 1 35% 3 1 41% 1 4 2 8% 4 2 9% 61% 15% 61% 15% 0% 20% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% zeer positief licht positief geen effect licht negatief zeer negatief weet niet WEERSTAND TEGEN TRUMP TOEGENOMEN 4
Invloed van Trump op stemgedrag in Nederland Op de vraag in hoeverre het presidentschap van Trump meespeelt in de partijkeuze voor de Tweede Kamerverkiezingen van 15 maart, zien we dat dat voor de meeste mensen niets uitmaakt, maar zegt dat dit in sterke mate meespeelt of doorslaggevend is. Dit geldt ook voor van de PVV-kiezers. Van de kiezers die 2 of 4 weken geleden nog op de PVV stemden maar nu niet meer, zegt 15% dat dit enigszins tot in sterke mate meespeelde. Tabel 2 In hoeverre speelde het presidentschap van Donald Trump mee in uw partijkeuze voor de Tweede Kamerverkiezingen van 15 maart? TOTAAL VVD PVDA PVV SP CDA D66 CU GL PVDD 50+ Niet 5 6 59% 60% 5 59% 4 6 5 50% 69% Nauwelijks 18% 1 18% 15% 20% 15% 25% 2 2 21% Enigszins 15% 15% 1 1 1 9% 18% 9% In sterke mate 5% 5% 5% 5% 5% 5% Heeft me van mening doen veranderen 1% 1% 1% 1% 1% Weet niet 0% WEERSTAND TEGEN TRUMP TOEGENOMEN 5
Onderzoeksverantwoording Dit blijkt uit landelijk representatief onderzoek van I&O Research onder 3.043 Nederlanders van 18 jaar en ouder. Het onderzoek werd uitgevoerd van vrijdag 24 tot en met dinsdagochtend 28 februari 2017. Van vrijdag tot maandag vulden n = 2.333 respondenten de vragenlijst in, van maandag tot dinsdagochtend n = 710. Het grootste deel van de deelnemers is afkomstig uit het I&O Research Panel (n=2.679), n=153 deelnemers zijn via PanelClix benaderd voor dit onderzoek en n=216 Nederlanders met een migratieachtergrond werden face-to-face bevraagd. Deze laatste groep beantwoordde slechts de peilingvragen plus de onderwerpen die bijdragen aan de stemvoorkeur. De zetelpeilingvraag is gebaseerd op diegenen die zeggen zeker te gaan stemmen. Dit betref n=1.991 respondenten. Weging en marges De onderzoeksresultaten zijn herwogen na herweging op geslacht, leeftijd, regio en opleidingsniveau. De weging is uitgevoerd conform de richtlijnen van de Gouden Standaard. Hiermee is de steekproef representatief voor de kiesgerechtigde Nederlandse inwoners (18+), voor wat betreft deze achtergrondkenmerken. Bij onderzoek is er sprake van een betrouwbaarheidsinterval en onnauwkeurigheidsmarges. In dit onderzoek gaan we uit van een betrouwbaarheid van 95%. Bij de belangrijkste uitkomsten is er sprake van een marge van plus of min 1 à 3 procent. Bij de score voor de VVD (16,) is er sprake van een marge van plus of min 1,. De VVD scoort dus tussen de 14,6 en 17,8%. I&O Research Panel Het I&O Research Panel is geworven op basis van aselecte personen- en huishoudensteekproeven op traditionele manier (geen zelfaanmelding). De respondenten hebben geen financiële vergoeding gehad voor hun aanmelding voor het panel. Ook voor deelname aan dit onderzoek kregen respondenten uit het I&O Research Panel geen vergoeding. I&O Research I&O Research is een maatschappelijk betrokken bureau voor beleids- en marktonderzoek. Het is onze missie bij te dragen aan beter onderbouwde keuzes van onze klanten, op basis van onderzoek en advies. Wij werken voor overheids- en non-profitorganisaties. I&O Research is de laatste jaren gegroeid tot het zevende marktonderzoekbureau van Nederland. In de sector overheid & onderwijs is I&O Research de nummer 1 (volgens de MarktOnderzoeksAssociatie, MOA, 2016). I&O Research heeft vestigingen in Amsterdam en Enschede. I&O Research is lid van de MarktOnderzoeksAssociatie (MOA), maakt deel uit van de Research Keurmerk Groep en onderschrijft de internationale ICC/ESOMAR gedragscode voor markt- en sociaalwetenschappelijk onderzoek. I&O Research is ISO 9001- en ISO 20252-gecertificeerd. Het online onderzoekspanel (I&O Research Panel) is ISO 26362-gecertificeerd. Dit is de norm voor online en offline access panels. WEERSTAND TEGEN TRUMP TOEGENOMEN 6