Wat elke professional over de oggz moet weten

Wat elke professional over de oggz moet weten

Wat elke professional over de oggz moet weten Houten 2012

ISBN 978-90-313-9940-6 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media 2012 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. NUR 770 Ontwerp omslag: Studio Bassa, Culemborg Automatische opmaak: Crest Premedia Solutions (P) Ltd., Pune, India Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus 246 3990 GA Houten www.bsl.nl

V Woord vooraf In de openbare geestelijke gezondheidszorg (oggz) worden mensen geholpen die hulp nodig hebben maar er niet om vragen, of er niet om vragen bij het juiste adres. Soms gaat het om mensen die vanwege een psychiatrische stoornis de weg naar de hulpverlening niet weten te vinden. Soms om mensen die de hulpverlening mijden omdat ze bang zijn dat instanties hun kinderen zullen afnemen als ze vertellen wat er aan de hand is. Soms gaat het om mensen die zo ver heen zijn in hun verslaving, dat ze de weg naar de hulpverlening niet meer kunnen vinden. Soms gaat het om mensen die zich schamen voor de toestand waarin ze zijn terechtgekomen en daarom geen hulp zoeken. Soms gaat het om mensen die niet willen dat instanties erachter komen dat er in hun gezin sprake is van huiselijk geweld. Soms gaat het om mensen die vanwege verstandelijke beperkingen niet kunnen overzien dat ze in de problemen zitten of geen idee hebben hoe de hulpverlening hierbij kan helpen. Soms gaat het om zwerfjongeren die contact met instanties mijden omdat ze bang zijn dat ze zullen worden teruggestuurd naar een onveilige opvoedingssituatie. Vaak gaat het echter om combinaties van problemen en beperkingen. De belangrijkste reden dat de oggz bestaat, is echter niet het probleem of de beperking van de doelgroep, maar het onvermogen van instanties om integrale, assertieve en grensoverschrijdende hulp te bieden. Drempels, productieplafonds, wachtlijsten en indicaties bemoeilijken de toegang tot de hulpverlening. Daarom wordt in dit boek relatief veel aandacht besteed aan deze organisatorische context. Dit boek wil professionals uit de ggz, verslavingszorg, GGD en, welzijnswerk, maatschappelijke opvang, schuldhulpverlening, jeugdhulpverlening, politie, reclassering, thuiszorg, woningcorporaties, maar ook wethouders, beleidsmedewerkers en ambtenaren volksgezondheid, een antwoord geven op de vraag: wat moet iedere professional weten over de oggz? Het antwoord op die vraag is ook van belang voor het beroepsvoorbereidend onderwijs. Dit boek is daarom mede bedoeld voor de opleidingen die voorbereiden op bovenstaande werkterreinen, zoals studenten en docenten MWD, HBO-V, SPH en SJD. Op grond waarvan kan bepaald worden wat iedere professional over de oggz moet weten? Bij een betrekkelijk jong vakgebied als de oggz is dit geen onomstreden vraag. Er zijn geen handboeken en nauwelijks artikelen beschikbaar die over de oggz gaan. Hulpverleners die er werken, wethouders die ervoor verantwoordelijk zijn, of wetenschappers die er onderzoek naar doen, zullen deze vraag waarschijnlijk heel verschillend beantwoorden. In dit boekje hebben de initiatiefnemers tot het schrijven ervan ervoor gekozen om het bestaansrecht van de oggz centraal te stellen: Waarom is er een oggz? Hoe komt dat? En hoe wordt er buiten Nederland over de oggz gedacht? Zomer 2012

VII Inhoud 1 Inleiding............................................................................ 1 1.1 Wat is de oggz?....................................................................... 2 1.2 Doelgroep............................................................................ 2 1.3 Doel van de oggz..................................................................... 3 1.4 De oggz-ladder....................................................................... 4 1.5 De oggz als organisatie............................................................... 5 1.6 De oggz als wettelijke verplichting................................................... 6 1.7 De oggz als onderdeel van de openbare gezondheidszorg; public mental health als onderdeel van public health.......................................................... 7 1.8 De oggz als vluchtheuvel: verklaringen voor de toeloop naar de oggz................ 8 1.9 Toestroom van licht verstandelijk beperkten naar de oggz........................... 9 Aanbevolen literatuur................................................................ 12 2 De praktijk van alledag vanuit verschillende instellingen..................... 13 Gerard Lohuis 2.1 Inleiding............................................................................. 14 2.2 Gemeentelijk meldpunt.............................................................. 15 2.3 Burgers, buren en familieleden....................................................... 16 2.4 De Sociale Dienst..................................................................... 19 2.5 De woningcorporatie................................................................. 21 2.6 Politie................................................................................ 23 2.7 De ggz............................................................................... 25 2.8 De verslavingszorg................................................................... 27 2.9 Maatschappelijk werk................................................................ 28 2.10 De huisarts........................................................................... 30 2.11 Voorzieningen voor (licht) verstandelijk beperkten (LVB)............................. 31 2.12 Kredietbank.......................................................................... 33 2.13 Maatschappelijke opvang............................................................ 34 2.14 Samenvatting........................................................................ 36 3 Veldregie in de oggz............................................................... 37 Ronald Schilperoort 3.1 Inleiding............................................................................. 38 3.2 De oggz: waar draait het om?........................................................ 40 3.3 Veldregie en het werk van de oggz................................................... 42 3.4 De rol van de veldregisseur........................................................... 43 3.5 De oggz na de drie transities: een vooruitblik........................................ 45

VIII Inhoud 4 Competenties van professionals................................................. 47 4.1 Inleiding............................................................................. 48 4.2 De kern: contact maken en vertrouwen winnen...................................... 48 4.3 Persoonlijke eigenschappen......................................................... 49 4.4 Goede professionals in goede praktijken............................................. 49 5 De oggz als stoplap voor falende systemen..................................... 53 5.1 Inleiding............................................................................. 54 5.2 De toeleiding werkt niet.............................................................. 54 5.3 De opkomst van de oggz veroorzaakt de neergang van de instellingen.............. 55 5.4 Drie falende systemen................................................................ 55 5.5 Naar een overbodige oggz........................................................... 58 Over de auteurs.................................................................... 61