RAPPORT JAARLIJKS ONDERZOEK BASISSCHOOL 'DE HEIBERG' School : basisschool 'De Heiberg' Plaats : Bergen op Zoom BRIN-nummer : 17XI Onderzoeksnummer : 91923 Datum schoolbezoek : 30 mei 2007 Datum vaststelling : 13 augustus 2007
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING...5 2 DE UITGANGSSITUATIE VAN DE SCHOOL...7 3 OORDEEL OVER DE INDICATOREN...9 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT...13 Rapport jaarlijks onderzoek basisschool 'De Heiberg' - 30 mei 2007 3
1 INLEIDING Het jaarlijks onderzoek Op 30 mei 2007 bezocht de Inspectie van het Onderwijs basisschool 'De Heiberg' in het kader van een jaarlijks onderzoek (JO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar een aantal indicatoren uit het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs 2005. De indicatoren betreffen de volgende kwaliteitsaspecten: De school zorgt systematisch voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs; De resultaten van de leerlingen liggen ten minste op het niveau dat mag worden verwacht; De leerlingen ontwikkelen zich naar verwachting. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de inspectie: www.onderwijsinspectie.nl. Zoals in het toezichtkader primair onderwijs 2005 is vastgelegd, gaat de inspectie zoveel mogelijk uit van de gegevens die de school zelf over de eigen kwaliteit heeft verzameld. Daarmee sluit de inspectie aan bij de specifieke situatie van de school en wordt de school bovendien niet onnodig belast. U heeft naast de schoolgids en het schoolplan documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben, te weten: Kwaliteitsprofiel WOT; Ouderenquêtes 'samen school maken' inclusief de reactie van de school en de bespreekpunten voortvloeiend uit de enquête; Overzicht acties sinds vorig PKO; Analyse toetsresultaten afgelopen drie jaren; Rapport interne kwaliteitsaudit 2003, 'Didactisch handelen'. Rapport jaarlijks onderzoek basisschool 'De Heiberg' - 30 mei 2007 5
De opzet van het onderzoek Het jaarlijks onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Analyse van, indien beschikbaar, documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Ook de jaarlijkse vragenlijst en de aanvullende vragenlijst jaarlijks onderzoek zijn bij de analyse betrokken. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Schoolbezoek, waarbij gesprekken met de directie en -voor zover van toepassing- met de coördinatie leerlingenzorg zijn gevoerd over de onderzochte indicatoren en de ontwikkeling en voornemens van de school met name op onderwijsinhoudelijk terrein. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van de hiervoor genoemde aspecten van het onderwijs levert oordelen op een aantal indicatoren op. Na een korte beschrijving van de uitgangssituatie van de school (hoofdstuk 2), worden in hoofdstuk 3 deze indicatoren en de oordelen van de inspectie in een tabel weergegeven en van een toelichting voorzien. In hoofdstuk 4 zijn de afspraken over de invulling van het onderzoek in het volgende kalenderjaar aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. Rapport jaarlijks onderzoek basisschool 'De Heiberg' - 30 mei 2007 6
2 DE UITGANGSSITUATIE VAN DE SCHOOL Basisschool 'De Heiberg' in Bergen op Zoom ziet een aantal factoren in het verschiet liggen die mogelijk van invloed kunnen zijn op de ontwikkeling van de kwaliteit van het onderwijs. Al enige tijd neemt het leerlingenaantal af. Prognoses geven aan dat dit conform de wijkontwikkeling is. De komst van een peuterspeelzaal in het gebouw waar ook 'De Heiberg' is gehuisvest, kan op het leerlingenaantal echter een gunstige invloed hebben. De samenstelling van de leerlingenpopulatie wijzigt onder invloed van bewegingen tussen de verschillende wijken van Bergen op Zoom. Zo neemt het aandeel leerlingen toe, dat met een taalachterstand de school binnenkomt. Ook binnen het schoolteam zijn veranderingen ophanden. Binnen vier jaar zal een fors aandeel (meer dan de helft) van het huidige team de school verlaten in verband met FPU. Ook de directeur behoort tot deze groep. Binnen de stichting die het bevoegd gezag van de school vormt (de 'Lowys Porquinstichting') zijn volgens de directie voldoende mogelijkheden om het vertrek van leerkrachten op te vangen. Hoewel bovengenoemde factoren ingrijpend zijn voor de school, ziet de inspectie momenteel geen aanleiding om deze contextuele factoren te benoemen als factoren die een negatief effect hebben op de kwaliteitsontwikkeling van de school. Rapport jaarlijks onderzoek basisschool 'De Heiberg' - 30 mei 2007 7
3 OORDEEL OVER DE INDICATOREN De waarderingen die over de onderzochte indicatoren zijn gegeven, staan vermeld in de onderstaande tabellen. Iedere tabel wordt gevolgd door een toelichting op deze waarderingen van de inspectie. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. In de waardering op de indicatoren is tot uitdrukking gebracht in welke mate deze bijdragen aan de kwaliteit van het desbetreffende kwaliteitsaspect: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school geen betrouwbare en valide gegevens over haar opbrengsten beschikbaar heeft. basisschool 'De Heiberg' Kwaliteitszorg 1 2 3 4 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.5 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen. 1.6 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van het onderwijs. 1.7 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel. 1.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van sociale integratie en actief burgerschap, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. Toelichting Zorg voor de kwaliteit van het onderwijs heeft de laatste jaren de nodige aandacht gekregen van 'De Heiberg'. Op diverse terreinen (taalontwikkeling, meer adaptief onderwijzen etcétera.) heeft de inzet van kwaliteitsanalyses geleid tot uitgesproken verbetermaatregelen. Het gehele systeem van kwaliteitszorg is te karakteriseren als een systeem in ontwikkeling. De school heeft inzicht in de veranderende samenstelling van de leerlingenpopulatie. Op basis van de instroomverandering, die momenteel gesignaleerd is en door contacten met de peuterspeelzaal in het kader van VVE, heeft de school zicht op de leerbehoeften van (aankomende) leerlingen. Naar aanleiding van analyses van toetsresultaten over meerdere jaren heeft de school verbeterplannen op het gebied van taal en lezen geïmplementeerd. Er is een taalcoördinator aangesteld en een taalplan gemaakt. Verder zal er een VVE-opleiding plaatsvinden in 2007/2008 voor leerkrachten en personeel van de peuterspeelzaal. Ook ligt er een training in het verschiet voor leraren over taal en lezen. Rapport jaarlijks onderzoek basisschool 'De Heiberg' - 30 mei 2007 9
Voor de evaluatie, het vaststellen van verbetermaatregelen en de borging van kwaliteit, beschikt de school over een aantal instrumenten. Een deel daarvan wordt momenteel nog verder ontwikkeld. Zelfevaluatie vindt momenteel met name plaats via een eigen, op basis van een bestaand instrument ontwikkelde kaart voor het domein onderwijsleerproces. De inhoud van deze kaart hangt sterk samen met de ontwikkeling van de school naar adaptief onderwijs via de aanpak 'Bouwen aan een adaptieve school'. Na evaluatie van dit domein is voorzien in systematische borging via audits. Voor zover het dit domeinvan leren en onderwijzen aangaat is de kwaliteitszorg reeds als cyclisch te beschouwen. Voor de andere domeinen is dit nog niet het geval. De school is echter van plan om ook deze domeinen jaarlijks te gaan evalueren. Ouder-, leerlingen- en leerkrachttevredenheidsonderzoeken dragen bij aan een kwaliteitsbeeld van de school. Na analyses van verschillende gegevens en ontwikkeling stelt de school een jaarplan op, afgeleid van een meerjarenplan. Jaarlijks wordt in een teambrede evaluatie bezien of de activiteiten van het jaarplan geleid hebben tot de gewenste resultaten. Hoewel dit de school voldoende zicht geeft op de aanpak van de acties, de verantwoordelijken, de beoogde doelen/effecten en de einddatum, kan het nader koppelen van tussendoelen aan tussenmomenten (uitwerking van het tijdpad) de effectiviteit verder verhogen. Op het gebied van de borging van kwaliteit heeft 'De Heiberg' een werkwijze van protocollering opgezet, waarbij voor de verschillende domeinen van onderwijs en leren werkwijzen worden beschreven. Op basis daarvan wordt periodiek nagegaan of de afgesproken werkwijzen nog actueel zijn en via klassenbezoeken/audits wordt bekeken of de gangbare praktijk daarmee overeenkomt. De school legt verantwoording af aan de ouders en aan het bevoegd gezag en hanteert hiervoor en aantal instrumenten. Naast rapportage aan beide groepen worden ouders nader bij de kwaliteitsontwikkeling en planvorming van de school betrokken via een ouderpanel. Naast de aandacht voor het taalonderwijs, heeft 'De Heiberg' zich gericht op de sociale veiligheid van de leerlingen. Het preventief en curatief beleid van de school is helder vormgegeven. Een methode voor sociaal-emotionele ontwikkeling wordt systematisch aangeboden; er zijn mogelijkheden voor de ontwikkeling van sociale vaardigheden voor leerlingen die dat nodig hebben. In de communicatie met ouders zijn thema's op dit gebied een terugkerend onderwerp. Leerlingen en leraren worden bevraagd over hun sociaal welbevinden, zodat de school inzicht in de veiligheidsbeleving opdoet. Als er zich incidenten voordoen wordt de stappenreeks uit het vastgestelde antipestprotocol gevolgd. De inspectie heeft de zorg voor de kwaliteit van het onderwijs voor bevordering van actief burgerschap en sociale integratie als voldoende beoordeeld. De school heeft haar aanbod afgestemd op de risico's voor ongewenste opvattingen, houdingen en gedragingen van leerlingen rond dit thema. Aangezien dit een aspect is dat op de scholen in het algemeen in ontwikkeling is, zullen visie, planmatige aanpak en evaluatie van het onderwijs gericht op burgerschap en integratie nog nader worden uitgewerkt. Rapport jaarlijks onderzoek basisschool 'De Heiberg' - 30 mei 2007 10
Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 12.2 De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 1 2 3 4 5 Toelichting De leerresultaten behaald door leerlingen aan het einde van de schoolloopbaan, zijn in overeenstemming met wat van de school op grond van de samenstelling van haar leerlingenpopulatie verwacht mag worden. Dit is gebaseerd op Entreetoetsen in groep 7 in drie achtereenvolgende jaren. 'De Heiberg' heeft in 2007 voor het eerst ook de Cito-Eindtoets afgenomen. Het resultaat daarvan ligt rond het niveau dat van scholen met een vergelijkbare leerlingenpopulatie verwacht mag worden. De school beschikt niet over een landelijk genormeerd instrument waarmee de sociale ontwikkeling van alle leerlingen aan het eind van de basisschool in meetbare termen in beeld wordt gebracht. De inspectie onthoudt zich daarom van een oordeel op dit punt. De school heeft wel een instrument om de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen te volgen. Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 13.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van 8 jaar. 1 2 3 4 5 Toelichting Voor een oordeel over de leerresultaten gedurende de schoolperiode baseert de inspectie zich op de resultaten voor technisch lezen in groep 3 en 4, voor begrijpend lezen in groep 6 en voor rekenen/wiskunde in groep 4 en 6. De resultaten behaald op deze toetsen zijn over het algemeen voldoende. De doorstroming gedurende de schoolperiode wijkt in gunstige zin af van het landelijk beeld. Het aantal doublures ligt daarmee onder het landelijk gemiddelde. Het aantal malen dat de school ervoor koos om kleuters langer dan twee jaar in de eerste twee groepen te laten verblijven, wijkt eveneens in gunstige zin af van het landelijke beeld. Het aantal verwijzingen naar het speciaal onderwijs en de uitstroom van leerlingen naar het leerwegondersteunend onderwijs liggen binnen aanvaardbare grenzen. Rapport jaarlijks onderzoek basisschool 'De Heiberg' - 30 mei 2007 11
4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Afspraak met betrekking tot wettelijke bepalingen Bij dit jaarlijks onderzoek heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de geplande onderwijstijd en over een door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. Afspraken over de invulling van het eerstvolgende PKO Het volgende bezoek van de inspectie zal in beginsel bestaan uit een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Op basis van de gegevens die de inspectie heeft verkregen bij dit jaarlijks onderzoek, worden geen veranderingen aangebracht in de inhoud van het eerstvolgende PKO. Rapport jaarlijks onderzoek basisschool 'De Heiberg' - 30 mei 2007 13