Operatie aan de slokdarm Aanleggen van een buismaag Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo.
Inleiding U wordt binnenkort in het Albert Schweitzer ziekenhuis opgenomen voor een operatie aan uw slokdarm. In deze folder leest u meer over de voorbereiding op de operatie, het verblijf in het ziekenhuis en de periode na de operatie. De slokdarm en maag De slokdarm zorgt voor het transport van voedsel naar de maag. Hier begint de vertering van het voedsel. Als er een tumor wordt gevonden in de slokdarm of in het bovenste gedeelte van de maag gaat het vrijwel altijd om kanker. 1
2
Situatie tijdens de operatie 1 = tumor in de slokdarm 2 = slokdam met tumor en een deel van de maag wordt verwijderd. 3 = van de resterende maag wordt een buis gemaakt en deze wordt vervolgens aan de slokarm in de hals gehecht. 3
De voorbereidingen Om er zeker van te zijn dat u de operatie lichamelijk aan kunt, heeft u een afspraak voor pré-operatieve screening. Bij deze screening krijgt u een aantal onderzoeken en heeft u een gesprek met de anesthesioloog, met de intensivist en met de oncologieverpleegkundige. De anesthesioloog en intensivist bepalen w elke onderzoeken u nog nodig heeft. Gesprek anesthesioloog U heeft een afspraak bij de anesthesioloog. De anesthesioloog legt u de mogelijkheden van anesthesie en pijnbestrijding uit. Ook kunt u vragen over de anesthesie stellen. De anesthesioloog beoordeelt de uitslag van de onderzoeken. Zo nodig verwijst de anesthesioloog u naar andere specialisten om uw conditie nader te beoordelen, bijvoorbeeld een internist, longarts of cardioloog. Als alles akkoord is, kunt u een oproep voor de operatie verwachten. Medicijngebruik Als u bloedverdunnende medicijnen gebruikt, bespreekt de anesthesioloog met u hoeveel dagen voor de operatie u tijdelijk moet stoppen met deze medicijnen. Als de anesthesioloog dit niet met u heeft besproken, belt u dan met de pré-operatieve polikliniek om dit aan te geven. Het intakegesprek Als u een gezwel in de slokdarm heeft, krijgt u een intakegesprek bij de oncologieverpleegkundige. Zij is gespecialiseerd op het gebied van kanker aan het maagdarmstelsel en zal u begeleiden tijdens de behandeling. De verpleegkundige stelt u vragen over uw ziektevoorgeschiedenis, medicijngebruik etc. Verder vertelt de verpleegkundige hoe de opname in het ziekenhuis verloopt. Helaas is het niet altijd mogelijk om alle afspraken op één dag te plannen. 4
Overgevoeligheid of allergie De chirurg, anesthesioloog en verpleegkundige vragen u of u overgevoelig bent voor bepaalde medicijnen, bijvoorbeeld antibiotica. Als u overgevoelig bent, probeert u dan te achterhalen om welk medicijn het gaat. Uw huisarts en apotheek kunnen u hier meestal over informeren. Diëtist Om te voorkomen dat u de komende tijd te veel afvalt gaat u zo nodig naar een diëtist. Zij begeleidt u tot aan de operatie. Huishoudelijke hulp Na de operatie mag u een aantal weken geen zwaar huishoudelijk werk doen. Als u geen partner of huisgenoten heeft die dit kunnen doen, dan kunt u huishoudelijke hulp aanvragen. Deze aanvraag moet u zelf doen bij het WMO-loket van uw woonplaats. WMO betekent Wet Maatschappelijke ondersteuning. Voor de regio Drechtsteden kunt u bellen naar tel. (078) 770 89 10. Woont u buiten de regio Drechtsteden, dan kunt u naar het gemeentehuis van uw woonplaats bellen. De aanvraag van huishoudelijke hulp kan een paar weken duren. We raden u daarom aan om dit al voor uw opname in het ziekenhuis aan te vragen. Voor huishoudelijke hulp moet u een inkomensafhankelijke eigen bijdrage betalen. De dag voor de operatie U wordt één dag voor de operatie opgenomen op de afdeling Algemene Chirurgie. Als er nog bloed afgenomen moet worden, gaat u eerst langs de afdeling bloedafname. Na het afnemen van bloed, gaat u naar de afdeling waar u opgenomen wordt. We vragen u alle medicijnen die u gebruikt, in originele verpakking, mee te nemen naar het ziekenhuis. 5
De dag voor de operatie scheert de verpleegkundige het operatiegebied. Ook krijgt u een infuusnaaldje om eventueel vocht en medicijnen te kunnen geven. Soms is het nodig dat uw darmen voor de operatie leeg zijn. U krijgt dan medicijnen die (een deel van) uw darmen leegmaken. Na deze operatie gaat u minimaal één dag naar de Intensive Care. De dag voor de operatie kunt u met de verpleegkundige en een familielid deze afdeling bezoeken. Nuchter zijn Voor deze operatie moet u nuchter zijn. De regels over nuchter zijn leest u in de folder Anesthesie en pré-operatieve screening. De dag van de operatie s Morgens kunt u nog douchen. Daarna mag u geen bodylotion of crème gebruiken. Tijdens de operatie mag u geen sieraden, piercings, make-up of nagellak dragen. Als u kunstnagels heeft die doorzichtig zijn gelakt, kunt u deze laten zitten. Zijn de kunstnagels met een gekleurde lak gelakt, dan moet u van iedere hand 1 kunstnagel verwijderen. Ook een gebitsprothese en contactlenzen moeten voor de operatie worden uitgedaan. Kort voordat u naar de operatie-afdeling wordt gebracht vraagt de verpleegkundige u om te gaan plassen. Ongeveer een uur voor de operatie krijgt u een operatiejasje aan en krijgt u een medicijn waar u rustig of slaperig van wordt. Ook krijgt u antibiotica via het infuus om de kans op een ontsteking te verkleinen. De verpleegkundige brengt u naar de operatiekamer. 6
Pijnbestrijding Meestal wordt voor de operatie een slangetje (epiduraal catheter) tussen uw wervels ingebracht. Via deze catheter wordt de plaats van de operatie plaatselijk verdoofd. De anesthesist laat deze catheter meestal een aantal dagen zitten, zodat u continu pijnstilling krijgt toegediend na de operatie. Daarnaast krijgt u algehele anesthesie (narcose). De algehele anesthesie is zo afgestemd, dat u niets merkt van de operatie. De operatie De operatie kan op twee verschillende manieren worden uitgevoerd. De chirurg bepaalt welke manier voor u geschikt is en bespreekt dit met u. Operatie via de bovenbuik De chirurg maakt een snede in uw bovenbuik, net onder uw ribben tot onder uw navel. Ook maakt hij een snede aan de zijkant van de hals. Via deze snede wordt de slokdarm aan de bovenkant losgemaakt. Soms lukt dit niet en moet chirurg ook uw borstholte openen. Een deel van uw slokdarm wordt verwijderd. Daarna wordt een deel van uw maag verwijderd. Het overgebleven deel van uw maag wordt aan het uit einde van uw slokdam vastgemaakt (zie afbeeldingen). Dit gaat als nieuwe slokdarm en maag werken. Operatie via de zijkant van uw borstkas Als u een tumor in het bovenste of middelste gedeelte van uw slokdarm heeft en/of er zijn uitzaaiingen in de lymfeklieren dan wordt uw borstholte geopend om de slokdarm en de lymfeklieren te verwijderen. Daarna wordt een snede in uw buik gemaakt. Een deel van uw maag wordt verwijderd. Het overgebleven deel van uw maag wordt aan het uit einde van uw slokdam vastgemaakt (zie afbeeldingen). Dit gaat als nieuwe slokdarm en maag werken. 7
Lymfeklieren Vaak worden lymfeklieren tijdens de operatie verwijderd en samen met de tumor opgestuurd naar de patholoog-anatoom voor onderzoek. Na ongeveer 10 dagen is de uitslag van dit onderzoek bekend. Deze uitslag wordt besproken in de oncologiebespreking. Er wordt behandeltraject opgesteld. De chirurg bespreekt deze uitslag met u. De operatie duurt ongeveer 4-5 uur. Na de operatie gaat u naar de Intensive Care (IC). Na de operatie Op de IC vinden regelmatige controles plaats van hartslag, bloeddruk, nabloeden etc. U blijft hier minimaal één nacht. Zodra uw situatie stabiel is wordt u overgeplaatst naar de verpleegafdeling. Verder kunt u na de operatie het volgende verwachten: Beademing: soms is het nodig dat u nog enkele uren wordt beademd. Door een beademingsbuis wordt u geholpen met ademhalen. De arts van de IC beslist wanneer de beademingsbuis wordt verwijderd. Infuus onder uw sleutelbeen: tijdens de operatie krijgt u een infuus in een groot bloedvat onder uw sleutelbeen. Via dit infuus kunnen meerdere medicijnen en vocht tegelijker tijd worden gegeven. Een catheter in uw blaas: dit is een dun slangetje dat de urine afvoert naar een opvangzak. Maagsonde: dit is een slangetje die via uw neus naar uw maag ligt. De maagsonde voorkomt dat u moet braken en beschermt de eerste dagen na de operatie de nieuwe slokdarm. De maagsonde wordt verwijderd in overleg met de chirurg na ongeveer 5 tot 7 dagen. Voedingssonde in uw darm: tijdens de operatie brengt de chirurg via een klein gaatje in uw buik een slangetje in uw darm. Via dit slangetje krijgt u sondevoeding. Omdat u gedurende een week niet maag eten. 8
Zodra u weer kunt eten en drinken stopt de sondevoeding. De sonde zelf wordt pas verwijderd als er geen problemen meer zijn met eten en drinken. Het kan zijn dat u met sondevoeding naar huis gaat na de ziekenhuisopname. Pijnstilling: de anesthesioloog spreekt af met de verpleegkundige wat u aan pijnstilling mag krijgen. Meestal heeft u nog een epiduraal catheter waardoor u continu pijnstilling krijgt. Daarnaast krijgt u nog paracetamol via de sonde of het infuus. Wonddrain: dit is een slang die via een aparte opening in uw buik wondvocht afvoert naar een opvangzak. De drain zit vast met een hechting. De drain wordt verwijderd afhankelijk van de hoeveelheid wondvocht. Thoraxdrain(s): dit is een slang die tussen uw ribben door bij de linker en/of rechter long(en) wordt gelegd tijdens de operatie. Deze drains zijn aangesloten op een speciaal systeem. Dit systeem kan vocht wegzuigen tussen uw longen. Er worden regelmatig longfoto s gemaakt om te kijken of de drain(s) nog nodig zijn. De afdelingsarts verwijdert de thoraxdrain. Zuurstof: soms kunt u na de beademing nog behoefte hebben aan extra zuurstof. Via een dun slangetje in de neus krijgt u zuurstof. Hechtingen: de wond is gehecht met nietjes. Deze worden 10 tot 14 dagen na de operatie verwijderd door de verpleegkundige. U krijgt tijdens de ziekenhuisopname iedere avond een injectie met een medicijn om de kans op trombose te verminderen. Eten en drinken Eten en drinken is na de operatie nog niet direct mogelijk. U wordt gevoed via de voedingssonde U mag wel uw mond spoelen met water en tanden poetsen. De chirurg beslist wanneer u slokjes water mag gaan drinken. Dit is meestal na 7 tot 10 dagen. In het begin gaat het slikken soms moeilijk. De logopedist begeleidt u bij het gaan drinken en geeft adviezen om verslikken te voorkomen. Gaat dit goed dan wordt mag u vloeibare voeding proberen en wordt het langzaam uitgebreid totdat u gemalen voeding kunt eten. 9
Het is belangrijk om goed rechtop te zitten als u gaat drinken. Uw nieuwe slokdarm kan niet samentrekken. Het eten zakt daarom trager. Blijf na het eten en drinken nog even rechtop zitten. Uw voedsel zakt dan wat makkelijker. Soms gaat het voedsel juist door de kleine maagrest en de wijdere opening naar de dunne darm. Dit kan een vol gevoel en misselijkheid geven. U moet vaker kleine hoeveelheden gaan eten verspreid over de dag. Vanaf twee uur voordat u gaat slapen kunt u beter niet meer eten. We adviseren u om halfliggend te slapen. Er is dan minder kans op maagzuurklachten. U kunt uitgebreide informatie hierover terug lezen in de folder: Je hebt een buismaag van SPKS. Deze folder krijgt u van de oncologieverpleegkundige. Om te kijken of de aansluiting tussen uw maag en slokdarm goed genezen is, kan het nodig zijn om foto s te maken van de nieuwe slokdarm. Tijdens het maken van de foto s neemt u een slok van contrastvloeistof. Diëtist De diëtist heeft overleg met de afdelingsverpleegkundige over uw gewicht en de hoeveelheid sondevoeding die u nodig heeft. Zodra u mag gaan eten en drinken komt de diëtist bij u langs voor tips en adviezen. Fysiotherapeut Ademhalen kan na de operatie pijnlijk zijn. Om longontsteking door oppervlakkige ademhaling na de operatie te voorkomen, is een goede ademhaling belangrijk. Daarom komt de fysiotherapeut na de operatie bij u langs om instructies te geven voor een goede ademhaling. Ook begeleiden de fysiotherapeut en de verpleegkundige u met uit bed komen en oplopen. 10
Ontslag uit het ziekenhuis Na ongeveer 14 tot 21 dagen mag u meestal naar huis. Na de operatie zult u merken dat u niet helemaal fit bent. Het kan enkele maanden duren voordat uw conditie weer vergelijkbaar is met voor de operatie. De verpleegkundige heeft een gesprek met u en uw familie zodra de ontslagdatum bekend is. Er wordt gezamenlijk bekeken of er iemand is die u thuis kunt ondersteunen de eerste weken. De verpleegkundige kan afhankelijk van u thuissituatie zorg aanvragen bij een thuiszorgorganisatie. Voedingssonde Soms is het nodig dat de voedingssonde langer blijft zitten. U gaat dan met de voedingssonde naar huis. Als u zelf nog niet genoeg kan eten, moet u ook thuis sondevoeding via de voedingssonde krijgen. De verpleegkundige leert u of een familielid hoe voor de voedingssonde verzorgt en hoe u de eventuele de voeding geeft. Als dit niet mogelijk is dan vraagt de verpleegkundige thuiszorg aan voor de verzorging van uw sonde. Voor thuiszorg moet u een inkomensafhankelijke bijdrage leveren. Als u naar huis gaat met de voedingssonde zonder sondevoeding dan wordt deze sonde meestal tijdens de eerste controle bij de chirurg verwijderd, mits er geen problemen zijn met het eten. Als u met sondevoeding naar huis gaat dan blijft de voedingssonde meestal langer zitten. Wanneer de voedingssonde verwijderd wordt, is per patiënt verschillend. Met een voedingssonde mag u gewoon douchen. Controle U blijft poliklinisch onder controle bij de chirurg. U krijgt hiervoor een eerste afspraak mee. Ook heeft u minimaal één keer na ontslag nog een gesprek met de oncologieverpleegkundige op de polikliniek. Zij bespreekt hoe het met lichamelijk en psychisch met u gaat. 11
Er wordt dan gekeken hoe het eten gaat en of er andere problemen zijn. Ook laat de chirurg uw bloed nakijken. Hierbij wordt onder andere gecontroleerd of u voldoende voedingsstoffen krijgt. Soms moet de dosering van uw medicijnen aangepast worden aan uw nieuwe gewicht of op de tragere passage van voedsel en medicijnen via uw slokdarm. Weefselonderzoek De weefsel dat is verwijderd tijdens de operatie wordt onderzocht door de patholoog-anatoom. De uitslag van dit onderzoek is ongeveer 10 dagen na de operatie bekend. De chirurg bespreekt de uitslag met u en uw familie. Ook wordt er met u besproken of er nog nabehandeling nodig is. Leefregels Eten en drinken Vaak valt u de eerste maanden na de operatie af. U moet misschien een ander eetpatroon aanleren. De diëtist begeleidt u om dit nieuwe eetpatroon aan te leren en geeft tips en adviezen. U leert veel van uitproberen. U breidt langzaam uit met de dingen die u wilt eten. Samen met de diëtist wordt er gekeken of u voldoende voedingsstoffen krijgt. Leefregels Om de kans op complicaties te verminderen adviseren wij u: De eerste 4 tot 6 weken niet zwaar te tillen. Dit betekent dat u maximaal 1 kilo mag tillen. Geen zwaar huishoudelijk werk doen zoals ramen zemen, stofzuigen etc. gedurende de eerste 4 tot 6 weken. Daarna mag u geleidelijk weer wat zwaarder huishoudelijk werk gaan doen. Douchen mag. U mag pas weer in bad als de hechtingen verwijderd zijn. Wandelen en fietsen mag op geleide van de pijn. Autorijden mag na overleg met de chirurg. U mag weer gaan werken na overleg met de chirurg. 12
Uw gewicht in de gaten te houden. Neem contact op met de chirurg als u veel afvalt. Eventuele specifieke leefregels worden met u doorgesproken voordat u naar huis gaat. Mogelijke complicaties Om de kans op complicaties te verminderen wordt u voor de operatie onderzocht en worden voorzorgsmaatregelen genomen. De algemene complicaties die na een operatie kunnen optreden zijn longontsteking, longembolie, blaasontsteking, trombose, en nabloedingen. Naast deze algemene complicaties kunnen bij deze operatie de volgende specifieke complicaties optreden: Wondinfectie; dit is een ontsteking van de huid op de plaats van de hechtingen. De symptomen zijn roodheid van de huid of lekken van wondvocht. Bij een wondinfectie worden de hechtingen verwijderd zodat pus uit de wond gespoeld kan worden. U hoeft voor een wondinfectie niet in het ziekenhuis te blijven. Naadlekkage; dit is een lek op de plaats waar de maag en de slokdarm aan elkaar zijn gehecht. Er worden hechtingen uit de wond bij uw hals gehaald. Door het verwijderen van de hechtingen kan het slijm uit de slokdarm via het wondje in uw hals naar buiten komen. Er wordt een doorzichtig zakje op het wondje geplakt om het slijm op te vangen. U mag na het verwijderen van de hechtingen uit de hals alleen nog maar slokjes water drinken. Het water wordt ook opgevangen in het zakje. U heeft langer sondevoeding nodig. Het wondje in uw hals moet vanzelf genezen. Dit kan weken tot maanden duren. Er blijft altijd een litteken zichtbaar. Abces in hals of buik; de radioloog probeert het abces door te prikken zodat de pus eruit kan lopen. 13
Vernauwing van de nieuwe slokdarm; de doorgang door de nieuwe slokdarm kan soms te nauw zijn. Hierdoor kunt u niet meer eten of drinken of het voedsel wil niet zakken. U belt dan de oncologieverpleegkundige of de chirurg. Het kan dan nodig zijn om met een gastroscopie(maagspiegeling) te kijken wat de oorzaak is. Tijdens de gastroscopie wordt geprobeerd de vernauwing op te rekken. Dit moet vaak meerdere keren herhaald worden. Klaplong; bij het verwijderen van de thoraxdrain kan de long weer inklappen. Er moet dan weer een thoraxdrain ingebracht worden.. Als u via de bovenbuik wordt geopereerd is er een klein risico dat de wond niet goed geneest. De hechtingen kunnen de wondranden dan niet meer bij elkaar houden en wond gaat uit zichzelf open. Dit wordt een platzbauch genoemd. De chirurg bekijkt of het nodig is om de wond opnieuw te hechten. Er wordt dan een matje in de wond gehecht. Deze wordt later weer verwijderd of blijft zitten. Soms is dat niet mogelijk en wordt de wond opengelaten. De wond geneest dan uit zichzelf. Dit kan weken tot maanden duren. Er blijft altijd een litteken zichtbaar. Een hese stem doordat een stemband niet goed functioneert. Dit is meestal tijdelijk, soms blijvend. Een arts waarschuwen U neemt contact op: als de wond erg gaat bloeden; als de wond of de huid rond de wond rood, dikker en warmer wordt; als er pus uit de wond komt; als u koorts heeft boven de 38.5 C; als u meer pijn krijgt; als u twijfelt of zich ongerust maakt. bij geen ontlasting (2-3 dagen na ontslag) of bij aanhoudende diarree; 14
bij aanhoudend braken. Tot twee weken na het ontslag belt u naar de onderstaande telefoonnummers. Bent u langer dan twee weken geleden ontslagen? Dan belt u uw huisarts. Van maandag t/m vrijdag tijdens kantooruren belt u met de polikliniek Chirurgie, tel. (078) 652 32 50 Buiten kantooruren belt u met afdeling A2, tel. (078) 652 34 43. Tot slot In deze folder leest u over het algemene verloop van de opname. Het kan zijn dat uw opname anders verloopt dan hier beschreven. Als u nog vragen heeft, dan kunt u op werkdagen tussen 08.00-17.00 uur bellen met de polikliniek Chirurgie. Wij zijn graag bereid uw vragen te beantwoorden. Ook voor het maken of verzetten van een afspraak bij de polikliniek Chirurgie, belt u voor alle locaties naar tel. (078) 652 32 50. Wilt u uw mening geven over deze folder? Dat kan hier: www.asz.nl/foldertest/ 15
16
Albert Schweitzer ziekenhuis oktober 2016 pavo 0333