PICC/MID Perifeer ingebrachte katheter Patiëntenpas 1
Identificatie van de patiënt Geslacht van de patiënt Man Vrouw Naam Voornaam Geboortedatum Adres A A Telefoonnummer Naam van uw ziekenhuis Identificatie van de PICC/Midline In te vullen door de arts Datum plaatsing Datum verwijdering Aangeprikte vene? Linkerarm Rechterarm Lengte van de ingebrachte katheter? Diameter? 3 Fr 5 Fr 4 Fr 6 Fr Om welke reden werd de PICC/Midline geplaatst? Toediening van antibiotica Toediening van parenterale voeding Rehydratatie Bloedafname Toediening van chemotherapie Onbekend Andere: 2
Inhoudstafel Informatie voor de patiënt Perifeer ingebrachte katheter Complicaties Aanbevelingen en leven met een PICC/Midline Verzorging van uw PICC/Midline 6 7 8 9 Informatie voor de thuisverpleegkundige Verzorging van de katheter Veel gestelde vragen 12 14 Opvolging van de katheter Informatie over uw PICC/Midline verzorgingsset Controle van de katheter 18 20 Diversen Uw mening interesseert ons Terugbezorging van dit boekje 24 25 3
Introductie Beste Heer, Mevrouw Tijdens uw verblijf in het ziekenhuis werd bij u een PICC/Midline katheter geplaatst. Dankzij die katheter kunt u uw behandeling thuis voortzetten. Om eventuele complicaties die verband houden met uw katheter te voorkomen, is een nauwgezette verzorging van essentieel belang. Deze patiëntenpas biedt u alle benodigde informatie met betrekking tot uw katheter en bevat ook enkele aanbevelingen om deze zo goed mogelijk te verzorgen. Daarnaast is een deel van dit boekje bestemd voor de thuisverpleegkundige die verantwoordelijk is voor de vervanging van uw verband. Stel dit boekje ook ter beschikking van alle gezondheidsmedewerkers die uw katheter zullen hanteren zodat zij er zo goed mogelijk mee kunnen omgaan. Bedankt voor uw hulp. Het Vygon team Wanneer u zorg draagt voor uw katheter, draagt uw katheter zorg voor u. 4
Informatie voor de patiënt
Perifeer ingebrachte katheter Wat is een PICC? Een PICC (Peripherally Inserted Central Catheter) is een centraal veneuze katheter, gemaakt uit polyurethaan of silicone, die ingebracht wordt in een perifere vene in de arm. Hij wordt onder plaatselijke verdoving ingebracht en opgeschoven tot het katheteruiteinde zich dichtbij het hart bevindt. Wat is een Midline? Een Midline is een veneuze katheter, gemaakt uit polyurethaan, die onder plaatselijke verdoving ingebracht wordt in een perifere vene in de arm. Het uiteinde bevindt zich in de vena axillaris. * Lokalisatie van het katheteruiteinde Waarvoor is een PICC/Midline geschikt? De PICC/Midline behoudt de hoofdvenen van de patiënt. De katheter wordt geplaatst voor het geven van injecties of intraveneuze infusies gedurende de volledige behandelingstermijn. Herhaalde veneuze puncties worden hierdoor vermeden. Een PICC wordt gebruikt voor de toediening van intraveneuze injecties, waaronder: antibiotica, parenterale voeding, intraveneuze chemotherapie, antivirale substanties en transfusies. De katheter is echter ook geschikt voor bloedafnames. Via een Midline kan het volgende toegediend worden: bepaalde antibiotica, bepaalde antivirale substanties, transfusies en pijnstillers. Ook bloedafnames zijn mogelijk met dit type katheter. Hoelang bedraagt de gebruiksduur? Een PICC/Midline blijft tijdens de volledige duur van de behandeling zitten. Eens de behandeling beëindigd is, wordt de PICC/Midline verwijderd door het medisch team. Verwijderen van de katheter Een verpleegkundige of arts zal uw katheter verwijderen. Een lichte druk wordt uitgeoefend op de katheter terwijl de punctieplaats zacht samengedrukt wordt met een kompres. Na het verwijderen, wordt de punctieplaats enkele minuten samengedrukt en wordt een absorberend steriel verband aangebracht. Het verwijderen van de katheter verloopt pijnloos en wordt bij voorkeur uitgevoerd wanneer de patiënt neerligt. 6
Complicaties Er kunnen verschillende complicaties optreden bij een PICC/Midline katheter: Obstructie De katheter kan verstopt raken door een bloedklonter of door de toegediende medicatie. Dit kan worden voorkomen door het hulpmiddel te spoelen nadat er medicatie werd toegediend. Wanneer de PICC/Midline niet gebruikt wordt, moet hij minstens 1 keer per week gespoeld worden tijdens de vervanging van het verband. Het wordt eveneens aangeraden om een Bionector TKO te gebruiken bij de katheter. Dit kleine 'dopje' vermindert de kans op occlusies en infecties van de katheter. Desinfecteer de Bionector TKO voor en na elk gebruik. Infectie Een infectie doet zich voor onder de vorm van koorts en/of rillingen, pijn ter hoogte van de vene, een plaatselijke ontsteking, roodheid of een zwelling van de punctieplaats. Als deze symptomen optreden, dient u meteen uw arts te consulteren die een aangepaste behandeling zal starten of de katheter zal verwijderen. Veneuze trombose Deze complicatie veroorzaakt pijn en/of het opzwellen van de arm. Hiervoor is gewoonlijk een behandeling nodig met antistollingsmiddelen. Flebitis Flebitis is de ontsteking van een vene. Dit kan direct verband houden met de aanwezigheid van de katheter. De oorzaken kunnen mechanisch, chemisch of infectueus zijn. De klinische verschijnselen van flebitis omvatten ontstoken huid, pijn of oedeem (zwelling). Punctieplaats: Waar moet u op letten? Roodheid Bloedingen Pijn Arm: Zwelling Verharding van de wond Pijn Roodheid Andere: Onverklaarbare koorts / rillingen Pijn tijdens de toediening van medicatie Neem contact op met uw arts indien een van deze symptomen optreedt. 7
Aanbevelingen en leven met een PICC/Midline Ga niet autorijden na de plaatsing van een PICC/Midline, maar laat iemand u naar huis brengen. Als de katheter op de correcte manier wordt verzorgd, mag deze geen problemen opleveren. Bij een continue toediening van de behandeling dient u er op te letten dat de katheter niet geknikt is. Verband Laat het verband wekelijks door een verpleegkundige vervangen, of als het vuil of vochtig is of wanneer het verband is losgekomen. De vervanging van het verband moet op een steriele wijze gebeuren. Water Zorg er tijdens het douchen/baden voor dat de katheter droog blijft. Aangeraden wordt om een transparante folie (huishoudfolie) rond de betrokken arm aan te brengen en te controleren of het fixatieverband van de katheter nog droog is na het verwijderen van de transparante folie. Activiteit Vermijd alle activiteiten waardoor de katheter van plaats kan veranderen. Vermijd daarom het optillen van zware voorwerpen, het beoefenen van contactsporten of intense fysieke activiteiten, en het gebruik van scherpe voorwerpen in de buurt van de katheter. Vermijd ook activiteiten die druk op de katheter kunnen zetten of die het verband of de omgeving daarvan nat of vuil maken. Scanner, MRI, reizen met het vliegtuig De katheter is compatibel met een scanner, MRI en de doorgang in luchthavens. Kleding Draag bij voorkeur kleding met ruime mouwen. FR FR Controleer dagelijks: dat uw verband schoon is en goed vast zit dat er zich geen bloed in de katheter bevindt 8
Verzorging van uw PICC/Midline Nazicht Controleer dagelijks de insteekplaats op: Rode plekken of plaatselijke ontstekingen Pijn bij palpatie Lekkage (van bloed of ander vocht) ter hoogte van de insteekplaats Bloedreflux in de katheter FR Vervanging verband / Bionector TKO Wekelijkse procedure (tenzij het verband los of vuil is). Volg twee belangrijke regels: Strikt steriele procedure Klem de katheter af vooraleer u de Bionector TKO vervangt Voor de vervanging van het verband is de verzorgingsset "PICC/Midline" (referentie: 096900781) noodzakelijk. Die set bevat al het benodigde materiaal. Bij elke vervanging van het verband dient u een nieuwe verzorgingsset te gebruiken. Indien u meer informatie wenst over de verzorging van uw katheter (zoals instructiefilmpjes voor de vervanging van uw verband), kunt u onze website raadplegen: www.valuelife.be De PICC/Midline spoelen Voor en na elke injectie, infusie en/of bloedafname en telkens bij het vervangen van het verband wanneer de katheter niet wordt gebruikt, dient u de volgende handelingen uit te voeren: Injecteer een fysiologische zoutoplossing van ongeveer 10 ml (met een spuit groter of gelijk aan 10 ml) in ten minste 3 fases Injecteer 20 ml indien bloed, oplossingen van parenterale voeding of een contrastvloeistof toegediend werd Eindig met een heparine oplossing of NaCl 0,9% volgens de aanbevelingen van uw arts Transparant verband Grip-Lok fixatiepleister Bionector TKO Spoeling PICC/Midline Wanneer moet u het verband vervangen en/of de katheter spoelen 1 dag na de plaatsing indien aanwezig Elke week Bij elke injectie / bloedafname Vuil of nietklevend verband 9
10
Informatie voor de thuisverpleegkundige
Verzorging van de katheter 1 Zet de patiënt in een comfortabele houding en bereid het materiaal voor 2 Doe uw masker, hoofdkapje en niet-steriele handschoenen aan 3 4 Verwijder het transparant verband Verwijder de Grip-Lok door de hub van de katheter los te maken 5 Doe uw niet-steriele handschoenen uit en trek de steriele handschoenen aan 6 Ontsmet het aanprikpunt volgens het ziekenhuisprotocol 7 Plaats de Grip-Lok a b c d Plaats de hub van de katheter in de voorziene ruimte Verwijder de bovenste beschermfolie Sluit het bovenste lipje (velcro) Kleef de Grip-Lok langs beide kanten op de huid 8 Breng het transparant verband aan over de Grip-Lok en de katheter a b 12
9 Vervang de Bionector TKO a b Klem de katheter af Verwijder de Bionector TKO d e f Plaats een nieuwe Bionector TKO Open de klem Ontsmet de Bionector TKO 10 Spoel, na ontsmetting van de Bionector TKO, de katheter m.b.v. de Push-Pause techniek volgens uw protocol. Spoelen van de katheter: "Push-Pause" techniek Voor en na elke injectie of tijdens de vervanging van het verband, dient u de katheter te spoelen met een fysiologische zoutoplossing van ten minste 10 ml. In geval van een transfusie, parenterale voeding of de injectie van een contrastvloeistof spoelt u best met 20 ml. "Push-Pause" techniek Las tijdens het spoelen van de katheter regelmatig een korte pauze in. De turbulentie die veroorzaakt wordt binnenin de katheter zorgt voor een efficiënte spoeling. 13
Veel gestelde vragen A. Is er bloed aanwezig in uw katheter? Na drukveranderingen in het lichaam die veroorzaakt werden door te hoesten, te braken of door een vacuüminjectie die niet snel vervangen of verwijderd werd, kan bloed terugstromen in de katheter. Iedere aanwezigheid van bloed in de katheter verhoogt het risico op occlusie. Wat moet u doen? 1. Controleer of het katheteruiteinde voorzien is van een Bionector TKO. Dat is een klein dopje met een groene ring die de katheter sluit. Het doel van dat dopje is om terugstromend bloed in de katheter te voorkomen in de hierboven genoemde situaties. 2. Neem contact op met uw thuisverpleegkundige om een spoeling van de katheter te plannen. Opmerking: PICC's en Midlines zijn katheters met een kleine diameter. Hierdoor is de kans op verstopping groter. Het is belangrijk om uw thuisverpleegkundige hierop te wijzen. B. U kunt injecteren, maar geen bloed afnemen? Verschillende situaties kunnen ertoe leiden dat u zonder weerstand medicatie kan injecteren in de katheter, maar dat het onmogelijk is om een bloedreflux en/of bloedafname te realiseren: De katheter zit tegen de wand van het bloedvat De ader is ingeklapt tijdens de aspiratie De diameter van de katheter is te klein voor een bloedafname (katheter < 4 Fr) De katheter is gedeeltelijk geblokkeerd: wanneer de katheter meerdere dagen of weken op zijn plaats blijft, kan een biofilm (fibrine omhulsel) gevormd worden rondom het distale uiteinde van de katheter. Deze biofilm werkt zoals een ventiel; het gaat open tijdens de injectie en sluit tijdens de bloedafname waardoor het bloed niet kan terugstromen. De katheter zit niet meer in de vene Wat moet u doen? 1. Aspireren met behulp van een spuit met een volume van minimaal 10 ml. Opmerking: Om het risico op een verstopte katheter te voorkomen werd een Bionector TKO - een klein dopje met een groene ring - op uw katheter geplaatst. Dat dopje werkt als een anti-reflux valve. Hierdoor is reflux onmogelijk. De druk is te klein om de valve van het hulpmiddel continu te openen. Aspiratie met een spuit met een volume van minimaal 10 ml (om mogelijke schade aan de katheter te voorkomen) is noodzakelijk. 2. Aspireer zachtjes om de inklapping van de vene te voorkomen. Indien u een "Vacutainer" systeem (vacuümaspiratie) voor bloedafname gebruikt, verwijder dan het bloedafnamesysteem, spoel voorzichtig met een kleine hoeveelheid zoutoplossing en herhaal de aspiratie met behulp van een spuit van minimum 10 ml. De kracht die uitgeoefend wordt door het aspiratiesysteem kan soms de oorzaak van de inklapping van de vene zijn. 14
3. Probeer te aspireren door volgende handelingen uit te voeren: Vraag aan de patiënt om te gaan liggen en de voeten lichtjes op te heffen Vraag aan de patiënt om te hoesten en diep in te ademen Vraag aan de patiënt om de armen 90 te spreiden Vraag aan de patiënt om zijn hoofd te draaien naar de andere arm (de arm zonder katheter) 4. Herhaal zachtjes de aspiratie-injectie handeling met een spuit van 10 ml 0,9% NaCl 5. Controleer of een bloedreflux bereikt werd de afgelopen dagen. 6. Indien geen enkele handeling die hierboven vermeld is, het probleem van bloedreflux kon oplossen, is het belangrijk om contact op te nemen met uw arts. Dit om eventueel een juiste positionering van de katheter te controleren voor de eerste injectie van de behandeling. C. U kunt niet injecteren en ook geen bloed afnemen? Er zijn meerdere redenen die het injecteren onmogelijk maken: De klem van de katheter is gesloten De katheter is geknikt De katheter is volledig geblokkeerd door een stolsel De katheter is geblokkeerd door de opslag van medicatie, TPN,... (onzorgvuldige spoeling) De katheter is beschadigd Wat moet u doen? 1. Controleer dat de klem van de katheter geopend is. 2. Controleer dat uw katheter niet geknikt/gebogen is of dat een extern element de doorgankelijkheid van de katheter verhindert. 3. Als er een steunverband over uw transparant verband geplaatst wordt, zorg er dan voor dat het niet te strak zit. 4. Controleer of er bloed of medicatie in uw katheter zit. Contacteer uw arts als dat het geval is zodat hij de situatie kan evalueren en/of kan inschatten of het noodzakelijk is om de obstructie van de katheter te verhelpen in het ziekenhuis. D. Kan ik een bloedafname uitvoeren? Een bloedafname wordt toegestaan bij elke katheter met een diameter groter dan of gelijk aan 4 Fr. Bij katheters die kleiner zijn dan 4 Fr wordt een bloedafname afgeraden. Aspireer zachtjes om elk risico op instorting te vermijden aangezien dit de terugstroom van bloed verhindert. E. Is er een lek bij de punctieplaats zichtbaar? In de 24 uur na het inbrengen van de katheter kan een kleine bloeding zichtbaar zijn aan de punctieplaats. Daarom wordt een kompres op de punctieplaats geplaatst. Dat kompres moet veranderd worden tijdens de vervanging van het eerste verband de dag na de plaatsing. 24 uur na de plaatsing dient u aandacht te besteden aan elke bloeding, etterige afscheiding of doorzichtige afscheiding aan de punctieplaats. Wat moet u doen? 1. Wordt er momenteel iets toegediend? Indien ja, stop dan de infusie. 2. Neem contact op met uw arts om de situatie te evalueren en de nodige acties te bepalen. 15
F. Hoelang kan mijn katheter op zijn plaats blijven? Het doel is dat uw katheter op zijn plaats blijft gedurende de hele behandelingstermijn, dit om herhaalde veneuze puncties te voorkomen. De "Lifecath PICC" zal maximaal een jaar in uw lichaam blijven. Wat de Midlines betreft zijn er twee soorten katheters binnen het gamma van Vygon: de "Lifecath Midline" katheters en de "Leaderflex" katheters. Een "Lifecath Midline" kan gedurende een jaar blijven zitten. De "Leaderflex" katheters kunnen maximaal een maand blijven zitten. Dat verschil is te wijten aan de verschillende materialen waaruit de katheters gemaakt zijn. G. Mijn verband is vochtig en/of losgeraakt? a. Het verband is vochtig en/of losgeraakt na een bad of douche Wat moet u doen? 1. Maak het verband zelf niet los of vervang hem zelf niet. Als u het verband losmaakt, is het mogelijk dat de katheter verplaatst wordt of scheurt. Bovendien moet het verband onder strikt steriele omstandigheden worden vervangen om het risico op infecties te vermijden. 2. Neem contact op met uw thuisverpleegkundige om een vervanging van het verband te plannen. b. Het verband is vochtig/nat zonder aanwijsbare reden Wat moet u doen? 1. Wordt er momenteel iets toegediend? Indien ja, stop dan de infusie. 2. Neem contact op met uw arts om de situatie te evalueren en de nodige acties te bepalen. H. De katheter is losgekomen tijdens de verandering van het verband? Om elke verplaatsing van de katheter te voorkomen, is het belangrijk dat de patiënt comfortabel zit tijdens de vervanging van het verband (al liggend of met de arm in een houding van 90 ). Wat moet u doen? 1. Breng de katheter niet opnieuw in. 2. Fixeer de katheter met behulp van de Grip-Lok. 3. Breng, indien nodig, een Stéristrip aan op de katheter (Een Stéristrip is aanwezig in de PICC/Midline verzorgingsset). 4. Bel de arts om de situatie te evalueren en de nodige acties te bepalen. 16
Opvolging van de katheter
Informatie over uw PICC/Midline verzorgingsset In geval van problemen met uw katheter is het belangrijk om de verzorggeschiedenis van uw katheter te kunnen traceren. Daarom vragen wij u om hieronder het etiket van de verpakking van uw set te kleven. Vervanging van het verband FR Datum: 15/02/2016 Handtekening: Vervanging van het verband Datum: etiket van de set Handtekening: Vervanging van het verband Datum: etiket van de set Handtekening: Vervanging van het verband Datum: etiket van de set Handtekening: Vervanging van het verband Datum: etiket van de set Handtekening: Vervanging van het verband Datum: etiket van de set Handtekening: 18
Vervanging van het verband Datum: etiket van de set Handtekening: Vervanging van het verband Datum: etiket van de set Handtekening: Vervanging van het verband Datum: etiket van de set Handtekening: Vervanging van het verband Datum: etiket van de set Handtekening: Vervanging van het verband Datum: etiket van de set Handtekening: Vervanging van het verband Datum: etiket van de set Handtekening: Vervanging van het verband Datum: etiket van de set Handtekening: 19
Controle van de katheter Datum Roodheid (J/N) Pijn (J/N) Zwelling (J/N) Ettervorming (J/N) Gemakkelijke injectie (J/N) Reflux (J/N) Tijdens de vervanging van het verband Voor de toediening van de behandeling Na de toediening van de behandeling Na bloedafname Toegediend volume Punctieplaats Doorgankelijkheid van de katheter Spoeling van de katheter (kruis aan indien nodig) Datum Roodheid (J/N) Pijn (J/N) Zwelling (J/N) Ettervorming (J/N) Gemakkelijke injectie (J/N) Reflux (J/N) Tijdens de vervanging van het verband Voor de toediening van de behandeling Na de toediening van de behandeling Na bloedafname Toegediend volume Punctieplaats Doorgankelijkheid van de katheter Spoeling van de katheter (kruis aan indien nodig) 20
Datum Roodheid (J/N) Pijn (J/N) Zwelling (J/N) Ettervorming (J/N) Gemakkelijke injectie (J/N) Reflux (J/N) Tijdens de vervanging van het verband Voor de toediening van de behandeling Na de toediening van de behandeling Na bloedafname Toegediend volume Punctieplaats Doorgankelijkheid van de katheter Spoeling van de katheter (kruis aan indien nodig) Datum Roodheid (J/N) Pijn (J/N) Zwelling (J/N) Ettervorming (J/N) Gemakkelijke injectie (J/N) Reflux (J/N) Tijdens de vervanging van het verband Voor de toediening van de behandeling Na de toediening van de behandeling Na bloedafname Toegediend volume Punctieplaats Doorgankelijkheid van de katheter Spoeling van de katheter (kruis aan indien nodig) 21
Datum Roodheid (J/N) Pijn (J/N) Zwelling (J/N) Ettervorming (J/N) Gemakkelijke injectie (J/N) Reflux (J/N) Tijdens de vervanging van het verband Voor de toediening van de behandeling Na de toediening van de behandeling Na bloedafname Toegediend volume Punctieplaats Doorgankelijkheid van de katheter Spoeling van de katheter (kruis aan indien nodig) Datum Roodheid (J/N) Pijn (J/N) Zwelling (J/N) Ettervorming (J/N) Gemakkelijke injectie (J/N) Reflux (J/N) Tijdens de vervanging van het verband Voor de toediening van de behandeling Na de toediening van de behandeling Na bloedafname Toegediend volume Punctieplaats Doorgankelijkheid van de katheter Spoeling van de katheter (kruis aan indien nodig) 22
Diversen
Uw mening interesseert ons Hoelang hebt u deze PICC/Midline katheter al? Bent u met uw PICC/Midline katheter naar huis gegaan? Ja Neen Indien ja: wie heeft de verzorging van het verband uitgevoerd? Hebt u al eerder een PICC/Midline katheter gehad? Ja Neen Uw mening Hebt u, ondanks uw katheter, uw dagdagelijkse leven kunnen voortzetten? Heeft de katheter u gehinderd bij het uitvoeren van bepaalde activiteiten? Hebt u last gehad van complicaties? Was de verzorging van de katheter eenvoudig? Mocht het in de toekomst noodzakelijk zijn, zou u opnieuw voor dit type katheter kiezen? Ja Neen Was het gemakkelijk om het materiaal voor de vervanging van het verband te verkrijgen? Hebt u veel steun gehad aan de I-VyCoach? Ja Neen Niet van toepassing Opmerkingen 24
Terugbezorging van dit boekje Beste Heer, Mevrouw, Mogen wij u vragen om, na het verwijderen van uw PICC/Midline, dit boekje terug te sturen naar het onderstaande adres. U kunt daarvoor de voorgefrankeerde enveloppe gebruiken. Nadat wij uw boekje ontvangen hebben, zal uw I-VyCoach afgesloten worden (indien van toepassing). FR Om u te bedanken voor uw medewerking, ontvangt u van ons een geschenkje. Bedankt voor uw hulp. Het Vygon team VYGON Nederland B.V. Kerkhofstraat 21 5554 HG VALKENSWAARD Tel: +31 (0)40/208 93 80 Stuur dit boekje terug en ontvang een geschenk 25
26 Notities
FR 27
Meer informatie: infonl@vygon.com 28 Vygon Nederland B.V. Kerkhofstraat 21 5554 HG VALKENSWAARD Tel: +31 (0)40/208 93 80 www.vygon.nl @vygonbenelux VY15151