Rondom uw zwangerschap en bevalling in het UMCG

Rondom uw zwangerschap en bevalling in het UMCG Inhoud Inleiding 1 Waarom zwangerschapscontroles? 2 De controles op de polikliniek 2 Wie werken er op de polikliniek? 2 Waarom u niet altijd dezelfde arts of verloskundige krijgt 3 Wat gebeurt er tijdens de controles? 3 Wanneer zelf bellen? 3 Voorlichting tijdens de zwangerschap 4 Spreekuur 4 Informatie en rondleiding 4 De bevalling 4 Wanneer begint het? 4 Wat moet u meenemen bij opname? 5 Wat is de gang van zaken bij de bevalling? 5 Opname in het ziekenhuis 5 Wanneer en waar wordt u opgenomen? 5 Wanneer kunt u de arts of verpleegkundige spreken? 5 Wanneer zijn de bezoekuren? 6 Verdere informatie 6 Als uw baby op de kinderafdeling ligt 6 Controles en bevalling in het UMCG: kosten en verzekering 6 Zorgverzekeraar moeder 6 Zorgverzekeraar baby 6 (Poli)klinische controles en bevalling zonder medische indicatie 6 (Poli)klinische controles en bevalling met medische indicatie 6 Overige informatie 7 Kinderziekte 7 Wat is thuis voor de baby nodig? 7 Medisch maatschappelijk werk 7 Geboorteaangifte 7 Zwangerschaps- en bevallingsverlof 7 Is zwangerschap reden voor ontslag 7 Verlof 8 Aantekeningen 8 www.umcg.nl 1

Inleiding U heeft een afspraak voor een zwangerschapscontrole op de polikliniek Obstetrie (= Verloskunde) van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). In deze brochure staat informatie die tijdens de verschillende fasen van uw zwangerschap van belang kan zijn. Tijdens de controles bij uw arts/verloskundige en in de gesprekken met de (polikliniek)verpleegkundige zult u regelmatig informatie ontvangen. Tegelijkertijd met deze brochure ontvangt u de brochure Zwanger! In die brochure kunt u naast de informatie over algemene aspecten van de zwangerschap zoals voeding, roken en medicijngebruik, informatie over verschillende (bloed) onderzoeken lezen. Wanneer u vragen heeft, stel ze dan gerust. De telefoonnummers vindt u voorin deze brochure. Waarom zwangerschapscontrole? Een zwangerschap duurt gemiddeld 40 weken, gerekend vanaf de eerste dag van de laatste menstruatie. Gedurende die periode ontwikkelt de baby zich als alles goed gaat tot een gezond kind. Die ontwikkeling is een buitengewoon ingewikkeld proces. Hiervoor zijn allerlei aanpassingen van het moederlichaam nodig. Al deze ontwikkelingen, bij de baby en bij de moeder, zijn precies op elkaar afgestemd. In verreweg de meeste gevallen verlopen ze vlekkeloos maar het is duidelijk dat in zo n ingewikkeld proces gemakkelijk kleine, en een enkele keer zelfs grote storingen kunnen optreden. Om deze tijdig op het spoor te komen en te kunnen behandelen, is de prenatale zorg (de zorg vóór de geboorte) ingesteld. De kans op het optreden van problemen in de zwangerschap is gelukkig klein. Het is echter niet te voorspellen bij wie wél stoornissen zullen optreden en bij wie niet. Het is daarom goed alle zwangeren regelmatig te controleren, zodat eventuele stoornissen tijdig kunnen worden ontdekt. De controles op de polikliniek Bij een normale (ongecompliceerde) zwangerschap komt u zes à zeven keer op de polikliniek bij de arts/verloskundige en een paar keer bij de verpleegkundige. Deze controles zijn in de volgende zwangerschapsweken: 1e controle rond de 14 weken 2e controle rond 15-20 weken 3e controle rond 26-27 weken 4e controle rond 29-30 weken 5e controle rond 33-34 weken 6e controle rond 36-37 weken 7e controle rond 39-40 weken Na 40 weken gaan de afspraken gewoon door, net zo lang totdat u bent bevallen. Als het nodig is worden er tussentijdse afspraken gemaakt. Wie werken er op de polikliniek? Bij de controles op de polikliniek komt u in contact met de volgende medewerkers: - de medewerker medische registratie zit achter de balie, daar meldt u zich en kunt u een afspraak maken voor het volgende bezoek. - de verpleegkundige informeert u over verschillende aspecten van uw zwangerschap zoals de kraamzorg en voeding. U kunt met uw vragen bijna dagelijks terecht tijdens het verpleegkundig spreekuur, de tijden staan vermeld voorin deze brochure. www.umcg.nl 2

- de doktersassistent werkt op het laboratorium en verzorgt de bloedafname. - de biometrist verricht de echoscopie. - de arts of de verloskundige verrichten de zwangerschaps controle. - de co-assistent, een aankomend arts in het laatste deel van de opleiding, verricht samen met de arts of verloskundige de controles. - de medisch maatschappelijk werker kan u helpen bij problemen thuis of op het werk rond zwangerschap en bevalling. Voor meer informatie over het Medisch maatschappelijk werk zie blz. 16. Waarom u niet altijd dezelfde arts of verloskundige krijgt Wij doen ons best ervoor te zorgen dat u steeds met dezelfde arts te maken heeft. Helaas is dat niet altijd mogelijk. De artsen die u onderzoeken en behandelen zijn volledig bevoegde artsen, die zich specialiseren tot vrouwenarts. Zij werken onder toezicht van een ervaren specialist, die u soms ook zult ontmoeten. Voor hun opleiding moeten de artsen ook op andere afdelingen werken. Wanneer zo n wisseling van afdeling plaatsvindt in de periode dat u hier onder controle bent, zult u met een andere arts te maken krijgen. Het spreekt vanzelf dat deze arts via het dossier op de hoogte is van uw situatie. Ook verloskundigen nemen deel aan controles en bevallingen. Zij werken onregelmatig, dus ook s nachts. Als het nodig is overleggen ze met een specialist. Wat gebeurt er tijdens de controles? De eerste zwangerschapscontrole is het meest uitgebreid. Wilt u met een volle blaas komen? Dit is nodig voor het maken van de echoscopie. Wilt u bovendien meenemen: - een geldig identiteitsbewijs - uw UMCG-pasje (als u dat al heeft, anders wordt er een gemaakt bij uw eerste controle) - de verwijsbrief van uw huisarts of verloskundige - het vragenformulier dat u heeft ontvangen; wilt u dit invullen en meenemen? Op de afgesproken datum en tijd kunt u zich melden bij de balie. Na inschrijving wordt er eerst een echoscopie gemaakt. Dit is een onderzoek met geluidsgolven en is niet schadelijk voor de zwangerschap. Hiermee kan onder andere de duur van de zwangerschap worden bepaald. Daarna gaat u naar de verpleegkundige. Hier wordt u gewogen, wordt uw bloeddruk gemeten en volgt er een informatief gesprek. De vragenlijst, die u thuis al heeft ingevuld, wordt met de arts/verloskundige doorgesproken. Als laatste gaat u naar het laboratorium voor een bloedonderzoek. Hierna maakt u een vervolgafspraak aan de balie en kunt u weer naar huis. Het eerste bezoek duurt ongeveer één à twee uur. De latere controles duren meestal korter. Het onderzoek is dan beperkt tot bloeddrukmeting en onderzoek van de buik. Wanneer u 20 weken zwanger bent, heeft u een geplande afspraak bij de verpleegkundige op de polikliniek. Bij de volgende afspraken is in principe alleen de arts of verloskundige aanwezig. Aan hem of haar kunt u alle medische vragen stellen. Wanneer zelf bellen? De controles vinden plaats op afspraak. Wanneer er zich problemen voordoen tussen twee controles in moet u zelf contact opnemen. U kunt altijd rechtstreeks de afdeling bellen voor zaken die met de zwangerschap te maken hebben. Het telefoonnummer vindt u voorin deze brochure en bij uw afsprakenkaart. U moet direct de afdeling bellen bij: - bloedverlies uit de schede (= vagina). Tenzij het werkelijk maar om een paar druppels gaat. - buikpijn. Als er regelmatig pijnaanvallen komen, zeker wanneer de buik dan bovendien hard wordt. Dat geldt ook voor alle andere heftige buikpijn die u tevoren niet had. www.umcg.nl 3

- aflopen van vocht. Dit zou vruchtwater kunnen zijn. - minder leven voelen. Wanneer u in de tweede helft van de zwangerschap gedurende een dag uw kind niet meer voelt bewegen of veel minder leven voelt dan voorheen, neem dan contact op met de afdeling en wacht hiermee niet tot de volgende controle. - iedere andere klacht die u niet vertrouwt, zoals koorts, ernstige hoofdpijn die u tevoren niet had, sterretjes voor de ogen, plotseling dikker worden van de enkels. Aarzel niet, maar bel meteen. De afdeling is 24 uur per dag bereikbaar. Voorlichting tijdens de zwangerschap Hoe komt u meer te weten over zwangerschap en bevalling? Spreekuur Tijdens de eerste zwangerschapscontrole en de controle rond week 20 heeft u een gesprek met de verpleegkundige op de polikliniek. U krijgt dan onder andere informatie over niet-medische zaken zoals: - kraamhulp thuis en hoe deze aan te vragen - borstvoeding of kunstvoeding - babyuitzet - boeken over zwangerschap en bevalling - patiëntenverenigingen en instanties. Als u naast deze gesprekken behoefte heeft aan meer informatie dan kunt u gebruik maken van het (telefonisch) spreekuur. Dit wordt gehouden iedere maandag t/m donderdagochtend van 11.00 tot 12.00 uur en op maandagmiddag van 14.00 tot 15.00 uur. Het telefoonnummer is (050) 361 18 36. Borstvoeding of kunstvoeding? Het is goed al tijdens de zwangerschap na te denken over welke voeding u straks aan uw kind wilt gaan geven: borstvoeding of kunstvoeding. Na een zwangerschap kan het geven van borstvoeding een natuurlijke overgang zijn. Er zijn maar zelden medische redenen om voor het één of het ander te kiezen. Omdat een baby het beste groeit van moedermelk en het daarnaast uw kind beschermt tegen allerlei ziekten zijn de medewerkers van de afdeling voorstanders van borstvoeding. U moet uiteindelijk zelf beslissen wat voor uw kind goed is en wat u het prettigst lijkt. Uw arts, verloskundige en verpleegkundige kunnen u hierover informeren en helpen een weloverwogen keuze te maken. Bovendien is er veel over dit onderwerp te lezen, bijvoorbeeld op de website www.borstvoeding.nl. Informatie en rondleiding Tweemaal in de maand wordt er van 20.00 tot 22.00 uur een bijeenkomst georganiseerd op de afdeling voor u en uw partner. Deze avond begint met praktische informatie over een normale bevalling. Daarna loopt u met een groepje de route naar de verloskamers (waar de bevalling plaatsvindt), de kraamafdeling en vervolgens naar de parkeergarage. Op deze manier kunt u de omgeving alvast verkennen. U moet zich voor deze avond opgeven bij de verpleegkundige op de polikliniek. De bevalling Wanneer begint het? Het begin van de bevalling is niet bij iedereen hetzelfde. Bij de meeste vrouwen kondigt de bevalling zich aan doordat: - de buik om de 5 à 10 minuten hard wordt en er uit de schede wat slijmerig bloed verschijnt. - er vocht afloopt uit de schede. www.umcg.nl 4

Wanneer één of meer van dergelijke dingen gebeuren wordt geadviseerd de verpleegkundige van de verloskamers te bellen. Het telefoonnummer is (050) 361 30 82. Wat moet u meenemen bij opname? - uw UMCG-pasje - shirt om in te bevallen - sokken - nachtkleding - ochtendjas - sloffen - toiletspullen - een stevig zittende bh of voedingsbh - gewone kleding - babykleertjes - babyzitje (maxicosi) en een dekentje voor de terugreis naar huis. Wat is de gang van zaken bij de bevalling? De arts of verloskundige onderzoekt eerst hoe het met uw kind is gesteld en kijkt hoever de bevalling al is gevorderd. Meestal kan het natuurlijk verloop van de bevalling worden afgewacht. Degenen die u begeleiden, steunen u zoveel mogelijk bij het opvangen van de weeën. U kunt zelf de houding kiezen die u het prettigst vindt: lopen, zitten of liggen. Daarnaast kunt u ervoor kiezen ter ontspanning een bad of douche te nemen. Ook wanneer het kind echt geboren gaat worden, het persen of de zogenaamde uitdrijving, kunt u zelf de beste houding kiezen, bijvoorbeeld liggend of op de baarkruk. Wanneer er medische redenen zijn voor speciale maatregelen of adviezen dan zal dit natuurlijk aan u worden uitgelegd. Uw partner kan bij de bevalling steeds aanwezig zijn. (Wilt u graag dat nog iemand anders aanwezig is dan kunt u dit het beste van tevoren met de verpleegkundige bespreken.) Vanuit het ziekenhuis zijn in principe drie mensen bij de bevalling aanwezig: de co-assistent, de arts of verloskundige en een verpleegkundige. Zij ondersteunen u daar waar dat nodig is en zorgen voor de eerste opvang van uw baby. Het maken van video-opnames tijdens de bevalling of keizersnede is niet toegestaan, omdat dit een belemmering kan vormen voor goede zorgverlening. Opname in het ziekenhuis Wanneer en waar wordt u opgenomen? Het kan gebeuren dat u al tijdens de zwangerschap moet worden opgenomen. U komt dan op L3 of K3 te liggen. Wanneer de zwangerschap ongestoord verloopt wordt u pas opgenomen als de bevalling echt begint. U komt dan op de verloskamerafdeling (L3). Na de bevalling gaat u afhankelijk van uw situatie en tijdstip van de bevalling naar de kraamafdeling of naar huis. Wanneer kunt u de arts of verpleegkundige spreken? Als u bent opgenomen komen uw behandelend arts of verloskundige en de verpleegkundige dagelijks bij u langs. Dit is het beste moment om vragen te stellen. Wanneer u iets langer of vertrouwelijker, eventueel samen met uw partner, een gesprek met arts of verpleegkundige wilt dan kan dat het beste even apart worden afgesproken. www.umcg.nl 5

Wanneer zijn de bezoekuren? Voor echtgenoot/partner en kinderen is er bezoekuur van 9.00 tot 21.00 uur. Voor familie en vrienden is er bezoekuur van 15.00 tot 20.00 uur. Wij vragen hen rekening te houden met uw eet- en rusttijden van 12.00 tot 14.00 uur en van 17.00 tot 18.00 uur. Verdere informatie Verdere informatie over uw verblijf in het ziekenhuis vindt u in de brochure Uw verblijf in het ziekenhuis, die voor of tijdens uw opname wordt uitgereikt. Als uw baby op de kinderafdeling ligt Het komt wel eens voor dat een kind na de bevalling opgenomen moet worden op de kinderafdeling. Het is natuurlijk een teleurstelling voor u wanneer uw kind niet bij u kan blijven en de directe zorg voor uw kind tijdelijk door verpleegkundigen en artsen moet worden overgenomen. Alles blijft er op gericht om moeder en kind zo vaak en zoveel mogelijk met elkaar in contact te brengen. U kunt altijd telefonisch contact opnemen met de kinderafdeling om te horen hoe het met uw kind gaat. Als u naar de kinderafdeling toe wilt om uw kind te bezoeken, moet u dat even overleggen met uw verpleegkundige. De verpleegkundige coördineert het vervoer daar naar toe, omdat u als kraamvrouw vaak nog niet in staat bent daar zelfstandig heen te gaan. Natuurlijk stellen wij de hulp van partner of familie hierbij op prijs. Controles en bevalling in het UMCG: kosten en verzekering Zorgverzekeraar moeder Uw zorgverzekeraar zal meestal een deel van de kosten voor de controles en de bevalling in het UM- CG vergoeden. De hoogte van de vergoeding is echter afhankelijk van uw polisvoorwaarden. Wij adviseren u hierover contact op te nemen met uw zorgverzekeraar. Zorgverzekeraar baby Voor een goede declaratie van de opname van uw baby dient het UMCG over de juiste verzekeringsgegevens te beschikken. Na de geboorte moet u uw baby zo spoedig mogelijk aanmelden bij een zorgverzekeraar. Deze verzekeringsgegevens dient u binnen vier weken na de geboortedatum door te geven aan de Patiëntenadministratie van het UMCG. (Poli)klinische controles en bevalling zonder medische indicatie Wanneer u kiest voor poliklinische controles en bevalling onder leiding van het UMCG zonder dat daar een medische reden voor is, ontvangt u van het UMCG een nota conform de landelijk voorgeschreven tarieven. Als u daarna op de kraamafdeling blijft zonder dat daar een medische reden voor is wordt aan u en uw kind het zogenaamde Gezonde Moeder/Gezonde Zuigeling tarief in rekening gebracht. (Poli)klinische controles en bevalling met medische indicatie Wanneer er redenen zijn voor uw gezondheid of die van uw kind om in het ziekenhuis te bevallen, is er sprake van een medische indicatie. Blijft u 24 uur of korter in het ziekenhuis dan spreken we van een poliklinische bevalling met medische indicatie. Als u ziekenfondsverzekerd bent wordt de nota naar uw zorgverzekeraar gestuurd, als u particulier verzekerd bent dan ontvangt u de nota meestal thuis. Blijft u langer dan 24 uur in het ziekenhuis dan spreken we van een klinische bevalling met medische indicatie. De kosten van uw opnameperiode en bevalling worden bij uw zorgverzekeraar in rekening gebracht. Voor meer informatie kunt u bellen met de Patiëntenadministratie, www.umcg.nl 6

het telefoonnummer is (050) 361 22 02. Overige informatie Kinderziekte Wanneer u een kinderziekte krijgt, zoals rode hond, kan dat gevolgen hebben voor uw kind. Vermijd zo mogelijk contact met kinderen die een ziekte doormaken die u nog niet heeft gehad en waartegen u misschien niet bent ingeënt. Mocht dit toch gebeuren overleg dan even met uw arts of dat kwaad kan en wacht daarmee niet tot de volgende controle. Wat is thuis voor de baby nodig? Het beste is om twee maanden voor de vermoedelijke datum van de bevalling alle benodigdheden in huis te hebben. De benodigd heden staan in de advieslijst van de kraamzorgorganisatie waarbij u zich heeft ingeschreven. Medisch maatschappelijk werk Soms is het wenselijk om tijdens uw zwangerschap hulp in te schakelen van het Medisch maatschappelijk werk. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer u: - met een onverwachte zwangerschap wordt geconfronteerd en er niet blij mee bent. - overweegt afstand te doen van uw kind. - er alleen voorstaat en niet goed weet hoe u allerlei zaken moet regelen. - merkt dat er spanningen in uw relatie zijn. - graag hulp wilt bij het regelen van gezinsverzorging of kinderopvang, bijvoorbeeld in het geval van een opname. - over uw zorgen rondom de zwangerschap of de bevalling wilt praten met iemand die niet direct bij de medische behandeling is betrokken. - problemen met huisvesting heeft. U kunt samen met de maatschappelijk werker overleggen wat u het beste kunt doen. - financiële problemen heeft. U kunt zowel poliklinisch als tijdens een opname een beroep doen op het Medisch maatschappelijk werk. U kunt zelf contact opnemen; het telefoonnummer is (050) 361 56 78. U kunt ook vragen of de arts, verloskundige of verpleegkundige een afspraak voor u regelt. Geboorteaangifte De geboorte van uw kind moet wettelijk binnen drie dagen worden aangegeven op het Stadhuis van de Gemeente Groningen. Dit kan op werkdagen tussen 9.00 en 16.00 uur, op donderdag ook van 18.00 tot 20.00 uur. De aangifte moet worden gedaan door iemand die bij de bevalling aanwezig is geweest, in de meeste gevallen de partner. Deze persoon moet een identiteitsbewijs en erkenningsakte (trouwboekje) overhandigen. Zwangerschaps- en bevallingsverlof Is zwangerschap een reden voor ontslag? Als u werkt en zwanger wordt, kan dit nooit een reden voor ontslag zijn. Accepteer het ontslag dus niet. Bij moeilijkheden hierover kunt u contact opnemen met de afdeling Ontslagzaken van het Arbeidsbureau Groningen, telefoon (050) 368 76 04. U kunt natuurlijk ook terecht bij uw vakbond. Voelt u zich niet in staat om te werken dan moet u naar uw huisarts gaan. Zwangerschap op zichzelf is geen reden om niet te (hoeven) werken. www.umcg.nl 7

Verlof Iedere werkende vrouw heeft recht op 16 weken zwangerschaps- en bevallingsverlof. In deze periode wordt uw loon door de Ziektewet doorbetaald, ook als u vrijwillig verzekerd bent. Het zwangerschapsverlof gaat in vier tot zes weken voor de uitgerekende bevallingsdatum; u bepaalt in principe zelf wanneer u precies stopt met werken, maar op z n laatst vier weken voor die datum. In dat geval heeft u na de bevalling nog 12 weken verlof. Wanneer u zes weken voor de bevalling bent gestopt met werken heeft u nog tien weken verlof. Wordt de baby wat vroeger geboren dan verwacht dan mag u na de bevalling wat langer thuis blijven (tot u in totaal 16 weken verlof heeft gehad). Komt de baby te laat dan heeft u toch recht op tien weken bevallingsverlof; de dagen of weken over tijd betaalt de Ziektewet bij. U dient uw verlof tijdig te melden aan uw werkgever. De borstvoedende werknemer heeft het recht een kwart van de werktijd per dag aan borstvoeding te besteden gedurende de eerste negen levensmaanden van het kind. Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u terecht bij het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, telefoonnummer 0800 9051 (gratis) en site www.minszw.nl. Ook het UWV (Uitvoering Werknemers Verzekering) kan u hierover informeren, het telefoonnummer is (050) 574 17 41 of op de site www.uwv.nl. Aantekeningen www.umcg.nl 8