JAARSTATISTIEKEN MET BETREKKING TOT DE BEOEFENAARS VAN GEZONDHEIDSZORGBEROEPEN

JAARSTATISTIEKEN MET BETREKKING TOT DE BEOEFENAARS VAN GEZONDHEIDSZORGBEROEPEN IN BELGIË Aantal beoefenaars met het recht om het beroep uit te oefenen op 31/12/2016 en instroom 2016 Publicatie van de Cel Planning van het Aanbod van de Gezondheidszorgberoepen 79 1011101010111010101111101011101010 3 1111101011101010 1011101010111010101111101011101010 7 2005 12 20*02=0 40-3=10+454126566-5256415/*7512335/*231645+2265421214654645 4+112006 28 010101111101011101101011111000010 2002 2003 2004 010101111101011101010 20/12/1985 40-3=10+454126566-5256415/*751233 40-3=10+454126566-5256415/*7512335/*231645+2265421214654645 09/09 40-3=4545454126566-5228415/*751233.10.1992 201*012=0.03.1969 40-3=10+454126566-5256415/*751233 =10+454126566-5256415/*7512335/*231645+2265421214654645 40-3=10 8 24 40-3=4545454126566-5228415/*751233.18.1992 9+17 1011101010111010101111101011101010 2016

JAARSTATISTIEKEN MET BETREKKING TOT DE BEOEFENAARS VAN GEZONDHEIDSZORGBEROEPEN IN BELGIË Aantal beoefenaars met het recht om het beroep uit te oefenen op 31/12/2016 en instroom 2016 COLOFON Werkgroep Statan : Antoon De Geest, Anne Delvaux, Christelle Durand, Peter Jouck, Miguel Lardennois, Pieter-Jan Miermans, Hélèni Mimilidis, Joëlle Pieters, Aurélia Somer, Pascale Steinberg, Veerle Vivet. Projectverantwoordelijke : Aurélia Somer Directeur-generaal : Pedro Facon Verantwoordelijke uitgever: Tom Auwers, Victor Hortaplein 40, bus 10-1060 Brussel Contactgegevens : Directoraat-generaal Gezondheidszorg Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Victor Hortaplein 40, bus 10 1060 Brussel T. +32 (0)2 524 97 28 F. +32 (0)2 524 97 98 plan.team@health.belgium.be http://www.health.belgium.be/nl/gezondheid Elke gedeeltelijke reproductie van dit document is toegelaten mits de bron wordt vermeld. Dit document is beschikbaar op de website van de Federale Overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. Wettelijk depot: D/2017/2196/18 Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen

INHOUDSTAFEL ALGEMENE INLEIDING... 1 DEEL I : BEROEPSBEOEFENAARS VAN GEZONDHEIDSBEROEPEN IN BELGIË... 3 INLEIDING : GLOBAAL AANTAL BEOEFENAARS VAN GEZONDHEIDSBEROEPEN IN BELGIË... 3 HOOFDSTUK 1 : ARTSEN... 4 1.1. INLEIDING... 4 1.2. HUISARTSEN... 6 1.2.1. Huisartsen op 31/12/2016... 7 1.2.2. Huisartsen in opleiding op 31/12/2016... 9 1.3. ARTSEN-SPECIALISTEN... 10 1.3.1. Artsen-specialisten op 31/12/2016... 11 1.3.2. Artsen-specialisten in opleiding op 31/12/2016... 14 1.3.3. Artsen-specialisten met bijzondere bekwaamheid op 31/12/2016... 16 1.3.4. Artsen-specialisten in opleiding voor een bijzondere bekwaamheid op 31/12/2016... 17 1.4. HUISARTSEN + SPECIALISTEN + ARTSEN ZONDER BEROEPSTITEL... 19 1.4.1. Huisartsen en specialisten erkend op 31/12/2016... 19 1.4.2. Huisartsen en specialisten in opleiding op 31/12/2016... 21 HOOFDSTUK 2 : TANDARTSEN... 23 2.1. INLEIDING... 23 2.2. ALGEMENE TANDARTSEN... 25 2.2.1. Algemene tandartsen op 31/12/2016... 25 2.2.2. Aantal algemene tandartsen in opleiding in België op 31/12/2016... 27 2.3. TANDARTSEN GESPECIALISEERD IN DE ORTHODONTIE... 29 2.3.1. Tandartsen gespecialiseerd in de orthodontie op 31/12/2016... 29 2.3.2. Aantal tandartsen gespecialiseerd in de orthodontie in opleiding op 31/12/2016... 31 2.4. TANDARTSEN GESPECIALISEERD IN DE PARODONTOLOGIE... 33 2.4.1. Tandartsen-specialisten in de parodontologie op 31/12/2016... 33 2.4.2. Aantal tandartsen gespecialiseerd in de parodontologie in opleiding op 31/12/2016... 35 2.5. TOTAAL AANTAL TANDARTSEN... 37 2.5.1. Totaal aantal tandartsen op 31/12/2016... 37 2.5.2. Aantal kandidaat-tandartsen (ongeacht de specialiteit) op 31/12/2016... 39 HOOFDSTUK 3 : KINESITHERAPEUTEN... 41 3.1. INLEIDING... 41 3.2. KINESITHERAPEUTEN op 31/12/2016... 42 HOOFDSTUK 4 : VERPLEEGKUNDIGEN... 45 4.1. INLEIDING... 45 4.2. GEREGISTREERDE VERPLEEGKUNDIGEN OP 31/12/2016... 47 HOOFDSTUK 5 : VROEDVROUWEN... 50 5.1. INLEIDING... 50 5.2. GEREGISTREERDE VROEDVROUWEN OP 31/12/2016... 52 HOOFDSTUK 6 : ZORGKUNDIGEN... 55 6.1. INLEIDING... 55 6.2. GEREGISTREERDE ZORGKUNDIGEN OP 31/12/2016... 56 HOOFDSTUK 7 : APOTHEKERS... 58 7.1. INLEIDING... 58 Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen

7.2. GEREGISTREERDE APOTHEKERS OP 31/12/2016... 59 7.3. ZIEKENHUISAPOTHEKERS... 61 HOOFDSTUK 8 : PARAMEDISCHE BEROEPEN... 62 8.1. INLEIDING... 62 8.2. FARMACEUTISCH-TECHNISCH ASSISTENTEN... 64 8.3. DIËTISTEN... 66 8.4. AUDICIENS... 68 8.5. AUDIOLOGEN... 70 8.6. ERGOTHERAPEUTEN... 72 8.7. ORTHOPTISTEN... 74 8.8. LOGOPEDISTEN... 76 8.9. TECHNOLOGEN MEDISCHE BEELDVORMING... 78 8.10. MEDISCH LABORATORIUMTECHNOLOGEN... 80 DEEL II : DE INSTROOM VAN NIEUWE BEROEPSBEOEFENAARS IN DE VERSCHILLENDE GEZONDHEIDSZORGBEROEPEN IN BELGIË... 82 INLEIDING... 82 HOOFDSTUK 1 : ARTSEN... 83 HOOFDSTUK 2 : TANDARTSEN... 87 HOOFDSTUK 3 : KINESITHERAPEUTEN... 88 HOOFDSTUK 4 : VERPLEEGKUNDIGEN... 89 HOOFDSTUK 5 : VROEDVROUWEN... 90 HOOFDSTUK 6 : ZORGKUNDIGEN... 91 HOOFDSTUK 7 : APOTHEKERS... 92 HOOFDSTUK 8 : PARAMEDICI... 93 BIJLAGE : OVERZICHT BESCHIKBARE DETAILSTATISTIEKEN... 97 INDEX VAN DE TABELLEN... 98 Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen

ALGEMENE INLEIDING De federale databank van de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen (Wet van 29/01/2003; BS van 26/02/2003), kortweg het kadaster genoemd, heeft drie doelstellingen: gegevens verzamelen die noodzakelijk zijn voor de uitvoering van de opdrachten van de Planningscommissie; de uitvoering van de opdrachten van de administratie en de openbare instellingen mogelijk maken; de communicatie met en tussen de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen verbeteren. Deze publicatie, op basis van de gegevens uit het kadaster, wil bijdragen aan de uitvoering van deze doelstellingen. De hier gepubliceerde jaarstatistieken hebben betrekking op de volgende beroepen: artsen, tandartsen, kinesitherapeuten, zorgkundigen, verpleegkundigen, vroedvrouwen, apothekers en negen paramedische beroepen (farmaceutisch-technisch assistenten, diëtisten, ergotherapeuten, audiciens en audiologen, orthoptisten en logopedisten, technologen medische beeldvorming en medisch laboratoriumtechnologen). Ze werden opgesteld op 31 december 2016. De 6de staatshervorming heeft voor een aantal wijzigingen gezorgd in de bevoegdheden inzake erkenning van de gezondheidszorgberoepen. Tot 30 juni 2014 was de Dienst Erkenning van de Gezondheidszorgberoepen van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu belast met de erkenningen van de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen. Sinds 1 juli 2014 kennen de Federatie Wallonië-Brussel en de Vlaamse gemeenschap de erkenningen toe aan de beroepsbeoefenaars. Het federale niveau zal echter blijven instaan voor het uitreiken van de visa en voor het beheer van de normen en de erkenning van de stageplaatsen en meesters voor de artsen, tandartsen en ziekenhuisapothekers. De opvolging van de stages gebeurt nu door de Gemeenschappen. Die jaarstatistieken omvatten gegevens afkomstig van uiteenlopende bronnen : Franse gemeenschap (Directie erkenning van de zorgverleners, Onderwijs, Federatie Wallonië - Brussel ), Vlaamse gemeenschap ((Agentschap Zorg en Gezondheid) en FOD VVVL. De gegevens worden verzameld in het kadaster, de administratie van FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu staat in voor het bijhouden ervan. Om de gepubliceerde statistische reeksen niet te onderbreken, behouden we identieke benamingen als deze van de voorbije jaren. Sinds eind 2014 kunnen bepaalde beroepen hun erkenning verkrijgen met terugwerkende kracht. De meegedeelde gegevens moeten dus altijd van een datum voorzien zijn. Het rapport van de jaarstatistieken publiceert systematisch de gegevens van toepassing op de datum van 31 december van het jaar in kwestie. De extractie van de gegevens gebeurt systematisch op 31 maart van het daaropvolgend jaar teneinde rekening te houden met de termijn voor het bijwerken van de gegevens. In het tweede deel komen de instroomstatistieken aan bod. Dat is het aantal visa of erkenningen dat werd afgeleverd en/of het aantal stages dat werd aangevat in 2016. De selectiecriteria zijn dezelfde als in het eerste deel. De publicatie Schema van het traject dat gezondheidswerkers afleggen om hun beroep in België uit te oefenen, bijgewerkt in juli 2014, vervolledigt dit document. Het geeft de lezer een overzicht van de fases die elk beroep doorloopt vanaf het behalen van het diploma tot het uitoefenen van het beroep, en stelt de lezer aldus in staat om de statistieken op een correcte manier te interpreteren. Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen 1

Toelichtingen bij deel I De geografische spreiding is gebaseerd op de wettelijke woonplaats van de beroepsbeoefenaars. Zij werden gerangschikt per gewest en per provincie op basis van hun wettelijke woonplaats. Het kadaster bevat doorgaans geen recente en betrouwbare gegevens over de plaats waar het beroep wordt uitgeoefend. In het eerste hoofdstuk worden de gegevens van de artsen voorgesteld. De huisartsen en de artsen-specialisten vormen twee aparte onderdelen in dat hoofdstuk. In de hoofdstukken 2 tot en met 8 behandelen we achtereenvolgens tandartsen, kinesitherapeuten, verpleegkundigen, vroedvrouwen, zorgkundigen, apothekers en paramedici. In bijlage wordt een overzicht van de beschikbare detailstatistieken gegeven. De statistieken worden enkel opgemaakt voor de personen die hun wettelijke woonplaats in België hebben. Bij het begin van elk hoofdstuk worden het aantal artsen, tandartsen, kinesitherapeuten, verpleegkundigen, vroedvrouwen, zorgkundigen, apothekers en paramedici die in België erkend zijn maar in het buitenland wonen, indicatief vermeld. Deze jaarstatistieken worden systematisch op een analoge manier aangemaakt voor elke beroepsgroep. Elk hoofdstuk begint met de absolute aantallen en percentages voor België, per gewest en per provincie. Vervolgens worden analoge tabellen aangemaakt per gewest, telkens volgens leeftijd en geslacht. Voor de artsen in opleiding wordt de opdeling enkel gemaakt volgens het geslacht. Voor de bepaling van de leeftijd geldt de referentiedatum 31/12/2016. De onderverdeling gebeurt in leeftijdscategorieën van 5 jaar. Voor meer gedetailleerde cijfers per provincie volgens leeftijd en geslacht verwijzen we naar de bijlage die een overzicht geeft van de beschikbare detailstatistieken, in Excel-formaat. Die gegevens kunnen worden gedownload via de website van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu (http://overlegorganen.gezondheid.belgie.be/nl). In deze publicatie werd het Eurostat-concept licensed to practice gebruikt, met de bedoeling Europese vergelijkingen mogelijk te maken. Voor artsen gaat het dan over all physicians being registered and entitled to practice as health care professionals 1. Dit concept bestaat strikt genomen niet in de Belgische wetgeving. Per beroepsgroep wordt telkens duidelijk gemaakt hoe dit concept in de Belgische situatie is toegepast. Toelichtingen bij deel II De jaarstatistieken worden aangevuld met zogenaamde instroomstatistieken voor de verschillende gezondheidszorgberoepen; dat zijn statistieken die een indicatie geven van wat men "produceert" in termen van erkenningen of aangevatte stages tijdens een referentiejaar. Dit onderdeel geeft de instroomstatistieken in het beroep weer. Waar de jaarstatistieken in deel I een overzicht geven van de voorraad aan gezondheidszorgbeoefenaars, geven de hier weergegeven statistieken een idee van de instroom in het beroep tijdens een referentiejaar. 1 Daarnaast is er sprake van de volgende groepen die allen deel uitmaken van licensed to practice : practising physicians, professionally active en economically active physicians. Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen 2

DEEL I : BEROEPSBEOEFENAARS VAN GEZONDHEIDSBEROEPEN IN BELGIË INLEIDING : GLOBAAL AANTAL BEOEFENAARS VAN GEZONDHEIDSBEROEPEN IN BELGIË Selectiecriteria voor de statistieken van de beroepsbeoefenaars van de gezondheidsberoepen op 31/12/2016. Het betreft hier de beroepsbeoefenaars van gezondheidsberoepen die in België gemachtigd zijn hun beroep uit te oefenen en van wie het diploma werd geviseerd door de bevoegde instanties. Om als beroepsbeoefenaar van een gezondheidsberoep te worden opgenomen in de jaarstatistieken, gelden de volgende voorwaarden: - De persoon moet "geïntegreerd" zijn in de Kruispuntbank Sociale Zekerheid (KSZ), dat wil zeggen dat hij/zij moet kunnen worden teruggevonden in de bestanden van de KSZ op basis van zijn naam, voornaam, geslacht, geboortedatum en dat hij/zij een geldig rijksregisternummer 2 moet hebben. De identiteitsgegevens moeten in het Rijksregister worden bijgewerkt en hij/zij moet in leven zijn op 31/12/2016 ; - De erkenning en/of het visum van de gezondheidszorgberoepsbeoefenaar moet geldig zijn op 31/12/2016. Elke beroepsbeoefenaar komt maar eenmaal per beroepsgroep voor in de tabel. Tabel 1 : Aantal beroepsbeoefenaars van gezondheidsberoepen op 31/12/2016 Gedomicilieerd in en buiten België Gedomicilieerd in België Artsen die gemachtigd zijn om hun beroep uit te oefenen 61.899 52.694 Tandartsen die gemachtigd zijn om hun beroep uit te oefenen 11.066 9.650 (Stomatologen 3 ) (388) (357) Kinesitherapeuten 38.737 33.438 Verpleegkundigen 198.030 186.291 Vroedvrouwen 11.808 10.969 Zorgkundigen 124.111 118.761 Apothekers 20.696 19.618 Paramedici 58.729 56.433 Farmaceutisch-technisch assistenten 11.505 11.355 Diëtisten 5.195 5.027 Ergotherapeuten 10.350 9.996 Audiciens 1.658 1.588 Audiologen 1.055 1.033 Orthoptisten 146 125 Logopedisten 15.065 13.876 Technologen medische beeldvorming 2.602 2.416 Medisch laboratoriumtechnologen 10.548 10.452 TOTAAL AANTAL BEROEPSBEOEFENAARS VAN GEZONDHEIDSBEROEPEN 524.471 487.289 2 De bis -nummers (voor buitenlanders) worden niet in rekening gebracht. 3 In België wordt stomatologie beschouwd als een medische specialiteit. Stomatologen worden dus meegerekend bij de andere erkende artsenspecialisten, terwijl in de Europese gegevens stomatologen als tandartsen beschouwd worden. In de tabel hierboven zijn de stomatologen volgens de Belgische wetgeving ingedeeld bij de artsen-specialisten. Ze staan in de tabel dus tussen haakjes, maar worden niet meegerekend in het totaal om te voorkomen dat ze twee keer meegeteld worden. Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen 3

HOOFDSTUK 1 : ARTSEN 1.1. INLEIDING Selectiecriteria voor de statistieken betreffende de artsen op 31/12/2016. De algemene wettelijke basis voor de erkenning van artsen is vervat in artikel 3 van de gecoördineerde wet van 10 mei 2015 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen. Het betreft hier artsen die in België gemachtigd zijn om de geneeskunde uit te oefenen en waarvan het diploma werd geviseerd door de bevoegde instanties. Onder de artsen die gemachtigd zijn om de geneeskunde uit te oefenen, dient begrepen te worden de houders van een Belgisch wettelijk diploma 4, de artsen, onderdanen van een land van de Europese Unie die in het bezit zijn van het diploma van arts van één van die landen en welke in België, overeenkomstig richtlijn nr. 2005/36/EG van 9 september 2005, de erkenning van dit diploma hebben verkregen. Bij deze groep moeten de artsen nog worden toegevoegd die afkomstig zijn uit een land dat geen lidstaat is van de Europese Unie, die de gelijkwaardigheid van hun diploma hebben verworven en aan wie de Koning de toelating heeft gegeven om de geneeskunde uit te oefenen in België. De arts dient ook een visum te bezitten en in orde te zijn met zijn inschrijving bij de Orde der Geneesheren. Om als arts in de jaarstatistieken te worden opgenomen, gelden de volgende voorwaarden: - De arts moet "geïntegreerd" zijn in de Kruispuntbank Sociale Zekerheid (KSZ), m.a.w. op basis van naam, voornaam, geboortedatum en geslacht terug te vinden zijn in de KSZ, en een geldig rijksregisternummer 5 hebben. De identiteitsgegevens moeten in het Rijksregister worden bijgewerkt en hij/zij moet in leven zijn op 31/12/2016 ; - Het visum van de arts is, op basis van de visumdatum, geldig op 31/12/2016. In deze selectie bevinden zich ook de artsen die in het buitenland wonen. De gegevens van deze artsen met woonplaats in het buitenland hebben echter niet dezelfde kwaliteit als de andere gegevens, daarom worden de statistieken erover beperkt. De jaarstatistieken voor artsen betreffen de selectie van artsen, op basis van de hierboven beschreven criteria, met een wettelijke woonplaats in België. De eerste tabel geeft wel het aantal erkende artsen weer waarvan de wettelijke woonplaats niet in België ligt. Kwalificatie van de artsen De aldus gemachtigde artsen mogen vervolgens een specialisatieopleiding aanvangen met het oog op het verkrijgen van een bijzondere beroepstitel en de toestemming om de voor die specialisatie specifieke prestaties aan te rekenen 4 Titel van niveau 1 genoemd in het KB van 25 november 1991 houdende de lijst van bijzondere beroepstitels voorbehouden aan de beoefenaars van de geneeskunde, met inbegrip van de tandheelkunde. 5 De bisnummers (voor buitenlanders) worden niet in rekening gebracht. Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen 4

aan de ziekteverzekering. De titels waarvoor de artsen een erkenning kunnen verkrijgen, zijn vastgelegd in de artikelen 1, 2 en 2bis van het koninklijk besluit van 25 november 1991 houdende de lijst van bijzondere beroepstitels voorbehouden aan de beoefenaars van de geneeskunde, met inbegrip van de tandheelkunde. De in artikel 1 gedefinieerde titels worden hierna, in overeenstemming met de wetgeving 6, titels van niveau 2 genoemd. De titels uit artikel 2 en 2 bis van dit KB worden hierna titels van niveau 3 genoemd. Om alle misverstanden te vermijden, wordt de term «bijzondere bekwaamheid» gebruikt om de titels van niveau 3 aan te duiden. Alvorens een opleiding te mogen aanvangen met het oog op het verkrijgen van een titel van niveau 2, moet de kandidaat een attest voorleggen dat aantoont dat hij in aanmerking genomen is door een faculteit geneeskunde voor de discipline waarvoor hij een opleiding wil volgen en dat hij toegang heeft tot een specifieke opleiding die door een of meerdere universiteiten wordt georganiseerd. Het K.B. van 12 juni 2008 betreffende de planning van het medisch aanbod reglementeert de contingentering van de artsen door het beperken van de toegang tot de opleiding die tot een bijzondere beroepstitel leidt. De realisatie van de contingentering wordt elk jaar opgenomen en uitgewerkt in het jaarverslag van de Planningscommissie. De artsen worden vervolgens ingedeeld in de volgende hoofdcategorieën: erkende huisartsen kandidaten huisartsen erkende artsen-specialisten kandidaat artsen-specialisten erkende artsen-specialisten met een bijzondere bekwaamheid erkende artsen-specialisten in opleiding voor een bijzondere bekwaamheid artsen zonder bijzondere beroepstitel In de groep van artsen zonder erkende bijzondere beroepstitel bevinden zich de artsen zonder erkende specialisatie die ook niet in opleiding zijn als huisarts, voor een specialisatie of voor een bijzondere bekwaamheid. Het is mogelijk dat artsen zich achtereenvolgens specialiseren in meer dan één discipline. In het kader van de jaarstatistieken wordt er enkel rekening gehouden met de meest recente specialisatie. Indien de arts reeds een beroepstitel heeft verworven en vóór 31/12/2016 een nieuwe opleiding heeft aangevat om er een tweede te krijgen, dan blijft hij/zij echter geregistreerd als erkend huisarts of als erkend arts-specialist en als arts-specialist in opleiding voor de nieuwe gewenste beroepstitel en/of als arts-specialist met bijzondere bekwaamheid in opleiding of niet. Anders gezegd, de verschillende groepen zijn niet volledig mutueel exclusief, wat verklaart waarom het aantal artsen niet overeenstemt met de som van de verschillende categorieën. De publicatie Schema van het traject dat gezondheidswerkers afleggen om hun beroep in België uit te oefenen, bijgewerkt in juli 2014, geeft een overzicht van de fases die de gezondheidswerker doorloopt vanaf het behalen van het diploma tot het uitoefenen van het beroep in het kader van de gezondheidszorg. We nodigen u uit om dat document in te kijken om de onderstaande gegevens op een correcte manier te interpreteren. 6 Koninklijk besluit van 25 november 1991 houdende de lijst van bijzondere beroepstitels voorbehouden aan de beoefenaars van de geneeskunde, met inbegrip van de tandheelkunde. Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen 5

De onderstaande tabel geeft een overzicht van de erkende artsen die in of buiten België gedomicilieerd zijn op 31/12/2016. Tabel 2 : Aantal artsen gedomicilieerd in en buiten België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016 per hoofdcategorie België Buiten België Totaal België Buiten België Totaal België Buiten België Totaal Erkende huisartsen 15.274 925 16.199 15.439 977 16.416 15.674 1.008 16.682 Huisartsen in opleiding 810 13 823 958 16 974 1.138 14 1.152 Erkende artsen-specialisten 26.965 3.388 30.353 27.407 3.683 31.090 27.988 3.889 31.877 Artsen-specialisten in opleiding 4.410 122 4.532 4.681 213 4.894 4.896 172 5.068 Artsen zonder bijzondere beroepstitel 3.680 3.793 7.473 3.539 3.856 7.395 3.603 4.133 7.736 Alle artsen gedomicilieerd in België 50.556 8.236 58.792 51.425 8.713 60.138 52.694 9.205 61.899 1.2. HUISARTSEN De algemene wettelijke basis voor de erkenning van de huisartsen is vervat in de volgende besluiten: de gecoördineerde wet van 10 mei 2015 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen het ministerieel besluit van 1 maart 2010 tot vaststelling van de erkenningscriteria voor huisartsen Alvorens een opleiding te mogen aanvatten met het oog op het behalen van een titel van niveau 2, moet de kandidaat een attest voorleggen waaruit blijkt dat hij door een faculteit geneeskunde is geselecteerd voor de discipline waarin hij zich wil vormen en dat hij toegang heeft tot een specifieke opleiding georganiseerd door één of meerdere universiteiten. In de jaarstatistieken wordt onderscheid gemaakt tussen: 1) De erkende huisartsen: Dit zijn gediplomeerde artsen die de bijzondere beroepstitel van huisarts hebben behaald (stage in de huisartsgeneeskunde) ; of die houder zijn van een Europese titel die een erkenning van hun diploma overeenkomstig richtlijn 2005/36 verkregen hebben. De huisartsen met verworven rechten (d.w.z. de artsen met RIZIV-kwalificatiecode "001" en "002") worden niet erkend. 2) De huisartsen in beroepsopleiding of de zogenaamde kandidaat-huisartsen : dit zijn gediplomeerde artsen die de huisartsenstage hebben aangevat voor 31/12/2016 maar deze nog niet hebben beëindigd op 31/12/2016. Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen 6

1.2.1. Huisartsen op 31/12/2016 Tabel 3 : Aantal huisartsen in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016 per gewest, op basis van de officiële woonplaats België 15.274 100,0 15.439 100,0 15.674 100,0 Vlaanderen 8.461 55,4 8.610 55,8 8.786 56,1 Wallonië 5.260 34,4 5.279 34,2 5.334 34,0 Brussels Hoofdstedelijk Gewest 1.553 10,2 1.550 10,0 1.554 9,9 Tabel 4 : Aantal huisartsen in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016, per provincie, op basis van de officiële woonplaats België 15.274 100,0 15.439 100,0 15.674 100,0 Vlaams Brabant 1.731 11,3 1.766 11,4 1.776 11,3 West-Vlaanderen 1.535 10,0 1.556 10,1 1.594 10,2 Oost-Vlaanderen 1.926 12,6 1.967 12,7 2.005 12,8 Antwerpen 2.209 14,5 2.240 14,5 2.292 14,6 Limburg 1.060 6,9 1.081 7,0 1.119 7,1 Waals Brabant 730 4,8 742 4,8 765 4,9 Henegouwen 1.661 10,9 1.660 10,8 1.659 10,6 Luik 1.639 10,7 1.635 10,6 1.650 10,5 Namen 851 5,6 863 5,6 872 5,6 Luxemburg 379 2,5 379 2,5 388 2,5 Brussels hoofdstedelijk gewest 1.553 10,2 1.550 10,0 1.554 9,9 Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen 7

Tabel 5 : Aantal huisartsen in België op 31/12/2016, per gewest (op basis van de officiële woonplaats), volgens leeftijd en geslacht Totaal Man Vrouw Aantal Kolom% Rij% Aantal Kolom% Rij% Aantal Kolom% Rij% België Totaal 15.674 100,0 100,0 9.522 100,0 60,8 6.152 100,0 39,2-25. 0,0.. 0,0.. 0,0. 25-29 709 4,5 100,0 154 1,6 21,7 555 9,0 78,3 30-34 1.204 7,7 100,0 317 3,3 26,3 887 14,4 73,7 35-39 931 5,9 100,0 316 3,3 33,9 615 10,0 66,1 40-44 1.241 7,9 100,0 430 4,5 34,6 811 13,2 65,4 45-49 1.353 8,6 100,0 541 5,7 40,0 812 13,2 60,0 50-54 1.381 8,8 100,0 743 7,8 53,8 638 10,4 46,2 55-59 2.486 15,9 100,0 1.632 17,1 65,6 854 13,9 34,4 60-64 2.503 16,0 100,0 1.894 19,9 75,7 609 9,9 24,3 65+ 3.866 24,7 100,0 3.495 36,7 90,4 371 6,0 9,6 Vlaanderen Totaal 8.786 100,0 100,0 5.370 100,0 61,1 3.416 100,0 38,9-25. 0,0.. 0,0.. 0,0. 25-29 514 5,9 100,0 120 2,2 23,3 394 11,5 76,7 30-34 720 8,2 100,0 191 3,6 26,5 529 15,5 73,5 35-39 538 6,1 100,0 176 3,3 32,7 362 10,6 67,3 40-44 724 8,2 100,0 243 4,5 33,6 481 14,1 66,4 45-49 785 8,9 100,0 306 5,7 39,0 479 14,0 61,0 50-54 811 9,2 100,0 437 8,1 53,9 374 10,9 46,1 55-59 1.363 15,5 100,0 947 17,6 69,5 416 12,2 30,5 60-64 1.280 14,6 100,0 1.031 19,2 80,5 249 7,3 19,5 65+ 2.051 23,3 100,0 1.919 35,7 93,6 132 3,9 6,4 Wallonië Totaal 5.334 100,0 100,0 3.293 100,0 61,7 2.041 100,0 38,3-25. 0,0.. 0,0.. 0,0. 25-29 146 2,7 100,0 21 0,6 14,4 125 6,1 85,6 30-34 354 6,6 100,0 89 2,7 25,1 265 13,0 74,9 35-39 293 5,5 100,0 104 3,2 35,5 189 9,3 64,5 40-44 389 7,3 100,0 145 4,4 37,3 244 12,0 62,7 45-49 445 8,3 100,0 184 5,6 41,3 261 12,8 58,7 50-54 448 8,4 100,0 236 7,2 52,7 212 10,4 47,3 55-59 867 16,3 100,0 558 16,9 64,4 309 15,1 35,6 60-64 944 17,7 100,0 678 20,6 71,8 266 13,0 28,2 65+ 1.448 27,1 100,0 1.278 38,8 88,3 170 8,3 11,7 Brussels hoofdstedelijk gewest Totaal 1.554 100,0 100,0 859 100,0 55,3 695 100,0 44,7-25. 0,0.. 0,0.. 0,0. 25-29 49 3,2 100,0 13 1,5 26,5 36 5,2 73,5 30-34 130 8,4 100,0 37 4,3 28,5 93 13,4 71,5 35-39 100 6,4 100,0 36 4,2 36,0 64 9,2 64,0 40-44 128 8,2 100,0 42 4,9 32,8 86 12,4 67,2 45-49 123 7,9 100,0 51 5,9 41,5 72 10,4 58,5 50-54 122 7,9 100,0 70 8,1 57,4 52 7,5 42,6 55-59 256 16,5 100,0 127 14,8 49,6 129 18,6 50,4 60-64 279 18,0 100,0 185 21,5 66,3 94 13,5 33,7 65+ 367 23,6 100,0 298 34,7 81,2 69 9,9 18,8 Tabel 6 : Aantal huisartsen in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016 op basis van hun nationaliteit Totaal 15.274 100,0 15.439 100,0 15.674 100,0 België 14.770 96,7 14.922 96,7 15.132 96,5 EU (zonder België) 457 3,0 473 3,1 501 3,2 Buiten EU 47 0,3 44 0,3 41 0,3 Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen 8

1.2.2. Huisartsen in opleiding op 31/12/2016 Tabel 7 : Aantal huisartsen in opleiding in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016, per gewest, op basis van de officiële woonplaats België 810 100,0 958 100,0 1.138 100,0 Vlaanderen 490 60,5 547 57,1 630 55,4 Wallonië 203 25,1 265 27,7 334 29,3 Brussels Hoofdstedelijk Gewest 117 14,4 146 15,2 174 15,3 Tabel 8 : Aantal huisartsen in opleiding in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016, per provincie, op basis van de officiële woonplaats België 810 100,0 958 100,0 1.138 100,0 Vlaams Brabant 79 9,8 93 9,7 126 11,1 West-Vlaanderen 81 10,0 88 9,2 97 8,5 Oost-Vlaanderen 126 15,6 145 15,1 177 15,6 Antwerpen 134 16,5 137 14,3 150 13,2 Limburg 70 8,6 84 8,8 80 7,0 Waals Brabant 35 4,3 37 3,9 41 3,6 Henegouwen 62 7,7 80 8,4 108 9,5 Luik 66 8,1 87 9,1 109 9,6 Namen 26 3,2 38 4,0 49 4,3 Luxemburg 14 1,7 23 2,4 27 2,4 Brussels hoofdstedelijk gewest 117 14,4 146 15,2 174 15,3 Tabel 9 : Aantal huisartsen in opleiding in België op 31/12/2016, per gewest (op basis van de officiële woonplaats), volgens geslacht Totaal Man Vrouw Aantal Kolom % Rij % Aantal Kolom % Rij % Aantal Kolom % Rij % België 1.138 100,0 100,0 390 100,0 34,3 748 100,0 65,7 Vlaanderen 630 55,4 100,0 202 51,8 32,1 428 57,2 67,9 Wallonië 334 29,3 100,0 120 30,8 35,9 214 28,6 64,1 Brussels hoofdstedelijk gewest 174 15,3 100,0 68 17,4 39,1 106 14,2 60,9 Tabel 10 : Aantal huisartsen in opleiding in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016 op basis van hun nationaliteit Totaal 810 100,0 958 100,0 1.138 100,0 België 733 90,5 853 89,0 1.013 89,0 EU (zonder België) 50 6,2 72 7,5 88 7,7 Buiten EU 27 3,3 33 3,4 37 3,3 Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen 9

1.3. ARTSEN-SPECIALISTEN De algemene wettelijke basis voor de erkenning van artsen-specialisten is vervat in drie besluiten, namelijk : de gecoördineerde wet van 10 mei 2015 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen het ministerieel besluit van 23 april 2014 tot vaststelling van de algemene criteria voor de erkenning van geneesheren-specialisten, stagemeesters en stagediensten. Bij deze twee reglementaire basisteksten moeten nog de ministeriële besluiten worden gevoegd die de bijzondere erkenningscriteria van de artsen-specialisten, stagemeesters en stagediensten in de verschillende specialisaties vastleggen. De jaarstatistieken betreffende de artsen-specialisten voorzien 4 groepen: 1) de artsen-specialisten als zodanig erkend op 31/12/2016 2) de artsen-specialisten in beroepsopleiding of de zogenaamde «kandidaten artsen-specialisten»: dit zijn gediplomeerde artsen die de specialistenstage hebben aangevat voor 31/12/2016 maar deze nog niet hebben beëindigd op 31/12/2016 3) de erkende artsen-specialisten met bijzondere bekwaamheid op 31/12/2016 4) de erkende artsen-specialisten die in opleiding zijn voor een bijzondere bekwaamheid op 31/12/2016 Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen 10

1.3.1. Artsen-specialisten op 31/12/2016 Tabel 11 : Aantal artsen-specialisten in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016, per gewest, op basis van de officiële woonplaats België 26.965 100,0 27.407 100,0 27.988 100,0 Vlaanderen 14.327 53,1 14.668 53,5 15.037 53,7 Wallonië 8.906 33,0 8.999 32,8 9.152 32,7 Brussels Hoofdstedelijk Gewest 3.732 13,8 3.740 13,6 3.799 13,6 Tabel 12 : Aantal artsen-specialisten in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016, per provincie, op basis van de officiële woonplaats België 26.965 100,0 27.407 100,0 27.988 100,0 Vlaams Brabant 3.867 14,3 3.938 14,4 4.041 14,4 West-Vlaanderen 2.335 8,7 2.408 8,8 2.458 8,8 Oost-Vlaanderen 3.090 11,5 3.141 11,5 3.250 11,6 Antwerpen 3.569 13,2 3.678 13,4 3.768 13,5 Limburg 1.466 5,4 1.503 5,5 1.520 5,4 Waals Brabant 1.834 6,8 1.892 6,9 1.951 7,0 Henegouwen 2.384 8,8 2.382 8,7 2.403 8,6 Luik 2.919 10,8 2.948 10,8 3.004 10,7 Namen 1.292 4,8 1.308 4,8 1.323 4,7 Luxemburg 477 1,8 469 1,7 471 1,7 Brussels Hoofdstedelijk Gewest 3.732 13,8 3.740 13,6 3.799 13,6 Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen 11

Tabel 13 : Aantal artsen-specialisten in België op 31/12/2016, per gewest (op basis van de officiële woonplaats), volgens leeftijd en geslacht Totaal Man Vrouw Aantal Kolom % Rij % Aantal Kolom % Rij % Aantal Kolom % Rij % België Totaal 27.988 100,0 100,0 16.566 100,0 59,2 11.422 100,0 40,8-25. 0,0.. 0,0.. 0,0. 25-29 39 0,1 100,0 8 0,0 20,5 31 0,3 79,5 30-34 2.224 7,9 100,0 789 4,8 35,5 1.435 12,6 64,5 35-39 2.975 10,6 100,0 1.239 7,5 41,6 1.736 15,2 58,4 40-44 3.522 12,6 100,0 1.590 9,6 45,1 1.932 16,9 54,9 45-49 3.270 11,7 100,0 1.563 9,4 47,8 1.707 14,9 52,2 50-54 3.325 11,9 100,0 1.945 11,7 58,5 1.380 12,1 41,5 55-59 3.226 11,5 100,0 2.144 12,9 66,5 1.082 9,5 33,5 60-64 3.032 10,8 100,0 2.151 13,0 70,9 881 7,7 29,1 65+ 6.375 22,8 100,0 5.137 31,0 80,6 1.238 10,8 19,4 Vlaanderen Totaal 15.037 100,0 100,0 9.042 100,0 60,1 5.995 100,0 39,9-25. 0,0.. 0,0.. 0,0. 25-29 26 0,2 100,0 3 0,0 11,5 23 0,4 88,5 30-34 1.272 8,5 100,0 461 5,1 36,2 811 13,5 63,8 35-39 1.695 11,3 100,0 720 8,0 42,5 975 16,3 57,5 40-44 1.983 13,2 100,0 919 10,2 46,3 1.064 17,7 53,7 45-49 1.877 12,5 100,0 889 9,8 47,4 988 16,5 52,6 50-54 1.846 12,3 100,0 1.080 11,9 58,5 766 12,8 41,5 55-59 1.732 11,5 100,0 1.214 13,4 70,1 518 8,6 29,9 60-64 1.588 10,6 100,0 1.199 13,3 75,5 389 6,5 24,5 65+ 3.018 20,1 100,0 2.557 28,3 84,7 461 7,7 15,3 Wallonië Totaal 9.152 100,0 100,0 5.494 100,0 60,0 3.658 100,0 40,0-25. 0,0.. 0,0.. 0,0. 25-29 8 0,1 100,0 3 0,1 37,5 5 0,1 62,5 30-34 596 6,5 100,0 209 3,8 35,1 387 10,6 64,9 35-39 838 9,2 100,0 343 6,2 40,9 495 13,5 59,1 40-44 1.101 12,0 100,0 474 8,6 43,1 627 17,1 56,9 45-49 1.035 11,3 100,0 513 9,3 49,6 522 14,3 50,4 50-54 1.112 12,2 100,0 678 12,3 61,0 434 11,9 39,0 55-59 1.097 12,0 100,0 709 12,9 64,6 388 10,6 35,4 60-64 1.039 11,4 100,0 723 13,2 69,6 316 8,6 30,4 65+ 2.326 25,4 100,0 1.842 33,5 79,2 484 13,2 20,8 Brussels Hoofdstedelijk Gewest Totaal 3.799 100,0 100,0 2.030 100,0 53,4 1.769 100,0 46,6-25. 0,0.. 0,0.. 0,0. 25-29 5 0,1 100,0 2 0,1 40,0 3 0,2 60,0 30-34 356 9,4 100,0 119 5,9 33,4 237 13,4 66,6 35-39 442 11,6 100,0 176 8,7 39,8 266 15,0 60,2 40-44 438 11,5 100,0 197 9,7 45,0 241 13,6 55,0 45-49 358 9,4 100,0 161 7,9 45,0 197 11,1 55,0 50-54 367 9,7 100,0 187 9,2 51,0 180 10,2 49,0 55-59 397 10,5 100,0 221 10,9 55,7 176 9,9 44,3 60-64 405 10,7 100,0 229 11,3 56,5 176 9,9 43,5 65+ 1.031 27,1 100,0 738 36,4 71,6 293 16,6 28,4 Tabel 14 : Aantal artsen-specialisten in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016 op basis van hun nationaliteit Totaal 26.965 100,0 27.407 100,0 27.988 100,0 België 25.208 93,5 25.555 93,2 25.992 92,9 EU (zonder België) 1.669 6,2 1.762 6,4 1.891 6,8 Buiten EU 88 0,3 90 0,3 105 0,4 Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen 12

Tabel 15 : Aantal artsen-specialisten, gedomicilieerd in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016 per specialiteit en geslacht, zonder gerechtelijke geneeskunde en/of verzekeringsgeneeskunde en medische expertise als bijkomende specialiteiten Totaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw TOTAAL 26.965 16.408 10.557 27.407 16.457 10.950 27.988 16.566 11.422 ANESTHESIE-REANIMATIE 2.384 1.444 940 2.435 1.462 973 2.514 1.488 1.026 HEELKUNDE 1.707 1.411 296 1.717 1.409 308 1.745 1.416 329 NEUROCHIRURGIE 220 198 22 222 200 22 232 206 26 PLASTISCHE, RECONSTRUCTIEVE EN ESTHETISCHE HEELKUNDE 262 201 61 268 203 65 278 209 69 ORTHOPEDISCHE HEELKUNDE 1.144 1.045 99 1.174 1.068 106 1.194 1.086 108 UROLOGIE 454 399 55 457 401 56 476 415 61 NEUROLOGIE 553 298 255 576 307 269 596 314 282 NEUROPSYCHIATRIE 7 272 205 67 261 197 64 247 188 59 PSYCHIATRIE 8 1.003 560 443 985 548 437 986 545 441 PSYCHIATRIE, MEER BEPAALD VOLWASSENENPSYCHIATRIE 720 402 318 738 406 332 757 406 351 PSYCHIATRIE, MEER BEPAALD KIND- EN JEUGDPSYCHIATRIE 298 69 229 324 71 253 340 71 269 INWENDIGE GENEESKUNDE 1.837 1.220 617 1.876 1.214 662 1.904 1.201 703 PNEUMOLOGIE 563 339 224 581 344 237 599 352 247 GASTRO-ENTEROLOGIE 705 500 205 725 504 221 747 516 231 CARDIOLOGIE 1.174 925 249 1.201 934 267 1.226 945 281 REUMATOLOGIE 258 149 109 265 148 117 269 149 120 URGENTIEGENEESKUNDE 89 49 40 112 63 49 141 75 66 ACUTE GENEESKUNDE 314 186 128 315 185 130 315 182 133 PEDIATRIE 1.830 694 1.136 1.865 686 1.179 1.925 691 1.234 GERIATRIE 286 122 164 298 122 176 314 127 187 GYNAECOLOGIE-VERLOSKUNDE 1.602 845 757 1.640 845 795 1.678 835 843 OTORHINOLARYNGOLOGIE 723 434 289 722 432 290 736 431 305 OFTALMOLOGIE 1.209 503 706 1.234 505 729 1.251 504 747 STOMATOLOGIE 349 265 84 350 266 84 357 270 87 DERMATO-VENEREOLOGIE 825 251 574 835 249 586 852 251 601 FYSISCHE GENEESKUNDE EN REVALIDATIE 563 317 246 568 315 253 576 313 263 KLINISCHE BIOLOGIE 748 415 333 738 400 338 740 392 348 RÖNTGENDIAGNOSE 1.792 1.290 502 1.829 1.304 525 1.854 1.317 537 RADIOTHERAPIE-ONCOLOGIE 232 105 127 234 104 130 242 106 136 NUCLEAIRE GENEESKUNDE 347 233 114 344 226 118 344 225 119 PATHOLOGISCHE ANATOMIE 381 186 195 385 186 199 397 188 209 MEDISCHE ONCOLOGIE 245 119 126 252 120 132 268 124 144 ARBEIDSGENEESKUNDE 1.154 531 623 1.154 531 623 1.166 530 636 BEHEER VAN GEZONDHEIDSGEGEVENS 60 37 23 60 37 23 60 37 23 GERECHTELIJKE GENEESKUNDE 14 12 2 16 13 3 14 11 3 VERZEKERINGSGENEESKUNDE EN MEDISCHE EXPERTISE 648 449 199 651 452 199 648 450 198 7 Er bestaat geen specifieke opleiding meer om de titel van neuropsychiater te verkrijgen. Die specialiteit en de psychiatrie werden opgesplitst in 2 afzonderlijke specialiteiten. De artsen die houder zijn van een van deze titels, konden die ofwel behouden ofwel, voor neuropsychiaters, de erkenning in de neurologie of in eerste instantie in de psychiatrie verkrijgen, en voor psychiaters de erkenning in de psychiatrie, meer bepaald in de volwassenpsychiatrie of in de psychiatrie, meer bepaald in de kinder- en jeugdpsychiatrie verkrijgen. De nomenclatuurwijzigingen die het RIZIV in 2011 doorvoerde, hebben sommige neuropsychiaters ertoe aangezet om af te zien van hun erkenning in de neuropsychiatrie teneinde de erkenning in de neurologie te verkrijgen. Die veranderingen van erkenning vonden plaats in 2011 en 2012. 8 De bijzondere beroepstitel in de psychiatrie is opgenomen in artikel 1 van het koninklijk besluit van 25 november 1991 en is niet verdwenen, ondanks de creatie van twee nieuwe bijzondere beroepstitels: - geneesheer-specialist in de psychiatrie, meer bepaald in de volwassenpsychiatrie; - geneesheer-specialist in de psychiatrie, meer bepaald in de kinder- en jeugdpsychiatrie. Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen 13

Tabel 16 : Aantal artsen gespecialiseerd in gerechtelijke geneeskunde of verzekeringsgeneeskunde en medische expertise als hoofdspecialisatie of bijkomende specialisatie in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016, per specialiteit en geslacht Totaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw GERECHTELIJKE GENEESKUNDE 43 34 9 45 35 10 43 33 10 VERZEKERINGSGENEESKUNDE EN MEDISCHE EXPERTISE 1.171 888 283 1.181 893 288 1.174 886 288 Opmerking: Gerechtelijke Geneeskunde of Verzekeringsgeneeskunde en medische expertise worden vaak uitgeoefend naast een andere specialiteit die valt onder het RIZIV. Tabel 15 toont enkel diegenen die deze specialisatie als hoofdspecialisatie hebben en tabel 16 toont ze allemaal. 1.3.2. Artsen-specialisten in opleiding op 31/12/2016 Tabel 17 : Aantal artsen-specialisten in opleiding in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016, per gewest, op basis van de officiële woonplaats België 4.410 100,0 4.681 100,0 4.896 100,0 Vlaanderen 2.489 56,4 2.578 55,1 2.703 55,2 Wallonië 1.044 23,7 1.156 24,7 1.200 24,5 Brussels Hoofdstedelijk Gewest 877 19,9 947 20,2 993 20,3 Tabel 18 : Aantal artsen-specialisten in opleiding in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016, per provincie, op basis van de officiële woonplaats België 4.410 100,0 4.681 100,0 4.896 100,0 Vlaams Brabant 729 16,5 818 17,5 827 16,9 West-Vlaanderen 345 7,8 286 6,1 297 6,1 Oost-Vlaanderen 598 13,6 650 13,9 689 14,1 Antwerpen 646 14,6 648 13,8 701 14,3 Limburg 171 3,9 176 3,8 189 3,9 Waals Brabant 173 3,9 187 4,0 199 4,1 Henegouwen 227 5,1 264 5,6 273 5,6 Luik 475 10,8 515 11,0 532 10,9 Namen 122 2,8 144 3,1 147 3,0 Luxemburg 47 1,1 46 1,0 49 1,0 Brussels Hoofdstedelijk Gewest 877 19,9 947 20,2 993 20,3 Tabel 19 : Aantal artsen-specialisten in opleiding in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016 op basis van hun nationaliteit Totaal 4.410 100,0 4.681 100,0 4.896 100,0 België 3.845 87,2 4.125 88,1 4.312 88,1 EU (zonder België) 470 10,7 459 9,8 485 9,9 Buiten EU 95 2,2 97 2,1 99 2,0 Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen 14

Tabel 20 : Aantal artsen-specialisten in opleiding gedomicilieerd in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016 per specialiteit en volgens geslacht Totaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw TOTAAL 4.410 1.790 2.620 4.681 1.926 2.755 4.896 2.045 2.851 ANESTHESIE-REANIMATIE 515 270 245 536 294 242 559 325 234 HEELKUNDE 310 164 146 322 161 161 331 163 168 NEUROCHIRURGIE 58 41 17 59 42 17 53 36 17 PLASTISCHE, RECONSTRUCTIEVE EN ESTHETISCHE HEELKUNDE 47 24 23 44 22 22 46 23 23 ORTHOPEDISCHE HEELKUNDE 211 159 52 219 160 59 235 159 76 UROLOGIE 104 65 39 110 68 42 113 62 51 NEUROLOGIE 125 50 75 131 45 86 137 45 92 VOLWASSENENPSYCHIATRIE 157 53 104 188 70 118 205 82 123 KIND- EN JEUGDPSYCHIATRIE 98 12 86 93 17 76 102 17 85 INWENDIGE GENEESKUNDE 586 238 348 591 252 339 638 276 362 PNEUMOLOGIE 67 24 43 73 28 45 65 24 41 GASTRO-ENTEROLOGIE 86 30 56 92 35 57 90 31 59 CARDIOLOGIE 102 59 43 113 67 46 132 87 45 REUMATOLOGIE 26 9 17 28 10 18 27 8 19 URGENTIEGENEESKUNDE 232 108 124 283 127 156 319 141 178 ACUTE GENEESKUNDE 46 26 20 44 21 23 30 17 13 PEDIATRIE 375 65 310 384 58 326 386 56 330 GERIATRIE 80 11 69 86 13 73 98 16 82 GYNAECOLOGIE-VERLOSKUNDE 295 37 258 304 32 272 300 34 266 OTORHINOLARYNGOLOGIE 91 24 67 90 17 73 93 21 72 OFTALMOLOGIE 115 31 84 117 33 84 128 36 92 STOMATOLOGIE 39 26 13 41 29 12 56 39 17 DERMATO-VENEREOLOGIE 79 10 69 82 12 70 81 12 69 FYSISCHE GENEESKUNDE EN REVALIDATIE 74 31 43 78 38 40 92 46 46 KLINISCHE BIOLOGIE 54 15 39 54 20 34 57 30 27 RÖNTGENDIAGNOSE 245 144 101 243 152 91 246 152 94 RADIOTHERAPIE-ONCOLOGIE 48 16 32 45 16 29 37 17 20 NUCLEAIRE GENEESKUNDE 38 20 18 40 24 16 38 21 17 ANATOMO-PATHOLOGIE 51 14 37 56 18 38 66 22 44 MEDISCHE ONCOLOGIE 49 13 36 52 13 39 52 14 38 ARBEIDSGENEESKUNDE 9... 79 31 48 80 32 48 GERECHTELIJKE GENEESKUNDE 18 5 13 7 1 6 4 1 3 BEHEER VAN GEZONDHEIDSGEGEVENS......... 9 In 2014 waren de gegevens voor de arbeidsgeneeskunde niet beschikbaar als gevolg van terugkerende juridische problemen in de betrokken dossiers, gerelateerd aan de onverenigbaarheid van deze preventieve discipline met de juridische criteria toegepast op alle specialismen. Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen 15

1.3.3. Artsen-specialisten met bijzondere bekwaamheid op 31/12/2016 Om alle misverstanden te vermijden, wordt de term «bijzondere bekwaamheid» gebruikt om de titels van niveau 3 aan te duiden. Tabel 21 : Aantal artsen met bijzondere bekwaamheid in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016, per gewest, op basis van de officiële woonplaats België 4.056 100,0 4.254 100,0 4.362 100,0 Vlaanderen 2.374 58,5 2.509 59,0 2.600 59,6 Wallonië 1.218 30,0 1.262 29,7 1.278 29,3 Brussels Hoofdstedelijk Gewest 464 11,4 483 11,4 484 11,1 Tabel 22 : Aantal artsen met bijzondere bekwaamheid in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016, per provincie, op basis van de officiële woonplaats België 4.056 100,0 4.254 100,0 4.362 100,0 Vlaams Brabant 598 14,7 635 14,9 662 15,2 West-Vlaanderen 444 10,9 465 10,9 483 11,1 Oost-Vlaanderen 522 12,9 556 13,1 568 13,0 Antwerpen 570 14,1 606 14,2 632 14,5 Limburg 240 5,9 247 5,8 255 5,8 Waals Brabant 261 6,4 272 6,4 279 6,4 Henegouwen 315 7,8 319 7,5 318 7,3 Luik 413 10,2 427 10,0 438 10,0 Namen 171 4,2 184 4,3 183 4,2 Luxemburg 58 1,4 60 1,4 60 1,4 Brussels Hoofdstedelijk Gewest 464 11,4 483 11,4 484 11,1 Tabel 23 : Aantal artsen met bijzondere bekwaamheid in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016 op basis van hun nationaliteit Totaal 4.056 100,0 4.254 100,0 4.362 100,0 België 3.910 96,4 4.089 96,1 4.182 95,9 EU (zonder België) 141 3,5 157 3,7 173 4,0 Buiten EU 5 0,1 8 0,2 7 0,2 Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen 16

Tabel 24 : Aantal artsen met bijzondere bekwaamheid gedomicilieerd in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016 per bijzondere bekwaamheid, volgens geslacht Totaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw TOTAAL 4.056 2.611 1.445 4.254 2.678 1.576 4.362 2.700 1.662 NUCLEAIRE IN VITRO GENEESKUNDE 213 131 82 210 127 83 211 128 83 FUNCTIONELE EN PROFESSIONELE REVALIDATIE VAN GEHANDICAPTEN 958 629 329 975 622 353 979 618 361 GERIATRIE 165 111 54 161 107 54 157 105 52 MOND-, KAAK- EN AANGEZICHTSCHIRURGIE 179 137 42 184 142 42 187 145 42 INTENSIEVE ZORGEN 789 553 236 827 576 251 873 591 282 URGENTIEGENEESKUNDE 448 331 117 450 332 118 451 331 120 PEDIATRISCHE NEUROLOGIE 91 28 63 92 28 64 98 27 71 NEFROLOGIE 314 196 118 333 203 130 341 205 136 ENDOCRINO-DIABETOLOGIE 304 150 154 315 152 163 338 157 181 NEONATOLOGIE 121 37 84 127 39 88 129 39 90 ONCOLOGIE 214 156 58 291 191 100 299 191 108 PEDIATRISCHE HEMATOLOGIE EN ONCOLOGIE 9 1 8 40 10 30 42 12 30 KLINISCHE HEMATOLOGIE 145 76 69 144 75 69 152 77 75 BEHEER VAN GEZONDHEIDSGEGEVENS 106 75 31 105 74 31 105 74 31 1.3.4. Artsen-specialisten in opleiding voor een bijzondere bekwaamheid op 31/12/2016 Om alle misverstanden te vermijden, wordt de term «bijzondere bekwaamheid» gebruikt om de titels van niveau 3 aan te duiden. Tabel 25 : Aantal artsen in opleiding voor een bijzondere bekwaamheid in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016, per gewest, op basis van de officiële woonplaats België 171 100,0 168 100,0 172 100,0 Vlaanderen 106 62,0 122 72,6 119 69,2 Wallonië 35 20,5 34 20,2 30 17,4 Brussels Hoofdstedelijk Gewest 30 17,5 12 7,1 23 13,4 Tabel 26 : Aantal artsen in opleiding voor een bijzondere bekwaamheid in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016, per provincie, op basis van de officiële woonplaats België 171 100,0 168 100,0 172 100,0 Vlaams Brabant 39 22,8 47 28,0 33 19,2 West-Vlaanderen 8 4,7 13 7,7 13 7,6 Oost-Vlaanderen 21 12,3 27 16,1 28 16,3 Antwerpen 29 17,0 27 16,1 31 18,0 Limburg 9 5,3 8 4,8 14 8,1 Waals Brabant 5 2,9 7 4,2 3 1,7 Henegouwen 10 5,8 4 2,4 6 3,5 Luik 14 8,2 18 10,7 15 8,7 Namen 3 1,8 4 2,4 4 2,3 Luxemburg 3 1,8 1 0,6 2 1,2 Brussels Hoofdstedelijk Gewest 30 17,5 12 7,1 23 13,4 Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen 17

Tabel 27 : Aantal artsen in opleiding voor een bijzondere bekwaamheid gedomicilieerd in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016 op basis van hun nationaliteit Totaal 171 100,0 168 100,0 172 100,0 België 152 88,9 152 90,5 159 92,4 EU (zonder België) 18 10,5 15 8,9 12 7,0 Buiten EU 1 0,6 1 0,6 1 0,6 Tabel 28 : Aantal artsen in opleiding voor een bijzondere bekwaamheid gedomicilieerd in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016 volgens geslacht Totaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw TOTAAL 171 73 98 168 69 99 172 69 103 FUNCTIONELE EN PROFESSIONELE REVALIDATIE VAN GEHANDICAPTEN 26 14 12 38 17 21 37 19 18 GERIATRIE... 1. 1... MOND-,KAAK- EN AANGEZICHTSCHIRURGIE 6 4 2 7 4 3 7 4 3 INTENSIEVE ZORGEN 60 27 33 49 24 25 50 23 27 URGENTIEGENEESKUNDE 15 11 4 12 9 3 18 10 8 PEDIATRISCHE NEUROLOGIE 12 1 11 10 2 8 8 3 5 NEFROLOGIE 19 9 10 15 6 9 11 1 10 ENDOCRINO-DIABETOLOGIE 14 5 9 13 2 11 13 2 11 NEONATOLOGIE 9 2 7 9 2 7 7 2 5 ONCOLOGIE 6. 6 8 1 7 13 4 9 PEDIATRISCHE HEMATOLOGIE EN ONCOLOGIE 1. 1...... KLINISCHE HEMATOLOGIE 3. 3 6 2 4 8 1 7 Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen 18

1.4. HUISARTSEN + SPECIALISTEN + ARTSEN ZONDER BEROEPSTITEL Dit deel omvat de huisartsen, alle specialisten, en ook de artsen zonder beroepstitel. 1.4.1. Huisartsen en specialisten erkend op 31/12/2016 Tabel 29 : Aantal artsen (excl. artsen in opleiding) in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016, per gewest, op basis van de officiële woonplaats België 45.434 100,0 45.899 100,0 46.781 100,0 Vlaanderen 24.343 53,6 24.779 54,0 25.343 54,2 Wallonië 15.024 33,1 15.097 32,9 15.333 32,8 Brussels Hoofdstedelijk Gewest 6.067 13,4 6.023 13,1 6.105 13,1 Tabel 30 : Aantal artsen (excl. artsen in opleiding) in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016, per provincie, op basis van de officiële woonplaats België 45.434 100,0 45.899 100,0 46.781 100,0 Vlaams Brabant 6.106 13,4 6.204 13,5 6.340 13,6 West-Vlaanderen 4.044 8,9 4.128 9,0 4.199 9,0 Oost-Vlaanderen 5.284 11,6 5.357 11,7 5.516 11,8 Antwerpen 6.242 13,7 6.376 13,9 6.520 13,9 Limburg 2.667 5,9 2.714 5,9 2.768 5,9 Waals Brabant 2.786 6,1 2.845 6,2 2.929 6,3 Henegouwen 4.261 9,4 4.233 9,2 4.265 9,1 Luik 4.836 10,6 4.859 10,6 4.934 10,5 Namen 2.255 5,0 2.280 5,0 2.315 4,9 Luxemburg 886 2,0 880 1,9 890 1,9 Brussels Hoofdstedelijk Gewest 6.067 13,4 6.023 13,1 6.105 13,1 Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen 19

Tabel 31 : Aantal artsen (excl. artsen in opleiding) in België op 31/12/2016, per gewest (op basis van de officiële woonplaats), volgens leeftijd en geslacht Totaal Man Vrouw Aantal Kolom % Rij % Aantal Kolom % Rij % Aantal Kolom % Rij % België Totaal 46.781 100,0 100,0 27.546 100,0 58,9 19.235 100,0 41,1-25 10 0,0 100,0 6 0,0 60,0 4 0,0 40,0 25-29 1.117 2,4 100,0 329 1,2 29,5 788 4,1 70,5 30-34 3.859 8,2 100,0 1.289 4,7 33,4 2.570 13,4 66,6 35-39 4.218 9,0 100,0 1.689 6,1 40,0 2.529 13,1 60,0 40-44 5.052 10,8 100,0 2.137 7,8 42,3 2.915 15,2 57,7 45-49 4.853 10,4 100,0 2.201 8,0 45,4 2.652 13,8 54,6 50-54 4.925 10,5 100,0 2.775 10,1 56,3 2.150 11,2 43,7 55-59 5.979 12,8 100,0 3.881 14,1 64,9 2.098 10,9 35,1 60-64 5.759 12,3 100,0 4.112 14,9 71,4 1.647 8,6 28,6 65+ 11.009 23,5 100,0 9.127 33,1 82,9 1.882 9,8 17,1 Vlaanderen Totaal 25.343 100,0 100,0 15.110 100,0 59,6 10.233 100,0 40,4-25 7 0,0 100,0 6 0,0 85,7 1 0,0 14,3 25-29 737 2,9 100,0 216 1,4 29,3 521 5,1 70,7 30-34 2.185 8,6 100,0 742 4,9 34,0 1.443 14,1 66,0 35-39 2.356 9,3 100,0 944 6,2 40,1 1.412 13,8 59,9 40-44 2.876 11,3 100,0 1.225 8,1 42,6 1.651 16,1 57,4 45-49 2.791 11,0 100,0 1.247 8,3 44,7 1.544 15,1 55,3 50-54 2.789 11,0 100,0 1.564 10,4 56,1 1.225 12,0 43,9 55-59 3.228 12,7 100,0 2.215 14,7 68,6 1.013 9,9 31,4 60-64 2.972 11,7 100,0 2.252 14,9 75,8 720 7,0 24,2 65+ 5.402 21,3 100,0 4.699 31,1 87,0 703 6,9 13,0 Wallonië Totaal 15.333 100,0 100,0 9.173 100,0 59,8 6.160 100,0 40,2-25 1 0,0 100,0. 0,0 0,0 1 0,0 100,0 25-29 256 1,7 100,0 69 0,8 27,0 187 3,0 73,0 30-34 1.052 6,9 100,0 342 3,7 32,5 710 11,5 67,5 35-39 1.220 8,0 100,0 486 5,3 39,8 734 11,9 60,2 40-44 1.549 10,1 100,0 641 7,0 41,4 908 14,7 58,6 45-49 1.527 10,0 100,0 715 7,8 46,8 812 13,2 53,2 50-54 1.610 10,5 100,0 938 10,2 58,3 672 10,9 41,7 55-59 2.038 13,3 100,0 1.291 14,1 63,3 747 12,1 36,7 60-64 2.027 13,2 100,0 1.405 15,3 69,3 622 10,1 30,7 65+ 4.053 26,4 100,0 3.286 35,8 81,1 767 12,5 18,9 Brussels Hoofdstedelijk Gewest Totaal 6.105 100,0 100,0 3.263 100,0 53,4 2.842 100,0 46,6-25 2 0,0 100,0. 0,0 0,0 2 0,1 100,0 25-29 124 2,0 100,0 44 1,3 35,5 80 2,8 64,5 30-34 622 10,2 100,0 205 6,3 33,0 417 14,7 67,0 35-39 642 10,5 100,0 259 7,9 40,3 383 13,5 59,7 40-44 627 10,3 100,0 271 8,3 43,2 356 12,5 56,8 45-49 535 8,8 100,0 239 7,3 44,7 296 10,4 55,3 50-54 526 8,6 100,0 273 8,4 51,9 253 8,9 48,1 55-59 713 11,7 100,0 375 11,5 52,6 338 11,9 47,4 60-64 760 12,4 100,0 455 13,9 59,9 305 10,7 40,1 65+ 1.554 25,5 100,0 1.142 35,0 73,5 412 14,5 26,5 Tabel 32 : Aantal artsen (excl. artsen in opleiding) in België op 31/12/2014, 31/12/2015 en 31/12/2016, op basis van hun nationaliteit Totaal 45.434 100,0 45.899 100,0 46.781 100,0 België 42.389 93,3 42.758 93,2 43.442 92,9 EU (zonder België) 2.807 6,2 2.897 6,3 3.069 6,6 Buiten EU 238 0,5 244 0,5 269 0,6 Jaarstatistieken met betrekking tot de beoefenaars van de gezondheidszorgberoepen 20