CREATIEF FOTOGRAFEREN 5 NATUURLIJK EN STEDELIJK LANDSCHAP.. is er verschil in benadering? Voor een goede foto moet je weten waar je moet staan", zei Ansel Adams (1902-1984), een van de beste landschapsfotografen ter wereld. Het moment van de dag is net zo belangrijk. Als die twee dingen kloppen, gaat de foto bijna vanzelf. Hoe maak je nu een prachtige landschapsfoto? Bepaal de perfecte positie Wat maakt een plaats tot de perfecte positie? Compositie speelt zeker een rol, maar als je gewoon een aantal regels volgt, krijg je goede foto's, echter geen geweldige. Uiteindelijk komt het neer op dat exclusieve 'oog voor een foto' dat niet kan worden aangeleerd, maar dat kan verbeteren door ervaring. Met een digitale camera kun je bovendien tientallen foto's vanuit verschillende oogpunten nemen en de beste ervan uitzoeken als je ze bekijkt op een computerscherm. Het juiste licht Er is niets dat een landschap meer beïnvloedt dan het licht. Zelfs als het je lukt de perfecte positie te vinden, zal je foto eronder lijden als je hem maakt in het verkeerde jaargetijde of op het verkeerde moment van de dag. Het beste moment om landschappen te fotograferen is bij zonsopkomst en de uren erna, of bij zonsondergang en de uren daarvoor. Op deze momenten van de dag staat de zon relatief laag. Het licht van de zon beweegt zich voor een groter deel door de atmosfeer van de aarde voort dan wanneer de zon hoog aan de hemel staat, en dat geeft warmtestralen die er midden op de dag niet zijn. Een lage zon geeft lange schaduwen die de foto een beter driedimensionaal karakter geven. De regel van derden Ieder groot element in een foto, zoals een molen in een landschap, moet op een derde van de rand van de foto gepositioneerd zijn. Stelt u zich uw foto voor in negen gelijke rechthoeken, alsof u er OXO op speelt. De molen moet dusdanig worden gepositioneerd dat hij op een van de twee verticale lijnen van het raster staat. De twee horizontale lijnen van het raster zijn ook belangrijk bij het fotograferen van landschappen. Als u een horizon ziet, moet die op een van deze twee lijnen liggen. De beste positie voor een klein object in een opname is op een van de vier snijpunten van de horizontale en verticale lijnen. Natuurlijk zullen bepaalde prachtfoto's deze regels overtreden, maar niet omdat de regels niet kloppen. Ze spelen gewoon met balans. Het landschapsportret Hoewel foto's met de portretindeling normaal worden gezien als foto's van mensen, is er geen enkele reden waarom je geen landschap kunt fotograferen met de portretindeling. Door de camera een klein beetje schuin te houden, krijgt u een hoge horizon waardoor er meer nadruk wordt gelegd op de voorgrond. Dat is ideaal als u bijvoorbeeld een veld met wilde
bloemen wilt fotograferen. Gebruikers van een digitale camera kunnen verticale landschappen in een panorama tonen. In combinatie met een panoramasoftware plakt u de reeks overlappende foto's (20a30%) naadloos aan elkaar. Een gevoel voor verhoudingen Het is lastig om de verhoudingen van het origineel in het klein weer te geven. Een mogelijke oplossing is om diepte toe te voegen aan een foto door een object op de voorgrond te plaatsen, waardoor het veel groter lijkt dan soortgelijke objecten die verder zijn verwijderd van de camera. Het ontstane perspectief geeft zo het driedimensionale gevoel. Bij landelijke landschappen kunt u proberen een boom, hek of stenen muur te pakken, of probeer iets creatievers; boerderijdieren of landbouwmachines bieden geweldige mogelijkheden. Wilde bloemen zijn hier bijzonder voor geschikt. Ga liggen zodat de camera ongeveer een halve meter boven de grond is en zorg ervoor dat de bloemen het beeld overheersen. Bij zeegezichten profiteert u bijzonder veel van een interessante voorgrond. Zorg er dus voor dat u wat losse stenen, steenpartijen of ligstoelen op de voorgrond hebt staan. Wederom heeft een laag camerastandpunt een grote invloed op de foto. (fred Briers) (Andre Leplat)
Belichting in balans houden Voor landschapsfotografen is het heel moeilijk om de juiste belichting te vinden. Normaal gesproken gebruikt men de grond voor belichting, waardoor de lucht overbelicht en wit wordt. Als u de belichting instelt op de lucht, ziet u veel detail in de wolken, maar zal de grond onderbelicht en donker zijn. Een foto bij fel zonlicht is gemakkelijker te maken dan een foto bij bewolkte hemel, omdat een blauwe lucht gemakkelijker te fotograferen is dan een witte. Als u geen andere opties beschikbaar hebt, kunt u de invloed van een witte lucht verminderen door de hoeveelheid lucht op uw foto te verminderen. Houd simpelweg de camera een beetje naar voren geheld zodat het merendeel van de foto wordt gevuld met grond. Brandpuntafstand Wat is de ideale instelling voor het fotograferen van landschappen met een camera met zoomlens? Meestal geven groothoekopnamen het beste resultaat. Groothoeklenzen hebben een breed gezichtsveld, waardoor ze een uitgestrekt landschap tonen. U hoeft echter niet perse de grootste hoek van de lens te gebruiken. U kunt met de lens inzoomen om afleidende elementen aan de rand van het beeld weg te laten. Het is ook de moeite waard om te experimenteren, omdat sommige landschappen beter uitkomen als u de telelens gebruikt. Gebruik de zoeker of het LCD-scherm van uw camera om het resultaat te bekijken voordat u de foto maakt.
Tot slot Het fotograferen van landschappen is een tijdverslindende hobby. Sommige fotografen doen niets anders meer. Breng niet zoveel tijd met uw camera door dat u vergeet te genieten van het landschap. Uw foto's kunnen de sfeer en pracht uitstekend vastleggen, maar vergeet niet ook af en toe naar buiten te gaan om nog meer foto's te maken! Hierbij een korte samenvatting voor natuurlijke landschappen: 1. Onderzoek de locatie Een locatie maakt om de een of andere reden indruk op je. Hoe komt dat? Welk verhaal wil je over het landschap vertellen? Vind je de bergen lieflijk of ben je erdoor geïmponeerd? Vind je het strand interessanter als het verlaten is of als er rijendik mensen op liggen? Bedenk je van tevoren welk verhaal je wilt vertellen. Loop eens rond en let op verschillende interessante invalshoeken. Lichtval is hierbij heel belangrijk. Wil je een kloof fotograferen op een zonnige dag? Denk dan na over de stand van de zon en welke kant verlicht is. 'Soms werkt het ook mooi als het net geregend heeft en dat vlak daarna de zon schijnt. Alles krijgt dan zo'n mooie diepe, volle kleur.' 2. Bepaal je hoofdonderwerp en de verhouding tot de rest van het landschap Is je hoofdonderwerp een spectaculaire waterval of een ander centraal onderwerp? Zelden krijg je een mooie foto door deze zomaar frontaal te fotograferen. Negeer de rest van het landschap dus niet. De foto wordt beter als er diepte in zit, bijvoorbeeld een weg, een rivier of een pad. Wateroppervlakten kunnen als spiegel dienen, waardoor het effect van gebouwen of bomen aan de overkant wordt verdubbeld. Een landschap wordt ook vaak interessanter door een detail dat de kijker pas in tweede instantie opvalt : bijvoorbeeld het silhouet in de verte van een persoon. 3. Kies een voorgrond Een interessant voorwerp op de voorgrond pakt in veel gevallen goed uit. Denk aan een boom, een wegwijzer of een rotspartij. Een object op de voorgrond zorgt voor diepte en helpt daarnaast om een verhaal te vertellen. Een wei met koeien in de verte kan plots interessant worden als er een eenzame kat op de voorgrond zit. Soms kun je een voorgrond krijgen door door je knieën te zakken. Denk aan rietstengels, een kilometerpaaltje of iets anders wat karakter toevoegt aan het landschap. 'Je hoeft niet eens per se een landschap te fotograferen om een landschappelijk aandoende foto te maken. Je kunt dit ook bereiken door juist heel dicht op een onderwerp te kruipen..' 4. Kies de hoogte van de horizon Probeer te voorkomen dat de horizon precies halverwege de foto komt. Plaats de horizon op eenderde van onderen of eenderde van boven. De plaats hangt af van de nadruk die je wilt leggen. Is dat een mooie wolkenlucht of is het land belangrijker? Deze zogenaamde `regel van drie' geldt overigens ook voor de verticale vlakverdeling. 'Een hoofd-onderwerp precies in het midden zetten is meestal minder spannend dan dit (net) uit het midden van het beeld te halen. Zeker wanneer dit onderwerp sterk symmetrisch is. Als het onderwerp het toelaat, kun je er ook voor kiezen om het juist helemaal rechts of links van het beeld te zetten.' 5. Let op lijnen en vlakken Een lijn geeft het oog houvast: het is een bouwsteen van de compositie. Gebruik elektriciteitsdraden, weggetjes, leuningen en muurtjes om het oog naar een onderwerp te leiden. Als je (vanuit) een bos fotografeert, let dan op patronen waarin de bomen staan. Vlakken helpen ook om een compositie te maken. 'Wanneer het onderwerp het toelaat, kun je lijnen weg laten lopen naar de hoek(en) van het beeld toe. Dit geeft de foto vaak een sterke compositie.'
6. Stel de camera in Wil je dat zowel de voorgrond als de achtergrond scherp zijn? Dan kies je een kleine diafragmaopening. Dit kun je zelf instellen, of bij een eenvoudige digitale camera kies je de voorgeprogrammeerde stand voor landschappen. Als je camera functies voor beeldverwerking heeft, is het een goed idee om een hogere kleurverzadiging te kiezen. Met name groene planten en blauwe luchten hebben daar baat bij. Wat betreft de scherpte: als je kiest voor een lage lichtgevoeligheid (ISO 50 of 100) worden de foto s minder korrelig en de kleuren helderder. Voor bomen en bergen is extra scherpte goed om de fijnste details te laten uitkomen. Kies dus - als het tenminste licht genoeg is - de laagste gevoeligheid (zoals ISO 50 of 100). 7. Houd rekening met het weer Bekijk het weerbericht. Laat je niet afschrikken door bewolkt weer of een bui. Bloemen bijvoorbeeld komen vaak mooier uit onder een wolkenlucht. Mist kan een stedelijk landschap iets heel betoverends of griezeligs geven. Terwijl zonlicht heel hard is en voor (te) scherpe contrasten kan zorgen. 'Als je een mooie lichtval in een landschap ziet en je hebt geen camera bij je, kijk dan op je horloge en ga de volgende dag op hetzelfde tijdstip terug.'
Stedelijk Landschap.. een zelfde benadering? Dwalend doorheen de straten van een verlaten stad. In de vroege ochtend, terwijl ieder nog moet ontwaken, richt de fotograaf zijn camera. Omhoog, omlaag. De fotograaf weet niet eerst te kijken. Zoveel is er te zien in de stad. la defence/paris gent
london eye Beeldopbouw bij stedelijke landschappen kan gelijk zijn aan deze van de natuurlijke landschappen. Wel moeten we rekening houden met een overvloed aan details en onderwerpen. Het verminderen van de saturatie en/of het omzetten naar zwart-wit kan het beeld isoleren en de aandacht naar het onderwerp sturen. Voorgrond / Achtergrond: zet een voorwerp in de voorgrond waarmee je het oog van de kijker naar binnen trekt. Breedhoek: het brede zicht wordt sterk uitgespeeld; je kan ook foto s stitchen tot een panorama. Het helpt vaak om heel laag bij de grond te gaan. Dit geeft vaak interessante compo s. Met over gebruik van een breedhoek kan je vb foto s op het strand maken waar kleine rimpels in het zand worden opgeblazen. Ook hier weer: het is door heel laag te gaan dat deze rimpels interessant worden. Lijnen : de lijnen zijn hier heel belangrijk. Zeker zo bij stedelijk landschap maar zowiezo in elke landschapsfoto. Het is daarbij vaak heel interessant om dan weer naar boven te mikken. Typisch bij een glazen flatgebouw. Dan krijg je dan mooie vluchtlijnen. Compo : rules of third of de gulden snede wordt heel vaak toegepast. Vb 1/3e lucht; 2/3e land. Vb een belangrijk object op één van de snijpunten leggen. Belichting: platte belichting op het middaguur is uit den boze. Het is door schaduwen dat uw foto diepte krijgt. Landschapfotografen houden erg van het gouden uur. Dit is het laatste uur voor zonsondergang. Dit geeft erg mooi licht. Ook nadat de zon onder is, kan je mooi licht krijgen. In sommige gevallen weerkaatsen de stralen van de zon -die al onder is- dan tegen de wolken. Ook s morgens kan je mooi licht krijgen. Zeker vb in een weide waar door s morgens een mist is ontstaan.
Wolken: blijft de zon verdacht afwezig dan kan je spelen op de wolken. Zet je die om naar Z/W dan kan je met een rood of orange filter heel dramatische wolken maken. In software kan je uiteraard een volledig custom filter gebruiken. In combinatie met strakke architectuur kan je ook wolken fotograferen met een heel lange exposure. vb 90 seconden. Dan krijg je een mooi contrast tussen de strakke lijnen en de beweging in de wolken. Lange belichting kan je vb realiseren door naar de avond toe te fotograferen en een polaristaiefilter te gebruiken die 2stops licht wegneemt. Er bestaan ND filters die 1,2,3 tot 10 stops wegnemen. Polarisatiefilter: wordt heel vaak gebruikt bij landschapsfoto s. Het maakt de wolken donkerder en dramatischer en verhoogt het algemene contrast. Kleuren: foto s nemen van bomen en begroeiing en dan de groenen en blauwen boosten. Scherpte en scherptediepte: landschapsfoto s worden typisch met maximale DOF genomen. Dit kan je doen door de hyperfocus techniek toe te passen. Tabellen met de settings kan je vinden op dofmaster.com. Een standaardlens is het scherpst rond F8. Probeer dus binnen F8-F11 te fotograferen voor maximale dof en scherpte. Het goed fotograferen van een landschap komt neer op een goede voorbereiding, een goede compositie en een hele flinke dosis geluk. Hoe meer ervaring je hebt, hoe makkelijker het wordt om dit geluk af te dwingen. Hoe moeilijker het is om een landschap te vatten, hoe groter het gevoel van voldoening is als dit uiteindelijk lukt.