huis & tuin Test vaatwasmiddelen Besparen op de afwas Gemiddeld betalen we jaarlijks zo n 25 tot 85 aan vaatwasmiddelen. Deze test laat zien dat je niet per se een duur A-merk hoeft te kopen om de boel schoon te krijgen. Tekst Elles van Steijn» Er is een enorme keus aan vaatwasmiddelen in de supermarkt. Welke moet je nemen om de vaat niet alleen schoon te krijgen, maar ook droog zonder strepen, vlekken en druppels? Ook mag de vaat niet beschadigd raken. En dit alles het liefst met zo min mogelijk milieuschade en een zo laag mogelijke prijs. De goedkope middelen doen het net zo goed als de duurdere, zo blijkt uit deze test. BIJNA ALLES-IN-EEN Er zijn alles-in-eenproducten en enkelvoudige. De naam alles-in-een zegt het al: aan deze tabletten hoef je niets toe te voegen en je hoeft ze niet nauwkeurig te doseren, zoals bij poeder. Bij enkelvoudige middelen moet je zout toevoegen om kalkaanslag te voorkomen en glansspoelmiddel voor het streeploos opdrogen. Deze test laat zien dat de twee soorten nauwelijks voor elkaar onderdoen. Wel droogt de vaat vaak beter streeploos Aan een alles-in-eentablet hoef je niets toe te voegen, zou je denken. Bij Albert Heijn puur&eerlijk gaat dit niet op. Op de verpakking staat enigszins verborgen dat je bij een hardheid boven 14 dh, dat is hard water, zout moet toevoegen. Onze test, met een waterhardheid van 15 dh, is uitgevoerd zonder toevoeging van zout. Puur&eerlijk reinigde redelijk, de materialen werden weinig aangetast, maar de vaat werd niet mooi droog. Zout erbij kan het reinigen en drogen verbeteren. Albert Heijn zegt te streven naar een evenwicht tussen een goede werking en milieu-eigenschappen. Puur&eerlijk wordt in juli verbeterd; dan is zout toevoegen niet meer nodig. op bij tabletten of poeder in combinatie met los glansspoelmiddel. De machine kan dit toevoegen op het juiste moment: in de laatste spoelgang. Bij de alles-ineentabletten is dit moeilijker. Het tablet wordt voor het begin van de afwas toegevoegd en er moet aan het einde genoeg glansspoelmiddel overblijven om de vaat streeploos te laten opdrogen. Veel functies Er zijn poeders, tabletten waarbij je de plasticverpakking zelf verwijdert en tabletten in oplosbaar folie. Bij de laatste is er minder risico op inslikken van vaatwasmiddel of contact met de ogen. De alles-in-eentabletten vervullen van 3 tot wel 14 functies. De drie belangrijkste zijn reiniging, antikalkaanslag en streeploos opdrogen van de vaat. Daarnaast zijn er functies zoals sterkere reiniging, 20 CONSUMENTENGIDS MEI 2012
Tips voor een schone vaatat Zorg dat vuile delen goed bereikbaar zijn voor de waterstralen uit de sproeiarmen. Zet kopjes, glazen, schalen en dergelijke ondersteboven. Zet voorwerpen met randen schuin, zodat er geen water in blijft staan. Zorg dat glazen elkaar niet raken. Zet pannen in het onderrek; daar hebben de waterstralen de meeste kracht. Voorkom contactcorrosie door roestvast staal bij elkaar te zetten ten en zilver bij zilver. Zorg ervoor dat de sproeiarmen en vrij kunnen draaien. Controleer twee tot drie keer per jaar of de sproeiarmen verstopt t zijn. Reinig het filter van de machine na elke afwasbeurt. Gebruik eventueel een voorbehandelingsmiddel wanneer de erg vui- le vaat niet schoon wordt. extra glans, glasbescherming, zilverbescherming en geurneutralisator. Deze toevoegingen helpen overigens niet altijd, zo blijkt uit deze test. Milieuschade Vaatwasmiddelen bevatten stoffen die schadelijk zijn voor het milieu. Het grootste deel daarvan wordt afgebroken door waterzuiveringsinstallaties, maar reststoffen kunnen effect hebben op het milieu. Fosfaten bijvoorbeeld ontharden het water in de machine en verbeteren de waswerking. Wanneer fosfaat in het oppervlaktewater terechtkomt, zorgt dit voor algengroei. Hierdoor bereikt minder licht de bodem, wat ten koste gaat van andere groei. Als de algen uiteindelijk doodgaan, kan het water zuurstofloos worden, waardoor ook vissen sterven. Fosfaat, dat onmisbaar is voor de wereldvoedselvoorziening wordt steeds schaarser en het is zonde om het met het waswater weg te spoelen. Vanaf 2013 worden fosfaten in wasmiddelen verboden. Voor vaatwasmiddelen wordt er nog onderzoek gedaan naar goedwerkende vervangers en hun invloed op het milieu. Verder speelt mee dat veel waterzuiveringsinstallaties fosfaten voor een groot deel kunnen verwijderen uit afvalwater. Dit is nog de vraag voor fosfaatvervangers. Toch zeggen fabrikanten binnenkort over te zullen stappen op fosfaatloze technieken. In onze test zijn AH puur&eerlijk, Ecover, Euroshopper (van AH) en Sun all-in-one fosfaatvrij. Een aantal merken richt zich specifiek op minder milieubelasting. Wasactieve stoffen, het belangrijkste bestanddeel van schoonmaakmiddelen, moeten tegenwoordig biologisch afbreekbaar zijn. Ecover claimt volledig, en snel, afbreekbaar te zijn. AH puur&eerlijk heeft het Nordic ecolabel. Dit stelt eisen aan de invloed op het milieu, aan grondstoffen en de verpakking. Verder is er het EU Ecolabel met vergelijkbare eisen. In deze test heeft Euroshopper dat label. Veel vaatwasmiddelen bevatten parfum. Dit is niet nodig voor het schoonmaken van de vaat en kan tot gezondheidsklachten leiden bij mensen met allergieën en overgevoeligheid. De blokjes van AH puur&eerlijk, en bijvoorbeeld de niet door ons geteste Klok Eco claimen parfumvrij te zijn. Spoelen hoeft niet Het is niet nodig de vaat te spoelen voordat deze de machine ingaat. Wel is het verstandig het ergste vuil van de borden te halen. Een programma dat wast op 50 of 55 C gebruikt minder energie dan een programma op 65 C. Maar bij veel aangekoekte resten kan een hogere temperatuur nodig zijn. Een enkele fabrikant adviseert een ecoprogramma op 45 C. Veel fabrikanten van vaatwassers raden aan los reinigings-, glansspoel middel en zout te gebruiken omdat de vaat vaak minder goed en mooi droogt met alles-ineentabletten. CONSUMENTENGIDS MEI 2012 21
TEST VAATWASMIDDELEN Merk & Type Richtprijs Testoordeel Prijs per 10 beurten Schoonmaken Materiaalaantasting Kalkaanslag Streeploos opdrogen Drogen Weging voor Testoordeel 50% 20% 10% 10% 10% All-in-onetabletten 1. Una Alles in 1 3,20 7,3 0,80 + ++ + + ++ 40 tabletten 2. W5 All in 1 3,20 7,1 0,80 ++ + + ++ 40 tabletten 3. Sun All in 1 extra power 7,00 6,6 2,50 + + + + 28 tabletten 4. Finish Powerball Quantum 5,70 6,5 2,85 + + + 20 tabletten 5. Dreft Platinum citroen 6,30 6,5 3,00 + ++ + 21 tabletten 6. Dreft All in One 6,00 6,1 2,61 + + + 23 tabletten Tabletten; zelf glansspoelmiddel en zout toevoegen 1. Finish Powerball Classic en glansspoelmiddel 5,70 6,9 1,91 ++ + ++ 36 tabletten 2. Sun poeder en spoelglans 9,00 6,8 1,12 + ++ ++ 3 kg (90 wasbeurten) 3. Euroshopper tabletten en AH spoelglans 3,35 6,5 0,76 + ++ ++ 50 tabletten 4. Ecover tabletten en spoelmiddel 6,00 6,1 2,64 ++ 25 tabletten Inhoud Beste uit de test Beste koop ++ Zeer goed + Goed Redelijk Matig Slecht» Een aantal producten kon niet in de test worden opgenomen omdat de samenstelling werd gewijzigd, zoals AH alles-in-1, C1000, Klok, Markant (Golff), Sun all-in-one en Perfekt (Hoogvliet). Wanneer een middel één van de soorten vuil minder dan redelijk schoon kreeg, is er één punt van het oordeel voor schoonmaken afgetrokken. De prijzen zijn van februari. In de prijs per 10 beurten zijn indien van toepassing de kosten voor glansspoelmiddel meegerekend. De kosten voor zout zijn verwaarloosbaar en niet meegerekend. FABRIKANTEN/IMPORTEURS Dreft: Procter & Gamble, 0800-233 73 38, www.dreft.nl Ecover: 00800-505 25 052 (België), ecover.com Euroshopper: ah.nl (verkrijgbaar bij Albert Heijn) Finish: Reckitt Benckiser, (023) 558 45 00, finishinfo.nl Sun: Unilever, 0800-0175, sun-services.nl Una: Dalli Benelux, (0578) 698 606, dalli-info.com/unavaatwas4 (verkrijgbaar bij Aldi) W5: Lidl, 0800-54 35 463, lidl-info.com (verkrijgbaar bij Lidl) UITGELICHT Schoonmaken & materiaalaantasting Merk & Type Totaal schoonmaken Thee Melk Eigeel All-in-onetabletten 1. Una Alles in 1 6,4 (+) + ++ ++ 2. W5 All in 1 6,1 ( ) + + ++ 3. Sun All in 1 extra power 6,8 (+) ++ + ++ 4. Finish Powerball Quantum 6,1 ( ) + + ++ 5. Dreft Platinum citroen 6,5 (+) + + ++ 6. Dreft All in One 5,4 ( ) + ++ Tabletten; zelf glansspoelmiddel en zout toevoegen 1. Finish Powerball Classic en glansspoelmiddel 6,3 ( ) + + ++ 2. Sun poeder en spoelglans 6,1 ( ) ++ + ++ 3. Euroshopper tabletten en AH spoelglans 5,5 ( ) ++ ++ 4. Ecover tabletten en spoelmiddel 5,7 ( ) ++ ++ Zetmeel 22 CONSUMENTENGIDS MEI 2012
In Detail UNA ALLES IN 1 Prijs: 3,20 (40 tabletten) Testoordeel: 7,3 Deze tabletten zijn verpakt in folie dat oplost in water en maken de meeste vaat goed schoon. Aangebrande melkvlekken blijven wel achter. Het servies droogt mooi op, met weinig strepen en witte vlekken. Het servies is na 100 keer wassen weinig beschadigd. W5 ALL IN 1 Prijs: 3,20 (40 tabletten) Testoordeel: 7,1 De W5-tabletten krijgen de meeste vlekken weg, iets minder goed dan Una. Hardnekkige melkvlekken zijn het moeilijkst. Drogen gaat probleemloos en het materiaal wordt weinig aangetast. De folie rond het tablet moet je eerst verwijderen. Sommige afwasmachines hebben een speciaal multi-tabprogramma dat wat langer duurt. Omdat ook hiermee het resultaat niet altijd goed is, wordt aangeraden bij alles-in-eentabletten toch los glansspoelmiddel te gebruiken. Bij een kleine afwasmachine, of wanneer de machine niet helemaal vol is, kun je minder vaatwasmiddel gebruiken. Bij een halfvolle machine is de helft doseren te weinig. De machine verbruikt namelijk meestal meer dan de helft van het water. Aangezien minder doseren moeilijk gaat bij een tablet, is het aan te raden dan poeder te gebruiken. Totaal materiaalaantasting Glas Kunststof Rvs, aluminum Antiaanbaklaag Decoratie Emaille Zilver 8,5 (++) ++ ++ + + ++ ++ 8,5 (++) ++ ++ + + ++ ++ 7,2 (+) ++ + + + + 8,1 (+) ++ ++ + + ++ ++ 8,3 (++) ++ ++ + + ++ ++ 8,1 (+) ++ ++ + + ++ ++ 8,3 (++) ++ ++ + ++ ++ 7,7 (+) ++ ++ + ++ 7,5 (+) ++ ++ + + ++ 8,2 (++) ++ ++ + ++ ++ De schoonmaaktest was zwaar, met een kort programma op 50 C van 70 minuten. Vooral het verwijderen van aangebrande melk en eigeel bleek voor een aantal middelen niet gemakkelijk. Er zijn zowel alles-in-eentabletten als producten getest waar je zout en glansspoelmiddel aan moet toevoegen. Bij de laatste groep is de machine gevuld met glansspoelmiddel van hetzelfde merk als het tablet. Om kalkaanslag te voorkomen moet je bij sommige middelen zout toevoegen. Stel de machine daarbij in op de juiste hardheid van het water, die is te vinden via de waterleverancier. In een alles-ineentablet zit al een waterontharder. In Nederland is het meestal niet nodig extra zout aan alles-in-eentabletten toe te voegen. En als dat wel zo is, dan staat het op de verpakking. De kalkaanslag is beoordeeld na 30 keer wassen. Vooral op glas is kalkaanslag goed te zien, in de vorm van een witte waas. Dreft all-inone, Una en W5 voorkomen kalkaanslag het best. Als de resultaten tegenvallen, kan het helpen om de machine te vullen met zout, of als je dat al doet, de hardheid hoger in te stellen. Zonder strepen Glansspoelmiddel zorgt voor streeploos opdrogen. De test laat grote verschillen zien tussen de middelen. Euroshopper, met los toegevoegd glansspoelmiddel, geeft het beste resultaat, met slechts een klein aantal lichte druppels of strepen. Bij Dreft all-in-one, de slechtste, is een ruime hoeveelheid druppels of strepen te zien. De resultaten hangen ook af van het materiaal. Wanneer porselein streeploos opdroogt kan dit bij kunststof Zo blijft het servies mooi Was glas op een lage temperatuur. Een hardheid lager dan 4 dh kan meer glascorrosie of beschadiging van decoraties veroorzaken. Voeg dan geen zout toe. Mors niet met zout bijvullen Doseer niet te veel poeder. Zet plastic bovenin; dichter bij het verwarmingselement vervormt het eerder. Wanneer de vaat in de machine vrij schoon is, zal zilver eerder verkleuren. Te veel vuil op zilver, vooral ei, kan ook verkleuring geven. Verwijder dit vooraf. Laat verschillende metalen niet tegen elkaar staan. Haal zilveren en metalen voorwerpen direct na de afwas uit de machine of zet de machine meteen open. Was voorwerpen van hout, been, ivoor, kristal, niet hittebestendig plastic, verzilverde en antieke of handgemaakte voorwerpen liever met de hand af. CONSUMENTENGIDS MEI 2012 23
DE TEST IN BEELD Om te testen hoe goed de middelen schoonmaken is vaat met aangebrande melk, thee, eigeel en zetmeel gewassen met een programma op 50 C. Met thee meten we de bleekwerking van de middelen. Eigeel en zetmeel zijn gebruikt om te testen of de enzymen in de vaatwasmiddelen ze goed afbreken. Glas en porselein en roestvast staal drogen goed op, maar het drogen van plastic is moeilijker. Zout voorkomt kalkaanslag en glansspoelmiddel zorgt voor het streeploos opdrogen. Rechts een glas dat niet streeploos opgedroogd is; links een glas met flinke kalkaanslag. Om te testen of het servies mooi blijft, zijn glazen, borden, bakjes, pannen en bestek 100 keer gewassen. Decoraties hadden er af en toe flink onder te lijden. Aluminium en de verbinding tussen handvatten en pannen zijn kwetsbaar. Bij alle middelen was de aluminium bodem van deze koekenpan na 100 keer wassen behoorlijk beschadigd. heel anders zijn. Bij tegenvallende resultaten met alles-in-eentabletten kun je extra glansspoelmiddel gebruiken. Verder kun je experimenteren met de instelling van de machine, waardoor deze meer of minder glansspoelmiddel doseert. De geteste middelen hebben geen moeite met het drogen van glas, porselein en roestvast staal. Plastic droogt moeilijker. Una van Aldi en W5 van Lidl zijn de beste drogers van de alles-in-eentabletten. Glas beschermen Het servies moet mooi blijven en als je met de hand afwast lukt dat wel. Maar in de vaatwasser met hoge temperaturen en agressieve stoffen uit vaatwasmiddelen is het oppassen geblazen. Op de lange duur kan er bijvoorbeeld glascorrosie optreden. Door aantasting van het glas wordt licht op een andere manier teruggekaatst, waardoor er gekleurde, regenboogachtige vlekken, strepen of een Verwijderen van eigeel en aangebrande melk is lastig melkachtige film te zien zijn. Deze vlekken zijn niet te verwijderen. Kristal is nog gevoeliger voor aantasting dan glas. Een vaatwasmiddel kan aantasting van glas tegengaan doordat zinkzouten oneffenheden opvullen en blijven hechten aan het glas. Alle tabletten behalve Ecover, Euroshopper, Finish Powerball Classic en Quantum claimen glas te beschermen. In de test, na 100 keer wassen, is er niet veel glascorrosie te zien. Alleen glas dat met Euroshopper is gewassen is licht aangetast. Vaatwasmiddelen kunnen ook verkleuring van zilver tegengaan. Verkleuring kan ontstaan wanneer zilver reageert met bleekmiddel, ei en/of zout. In de test is het zilver flink verkleurd. De verkleuring was weg te halen met zilverpoets maar daarvan slijt zilver. W5, Dreft Platinum en Una alles-in-1 zeggen zilver te beschermen. Met Dreft Platinum en Ecover verkleurt zilver het minst. Verder kunnen er verkleuring en aantasting ontstaan op plaatsen waar metalen elkaar raken. Houd verschillende metalen dus altijd uit elkaar. Aluminium is kwetsbaar in de vaatwasmachine doordat het beschermende laagje oplost door vaatwasmiddel. Ook decoraties kunnen kwetsbaar zijn. Decoraties op glas zijn daarbij gevoeliger dan die op porselein en aardewerk. Ook emaille bleek tijdens de test kwetsbaar voor verkleuring. Plastics kunnen vervormen, verkleuren doordat ze kleurstoffen kunnen opnemen, of scheurtjes krijgen. 24 CONSUMENTENGIDS MEI 2012