Ventilatoren Compacte WTW-units Modulaire luchtbehandelingsunits Luchtverdelingsproducten & Brandbeveiliging Nog invullen I 1 Superieure luchtkwaliteit Optimale hygiëne voor zorg en chemie Project: Jeroen Bosch Ziekenhuis - s-hertogenbosch, Nederland. Copyright: Jeroen Bosch Ziekenhuis.
2 I Superieure Luchtkwaliteit Omdat luchtkwaliteit telt Voorkomen is beter dan genezen In ziekenhuizen en zorginstellingen wordt er achter de schermen hard gewerkt om de verschillende ruimtes voortdurend van voldoende schone lucht te voorzien. Hoogwaardige luchtfilters in de ventilatiesystemen zorgen ervoor dat de vaak vervuilde buitenlucht wordt gezuiverd van fijnstof, pollen en schimmels voordat het bij de patiënten komt. Een goede luchtkwaliteit is niet alleen voor deze kwetsbare groepen van belang, omdat wij ca. 80% van de tijd binnen zijn is het voor iedereen van groot belang dat de binnenlucht voldoende schoon is. Onder het motto voorkomen is beter dan genezen heeft Systemair een zogenaamde superieure uitvoering van de luchtfiltersectie ontworpen die ervoor moet zorgen dat de luchtkwaliteit te allen tijde aan de meest strikte eisen voldoet. afmeting tussen de 0,001 en 0,01 mm (PM 1 en PM 10 ) worden gezien als fijnstof en zijn gevaarlijk voor de mensen omdat ze zo klein zijn dat ze door het menselijk lichaam opgenomen worden. Nog kleinere deeltjes zoals roet, PM 0,1 wordt ultra fijnstof genoemd en kunnen relatief gezien nog meer schade aanrichten. Fijnstof in de buitenlucht Al geruime tijd waarschuwt de WHO (World Health Organisation) tegen de schadelijke gevolgen van teveel fijnstof in de buitenlucht. Deeltjes in de lucht met een
Superieure Luchtkwaliteit I 3 De WHO heeft onderzocht dat er geen gezondheidsrisico s zijn als het jaargemiddelde PM 10 < 20 µg/m 3. In grote delen van Europa waaronder Nederland worden deze waarden echter overschreden. Op www.luchtmeetnet.nl kunt U de kwaliteit van de buitenlucht bij u in de buurt volgen. De kwaliteit indicatie die hierbij gegeven wordt is gerelateerd aan het Europese maximum van 40 µg/m 3. Fijnstof in de binnenlucht Om ervoor te zorgen dat het fijnstof gehalte binnen lager wordt dan buiten is het nodig de buitenlucht goed te filteren voordat het als verse lucht ingeblazen wordt. Door voldoende verse lucht toe te voeren (> 50 m 3 /h per persoon) wordt tevens het fijnstof dat binnen ontstaat direct afgevoerd waardoor de binnenluchtkwaliteit prima in orde blijft. Uit onderzoek blijkt dat de luchtkwaliteit binnen sterk verbeterd bij een filterkwaliteit hoger dan M6 in de toevoerlucht. De Europese wetgeving voor ventilatie-eenheden ErP 1253/2014 schrijft dan ook voor dat de toevoerlucht gefilterd moet worden met minimaal een F7 filter. Aanvullend eist men een duidelijk hoorbare of duidelijk zichtbare vuilfiltersignalering. Doel is de lucht goed te filteren en de filters op tijd te vervangen. Vanaf 2018 is de ISO 16980 van kracht die de vangstkwaliteit van filters uitdrukt in fijnstofklassen, een F7 filter wordt dan een epm 1 50%. Dit betekent dat minimaal 50% van de deeltjes met een equivalent diameter van 1 µm worden afgevangen. F9 wordt epm 1 80%. De ISO 16798 schrijft voor dat er soms 2 filtertrappen nodig zijn om bij een bepaalde buitenluchtkwaliteit een voldoende schone toevoerluchtkwaliteit te garanderen. Fijnstof(PM)- waarden) kunnen ook steeds beter en betaalbaar worden gemeten in ventilatiesystemen. Vocht en filters Een heel belangrijk aandachtspunt bij het filteren van buitenlucht in een ventilatiesysteem is het verschijnsel dat filters nat kunnen worden. Het spreekt vanzelf dat filters natuurlijk niet direct nat mogen worden door regenwater dat aangezogen wordt. Lage aanzuigsnelheden op roosters en in kanalen en eventueel het plaatsen van druppelvangers moet dit een goed ontwerp voorkomen. Ook als de lucht nog niet verzadigd is (100% RV, mist) kunnen F7 filters nat worden. Dit gebeurt al vanaf een relatieve luchtvochtigheid van ca. 80%. De figuur hiernaast laat zien wat er in een F7 filter gebeurt als de vochtigheid van de toevoerlucht 85% bedraagt. De weerstand loopt snel op omdat het F7 filter nat wordt. Als na 24 uur de RV verlaagt wordt naar ca. 70% droogt het filter maar langzaam op. Hogere weerstanden door natte filters beïnvloeden vaak ook de vuilfiltersignalering. Het gebeurt dan ook vaak dat deze onderdrukt wordt om onjuiste storingsmeldingen te voorkomen. Het gevolg van de weerstandtoename bij natte filters resulteert uiteraard ook in een toename van de elektrische energie. Hierdoor kan het ventilatiesysteem tot 10% meer elektriciteit verbruiken dan het geval zou zijn als de filters niet nat zouden worden.
4 I Superieure Luchtkwaliteit Een relatieve luchtvochtigheid van 80% of meer is in ons klimaat niet uitzonderlijk. Het meerjaren overzicht van het weerstation in Utrecht laat zien dat het daggemiddelde van de RV ca. 6 maanden in het jaar 80% of meer bedraagt. Als verklaring waarom F7 filters nat worden bij onverzadigde toevoerlucht wordt gezien dat door snelheidsveranderingen, dampspanningsverschillen optreden in het aanzuigen en filteren van de buitenlucht. Hierdoor gaan de waterdampmoleculen clusteren, aan elkaar plakken en worden aerosolen met een diameter groter dan 1 µm die in het F7 filter worden afgevangen. Het gevolg hiervan is dat de verontreinigingen in het filter waar ook SO 2 en NO 2 inzit oplossen in de waterdruppeltjes en daardoor een heel agressieve vloeistof vormen. Zuurgraden ph 2 tot 3 komen regelmatig voor in het vocht onder het filter. Het gevolg hiervan is dat de filtersectie en de componenten achter het filter sterk aan corrosie onderhevig zijn.
Superieure Luchtkwaliteit I 5 Corrosie en natte filters Voorkomen is beter dan genezen Hieronder ziet u foto s van situaties uit de praktijk met gecorrodeerde filtersectie, verwarmer en geluiddempers ten gevolgen van het agressieve vocht uit de natte filters. Ook schimmel vorming op de geluiddempercoulissen kan optreden ten gevolge van te hoge vochtigheden. Als er microbiologische groei ontstaat in een ventilatiesysteem is de kans groot dat er bacterien, schimmels en geurstoffen met de toevoerlucht mee het gebouw in komen. Een 2e droge filtertrap vangt hiervan dan weer het grootste deel af. Voorkomen van corrosie Voorkomen is beter dan genezen, onder dit motto heeft systemair de superieure uitvoering van de filtersectie ontwikkelt. Deze uitvoering wordt vaak optioneel aangeboden omdat wij van mening zijn dat met beperkte meerkosten enorm bespaart wordt op de onderhoudskosten en dat de levensduur van de luchtbehandelingsinstallatie hiermee aanmerkelijk wordt verlengt. Basis van de superieure uitvoering is dat de binnenkant van de filtersectie door middel van waterdichte RVS316 materialen wordt beschermd tegen het agressieve vocht uit de filters. Een kunststof druppelvanger (anti corrosie scherm) achter het filter zorgt ervoor dat de agressieve druppeltjes niet verder kunnen dan de met RVS316 beschermde filtersectie. Overtollig vocht wordt via de lekbak met een afvoer geloosd op de riolering. Deze lekbak met afvoer zorgt ervoor dat de bodem van de filtersectie ook eenvoudig gereinigd kan worden. Voorkomen van natte filters De kwaliteits normering voor ventilatiesystemen EN13779 omschrijft dat; om het risico van microbiologische groei te minimaliseren een installatie zo ontworpen moet worden dat de RV lager is dan 90% met uitzondering van korte periodes met uitzonderlijke weerscondities. De gemiddelde RV in elk gedeelte van het systeem inclusief het filter mag gedurende drie dagen nooit meer zijn dan 80%. In een land waar de gemiddelde RV in de buitenlucht gedurende 6 maanden per jaar boven de 80% is moet er een list verzonnen worden om aan deze norm te voldoen. De oplossing hiervoor bestaat uit het toepassen van een gladde buis voorverwarmer, die vóór het filter wordt geplaatst. Deze voorverwarmer hoeft de buitenlucht niet meer dan ca. 3 o C voor te verwarmen als de buitenlucht te vochtig is. Hierdoor daalt de relatieve luchtvochtigheid tot onder de 80%. De gladde buizen voorkomen dat de voorverwarmer vervuilt en dicht gaat zitten. In bestaande situaties is het vaak mogelijk om de gladde buis voorverwarmer in het buitenlucht plenum te plaatsen.
6 I Superieure Luchtkwaliteit Om te voorkomen dat de voorverwarmer in de winter zou kunnen bevriezen wordt deze gevoed met een apart water/ glycol circuit. De toegevoegde waarde van deze oplossing is omarmd door het Rijks Vastgoed Bedrijf en opgenomen in de begeleidende bestektekst bij hun uitvragen voor luchtbehandelingssystemen. Voor het realiseren van de Gezond, duurzaam en comfortabel binnenklimaat biedt Systemair U de mogelijkheid te kiezen voor de opties van de superieure filtersectie en/of de mogelijkheid van een gladde buis voorverwarmer.
Superieure Luchtkwaliteit I 7 Rijks Vastgoed Bedrijf Bestek Utiliteit Minimale prestaties Gezondheid Werkschakelaars moeten worden toegepast (voor o.a. motoren en bevochtigers). In ventilatorsecties van groter luchtbehandelingskasten (>12.00 m³/h) moet ledverlichting worden aangebracht. Ter voorkoming van het binnendringen van ongedierte zijn openingen bij toe- en afvoer maximaal 10 mm, eventueel een gaasrooster toepassen, een en ander comfort bouwbesluit. Filterklasse minimaal F7, voorzien van drukverschilmeting. Vuile filters moeten bij oplevering worden vervangen door schone filters van dezelfde kwaliteit. Er moet een (bij voorkeur gladde buis) verwarmer als voorverwarmer worden toegepast (uit te leggen op +3 o C en regelbaar op een luchtvochtigheid van 80-85% voor het filter) voor het filter om te voorkomen dat dit nat wordt. Bij voorverwarmen een gescheiden systeem toepassen met waterglycolmengsel, voorzien van pomp en appendages. De voorverwarmer moet worden uitgelegd op de mediumtemperaturen die beschikbaar zijn bij hogere buitentemperaturen. Voorverwarmer indien nodig voorzien van koperen lamellen met een minimale vinafstand van 8 mm, aluminium, rvs of kunststof. Aanzuig- en filtersectie voorzien van rvs bode met condensafvoer. Filterframe in rvs of gelijkwaardig. Voorkomen van binnendringen van regenwater in de aanzuigsectie door middel van druppelvanger achter het buitenrooster en het geleidelijk (kleiner dan 40 ) laten verlopen van het buitenluchtaanzauigkanaal vanaf het buitenluchtplenum naar de aanzuigopening van de luchtbehadelingskast. Voorkomen van binnendringen van vocht door juiste afwerking van luchtbehandelingskast, doorvoeren en functionaliteit van veldapparatuur en aansturing van de klepregisters. Voorkeur voor binnenopstelling. Voor de bereikbaarheid van bovenste sectie, bij gestapelde luchtbehandelingskasten, moeten er constructieve voorzieningen worden aangebracht aan de buitenkant van de luchtbehandelingskast comform de vigerende Arbowetten en aanbevelingen. Voldoende ruimte voor onderhoud, minimaal de breedte die nodig is om de batterij te vervangen en minimaal de breedte van de luchtbehandelingskast. Bij voorkeur bovendien 0,5 m ruimte aan de achterzijde van de kast. Gezond, duurzaam en comfortabel binnenklimaat, utiliteit pagina 9
Systemair B.V. Van Leeuwenhoekstraat 2 3846 CB Harderwijk Tel. +31 (0)341-439 100 Zanddonkweg 7a 5144 NX Waalwijk Tel. +31 (0)416-685 555 info@systemair.nl www.systemair.nl Systemair Superieure luchtkwaliteit Oktober 2017 RS029