Studie & Werk Tabellen HBO

Studie & Werk 2017 Tabellen HBO

Amsterdam, juni 2017 In opdracht van Elsevier Weekblad Studie & Werk 2017 De arbeidsmarktpositie van hbo- en wo-alumni Statistische bijlage: tabellen hbo ers Paul Bisschop Jelle Zwetsloot Siemen van der Werff SEO Economisch Onderzoek - Roetersstraat 29-1018 WB Amsterdam - T (+31) 20 525 1630 - www.seo.nl - secretariaat@seo.nl ABN-AMRO IBAN: NL14ABNA0411744356 BIC: ABNANL2A - ING: IBAN: NL96INGB0004641100 BIC: INGBNL2A KvK Amsterdam 41197444 - BTW NL 003023965 B01

De wetenschap dat het goed is SEO Economisch Onderzoek doet onafhankelijk toegepast onderzoek in opdracht van overheid en bedrijfsleven. Ons onderzoek helpt onze opdrachtgevers bij het nemen van beslissingen. SEO Economisch Onderzoek is gelieerd aan de Universiteit van Amsterdam. Dat geeft ons zicht op de nieuwste wetenschappelijke methoden. We hebben geen winstoogmerk en investeren continu in het intellectueel kapitaal van de medewerkers via promotietrajecten, het uitbrengen van wetenschappelijke publicaties, kennisnetwerken en congresbezoek. Behorende bij SEO-rapport nr. 2017-41 ISBN 978-90-6733-869-1 Copyright 2017 SEO/Elsevier Weekblad. Alle rechten voorbehouden. Voor het overnemen van (delen van) het rapport, tabellen en figuren is voorafgaand schriftelijke toestemming vereist van zowel SEO als Elsevier. Dat geldt eveneens voor overname van gegevens ten behoeve van niet-commercieel gebruik. Bij toestemming dient altijd als bron te worden vermeld: Bron: SEO/Elsevier.

STUDIE & WERK 2017 1 Inhoudsopgave Leeswijzer voor de tabellenbijlage... 1 Tabel 1 Sociaal-economische kenmerken cohort 2014-15: geslacht, leeftijd en herkomst... 3 Tabel 2 Sociaaleconomische kenmerken cohort 2014-15: vooropleiding (voorafgaand aan hoger onderwijs)... 5 Tabel 3 Opleiding cohort 2014-15: tijd in het hbo, woonsituatie en (relevante) werkervaring... 7 Tabel 4 Arbeidsmarktpositie 6 maanden na afstuderen cohort 2014-15: inkomenssituatie... 9 Tabel 5 Arbeidsmarktpositie 15 maanden na afstuderen cohort 2014-15: contract, loon en uren van afgestudeerden werkzaam in loondienst... 11 Tabel 6 Arbeidsmarktpositie 15 maanden na afstuderen cohort 2014-15: bedrijfssector van afgestudeerden werkzaam in loondienst (deel 1)... 13 Tabel 7 Arbeidsmarktpositie 15 maanden na afstuderen cohort 2014-15: bedrijfssector van afgestudeerden werkzaam in loondienst (deel 2)... 15 Tabel 8 Arbeidsmarktpositie 10 jaar na afstuderen cohort 2005-06: inkomenssituatie van alle afgestudeerden, contract, loon en uren van afgestudeerden werkzaam in loondienst... 17 Tabel 9 Arbeidsmarktpositie 10 jaar na afstuderen cohort 2005-06: bedrijfssector van afgestudeerden werkzaam in loondienst (deel 1)... 19 Tabel 10 Arbeidsmarktpositie 10 jaar na afstuderen cohort 2005-06: bedrijfssector van afgestudeerden werkzaam in loondienst (deel 2)... 21 SEO ECONOMISCH ONDERZOEK

STUDIE & WERK 2017 1 Leeswijzer voor de tabellenbijlage De tabellenbijlage bestaat uit twee delen: één met tabellen van hbo-opleidingen en één met tabellen van wetenschappelijke studies. De tabellen bevatten gegevens over afgestudeerden in het studiejaar 2014-15 en afgestudeerden in het studiejaar 2005-06. Dit gedeelte geeft de hbo-studies weer. De tabellen voor afgestudeerden in 2014-15 bevatten de volgende hoofdthema s: sociaal economische kenmerken opleiding arbeidsmarktpositie starters De tabellen voor afgestudeerden in 2005-06 bevat het volgende hoofdthema: arbeidsmarktpositie 10 jaar na afstuderen De gegevens in de tabellen zijn afkomstig uit de Microdata van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In het geval dat er minder dan 10 achterliggende waarnemingen zijn is de cel in de tabel leeg. In beide delen zijn de tabellen synchroon genummerd. Dat wil zeggen dat elke tabel in het hbodeel dezelfde onderwerpen behandelt als de tabel met hetzelfde nummer in het wo-deel. Voor een juiste interpretatie van de gegevens is het verstandig om eerst kennis te nemen van het bijbehorende rapport. SEO ECONOMISCH ONDERZOEK

STUDIE & WERK 2017 3 Tabel 1 Sociaal-economische kenmerken cohort 2014-15: geslacht, leeftijd en herkomst Aantal afgestudeerden % vrouw gem. leeftijd bij afstuderen Nederland Herkomst EU overig Westers niet westers Leraar basisonderwijs (PABO) 4122 85% 24,8 91% 3% 2% 4% Lerarenopleiding Nederlands 386 84% 34,9 88% 6% Lerarenopleiding Engels 325 74% 31,2 73% 7% 8% 12% Lerarenopleiding Duits/Frans/Spaans 212 82% 34,2 65% 19% Lerarenopleiding Geschied./Aardr./Maatsch. 454 38% 27,4 88% 7% Lerarenopleiding Economie 380 45% 29,6 72% 24% Lerarenopleiding Wiskunde 265 50% 31,6 83% 11% Lerarenopleiding Biologie 141 63% 28,1 91% Lerarenopleiding Natuur-/Scheikunde 121 20% 30,6 85% 9% Lerarenopleiding Techniekvakken 231 16% 35,4 91% 4% Lerarenopleiding Overig 463 86% 32,1 81% 3% 4% 12% Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 724 33% 24,1 92% 2% 2% 5% Pedagogiek 1593 96% 25,0 82% 3% 2% 13% Taal en economie 486 71% 23,9 61% 15% 3% 21% Journalistiek 427 60% 24,2 92% 4% Communicatie 1942 77% 24,1 79% 7% 4% 10% Communicatie en multimedia design 1111 29% 24,5 83% 4% 3% 10% Informatiestudies 841 77% 24,0 81% 3% 6% 10% Communicatiesystemen 304 52% 24,1 77% 9% 6% 9% Media en entertainment management 745 66% 24,2 76% 10% 4% 9% Kunstacademie 2219 67% 26,1 75% 12% 6% 7% Muziek 778 44% 25,3 58% 22% 9% 11% Toneel 220 71% 24,9 74% 14% 5% 7% Dans 185 72% 23,4 50% 30% 10% 10% Ontwerpen 609 33% 24,4 78% 7% 5% 10% Bedrijfskunde MER 1567 43% 25,3 80% 3% 3% 14% HBO - Rechten 1417 73% 25,4 62% 6% 6% 26% Bestuurskunde 165 36% 27,3 71% 22% European studies 260 80% 24,0 52% 23% 6% 18% Veiligheidskunde 508 21% 25,9 87% 3% 4% 6% Vastgoed en Makelaardij 352 34% 24,9 89% 3% 3% 5% Bedrijfseconomie 1756 29% 24,5 73% 2% 3% 22% Commerciële economie 3092 29% 24,1 79% 4% 4% 14% Accountancy en fiscaal 908 39% 24,3 76% 2% 2% 20% Bedrijfskunde en management 291 34% 24,5 88% 6% International Business and Management 1504 44% 24,4 32% 27% 8% 33% Business IT en Management 465 8% 26,9 73% 3% 4% 20% Financial Services Management 272 45% 28,4 74% 20% Vervoer en logistiek 591 19% 24,1 82% 9% 2% 8% Retail management 935 28% 24,3 84% 3% 3% 10% Facility management 865 60% 23,8 89% 3% 3% 4% Technische bedrijfskunde 1120 10% 25,8 86% 3% 3% 9% Fashion 260 95% 23,6 65% 18% 6% 10% Hotelschool 1131 68% 23,8 70% 19% 5% 7% Sport en management 741 38% 23,6 91% 3% 2% 4% Vrijetijdsmanagement 529 69% 24,4 80% 11% 5% 5% Toerisme 911 85% 23,9 66% 24% 4% 7% Maatschappelijk werk en dienstverlening 2211 81% 26,8 72% 3% 3% 22% SEO ECONOMISCH ONDERZOEK

4 STUDIE & WERK 2017 Aantal afgestudeerden Bron: SEO Economisch Onderzoek en Elsevier (2017) % vrouw gem. leeftijd bij afstuderen Nederland Herkomst EU overig westers niet westers Culturele en maatschappelijke vorming 405 69% 26,0 72% 5% 4% 19% Personeel en arbeid 1521 69% 25,5 81% 3% 3% 13% Sociaal pedagogische hulpverlening 2256 84% 25,2 85% 5% 2% 8% Sociaal-juridische dienstverlening 470 82% 26,4 65% 29% Social Work 526 85% 26,6 87% 4% 3% 6% Creatieve therapie 260 85% 26,6 81% 13% Toegepaste psychologie 746 75% 24,9 80% 5% 3% 12% Verpleegkunde 2668 90% 24,8 89% 3% 2% 6% Fysiotherapie 1793 58% 24,6 85% 6% 5% 4% Huidtherapie 104 99% 24,8 76% 19% Ergotherapie en Beweging 332 82% 23,4 89% 5% Logopedie 364 99% 24,1 84% 12% Verloskunde 151 99% 24,5 93% Mondzorgkunde 160 84% 25,1 49% 44% Optometrie en Audiologie 98 81% 25,2 65% 28% Voeding & diëtetiek 491 92% 24,1 86% 3% 3% 8% Management in de Zorg 201 79% 34,7 91% 6% Farmakunde 65 85% 25,4 37% 52% Gezondheidszorg en techniek 381 65% 23,4 92% 5% Biologie en medisch laboratoriumonderzoek 692 58% 23,5 77% 4% 3% 16% Milieustudies 326 25% 25,9 83% 11% Bedrijfskunde en Agribusiness 434 44% 25,8 82% 11% 3% 4% Dier- en Veehouderij 348 60% 23,5 89% 9% Tuinbouw en Akkerbouw 94 19% 23,4 87% Voedingsmiddelentechnologie 165 62% 24,0 88% 7% Ruimtelijke ordening en planologie 335 31% 25,2 89% 4% Chemie en Chemische technologie 561 34% 23,8 75% 6% 4% 16% Technische natuurkunde 76 14% 23,4 86% Informatica 1087 4% 24,6 81% 4% 2% 13% ICT 436 10% 25,5 76% 5% 5% 14% Aviation 165 8% 23,5 81% 13% Maritiem Officier 149 5% 24,1 90% Luchtvaart- en Scheepstechniek 103 5% 24,2 74% 20% Autotechniek 196 1% 24,2 87% 8% Algemene Operationele Techniek 61 0% 29,2 92% Elektrotechniek 528 5% 25,7 76% 5% 3% 16% Mechatronica 109 1% 23,4 92% Civiele techniek 452 6% 24,1 87% 3% 3% 7% Werktuigbouwkunde 941 3% 24,5 89% 2% 1% 8% Bouwkunde 960 19% 24,0 82% 2% 3% 14% Totaal 62345 56% 25,2 79% 6% 3% 11%

STUDIE & WERK 2017 5 Tabel 2 Sociaaleconomische kenmerken cohort 2014-15: vooropleiding (voorafgaand aan hoger onderwijs) Vooropleiding voorafgaand aan hoger onderwijs mbo havo c&m havo e&m havo n&g havo n&t vwo overig* Leraar basisonderwijs (PABO) 29% 17% 20% 8% 3% 17% 6% Lerarenopleiding Nederlands 19% 17% 7% 25% 30% Lerarenopleiding Engels 15% 23% 14% 16% 26% Lerarenopleiding Duits/Frans/Spaans 12% 23% 8% 14% 41% Lerarenopleiding Geschied./Aardr./Maatsch. 19% 22% 27% 13% 13% Lerarenopleiding Economie 23% 4% 37% 17% 16% Lerarenopleiding Wiskunde 6% 8% 16% 44% 21% Lerarenopleiding Biologie 13% 9% 8% 26% 9% 18% 16% Lerarenopleiding Natuur-/Scheikunde 11% 27% 27% 19% Lerarenopleiding Techniekvakken 65% 6% 4% 21% Lerarenopleiding Overig 54% 12% 7% 5% 19% Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 34% 8% 20% 17% 10% 9% 2% Pedagogiek 37% 20% 16% 7% 3% 12% 5% Taal en economie 17% 22% 30% 15% 13% Journalistiek 12% 30% 26% 4% 24% Communicatie 25% 13% 32% 6% 6% 13% 6% Communicatie en multimedia design 33% 9% 21% 8% 12% 11% 5% Informatiestudies 24% 17% 40% 2% 2% 13% 2% Communicatiesystemen 22% 12% 32% 6% 7% 12% 10% Media en entertainment management 16% 20% 32% 4% 3% 14% 11% Kunstacademie 33% 16% 9% 3% 3% 17% 20% Muziek 7% 14% 7% 2% 3% 29% 38% Toneel 22% 18% 6% 32% 16% Dans 15% 14% 10% 17% 41% Ontwerpen 28% 7% 8% 9% 25% 14% 10% Bedrijfskunde MER 25% 5% 47% 3% 2% 13% 6% HBO - Rechten 30% 18% 30% 4% 2% 8% 8% Bestuurskunde 25% 36% 12% 18% European studies 16% 33% 19% 5% 24% Veiligheidskunde 21% 10% 36% 5% 6% 10% 11% Vastgoed en Makelaardij 35% 41% 4% 11% 4% Bedrijfseconomie 22% 1% 51% 3% 4% 13% 6% Commerciële economie 27% 3% 49% 3% 3% 12% 4% Accountancy en fiscaal 27% 1% 46% 3% 6% 15% 3% Bedrijfskunde en management 33% 4% 34% 5% 4% 15% 5% International Business and Management 12% 3% 26% 2% 1% 9% 46% Business IT en Management 54% 17% 7% 7% 9% Financial Services Management 53% 26% 5% 11% Vervoer en logistiek 18% 38% 11% 13% 13% Retail management 36% 5% 40% 3% 3% 10% 4% Facility management 29% 6% 47% 5% 2% 8% 3% Technische bedrijfskunde 32% 10% 8% 28% 14% Fashion 21% 9% 26% 19% 21% Hotelschool 18% 7% 24% 26% 23% Sport en management 24% 10% 29% 14% 8% 13% 2% Vrijetijdsmanagement 34% 13% 31% 4% 2% 9% 9% Toerisme 22% 15% 28% 8% 23% Maatschappelijk werk en dienstverlening 46% 17% 16% 4% 1% 6% 9%

6 STUDIE & WERK 2017 Vooropleiding voorafgaand aan hoger onderwijs *De categorie overig bestaat voornamelijk uit buitenlandse diploma s en colloquium doctum. Bron: SEO Economisch Onderzoek en Elsevier (2017) mbo Culturele en maatschappelijke vorming 38% 28% 14% 4% 19% Personeel en arbeid 32% 12% 32% 4% 2% 3% 13% Sociaal pedagogische hulpverlening 40% 20% 16% 8% 3% 2% 8% Sociaal-juridische dienstverlening 41% 17% 24% 29% Social Work 39% 21% 15% 8% 2% 3% 6% havo c&m havo e&m Creatieve therapie 30% 21% 8% Toegepaste psychologie 25% 16% 27% 13% 4% 3% 12% Verpleegkunde 27% 9% 11% 25% 9% 2% 6% Fysiotherapie 21% 5% 12% 20% 10% 5% 4% Huidtherapie 55% 14% 13% 19% havo n&g Ergotherapie en Beweging 20% 11% 9% 23% 15% Logopedie 19% 18% 14% 14% 4% Verloskunde 9% 8% 23% Mondzorgkunde 56% 17% 9% 44% Optometrie en Audiologie 28% 22% 14% 28% Voeding & diëtetiek 23% 11% 15% 23% 7% 3% 8% Management in de Zorg 50% 5% 5% 6% Farmakunde 51% 15% 52% Gezondheidszorg en techniek 10% 6% 25% 35% 5% Biologie en medisch laboratoriumonderzoek 16% 35% 27% 3% 16% Milieustudies 25% 5% 11% 21% 13% Bedrijfskunde en Agribusiness 36% 13% 9% 13% 3% 4% Dier- en Veehouderij 31% 25% 15% Tuinbouw en Akkerbouw 26% 18% 27% Voedingsmiddelentechnologie 21% 10% 9% 23% 19% 7% Ruimtelijke ordening en planologie 27% 20% 17% 11% 4% Chemie en Chemische technologie 19% 16% 42% 4% 16% Technische natuurkunde 71% Informatica 35% 1% 10% 8% 30% 2% 13% ICT 37% 3% 10% 6% 15% 5% 14% Aviation 9% 11% 42% 13% Maritiem Officier 24% 7% 39% Luchtvaart- en Scheepstechniek 17% 48% 20% Autotechniek 28% 7% 37% 8% Algemene Operationele Techniek 74% 18% Elektrotechniek 42% 3% 28% 3% 16% Mechatronica 34% 49% Civiele techniek 20% 7% 48% 3% 7% Werktuigbouwkunde 28% 4% 40% 1% 8% Bouwkunde 35% 8% 39% 3% 14% Totaal 28% 10% 22% 8% 8% 3% 11% havo n&t vwo overi*

STUDIE & WERK 2017 7 Tabel 3 Opleiding cohort 2014-15: tijd in het hbo, woonsituatie en (relevante) werkervaring aantal jaren hbo % thuiswonend bij afstuderen Werkervaring in jaar voor afstuderen stage relevante bijbaan* overige bijbaan uitzendwerk Leraar basisonderwijs (PABO) 5,0 49% 9%* 58% 40% 13% Lerarenopleiding Nederlands 6,8 10% 4%* 90% 8% 10% Lerarenopleiding Engels 6,5 23% 6%* 86% 12% 11% Lerarenopleiding Duits/Frans/Spaans 6,1 23% 5%* 84% 7% 8% Lerarenopleiding Geschied./Aardr./Maatsch. 6,4 33% 5%* 77% 21% 18% Lerarenopleiding Economie 6,4 29% 17%* 82% 19% 13% Lerarenopleiding Wiskunde 6,8 19% * 94% 7% 8% Lerarenopleiding Biologie 6,6 24% 7%* 85% 16% Lerarenopleiding Natuur-/Scheikunde 6,3 25% * 90% 9% Lerarenopleiding Techniekvakken 5,6 14% 13%* 85% 11% 11% Lerarenopleiding Overig 5,4 12% 24%* 83% 12% 12% Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 5,0 53% 10%* 63% 39% 19% Pedagogiek 4,9 39% 25% 63% 29% 13% Taal en economie 5,1 47% 42% 30% 27% 21% Journalistiek 5,5 38% 49% 42% 30% 28% Communicatie 5,1 32% 38% 37% 25% 26% Communicatie en multimedia design 5,4 44% 42% 45% 25% 14% Informatiestudies 5,1 38% 48% 51% 37% 23% Communicatiesystemen 5,1 34% 39% 35% 27% 27% Media en entertainment management 5,7 39% 16% 44% 35% 27% Kunstacademie 4,9 13% 9% 35% 25% 15% Muziek 4,6 12% 3% 34% 13% 9% Toneel 4,7 7% 38% 50% 15% 18% Dans 4,2 17% 30% 23% 21% 15% Ontwerpen 5,2 39% 41% 42% 26% 15% Bedrijfskunde MER 5,1 51% 55% 53% 31% 24% HBO - Rechten 5,3 42% 33% 51% 27% 23% Bestuurskunde 5,3 39% 36% 61% 15% 24% European studies 4,8 45% 32% 30% 27% 26% Veiligheidskunde 5,2 49% 44% 59% 29% 22% Vastgoed en Makelaardij 5,5 42% 55% 49% 32% 23% Bedrijfseconomie 5,2 60% 54% 49% 31% 24% Commerciële economie 5,2 54% 45% 52% 34% 25% Accountancy en fiscaal 5,3 57% 47% 62% 26% 14% Bedrijfskunde en management 5,0 52% 51% 46% 40% 23% International Business and Management 4,7 30% 31% 28% 15% 15% Business IT en Management 5,1 49% 53% 62% 17% 11% Financial Services Management 5,4 32% 38% 65% 15% 19% Vervoer en logistiek 4,8 54% 66% 54% 29% 24% Retail management 5,4 48% 31% 44% 43% 18% Facility management 4,8 51% 65% 47% 41% 25% Technische bedrijfskunde 5,1 44% 58% 58% 22% 18% Fashion 4,6 23% 18% 28% 42% 13% Hotelschool 4,7 24% 45% 25% 37% 19% Sport en management 5,1 50% 26% 52% 43% 22% Vrijetijdsmanagement 5,4 42% 25% 43% 43% 25% Toerisme 4,8 37% 24% 34% 36% 22% Maatschappelijk werk en dienstverlening 4,9 30% 15% 63% 24% 16% Culturele en maatschappelijke vorming 5,5 28% 10% 49% 31% 26%

8 STUDIE & WERK 2017 aantal jaren hbo *Studenten aan lerarenopleidingen kunnen in het laatste jaar werken als LIO (leraar in opleiding) met een arbeidscontract in plaats van een stageovereenkomst. Vandaar de hoge percentages bij relevante bijbaan en de lage percentages bij stage. *Relevante bijbanen zijn alle banen exclusief banen in de horeca, detailhandel, postbezorging en landbouw. Bron: SEO Economisch Onderzoek en Elsevier (2017) % thuiswonend bij afstuderen Werkervaring in jaar voor afstuderen stage relevante bijbaan overige bijbaan uitzendwerk Personeel en arbeid 5,1 41% 56% 53% 33% 27% Sociaal pedagogische hulpverlening 4,7 37% 15% 74% 23% 11% Sociaal-juridische dienstverlening 5,3 36% 21% 53% 26% 30% Social Work 4,8 43% 34% 62% 28% 14% Creatieve therapie 5,0 20% 20% 45% 23% 11% Toegepaste psychologie 5,1 29% 23% 46% 32% 21% Verpleegkunde 4,5 42% 64% 85% 10% 9% Fysiotherapie 4,8 43% 38% 50% 32% 14% Huidtherapie 4,6 45% 11% 43% 43% 16% Ergotherapie en Beweging 4,7 48% 51% 51% 39% 16% Logopedie 4,8 41% 41% 37% 36% 11% Verloskunde 5,2 41% 44% 22% 12% Mondzorgkunde 5,0 29% 10% 74% 24% 11% Optometrie en Audiologie 5,1 44% 76% 34% 82% Voeding & diëtetiek 4,9 40% 48% 47% 40% 14% Management in de Zorg 4,9 6% 11% 92% 5% Farmakunde 4,7 45% 72% 29% 63% 17% Gezondheidszorg en techniek 4,8 47% 44% 56% 27% 12% Biologie en medisch laboratoriumonderzoek 4,6 47% 50% 27% 29% 13% Milieustudies 5,1 40% 48% 40% 20% 18% Bedrijfskunde en Agribusiness 4,7 45% 23% 43% 31% 18% Dier- en Veehouderij 4,6 53% 22% 33% 31% 19% Tuinbouw en Akkerbouw 4,6 48% 28% 21% 44% 14% Voedingsmiddelentechnologie 4,7 45% 36% 34% 36% 24% Ruimtelijke ordening en planologie 4,9 44% 42% 41% 27% 21% Chemie en Chemische technologie 4,8 53% 71% 37% 26% 16% Technische natuurkunde 5,3 51% 63% 36% 26% 14% Informatica 5,1 60% 59% 55% 16% 10% ICT 4,8 52% 62% 48% 16% 14% Aviation 5,2 50% 71% 36% 33% 22% Maritiem Officier 5,1 52% 68% 44% 14% 20% Luchtvaart- en Scheepstechniek 5,4 37% 58% 50% 12% 24% Autotechniek 4,9 56% 71% 52% 23% 17% Algemene Operationele Techniek 5,9 39% 28% 84% Elektrotechniek 4,8 49% 63% 55% 15% 14% Mechatronica 4,7 76% 76% 52% 21% 19% Civiele techniek 4,9 64% 65% 50% 23% 27% Werktuigbouwkunde 4,7 60% 63% 59% 19% 16% Bouwkunde 4,8 59% 33% 46% 32% 18% Totaal 5,0 42% 36% 53% 28% 18%

STUDIE & WERK 2017 9 Tabel 4 Arbeidsmarktpositie 6 maanden na afstuderen cohort 2014-15: inkomenssituatie Inkomenssituatie werknemer zelfstandige uitkering student geen inkomen geëmigreerd/ overleden Leraar basisonderwijs (PABO) 85% 1% 2% 7% 4% 1% Lerarenopleiding Nederlands 94% Lerarenopleiding Engels 91% Lerarenopleiding Duits/Frans/Spaans 86% Lerarenopleiding Geschied./Aardr./Maatsch. 83% 3% 8% 4% Lerarenopleiding Economie 95% Lerarenopleiding Wiskunde 94% Lerarenopleiding Biologie 94% Lerarenopleiding Natuur-/Scheikunde 93% Lerarenopleiding Techniekvakken 91% Lerarenopleiding Overig 90% 3% 3% Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 85% 2% 6% 5% Pedagogiek 77% 3% 3% 10% 7% 1% Taal en economie 54% 14% 15% 11% Journalistiek 62% 17% 10% 8% Communicatie 74% 4% 2% 8% 9% 3% Communicatie en multimedia design 67% 12% 3% 5% 11% 1% Informatiestudies 74% 7% 2% 8% 6% 1% Communicatiesystemen 67% 5% 3% 10% 12% 3% Media en entertainment management 67% 10% 2% 5% 9% 8% Kunstacademie 49% 19% 4% 10% 15% 4% Muziek 22% 28% 3% 25% 13% 10% Toneel 33% 40% 8% 14% Dans 32% 25% 15% 21% Ontwerpen 64% 9% 2% 8% 13% 4% Bedrijfskunde MER 74% 3% 2% 14% 6% 1% HBO - Rechten 66% 1% 4% 20% 6% 3% Bestuurskunde 72% 16% 6% European studies 50% 14% 14% 17% Veiligheidskunde 82% 8% 6% Vastgoed en Makelaardij 76% 3% 9% 7% Bedrijfseconomie 77% 2% 1% 13% 6% 1% Commerciële economie 73% 3% 1% 11% 9% 2% Accountancy en fiscaal 82% 1% 12% 3% Bedrijfskunde en management 79% 5% 10% 4% International Business and Management 41% 1% 1% 15% 18% 23% Business IT en Management 82% 3% 5% 6% Financial Services Management 86% 4% 4% Vervoer en logistiek 75% 10% 8% 4% Retail management 74% 6% 2% 8% 8% 2% Facility management 81% 1% 1% 9% 6% 2% Technische bedrijfskunde 73% 3% 2% 15% 7% 1% Fashion 64% 4% 14% 12% Hotelschool 60% 1% 1% 8% 10% 20% Sport en management 74% 4% 10% 9% Vrijetijdsmanagement 74% 5% 2% 6% 8% 5% Toerisme 61% 1% 1% 5% 11% 20% Maatschappelijk werk en dienstverlening 80% 2% 5% 6% 6% 1% Culturele en maatschappelijke vorming 70% 7% 7% 8% Personeel en arbeid 80% 1% 3% 9% 5% 1%

10 STUDIE & WERK 2017 Bron: SEO Economisch Onderzoek en Elsevier (2017) Inkomenssituatie werknemer zelfstandige uitkering student geen inkomen geëmigreerd Sociaal pedagogische hulpverlening 83% 2% 2% 5% 5% 3% Sociaal-juridische dienstverlening 84% 3% 5% 5% Social Work 85% 2% 3% 6% Creatieve therapie 53% 6% 9% 11% 16% 5% Toegepaste psychologie 64% 4% 19% 10% Verpleegkunde 93% 0% 1% 2% 3% 1% Fysiotherapie 74% 6% 1% 5% 7% 7% Huidtherapie 79% Ergotherapie en Beweging 74% 7% 12% Logopedie 73% 10% 6% 8% Verloskunde 17% 72% Mondzorgkunde 72% 16% 7% Optometrie en Audiologie 95% Voeding & diëtetiek 67% 5% 15% 9% Management in de Zorg 92% Farmakunde 82% Gezondheidszorg en techniek 77% 6% 10% 5% Biologie en medisch laboratoriumonderzoek 60% 24% 12% 2% Milieustudies 59% 19% 10% 6% Bedrijfskunde en Agribusiness 72% 5% 7% 10% Dier- en Veehouderij 54% 13% 12% 10% Tuinbouw en Akkerbouw 60% 18% Voedingsmiddelentechnologie 76% 12% 7% Ruimtelijke ordening en planologie 69% 14% 10% Chemie en Chemische technologie 61% 25% 10% 2% Technische natuurkunde 55% 37% Informatica 80% 3% 1% 8% 6% 1% ICT 81% 5% 7% 5% Aviation 71% 16% 10% Maritiem Officier 87% 7% Luchtvaart- en Scheepstechniek 72% 16% Autotechniek 81% 10% 6% Algemene Operationele Techniek 93% Elektrotechniek 80% 11% 5% Mechatronica 76% 17% Civiele techniek 75% 16% 5% Werktuigbouwkunde 76% 2% 16% 5% Bouwkunde 74% 2% 15% 7% Totaal 73% 4% 2% 9% 7% 4%

STUDIE & WERK 2017 11 Tabel 5 Arbeidsmarktpositie 15 maanden na afstuderen cohort 2014-15: contract, loon en uren van afgestudeerden werkzaam in loondienst vast Contractsoort tijdelijk uitzend/oproepkracht bruto maandloon bruto uurloon* contracturen per week Leraar basisonderwijs (PABO) 33% 58% 9% 1980 17,5 29,8 Lerarenopleiding Nederlands 69% 2819 25,5 29,9 Lerarenopleiding Engels 64% 33% 3% 2544 23,4 29,7 Lerarenopleiding Duits/Frans/Spaans 61% 2406 23,8 27,7 Lerarenopleiding Geschied./Aardr./Maatsch. 51% 41% 8% 2420 21,1 30,8 Lerarenopleiding Economie 64% 2774 22,9 32,7 Lerarenopleiding Wiskunde 66% 2850 24,6 31,4 Lerarenopleiding Biologie 66% 2530 22,9 30,0 Lerarenopleiding Natuur-/Scheikunde 72% 2780 23,6 32,3 Lerarenopleiding Techniekvakken 63% 3088 24,1 34,3 Lerarenopleiding Overig 53% 43% 4% 2498 22,4 29,9 Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 26% 60% 13% 2009 17,4 30,4 Pedagogiek 25% 56% 19% 1799 16,6 28,2 Taal en economie 19% 58% 23% 1873 14,5 33,3 Journalistiek 19% 57% 23% 1749 15,0 30,0 Communicatie 23% 57% 21% 1829 14,3 33,0 Communicatie en multimedia design 29% 58% 13% 1946 14,7 34,2 Informatiestudies 23% 58% 19% 1835 14,6 32,5 Communicatiesystemen 19% 59% 22% 1859 14,1 33,9 Media en entertainment management 22% 61% 17% 1862 14,3 33,6 Kunstacademie 21% 52% 27% 1409 14,6 25,2 Muziek 25% 54% 22% 1124 16,2 18,7 Toneel 17% 62% 21% 1258 16,5 20,2 Dans 19% 57% 25% 1010 14,7 17,9 Ontwerpen 25% 60% 15% 1959 14,7 34,4 Bedrijfskunde MER 32% 46% 22% 2115 16,1 33,9 HBO - Rechten 28% 43% 29% 1884 15,8 30,4 Bestuurskunde 38% 35% 27% 2355 18,5 32,4 European studies 12% 56% 32% 1582 13,8 29,7 Veiligheidskunde 34% 46% 20% 2290 17,1 34,4 Vastgoed en Makelaardij 32% 56% 13% 2117 15,3 35,8 Bedrijfseconomie 36% 47% 17% 2125 15,9 34,7 Commerciële economie 28% 54% 18% 2015 15,0 34,6 Accountancy en fiscaal 53% 40% 7% 2109 15,1 36,2 Bedrijfskunde en management 30% 55% 16% 2138 15,6 35,5 International Business and Management 25% 51% 24% 1937 14,9 33,1 Business IT en Management 57% 38% 4% 2654 18,4 37,6 Financial Services Management 54% 32% 13% 2554 18,7 35,6 Vervoer en logistiek 29% 54% 17% 2274 16,4 36,1 Retail management 28% 52% 20% 2041 15,1 35,0 Facility management 24% 56% 20% 1966 14,6 34,9 Technische bedrijfskunde 41% 47% 13% 2471 18,0 35,1 Fashion 24% 66% 10% 1772 13,4 33,6 Hotelschool 22% 66% 12% 1990 14,6 35,6 Sport en management 19% 57% 24% 1650 13,8 31,1 Vrijetijdsmanagement 25% 55% 20% 1752 13,6 33,3 Toerisme 18% 64% 17% 1701 13,1 33,9 Maatschappelijk werk en dienstverlening 27% 57% 16% 2022 17,5 30,0 Culturele en maatschappelijke vorming 23% 52% 25% 1662 15,5 27,6

12 STUDIE & WERK 2017 vast Contractsoort tijdelijk uitzend/oproepkracht bruto maandloon bruto uurloon* contracturen per week Personeel en arbeid 30% 53% 17% 2079 16,0 33,8 Sociaal pedagogische hulpverlening 33% 51% 16% 1914 16,9 29,7 Sociaal-juridische dienstverlening 32% 46% 23% 2150 17,1 32,7 Social Work 28% 53% 19% 1977 17,1 30,1 Creatieve therapie 23% 52% 25% 1494 16,0 24,2 Toegepaste psychologie 21% 51% 28% 1664 15,0 28,9 Verpleegkunde 48% 48% 5% 2329 19,6 31,6 Fysiotherapie 22% 63% 16% 2024 19,1 28,0 Huidtherapie 11% 67% 22% 1827 15,0 31,7 Ergotherapie en Beweging 18% 65% 17% 1937 16,7 30,3 Logopedie 15% 61% 24% 1574 16,7 24,9 Verloskunde 56% 2159 24,0 23,1 Mondzorgkunde 61% 2468 20,4 31,0 Optometrie en Audiologie 57% 2516 19,0 34,6 Voeding & diëtetiek 23% 45% 31% 1512 14,7 26,8 Management in de Zorg 81% 3102 24,5 33,6 Farmakunde 29% 48% 22% 2164 16,4 34,6 Gezondheidszorg en techniek 39% 54% 8% 2171 16,5 34,2 Biologie en medisch laboratoriumonderzoek 20% 58% 22% 1771 14,6 31,2 Milieustudies 24% 51% 25% 1980 15,8 32,1 Bedrijfskunde en Agribusiness 47% 45% 8% 2344 17,9 34,8 Dier- en Veehouderij 25% 56% 19% 1721 13,7 32,4 Tuinbouw en Akkerbouw 28% 52% 19% 2232 15,4 37,3 Voedingsmiddelentechnologie 29% 53% 18% 2142 16,0 34,7 Ruimtelijke ordening en planologie 25% 56% 19% 1860 14,8 32,5 Chemie en Chemische technologie 24% 55% 20% 2153 16,7 33,4 Technische natuurkunde 56% 2025 17,2 30,6 Informatica 53% 43% 4% 2518 17,2 38,2 ICT 53% 41% 6% 2482 17,0 37,7 Aviation 22% 53% 26% 2063 16,1 32,5 Maritiem Officier 47% 44% 9% 2917 18,4 41,2 Luchtvaart- en Scheepstechniek 29% 59% 12% 2357 17,2 35,2 Autotechniek 34% 57% 10% 2466 16,6 38,5 Algemene Operationele Techniek 75% 3052 20,6 38,9 Elektrotechniek 49% 46% 5% 2571 17,7 37,6 Mechatronica 54% 36% 10% 2297 16,3 36,3 Civiele techniek 38% 50% 13% 2453 17,2 36,8 Werktuigbouwkunde 44% 48% 8% 2476 17,2 37,3 Bouwkunde 32% 54% 14% 2025 15,0 34,7 Totaal 33% 52% 15% 2055 16,7 32,2 *Het bruto-uurloon is gelijk aan het bruto maandsalaris gedeeld door het aantal uren volgens contract, maar exclusief de uren van feestdagen en leeftijdsspecifieke verlofdagen. Derhalve is het bruto-uurloon in de tabellen hoger dan het uurloon volgens contract. Bron: SEO Economisch Onderzoek en Elsevier (2017)

STUDIE & WERK 2017 13 Tabel 6 Arbeidsmarktpositie 15 maanden na afstuderen cohort 2014-15: bedrijfssector van afgestudeerden werkzaam in loondienst (deel 1) landbouw industrie bouw handel Bedrijfssector vervoer en opslag horeca ict fin. dienstverlening Leraar basisonderwijs (PABO) 0% 3% 0% 1% 1% Lerarenopleiding Nederlands Lerarenopleiding Engels Lerarenopleiding Duits/Frans/Spaans Lerarenopleiding Geschied./Aardr./Maatsch. Lerarenopleiding Economie Lerarenopleiding Wiskunde Lerarenopleiding Biologie Lerarenopleiding Natuur-/Scheikunde Lerarenopleiding Techniekvakken Lerarenopleiding Overig Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 2% 4% 4% Pedagogiek 6% 2% Taal en economie 11% 31% 4% 6% Journalistiek 11% 7% 36% onroerend goed Communicatie 3% 1% 19% 1% 6% 11% 2% 1% Communicatie en multimedia design 2% 12% 1% 3% 36% 1% Informatiestudies 2% 15% 2% 7% 22% 1% 1% Communicatiesystemen 15% 24% Media en entertainment management 16% 2% 9% 18% 2% Kunstacademie 3% 20% 2% 11% 5% Muziek 9% 11% 4% Toneel 10% 12% Dans 14% 14% Ontwerpen 21% 21% 2% 14% Bedrijfskunde MER 5% 1% 14% 3% 3% 6% 12% 1% HBO - Rechten 7% 1% 3% 2% 6% Bestuurskunde European studies 13% 12% Veiligheidskunde 5% 3% 8% 6% 2% 2% 2% Vastgoed en Makelaardij 8% 6% 8% 42% Bedrijfseconomie 1% 6% 2% 13% 3% 2% 4% 9% 2% Commerciële economie 0% 5% 1% 26% 3% 3% 10% 6% 1% Accountancy en fiscaal 1% 5% 1% 2% Bedrijfskunde en management 10% 26% 4% 10% 7% International Business and Management 5% 23% 5% 4% 9% 5% Business IT en Management 2% 7% 51% 3% Financial Services Management 66% Vervoer en logistiek 10% 2% 23% 31% 3% Retail management 4% 1% 42% 3% 3% 7% 4% 2% Facility management 2% 12% 3% 8% 4% 3% 3% Technische bedrijfskunde 23% 11% 11% 3% 2% 8% 2% 3% Fashion 9% 63% Hotelschool 2% 9% 41% 3% 5% 2% Sport en management 2% 16% 3% 6% 3% 2% Vrijetijdsmanagement 2% 12% 3% 11% 6% Toerisme 13% 4% 15% 4% 2%

14 STUDIE & WERK 2017 Maatschappelijk werk en dienstverlening Bron: SEO Economisch Onderzoek en Elsevier (2017) 1% 5% 1% 2% 1% Culturele en maatschappelijke vorming 10% 8% landbouw industrie bouw handel Bedrijfssector vervoer en opslag horeca ict fin. dienstverlening Personeel en arbeid 4% 1% 11% 4% 3% 5% 4% Sociaal pedagogische hulpverlening 3% 2% Sociaal-juridische dienstverlening 4% Social Work 5% 3% Creatieve therapie 11% 7% Toegepaste psychologie 11% 2% 6% 2% Verpleegkunde 0% Fysiotherapie 1% 4% 1% Huidtherapie 14% Ergotherapie en Beweging 7% Logopedie 7% Verloskunde Mondzorgkunde Optometrie en Audiologie 28% Voeding & diëtetiek 4% 16% 6% Management in de Zorg Farmakunde 47% Gezondheidszorg en techniek 7% 4% 3% Biologie en medisch laboratoriumonderzoek 3% 5% 8% 4% Milieustudies 7% Bedrijfskunde en Agribusiness 15% 9% 16% 3% Dier- en Veehouderij 12% 13% 20% Tuinbouw en Akkerbouw 36% 27% Voedingsmiddelentechnologie 35% 12% 13% Ruimtelijke ordening en planologie 4% 10% Chemie en Chemische technologie 23% 10% 2% Technische natuurkunde Informatica 3% 1% 7% 60% 3% ICT 5% 6% 51% 3% Aviation 13% 8% 12% Maritiem Officier 15% 40% Luchtvaart- en Scheepstechniek 34% Autotechniek 33% 18% Algemene Operationele Techniek 20% 42% Elektrotechniek 25% 11% 10% 15% Mechatronica 41% 12% Civiele techniek 38% 3% Werktuigbouwkunde 43% 5% 8% 2% onroerend goed Bouwkunde 6% 25% 8% 2% 2% Totaal 1% 4% 2% 10% 2% 4% 6% 3% 1%

STUDIE & WERK 2017 15 Tabel 7 Arbeidsmarktpositie 15 maanden na afstuderen cohort 2014-15: bedrijfssector van afgestudeerden werkzaam in loondienst (deel 2) Advisering, onderzoek en overige spec. zkl. diensten Verhuur en overige zkl. diensten Bedrijfssector overheid onderwijs zorg cultuur en recreatie overige diensten Leraar basisonderwijs (PABO) 1% 7% 0% 80% 4% 1% 1% Lerarenopleiding Nederlands 3% 95% Lerarenopleiding Engels 4% 91% Lerarenopleiding Duits/Frans/Spaans 94% Lerarenopleiding Geschied./Aardr./Maatsch. 7% 80% 2% Lerarenopleiding Economie 92% Lerarenopleiding Wiskunde 95% Lerarenopleiding Biologie 90% Lerarenopleiding Natuur-/Scheikunde 96% Lerarenopleiding Techniekvakken 5% 78% Lerarenopleiding Overig 6% 71% 18% Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 12% 4% 49% 8% 15% Pedagogiek 1% 8% 2% 15% 60% 1% 1% Taal en economie 10% 29% Journalistiek 6% 27% 4% Communicatie 14% 25% 3% 3% 4% 4% 2% Communicatie en multimedia design 21% 15% 3% 2% 2% Informatiestudies 16% 19% 2% 3% 2% 3% 2% Communicatiesystemen 15% 28% Media en entertainment management 11% 22% 3% 3% 7% Kunstacademie 11% 19% 16% 5% 6% 1% Muziek 6% 17% 28% 5% 12% Toneel 12% 21% 32% Dans 16% 28% Ontwerpen 18% 13% 2% Bedrijfskunde MER 10% 30% 6% 3% 3% 1% 1% HBO - Rechten 22% 34% 16% 2% 3% 1% Bestuurskunde 9% 32% 39% European studies 8% 33% 11% Veiligheidskunde 8% 24% 29% 3% 4% Vastgoed en Makelaardij 11% 13% Bedrijfseconomie 22% 23% 6% 2% 4% 1% Commerciële economie 11% 24% 1% 2% 1% 3% 1% 1% Accountancy en fiscaal 73% 6% 7% 1% Bedrijfskunde en management 8% 24% International Business and Management 13% 27% 1% 1% Business IT en Management 6% 10% 9% 3% 4% Financial Services Management 26% Vervoer en logistiek 5% 16% 3% 2% Retail management 6% 20% 2% 2% Facility management 13% 34% 4% 4% 6% 3% Technische bedrijfskunde 10% 17% 3% 1% 2% 2% Fashion 6% 8% Hotelschool 9% 22% 2% 2% Sport en management 6% 23% 3% 6% 12% 16% Vrijetijdsmanagement 9% 31% 3% 15% Toerisme 8% 41% 2% 3% 3% overig

16 STUDIE & WERK 2017 Advisering, onderzoek en overige spec. zkl. diensten Bron: SEO Economisch Onderzoek en Elsevier (2017) Verhuur en overige zkl. diensten Bedrijfssector overheid onderwijs zorg cultuur en recreatie overige diensten Maatschappelijk werk en dienstverlening 2% 15% 6% 3% 62% 2% Culturele en maatschappelijke vorming 4% 18% 6% 36% 5% Personeel en arbeid 10% 37% 5% 4% 8% 1% 1% Sociaal pedagogische hulpverlening 1% 7% 2% 2% 80% 1% 1% 1% Sociaal-juridische dienstverlening 12% 32% 21% 19% Social Work 13% 73% Creatieve therapie 11% 8% 53% Toegepaste psychologie 6% 28% 4% 8% 27% 2% Verpleegkunde 0% 2% 1% 1% 94% Fysiotherapie 4% 1% 2% 81% 3% Huidtherapie 57% 20% Ergotherapie en Beweging 5% 11% 61% Logopedie 4% 5% 75% Verloskunde 83% Mondzorgkunde 88% Optometrie en Audiologie 63% Voeding & diëtetiek 6% 15% 38% 5% Management in de Zorg 84% Farmakunde 24% 21% Gezondheidszorg en techniek 8% 73% Biologie en medisch laboratoriumonderzoek 18% 18% 4% 33% 2% Milieustudies 25% 24% 13% Bedrijfskunde en Agribusiness 10% 9% 3% 28% Dier- en Veehouderij 12% 15% 6% 4% Tuinbouw en Akkerbouw Voedingsmiddelentechnologie 13% 18% Ruimtelijke ordening en planologie 27% 29% 9% Chemie en Chemische technologie 20% 25% 4% 5% 4% Technische natuurkunde 26% 29% 18% Informatica 12% 6% 4% 2% 2% ICT 12% 12% 3% Aviation 12% 19% 12% Maritiem Officier 14% 22% Luchtvaart- en Scheepstechniek 24% 17% Autotechniek 19% 20% Algemene Operationele Techniek 17% Elektrotechniek 18% 13% 2% 4% Mechatronica 19% Civiele techniek 23% 26% 3% Werktuigbouwkunde 23% 11% 2% 1% 2% Bouwkunde 35% 16% 1% Totaal 10% 17% 3% 14% 20% 2% 1% 1% overig

STUDIE & WERK 2017 17 Tabel 8 Arbeidsmarktpositie 10 jaar na afstuderen cohort 2005-06: inkomenssituatie van alle afgestudeerden, contract, loon en uren van afgestudeerden werkzaam in loondienst Inkomenssituatie Contractsoort werkend in Nederland geen werk/ geëmigreerd/ overleden vast tijdelijk uitzend/oproepkracht bruto maandloon bruto uurloon* contracturen per week Leraar basisonderwijs (PABO) 91% 9% 85% 13% 2% 2779 26,6 27,6 Lerarenopleiding Nederlands 90% 11% 82% 3834 36,0 28,7 Lerarenopleiding Engels 82% 18% 76% 3710 35,4 28,4 Lerarenopleiding Duits/Frans/Spaans 82% 18% 85% 3560 33,9 28,4 Lerarenopleiding Geschied./Aardr./Maatsch. 87% 13% 85% 4022 35,1 31,1 Lerarenopleiding Economie 88% 12% 87% 4230 36,7 31,6 Lerarenopleiding Wiskunde 91% 9% 84% 4160 36,0 31,1 Lerarenopleiding Biologie 87% 13% 90% 3938 35,0 30,3 Lerarenopleiding Natuur-/Scheikunde 90% 10% 81% 4233 36,0 32,1 Lerarenopleiding Techniekvakken 91% 9% 87% 4339 33,7 34,8 Lerarenopleiding Overig 88% 12% 86% 11% 3% 3536 33,4 28,3 Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 93% 7% 83% 3676 31,4 31,8 Pedagogiek 87% 13% 79% 18% 3% 3132 29,1 28,4 Taal en economie 74% 26% 71% 25% 4% 3692 27,4 35,0 Journalistiek 88% 12% 67% 27% 6% 3399 27,5 32,4 Communicatie 84% 16% 73% 24% 4% 3634 28,7 33,0 Communicatie en multimedia design 92% 8% 72% 4001 29,0 36,1 Informatiestudies 88% 12% 71% 3773 28,4 34,3 Communicatiesystemen 92% 8% 82% 4273 30,1 37,2 Media en entertainment management 88% 12% 62% 31% 7% 3528 27,3 33,6 Kunstacademie 75% 25% 66% 29% 6% 2809 27,3 27,8 Muziek 67% 33% 65% 31% 4% 2686 30,5 24,7 Toneel 88% 12% 55% 2759 30,8 25,1 Dans 52% 48% 59% 2327 24,6 25,1 Ontwerpen 87% 13% 72% 3841 28,7 35,3 Bedrijfskunde MER 90% 10% 80% 17% 3% 4217 30,7 35,5 HBO - Rechten 87% 13% 81% 3490 28,3 32,4 Bestuurskunde 93% 7% 81% 4585 34,0 34,6 European studies 71% 29% 66% 28% 6% 3651 28,5 33,4 Veiligheidskunde >90% 82% 4243 31,0 35,6 Vastgoed en Makelaardij 91% 9% 76% 4240 31,0 35,6 Bedrijfseconomie 90% 10% 82% 16% 2% 4545 32,3 36,6 Commerciële economie 89% 11% 77% 21% 2% 4346 31,0 36,6 Accountancy en fiscaal 94% 6% 83% 4560 32,8 36,1 Bedrijfskunde en management 93% 7% 79% 4489 31,6 36,9 International Business and Management 37% 63% 76% 20% 4% 4593 32,1 37,0 Financial Services Management 88% 12% 85% 4371 31,3 36,0 Vervoer en logistiek 91% 9% 81% 4557 31,3 37,9 Retail management 88% 12% 77% 19% 4% 4356 30,5 36,9 Facility management 92% 8% 79% 18% 2% 3841 28,9 34,6 Technische bedrijfskunde 87% 13% 84% 15% 2% 4950 33,9 38,1 Fashion 73% 27% 58% 3412 27,1 32,3 Hotelschool 74% 26% 71% 4147 30,8 35,1 Sport en management >96% 72% 3643 28,8 33,2 Vrijetijdsmanagement 86% 14% 71% 24% 5% 3317 26,1 33,1 Toerisme 83% 17% 73% 24% 4% 3141 24,8 33,1 Maatschappelijk werk en dienstverlening 85% 15% 80% 18% 3% 3244 28,9 29,6 Culturele en maatschappelijke vorming 81% 19% 65% 30% 4% 2952 25,9 29,8

18 STUDIE & WERK 2017 Inkomenssituatie Contractsoort werkend in Nederland geen werk/ geëmigreerd/ overleden *Het bruto-uurloon is gelijk aan het bruto maandsalaris gedeeld door het aantal uren volgens contract, maar exclusief de uren van feestdagen en leeftijdsspecifieke verlofdagen. Derhalve is het bruto-uurloon in de tabellen hoger dan het uurloon volgens contract. Bron: SEO Economisch Onderzoek en Elsevier (2017) vast tijdelijk uitzend/oproepkracht bruto maandloon bruto uurloon* contracturen per week Culturele en maatschappelijke vorming 81% 19% 65% 30% 4% 2952 25,9 29,8 Personeel en arbeid 88% 12% 77% 19% 4% 3864 30,9 32,6 Sociaal pedagogische hulpverlening 89% 11% 80% 17% 3% 2876 26,6 28,3 Sociaal-juridische dienstverlening 88% 12% 84% 13% 2% 3538 28,2 32,5 Creatieve therapie 75% 25% 76% 2620 27,0 25,8 Verpleegkunde 92% 8% 85% 14% 1% 3383 30,6 29,1 Fysiotherapie 89% 11% 76% 19% 4% 3240 30,2 28,7 Huidtherapie >83% 61% 2732 25,6 28,0 Ergotherapie en Beweging 89% 11% 83% 3138 29,3 28,6 Logopedie 88% 12% 79% 15% 7% 2584 27,9 24,6 Mondzorgkunde 87% 13% 76% 3154 30,8 26,7 Optometrie en Audiologie >81% 85% 3424 30,2 29,8 Voeding & diëtetiek 84% 16% 75% 2904 27,4 27,7 Management in de Zorg Farmakunde >56% 88% 4055 30,8 34,3 Gezondheidszorg en techniek 93% 7% 87% 3449 28,8 31,5 Biologie en medisch laboratoriumonderzoek 85% 15% 70% 3423 26,2 34,3 Milieustudies 83% 17% 81% 3842 28,4 35,5 Bedrijfskunde en Agribusiness 61% 39% 82% 4061 31,2 34,0 Dier- en Veehouderij 76% 24% 79% 3187 25,4 32,6 Tuinbouw en Akkerbouw 46% 54% 84% 4159 29,1 36,2 Voedingsmiddelentechnologie 90% 10% 79% 3765 28,1 34,8 Ruimtelijke ordening en planologie 75% 25% 76% 3674 28,1 34,1 Chemie en Chemische technologie 88% 12% 81% 15% 4% 4383 31,1 36,9 Technische natuurkunde 90% 10% 79% 4389 30,5 37,5 Informatica 91% 9% 85% 14% 1% 4661 32,1 37,9 Aviation >77% 81% 4822 33,2 37,5 Maritiem Officier 89% 11% 76% 5373 35,2 39,7 Luchtvaart- en Scheepstechniek 85% 15% 77% 4898 32,9 39,0 Autotechniek 89% 11% 83% 4313 29,8 38,0 Algemene Operationele Techniek >93% 80% 4969 33,5 38,6 Elektrotechniek 91% 9% 84% 14% 2% 4525 30,9 38,5 Civiele techniek 91% 9% 86% 4555 31,4 38,0 Werktuigbouwkunde 92% 8% 83% 16% 1% 4685 31,8 38,6 Bouwkunde 92% 8% 74% 24% 3% 4000 28,2 37,2 Totaal 86% 14% 80% 18% 2% 3744 29,9 32,8

STUDIE & WERK 2017 19 Tabel 9 Arbeidsmarktpositie 10 jaar na afstuderen cohort 2005-06: bedrijfssector van afgestudeerden werkzaam in loondienst (deel 1) landbouw industrie bouw handel Bedrijfssector vervoer en opslag horeca ict Leraar basisonderwijs (PABO) 0% 0% 1% 0% 0% 1% 1% Lerarenopleiding Nederlands Lerarenopleiding Engels Lerarenopleiding Duits/Frans/Spaans Ge- Lerarenopleiding schied./aardr./maatsch. Lerarenopleiding Economie Lerarenopleiding Wiskunde Lerarenopleiding Biologie Lerarenopleiding Natuur-/Scheikunde fin. dienstverlening Lerarenopleiding Techniekvakken 6% 5% 5% Lerarenopleiding Overig Academie lichamelijke opvoeding (ALO) Pedagogiek Taal en economie 11% 24% 7% 10% Journalistiek 4% 31% 3% onroerend goed Communicatie 6% 1% 12% 3% 11% 7% 2% Communicatie en multimedia design 12% 41% 5% Informatiestudies 8% 24% 7% Communicatiesystemen 39% 12% Media en entertainment management 13% 11% Kunstacademie 4% 13% 2% 2% 6% 1% Muziek 5% 4% Toneel Dans Ontwerpen 28% 12% 23% 4% Bedrijfskunde MER 4% 1% 8% 2% 1% 6% 25% 3% HBO - Rechten 15% Bestuurskunde European studies 11% 12% Veiligheidskunde Vastgoed en Makelaardij 13% 15% 28% Bedrijfseconomie 10% 3% 12% 4% 5% 17% 2% Commerciële economie 8% 2% 22% 3% 10% 19% 1% Accountancy en fiscaal 4% 2% 7% 2% 2% 9% 3% Bedrijfskunde en management 17% 18% 6% 10% 14% International Business and Management 8% 23% 6% 12% 14% Financial Services Management 63% Vervoer en logistiek 18% 20% 20% 6% 3% Retail management 9% 34% 8% 9% 4% Facility management 4% 2% 9% 3% 3% 6% 10% 5% Technische bedrijfskunde 23% 12% 11% 4% 9% 6% 2% Fashion 48% Hotelschool 5% 12% 3% 16% 8% 11% 2% Sport en management 9% 7% Vrijetijdsmanagement 4% 11% 2% 5% 8% 7% 2% Toerisme 5% 10% 8% 5% 5% 9% Maatschappelijk werk en dienstverlening 1% 1% 1% Culturele en maatschappelijke vorming 5% 3% 2%

20 STUDIE & WERK 2017 Personeel en arbeid 8% 2% 6% 3% 1% 4% 5% Bron: SEO Economisch Onderzoek en Elsevier (2017) landbouw industrie bouw handel Bedrijfssector vervoer en opslag horeca ict fin. dienstverlening Sociaal pedagogische hulpverlening 1% 1% 1% onroerend goed Sociaal-juridische dienstverlening 6% 5% Creatieve therapie Verpleegkunde 2% 1% Fysiotherapie 2% 2% 1% Huidtherapie Ergotherapie en Beweging 4% Logopedie Mondzorgkunde Optometrie en Audiologie Voeding & diëtetiek 11% Management in de Zorg Farmakunde Gezondheidszorg en techniek Biologie en medisch laboratoriumonderzoek 10% 8% Milieustudies 5% 3% 4% Bedrijfskunde en Agribusiness 7% 14% 18% 8% Dier- en Veehouderij 9% 10% 11% 8% Tuinbouw en Akkerbouw 38% 23% Voedingsmiddelentechnologie 47% 20% Ruimtelijke ordening en planologie 4% Chemie en Chemische technologie 43% 7% Technische natuurkunde 37% Informatica 5% 1% 7% 2% 46% 9% Aviation 33% Maritiem Officier 17% 21% Luchtvaart- en Scheepstechniek 36% Autotechniek 39% 19% Algemene Operationele Techniek 24% 26% Elektrotechniek 26% 12% 10% 1% 18% 2% Civiele techniek 38% Werktuigbouwkunde 49% 7% 7% 3% 3% 2% Bouwkunde 5% 30% 4% 2% 2% 4% Totaal 0% 6% 2% 7% 2% 1% 7% 6% 1%

STUDIE & WERK 2017 21 Tabel 10 Arbeidsmarktpositie 10 jaar na afstuderen cohort 2005-06: bedrijfssector van afgestudeerden werkzaam in loondienst (deel 2) Advisering, onderzoek en overige spec. zkl. diensten Verhuur en overige zkl. diensten Bedrijfssector overheid onderwijs zorg cultuur en recreatie overige diensten Leraar basisonderwijs (PABO) 1% 3% 1% 84% 6% 0% 1% Lerarenopleiding Nederlands 6% 88% Lerarenopleiding Engels 90% Lerarenopleiding Duits/Frans/Spaans 5% 82% Lerarenopleiding Geschied./Aardr./Maatsch. 5% 82% 3% Lerarenopleiding Economie 86% Lerarenopleiding Wiskunde 83% Lerarenopleiding Biologie 87% Lerarenopleiding Natuur-/Scheikunde 85% Lerarenopleiding Techniekvakken 5% 3% 66% Lerarenopleiding Overig 4% 2% 60% 30% Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 5% 5% 69% 5% 9% 2% Pedagogiek 5% 4% 25% 58% 2% Taal en economie 15% 26% Journalistiek 7% 24% 3% 3% 3% 4% 3% Communicatie 18% 27% 5% 5% 4% 2% 3% Communicatie en multimedia design 18% 10% 5% Informatiestudies 17% 14% 9% 7% Communicatiesystemen 8% 9% 8% Media en entertainment management 13% 19% 11% Kunstacademie 19% 16% 1% 21% 5% 4% 1% Muziek 5% 16% 5% 37% 6% 12% 6% Toneel 14% 20% 35% Dans 18% 16% 42% Ontwerpen 19% 17% 7% Bedrijfskunde MER 13% 25% 8% 2% 3% 1% 1% HBO - Rechten 27% 29% 16% Bestuurskunde 22% 43% 7% European studies 15% 34% Veiligheidskunde 53% Vastgoed en Makelaardij 9% 16% Bedrijfseconomie 29% 15% 5% 2% 3% 1% 1% Commerciële economie 10% 23% 1% 3% 1% 3% 1% Accountancy en fiscaal 80% 3% 3% 1% Bedrijfskunde en management 9% 18% International Business and Management 15% 25% 3% Financial Services Management 10% 11% Vervoer en logistiek 12% 13% 3% 3% Retail management 8% 17% Facility management 13% 30% 7% 6% 8% 2% Technische bedrijfskunde 13% 14% 3% 2% 2% 3% Fashion 13% 11% Hotelschool 8% 25% 4% 2% Sport en management 26% 10% 11% 20% Vrijetijdsmanagement 12% 30% 2% 5% 3% 13% 2% Toerisme 6% 52% 2% 2% 5% Maatschappelijk werk en dienstverlening 1% 9% 7% 4% 69% 3% overig

22 STUDIE & WERK 2017 Advisering, onderzoek en overige spec. zkl. diensten Bron: SEO Economisch Onderzoek en Elsevier (2017) Verhuur en overige zkl. diensten Bedrijfssector overheid onderwijs zorg cultuur en recreatie overige diensten Culturele en maatschappelijke vorming 4% 23% 3% 7% 41% 6% 5% Personeel en arbeid 11% 27% 13% 5% 13% 1% 2% 1% Sociaal pedagogische hulpverlening 5% 4% 3% 82% 1% 1% Sociaal-juridische dienstverlening 8% 8% 48% 2% 15% 3% Creatieve therapie 17% 63% Verpleegkunde 1% 1% 3% 3% 90% 0% Fysiotherapie 1% 1% 2% 4% 82% 2% Huidtherapie 64% Ergotherapie en Beweging 5% 15% 63% Logopedie 23% 62% Mondzorgkunde 88% Optometrie en Audiologie 63% Voeding & diëtetiek 10% 9% 52% Management in de Zorg Farmakunde Gezondheidszorg en techniek 83% Biologie en medisch laboratoriumonderzoek 19% 3% 3% 10% 42% Milieustudies 33% 5% 29% 3% 4% Bedrijfskunde en Agribusiness 9% 3% 4% 25% Dier- en Veehouderij 14% 7% 8% 11% 5% 5% Tuinbouw en Akkerbouw Voedingsmiddelentechnologie 12% Ruimtelijke ordening en planologie 28% 11% 39% 4% Chemie en Chemische technologie 23% 6% 6% 6% Technische natuurkunde 28% Informatica 12% 3% 7% 3% 3% 1% 1% Aviation Maritiem Officier 17% 15% Luchtvaart- en Scheepstechniek 29% Autotechniek 20% Algemene Operationele Techniek 17% 14% Elektrotechniek 14% 4% 3% 1% 5% Civiele techniek 29% 5% 17% 2% Werktuigbouwkunde 16% 4% 2% 2% 4% Bouwkunde 32% 4% 8% 4% 2% Totaal 10% 5% 7% 22% 20% 1% 1% 1% overig