Pagina 1
INHOUDSTAFEL Inleiding... 3 Een nieuwe cultureel-erfgoedconvenant voor de regio... 3 Strategische en operationele doelstellingen... 4 Strategische doelstelling 1: Samenwerking... 4 Strategische doelstelling 2: Digitalisering en duurzaam collectiebeleid... 5 Strategische doelstelling 3: Lokaal cultureel erfgoedwerking als troef... 6 Strategische doelstelling 4: Vrijwilligersbeleid... 7 Strategische doelstelling 5: Breder draagvlak voor cultureel erfgoed en erfgoedwerking... 8 Strategische doelstelling 6: Ondersteuningsbeleid... 10 Visie... 11 Missie... 12 Bijlagen... 13 1. Beleidsplanning : niet zomaar een proces... 13 2. Meerjarenbegroting... 15
Inleiding Een nieuwe cultureel-erfgoedconvenant voor de regio Projectvereniging BIE (voorheen TERF) vroeg reeds in 2008 een eerste cultureelerfgoedconvenant aan. Een overgangsjaar dat in 2009 werd bekrachtigd met een tweede convenant periode. De initiële doelstellingen zoals vooropgesteld door de 7 lokale besturen werden met veel enthousiasme en dynamiek aangepakt. Met resultaat. TERF en BIE zijn ondertussen begrippen in de regio, interessante samenwerkingsverbanden werden uit de grond gestampt en een aantal inhoudelijke lijnen werden verdiept en resulteerden in publieksgerichte projecten met blijvende waarde. Daarnaast werd het bloeiende cultureel-erfgoedveld uit de regio maximaal ondersteund, werden nieuwe doelgroepen aangeboord en werd de basis gelegd voor een nog steviger verankerd lokaal cultureel-erfgoedbeleid. Maar op onze lauweren rusten is niet aan de orde. Na een evaluatie van de voorbije jaren en de detectie van de noden en verwachtingen voor de toekomst bleek dat nieuwe verzuchtingen, trends en uitdagingen stonden te dringen, zowel van binnen als buiten de cultureelerfgoedsector. Uit een breed gedragen participatief beleidsplanningsproces ontsproten aangepaste strategische doelstellingen met nadruk op verdere structurele samenwerking, expertisedeling, duurzaam collectiebeleid, digitalisering, archiefwerking, vrijwilligers- en ondersteuningsbeleid. Erfgoedcel TERF wil zich hierin meer profileren als makelaar binnen en buiten de cultureelerfgoedsector, die voortdurend opportuniteiten detecteert en mensen rond de tafel brengt, van organisator naar facilitator. Met dit beleidsplan zijn we klaar om een nieuw cultureel-erfgoedconvenant aan te vragen bij de Vlaamse Overheid. En het is niet zonder trots dat we dit resultaat voorstellen, we zijn er immers van overtuigd dat we ook nu weer zullen kunnen bewijzen dat samenwerken loont en leidt tot een breder draagvlak voor cultureel erfgoed en erfgoedwerking. Pagina 3
Strategische en operationele doelstellingen Strategische doelstelling 1: Samenwerking Het intergemeentelijk samenwerkingsverband versterkt structurele en projectmatige samenwerking en expertisedeling op het vlak van cultureel erfgoed tussen diverse actoren binnen de regio. Hiermee ontwikkelen we een kwaliteitsvolle werking, verhogen de efficiëntie en spreiden de financiële druk. Operationele doelstelling 1: Een interne structurele verankering van de samenwerking tussen de BIE partners nastreven met het Historisch Informatie Punt (HIP) als speerpunt Operationele doelstelling 2: Projectmatige samenwerking tussen de verschillende (erfgoed)actoren binnen de BIE regio bevorderen via thematische en financiële opportuniteiten Operationele doelstelling 3: Bij elke projectmatige samenwerking tussen de verschillende (erfgoed)actoren binnen de BIE regio afwegen of er sectoraal (landelijke expertisecentra/steunpunten, provincie, erfgoedcellen) en/of extern (uit beleid overschrijdende domeinen) expertise moet bijgehaald worden en zo organisch een expertisenetwerk opbouwen en benutten Pagina 4
Operationele doelstelling 4: De opgedane kennis en expertise structureel uitdragen en verrijken, zowel binnen (werkgroepen en collegagroepen) als buiten (COP, speakers corner, vertegenwoordiging in diverse bestuurs- en adviesorganen en op studiedagen ) de BIE regio. Dit geldt voor alle strategische doelstellingen! Strategische doelstelling 2: Digitalisering en duurzaam collectiebeleid Met de lokale erfgoedbeheerders bouwt het intergemeentelijk samenwerkingsverband een duurzaam collectiebeleid (verzamelen, bewaren, onderzoeken en ontsluiten) uit. Operationele doelstelling 1: Procesmatig en stapsgewijs een duurzaam collectiebeleid rond de rijke cultureel erfgoedcollecties (materieel en immaterieel) in de BIE regio uitbouwen samen met de lokale erfgoedbeheerders en volgens (inter)nationale standaarden. Operationele doelstelling 2: Inzetten op digitalisering volgens CEST als rode draad doorheen de procesmatige collectie beleidsaanpak met nadruk op de bewaring van cultureel erfgoed Pagina 5
Operationele doelstelling 3: Erfgoedbank Midwest nog meer als optimaal beheersinstrument promoten naar de verschillende collectiehouders, naast de nu reeds goed uitgebouwde ontsluitingsfunctie Operationele doelstelling 4: Een traject rond archiefwerking met de gemeentearchieven ontwikkelen Strategische doelstelling 3: Lokaal cultureel erfgoedwerking als troef Het intergemeentelijk samenwerkingsverband realiseert een dynamiek rond lokaal cultureel erfgoed binnen diverse beleidsdomeinen (toerisme- en recreatiebeleid, welzijn, economie, jeugd, onderwijs ) en verhoogt hierdoor haar maatschappelijke relevantie. Pagina 6
Operationele doelstelling 1: De bekendheid van en de zorg voor het lokaal cultureel erfgoed vergroten bij de diverse beleidsdomeinen door projectmatige samenwerkingen met de zorg en ontsluiting van het cultureel erfgoed als gemeenschappelijke insteek. De extra expertise en netwerken van die diverse beleidsdomeinen kan een verrijking voor de eigen cultureel erfgoedwerking betekenen. Operationele doelstelling 2: De lokale besturen stimuleren in hun rol als lokale cultureelerfgoedambassadeur door de bredere maatschappelijke relevantie van cultureel erfgoed nog beter in de verf te zetten. Strategische doelstelling 4: Vrijwilligersbeleid Het intergemeentelijk samenwerkingsverband ontwikkelt voor en met de lokale erfgoedactoren een activerende en deskundige vrijwilligerswerking, vertrekkend vanuit de noden, verwachtingen en capaciteiten van de vrijwilliger. Pagina 7
Operationele doelstelling 1: Een stapsgewijs vrijwilligersmanagement opzetten volgens de capaciteiten van de erfgoedvrijwilligersverenigingen i.s.m. provinciale en/of landelijke steunpunten. Operationele doelstelling 2: De lokale besturen ondersteunen in hun zoektocht en opstart van een vrijwilligerswerking voor lokaal cultureel erfgoed- en archiefwerking. Operationele doelstelling 3: Voortdurend nieuwe vrijwilligers opsporen, opnemen in een vrijwilligerspool en inzetten naargelang hun capaciteiten. Strategische doelstelling 5: Breder draagvlak voor cultureel erfgoed en erfgoedwerking Het intergemeentelijk samenwerkingsverband vergroot het draagvlak voor en het bewustzijn over het lokaal cultureel erfgoed met erfgoedcel TERF als makelaar/netwerker tussen de verschillende doelgroepen en generaties. Pagina 8
Operationele doelstelling 1: De erfgoedcel opereert als makelaar binnen en buiten de erfgoedsector, detecteert voortdurend opportuniteiten en brengt mensen rond de tafel ( van organisator naar facilitator ). Operationele doelstelling 2: Het IGS werkt aan een cultureel erfgoedwerking die rekening houdt met de maatschappelijke en culturele diversiteit in de regio. Operationele doelstelling 3: Het IGS promoot een intergenerationele cultureel erfgoedwerking als een opstap naar een duurzaam erfgoedbeleid en bewustzijn. Operationele doelstelling 4: Het IGS benadrukt ook het immaterieel cultureel lokaal erfgoed in de dagelijkse erfgoedwerking als hefboom voor een breder draagvlak en bewustzijn voor cultureel erfgoed. Operationele doelstelling 5: Het IGS zet in op regionale cultuurcommunicatie om met vereende krachten het cultureel erfgoed nog dichter bij de leefwereld van de brede bevolking in de BIE regio te brengen. Pagina 9
Strategische doelstelling 6: Ondersteuningsbeleid De lokale erfgoedactoren worden ondersteund in hun dagelijkse erfgoedwerking via o.a. een herwerkt subsidiebeleid. De verdere opwaardering van de musea in de BIE regio, ingedeeld op lokaal niveau, gebeurt in samenspraak met de erfgoedcel. Operationele doelstelling 1: Een aangepast subsidiebeleid wordt ingezet voor waardevolle cultureelerfgoedprojecten en publicaties. Operationele doelstelling 2: Inhoudelijke coaching en logistieke dienstverlening worden verder uitgebouwd. Operationele doelstelling 3: Een aangepast ondersteuningsbeleid met de musea en archieven in de BIE regio, ingedeeld op lokaal niveau, wordt geïmplementeerd. Pagina 10
Visie Projectvereniging BIE is een dynamisch intergemeentelijk samenwerkingsverband (IGS) van 7 steden en gemeenten in Midden West- Vlaanderen (Hooglede, Ingelmunster, Izegem, Lichtervelde, Moorslede, Roeselare en Staden) rond diverse beleidsdomeinen waaronder cultureel erfgoed. De BIE regio kent tegelijk een industrieel en landelijk karakter met vindingrijk ondernemerschap en gezond verstand als kenmerk. Het erfgoedveld telt een beperkt aantal professionele cultureel erfgoedspelers en een omvangrijk cultureel erfgoed verenigingsleven. Het IGS gelooft in het verbindend potentieel van de BIE erfgoedregio en zet hiervoor erfgoedcel TERF in als makelaar tussen de verschillende (erfgoed) actoren, beleidsdomeinen, doelgroepen en generaties. Bouwstenen als een actief vrijwilligersbeleid, een duurzaam cultureel erfgoedcollectiebeleid, een geconsolideerde archiefwerking en een regionale cultuurcommunicatie worden hierbij ingeschakeld met de focus op een lange termijn erfgoedzorg, gekoppeld aan een korte termijn publiekswerking. Pagina 11
Missie Projectvereniging BIE gelooft in de sterkte en het potentieel van het cultureel erfgoed in Midden West-Vlaanderen. Erfgoedcel TERF bouwt als makelaar bruggen tussen gedreven erfgoedvrijwilligers en professionele spelers, landelijke gemeentes en steden en tussen cultureel-erfgoed en andere beleidsdomeinen. Ze wil hiermee het dynamisch erfgoedveld versterken en de koppeling van een lange termijn erfgoedzorg met een korte termijn publiekswerking realiseren. Pagina 12
Bijlagen 1. Beleidsplanning : niet zomaar een proces Profielschets regio Erfgoedcel TERF is sinds 2008 actief in de regio. Tijdens deze periode bracht het de cultureel-erfgoedspelers en het aanwezige cultureel erfgoed in de regio meermaals in kaart. Hetzij op een formele manier, denk maar aan de bevraging van alle heemkundige kringen in 2009 of het onderzoek naar deelcollecties in 2010, hetzij op een informele manier door tal van overlegmomenten met de diverse cultureelerfgoedspelers uit de regio. Al deze informatie bleek van goudwaarde bij de opmaak van de omgevingsanalyse in het voorjaar van 2013. Hiaten en gedateerde informatie werden opgespoord, aangepast en aangevuld. Alle cultureel-erfgoedspelers werd gevraagd om de informatie te actualiseren en ook het meest recente statistische materiaal werd doorgenomen. Het resultaat was een actuele profielschets van de regio in het algemeen en het cultureel-erfgoedveld in het bijzonder. Interne en externe SWOT-analyse Eerst en vooral werd de werking van projectvereniging BIE en erfgoedcel TERF onder de loep genomen. Samen met alle medewerkers werd deze analyse gemaakt via het 7-S model van Mc Kinsey. De bestaande competentiegerichte functieprofielen (2012), een DNA-analyse opgemaakt in het kader van de naamsverandering (2011) en de tussentijdse evaluatie van het Agentschap Kunsten en Erfgoed (2013) bleken interessante startpunten. Een intense brainstorm met alle medewerkers zorgde voor een interessante aanvulling. Pagina 13
Ook het cultureel-erfgoedveld zelf werd onder de loep genomen. Niet enkel aan de hand van de eerder vernoemde formele en informele informatiegaring, maar ook door tal van bijkomende bevragingsmomenten. We vonden het cruciaal om niet die dingen te bevragen die we al wisten, maar op zoek te gaan naar ontbrekende informatie. De start werd gegeven op ons jaarlijks ontmoetingsmoment in maart 2013 waar alle aanwezigen een bevraging invulden. Daarna gingen we de boer op naar specifieke deelsectoren (archieven, heemkundige kringen, ) en zorgden we voor een synthese via de worldcafé-methodiek waar een ruime delegatie van het cultureel-erfgoedveld aanwezig was. Via een toelichting en bevraging op een vergadering van de lokale CBS en werd dan weer gepolst naar de noden en verwachtingen van de lokale besturen. Voor de trendanalyse lieten we ons inspireren door tal van bestaande trendnota s. Samen met de andere erfgoedcellen en FARO onderzochten we welke trends relevant zouden zijn. Van analyse naar synthese Met al deze informatie in onze rugzak vertrokken we in juni 2013 op planningstweedaagse. Samen met het kernteam en FARO werd hiervoor een draaiboek en methodiek vastgelegd. We kozen er voor om het planningsteam, een 20-tal regionale en bovenregionale (erfgoed)actoren, op een heel intense manier in te zetten in het beleidsplanningsproces. Samen met het kernteam werd over alle verzamelde informatie druk gediscussieerd. Dit alles resulteerde in strategische doelstellingen, een missie en een visie. Vanaf dat moment werd de raad van bestuur regelmatig gevraagd om terug te koppelen over voorgestelde keuzes. Zij deed dit niet alleen over de strategische doelstellingen (tijdens de tweedaagse zelf) maar daarna ook over missie, visie, operationele doelstellingen en meerjarenbeleidsplan. Pagina 14
Tijdens het zomerreces werkte het kernteam hiervoor verder aan het scherper stellen van de missie en visie. De strategische doelstellingen werden vertaald in operationele doelstellingen, ook hier uiteraard op basis van de eerder vergaarde informatie. In de loop van augustus en september was de invulling van het complementair cultureel-erfgoedbeleid aan de beurt, evenals de voorstellen voor een vernieuwde invulling van het lokaal ondersteuningsbeleid (ook hier op basis van de noden en verwachtingen vanuit het lokaal cultureel-erfgoedveld ). Deze voorstellen vanuit het kernteam werden voorgelegd, verfijnd en goedgekeurd door de stuurgroep TERF, de adviesgroep (waarin alle cultureel-erfgoedspelers een vertegenwoordiger kunnen afvaardigen) en uiteindelijk het dagelijks bestuur en de raad van bestuur. Daarna werd het tijd om te concretiseren. De operationele doelstellingen en het ondersteuningsbeleid werden omgezet in een meerjarenbeleidsplan met begroting. Keuzes werden gemaakt, prioriteiten naar voor geschoven en budgetten afgewogen. Deze stap werd gefinaliseerd op 24 september 2013 toen de raad van bestuur van BIE alles goedkeurde. 2. Meerjarenbegroting Pagina 15