WERKWIJZE TIJDLIJN POLDERS CONTACT WATERGEBIEDSPLAN NIEUWKOOP & OMSTREKEN Klaar voor de toekomst De afgelopen jaren is een breed pakket aan maatregelen uitgevoerd in de verschillende polders. En ook de komende jaren gaat het hoogheemraadschap van Rijnland daar mee door. Met het oplossen van vele knelpunten en het nemen van nieuwe peilbesluiten heeft Rijnland het watersysteem op orde gebracht en dit moet zo blijven. Voor nu én in de toekomst.
WERKWIJZE TIJDLIJN POLDERS Watergebiedsplan, nieuw fenomeen Het hoogheemraadschap van Rijnland startte in 2006 met het Water gebiedsplan Nieuwkoop en omstreken als één van de drie pilots voor water gebiedsplannen. Dit was noodzakelijk omdat in vrijwel alle polders de peilbesluiten waren verlopen, de polders niet voldeden aan de normering voor wateroverlast en verschillende knelpunten in de water aan- en afvoer zich voordeden. Watergebiedsplan Nieuwkoop e.o. omvat de Verenigde Bloklandse- en Korteraarsepolder, Polder Nieuwkoop, Polder Nieuwkoop en Noorden, de Drooggemaakte polder aan de westzijde te Aarlanderveen en de Zuiden Noordeinderpolder. In een watergebiedsplan staat op welke manier Rijnland de knelpunten in het waterbeheer aanpakt. Knelpunten op het gebied van wateroverlast, droogte, waterkwaliteit, waterpeil. Deze knelpunten komen voort uit Europese en landelijke opgaven, maar ook uit ervaringen van grondeigenaren en bewoners die dagelijks in de praktijk met het waterbeheer te maken hebben. Vervolgens worden oplossingen bedacht die waar mogelijk meerdere doelen dienen. Een natuurvriendelijke oever kan bijvoorbeeld knelpunten in de beheersing van wateroverlast oplossen en ook bijdragen aan het verbeteren van de ecologie. Dit soort oplossingen bespaart geld, ruimte en overlast. PEILBESLUIT: DE HOOGTE VAN HET WATERPEIL In het watergebiedsplan staan voorstellen voor nieuwe peilbesluiten. In zo n besluit legt Rijnland vast hoe hoog het waterpeil in een bepaald gebied in de komende jaren wordt beheerd. Het watergebiedsplan beschrijft ook de maatregelen die nodig zijn om dat peil te bereiken, en om het water systeem goed te laten functioneren. Dat kan bijvoorbeeld door watergangen te verbreden, stuwen te verplaatsen en duikers te vergroten. CONTACT
Gebied Nieuwkoop e.o Bekijk per polder de maatregelen en verbeteringen in de verschillende polders van Watergebiedsplan Nieuwkoop en omstreken. Verenigde Bloklandseen Korteraarsepolder Polder Nieuwkoop > Klik op de polder voor meer informatie. INFORMATIE POLDER Zuid- Verenigde Polder Drooggemaakte en Nieuwkoop Noordeinderpolder Bloklandse en Noorden aan Korteraarsepolder westzijde Aarlanderveen > 1131 2003 2779 hectare ha > Gemeente 326 488 Bestaat Ten noorden ha zowel Alphen van uit de bebouwing aan Nieuwkoopse den Rijn > Plassen Bestaat Gemeente infrastructuur, grotendeels Alphen aanwezige uit den agrarisch grasland Rijn en > gebied gewenste Bestaat zowel met natuurwaarden name uit grasland uit grasland en als commerciële akkerbouw rietteelt Zuid- en Noordeinderpolder Drooggemaakte polder aan de westzijde te Aarlanderveen Polder Nieuwkoop en Noorden
WERKWIJZE Werkwijze Het opstellen van een watergebiedsplan gaat niet zomaar. Voor Watergebiedsplan Nieuwkoop e.o. zijn er vier stappen doorlopen voordat er daadwerkelijk met de uitvoering van de maatregelen is gestart. Het klimaat verandert, het weer wordt extremer. Vanuit Rijnland moeten we daar het watersysteem op aanpassen. Voor Nieuwkoop en omstreken is dat nu klaar. We zien de toekomst dan ook met vertrouwen tegemoet. Sjaak Langeslag, hoogheemraad. STAP 1 - Inventariseren De actuele toestand van oppervlaktewater en peilbeheer beschrijven. STAP 2 - Knelpunten analyseren De actuele en de optimale toestand vergelijken. STAP 3 - Maatregelen in beeld brengen Mogelijke oplossingen voor knelpunten zoeken. STAP 4 - Beste variant kiezen De beste peilen en inrichtings maatregelen vaststellen. TIJDLIJN POLDERS CONTACT Samenwerken De mening en invloed van de direct betrokkenen heeft een belangrijke rol gespeeld tijdens de voorbereiding en uitvoering van de maatregelen. Wie kent het water op en rond de percelen immers het beste. Tijdens de analyse van de knelpunten (stap 2) en het zoeken naar oplossingen (stap 3) heeft Rijnland verschillende informatiebijeen komsten georga niseerd. Belanghebbenden gaven de voor hen belangrijkste knelpunten aan en welke oplossing de voorkeur had. Daarnaast werden belang hebbenden geïnformeerd via nieuwsbrieven en volgden er keukentafel gesprekken met eigenaren om mogelijke maatregelen op hun percelen verder uit te werken. Van voorkeursvariant naar definitief besluit Het college van dijkgraaf en hoogheemraden heeft per polder een voorkeursvariant gekozen (stap 4), uiteraard rekening houdend met de voorkeuren van de belanghebbenden. Na een paar aanpassingen aan het plan werd Watergebiedsplan Nieuwkoop definitief vastgesteld: een pakket met meer dan zestig maat regelen en vijf voorstellen voor nieuwe peilbesluiten. Voor de schop de grond in gaat Voordat de maatregelen daadwerkelijk werden uitgevoerd moesten de plannen tot gedetailleerde inrichtingsplannen en peilbesluiten worden uitgewerkt. Voor sommige maatregelen heeft het een aantal jaren geduurd voordat het inrichtingsplan en/of peilbesluit klaar was. Andere maat regelen waren relatief eenvoudig en zijn sneller uitgevoerd.
Lang proces, met resultaat Het is een lang proces geweest om de maatregelen te bepalen en de polders op orde te brengen. Rijnland heeft uitgebreid de ruimte genomen om aan burgers en bedrijven te vragen welke knelpunten zij in het waterbeheer ervaren en op welke manier de verbeteringen konden worden uitgevoerd. Deze manier van werken kost tijd, maar levert veel op: Watergebiedsplan Nieuwkoop en omstreken is een praktisch plan dat goed heeft ingespeeld op de wensen van de gebruikers. TIJDLIJN 2006 Start Watergebiedsplan Nieuwkoop e.o. als één van de drie pilots; verzamelen van gegevens over o.a. watersysteem, knelpunten en gebiedskenmerken. 2007 Tijdens een informatiebijeenkomst werden de eerste opgaven aan de omgeving gepresenteerd. Betrokkenen uit het gebied werden op verschillende manieren geïnformeerd over het waterbeheer in hun directe omgeving. 2011 Vaststelling Watergebiedsplan Nieuwkoop e.o. 2010 Uitwerken oplossingsrichtingen tot verschillende varianten. 2010 Toetsen van draagvlak op de varianten bij direct betrokkenen. Maatregelen die wij nemen liggen vrijwel altijd op percelen die iemand anders in eigendom heeft. Dat deed ons binnen Watergebiedsplan Nieuwkoop besluiten om inwoners vanaf het begin te betrekken. Vele informatieavonden en keukentafelgesprekken volgden waarbij we goed de kansen en knelpunten hebben geïnventariseerd. Vervolgens hebben we mogelijke oplossingsrichtingen uitgewerkt, waarmee we weer het gebied in zijn gegaan. Inwoners mochten hun voorkeur uitspreken. Het bestuur van Rijnland heeft deze bewonersvoorkeur meegewogen bij de vaststelling van het watergebiedsplan. Ook bij de voorbereiding op de uitvoering hebben we wederom bij veel betrokkenen nagevraagd waar hun behoeften lagen. Persoonlijk kijk ik positief terug op de afgelopen jaren, ik hoop dat de inwoners daar net zo over denken! Projectleider Marieke Desmense 2014 Vaststelling laatste peilbesluit. 2009 Presentatie eerste oplossingsrichtingen aan direct betrokkenen en omwonenden. 2013 Ontwerpfase; maatregelen blijken kleiner uit te vallen of niet meer nodig. 2014-2016 Realisatie maatregelen in de verschillende polders. 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
DE POLDERS Verenigde Bloklandse- en Korteraarsepolder Verenigde Bloklandseen Korteraarsepolder De afgelopen jaren heeft Rijnland gewerkt aan het op orde brengen en toekomstbestendig maken van het watersysteem in de Verenigde Bloklandse- en Korteraarsepolder. Hieronder enkele projecten uitgelicht. VERVANGEN STUWEN Om het water beter te kunnen verdelen over de peilvakken heeft Rijnland de bestaande stuw tussen één van de hoge peilvakken en het lage deel van de polder vervangen door een automatisch bedienbare stuw. Daarnaast is er een extra stuw gebouwd. Deze maakt het mogelijk om bij wateroverlast ook vanaf de andere kant van het peilvak water af te voeren. NIEUWE DUIKER KERKWEG De duiker onder de Kerkweg is in 2015 vervangen door een groter exemplaar. Deze nieuwe duiker verbetert de afvoer van het achterste deel van de polder naar het gemaal. WATEROVERLAST Een aantal percelen in de polder ligt zo laag dat de eigenaren met enige regelmaat wateroverlast ervaren. Voor de percelen in het lage deel van de polder wordt voorgesteld een zogenaamde onderhoudshoogte te benoemen: wanneer de eigenaren deze percelen op die hoogte onderhouden, is de kans op wateroverlast volgens de norm. Vanwege de onzekere toekomst van de (glas)tuinbouw in de hooggelegen peilvakken langs de Oostkanaalweg, heeft Rijnland besloten hier op korte termijn nog geen maatregelen uit te voeren. TERUG IN DE TIJD Rond 1590 zijn de twee oorspronkelijke polders ontstaan die samen de Verenigde Bloklandseen Korteraarsepolder vormen. De Verenigde Bloklandse- en Korteraarsepolder bestaat uit een lager gelegen uitgeveend en drooggemaakt deel en een hoger gelegen deel bovenland. Dit is terug te zien in de verschillende maaiveldhoogtes. Wat waren de knelpunten? Op veel plaatsen in de polder was de kans op wateroverlast groter dan de norm. De hooggelegen peilvakken storten namelijk over op het laaggelegen hoofdpeilvak. Dat vergrootte de kans op wateroverlast in de lage delen. In de hoofdwatergang vond opstuwing plaats door een te kleine duiker onder de Kerkweg. Tenslotte was het peilbesluit verlopen. Peilbesluit In het nieuwe peilbesluit, dat in 2014 is vastgesteld, zijn de peilen over het algemeen gelijk gebleven aan de voorgaande jaren. Alleen voor de grootste peilvakken in het bovenland is een peil verlaging voorgesteld die gelijk is aan de opgetreden maaivelddaling.
DE POLDERS Polder Nieuwkoop De afgelopen jaren heeft Rijnland gewerkt aan het op orde brengen en toekomstbestendig maken van het watersysteem in de Polder Nieuwkoop. Hieronder enkele projecten uitgelicht. HOOFDWATERGANGEN OP ORDE In Watergebiedsplan Nieuwkoop waren plannen opgenomen om de hoofdwatergangen te verbreden. Na diverse locatieonderzoeken en inmetingen bleek het uitvoeren van deze maat regelen niet meer noodzakelijk. In de praktijk zijn de hoofdwatergangen ruim genoeg. Wel is er gebaggerd om de watergangen op leggerdiepte te brengen. NIEUWE DUIKERS In januari 2015 is de duiker onder de Zevenhovenseweg vervangen. Ook is er een nieuwe duiker aangelegd onder de Achttienkavelsweg. De nieuwe duikers zijn groter dan de duikers die er lagen, om ook in de toekomst een goede waterafvoer te garanderen. TERUG IN DE TIJD Polder Nieuwkoop bevindt zich ten noorden van de Nieuwkoopse Plassen en heeft grotendeels een agrarische functie. Zowel voor grasland, als voor akkerbouw. De variatie in maaiveldhoogte is groot binnen de polder. Daardoor komen er veel onderbemalingen voor en is het watersysteem versnipperd. Wat waren de knelpunten? Op verschillende plaatsen in de polder was de kans op wateroverlast groter dan de norm. Daarnaast werden de peilen uit de oude peilbesluiten niet overal nageleefd. Van de vele onderbemalingen waren vaak geen vergunningen aanwezig. Ook was onduidelijk of de hoofdwatergangen wel ruim genoeg waren. Tenslotte was het peilbesluit in polder Nieuwkoop verlopen. Polder Nieuwkoop LOKALE MAATREGELEN WATEROVERLAST Binnen de polder hebben een aantal eigenaren zelf de sloten op hun percelen verbreed. Met de vrijgekomen grond zijn de lager gelegen delen opgehoogd. De kans op wateroverlast valt nu weer binnen de gestelde norm. Voor de (glas)tuinbouwpercelen in de polder ligt er een voorstel om een zogenaamde onderhoudshoogte vast te stellen: Wanneer de eigenaren deze percelen op die hoogte onderhouden, is de kans op overlast volgens de norm. Peilbesluit In 2013 is een nieuw peilbesluit vastgesteld. Alle peilvoorstellen blijven dicht bij de huidige praktijkpeilen. Het werk naar uitvoering brengen, dat is het leukste wat er is. Het geeft energie om te zien dat datgene wat je van tevoren bedenkt uiteindelijk buiten wordt gemaakt. Wendy van der Zwart, project leider watergebiedsplan Nieuwkoop
Polder Nieuwkoop en Noorden De afgelopen jaren heeft Rijnland gewerkt aan het op orde brengen en toekomstbestendig maken van het watersysteem in de Polder Nieuwkoop en Noorden. Hieronder enkele projecten uitgelicht. TERUG IN DE TIJD Polder Nieuwkoop en Noorden is de op één na grootste polder in water gebiedsplan Nieuwkoop en omvat het Nieuwkoopse plassengebied. Deze polder watert via het gemaal bij de Ziende Sluis af naar de boezem. Bij het gemaal kan ook water worden ingelaten. DE POLDERS Polder Nieuwkoop en Noorden ONDERBEMALINGEN Met het vaststellen van het nieuwe peilbesluit zijn alle vergunningen voor onderbemalingen in de polder komen te vervallen. Dit betekent dat alle vergunningen opnieuw zijn aangevraagd. Rijnland heeft hierin het initiatief genomen en contact gezocht met alle eigenaren van een onderbemaling. WAT DOET RIJNLAND NOG MEER? Nederland heeft in een Europees kader afspraken gemaakt over de kwaliteit van het oppervlaktewater. Deze afspraken zijn vastgelegd in de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Uiterlijk in 2027 moet de waterkwaliteit goed zijn. Rijnland is met name in 2013 druk bezig geweest met de uitvoering van Kaderrichtlijn Water maatregelen (KRW) in de Nieuwkoopse plassen. Deze werkzaam heden zijn in 2014 afgerond. Nu monitort Rijnland de chemischeen ecologische waterkwaliteit om te zien of de water kwaliteitsdoelen daadwerkelijk worden gehaald. Wat waren de knelpunten? Binnen polder Nieuwkoop en Noorden was het peilbesluit ruimschoots verlopen. Het oude peilbesluit dateerde nog uit 1944. Daarnaast kwamen in de Meijegraslanden veel onderbemalingen voor. Voor deze onderbemalingen waren geen vergunningen aanwezig. Duidelijke afspraken tussen eigenaren en Rijnland over het peil en de pomp capaciteit ontbraken daardoor. Peilbesluit In 2013 is er een nieuw peilbesluit vastgesteld voor Polder Nieuwkoop en Noorden. In dit peilbesluit wordt ook op papier afgestapt van een vast peil. Voortaan wordt er een flexibel peil gehanteerd met een marge van 2 tot 4 cm. Deze marge was er in de praktijk al, maar wordt nu gedurende langere perioden per jaar gehanteerd. Met dit (flexibele) peil kan zowel de aanwezige bebouwing en infrastructuur om de plassen als de aanwezige en gewenste natuurwaarden en de commerciële rietteelt worden gefaciliteerd. De drie belangrijkste functies in het gebied.
DE POLDERS Verenigde Bloklandse- en Korteraarsepolder Polder Nieuwkoop Drooggemaakte polder aan de westzijde te Aarlanderveen Drooggemaakte polder aan de westzijde te Aarlanderveen De afgelopen jaren heeft Rijnland gewerkt aan het op orde brengen en toekomstbestendig maken van het watersysteem in de Dooggemaakte polder aan de westzijde te Aarlanderveen. Hieronder enkele projecten uitgelicht. GEBIEDSNORM Rijnland heeft besloten in de polder geen open water te graven (voor extra berging), maar in overleg met de provincie Zuid-Holland een gebiedsnorm voor wateroverlast vast te stellen. Daarnaast is in 2013 besloten dat er geen nieuwe hulpgemalen met volwaardige gemaalcapaciteit worden gebouwd in de polder. Dit gebeurt over circa 15 jaar, wanneer de huidige gemalen aan renovatie of vervanging toe zijn. Dit past bij het unieke karakter van de polder met de molenviergang. VERVANGEN DUIKERS Vier duikers in de hoofdwatergang langs de Achtermiddenweg moeten worden vervangen. Dit verbetert de afvoer naar de windmolen. Eén van de duikers ligt onder de Nieuwkoopse weg, ter hoogte van de Achtermiddenweg. De provincie Zuid-Holland zal het vervangen van deze duiker meenemen in het groot onderhoud van de weg. Voor de overige duikers is Rijnland in overleg met de particuliere eigenaren over de vervanging van deze duikers. WAT DOET RIJNLAND NOG MEER? In samenwerking met de grondeigenaren heeft Rijnland ervoor gezorgd dat alle overige watergangen zijn verdiept. Dit draagt bij aan de verbetering van de waterafvoer en de waterkwaliteit. TERUG IN DE TIJD De Dooggemaakte polder aan de westzijde te Aarlanderveen kent een bijzondere waterhuishouding. In deze polder regelen vier windmolens het peilbeheer, de zogenoemde molenviergang. Dit is uniek in de wereld: het is de enige molenviergang die nog op eigen kracht een polder bemaalt. Alleen in uitzonderlijke omstandigheden krijgen de molens ondersteuning van elektrische hulpgemalen, bij windstilte en hevige neerslag. Wat waren de knelpunten? In de polder was de kans op wateroverlast groter dan de norm. Daarnaast waren vier duikers te krap. Als gevolg daarvan kon het water bij veel regen niet voldoende snel worden afgevoerd. Tenslotte was de gemaalcapaciteit van de elektrische hulpgemalen te klein om bij windstilte de polder voldoende te kunnen bemalen. Peilbesluit In 2013 is voor een gedeelte van de polder een nieuwe peilbesluit vastgesteld. Voor één peilvak (dat is afgescheiden van het hoofdpeilvak en via een drijverstuw afwatert naar de Put ) is het peilbesluit in 2015 vastgesteld. Het huidige peilvak wordt opgeheven. De eigenaren van de percelen hebben een vergunning voor een onderbemaling ontvangen, om het lagere peil wel te kunnen voortzetten.
Zuid- en Noordeinderpolder De afgelopen jaren heeft Rijnland gewerkt aan het op orde brengen en toekomstbestendig maken van het watersysteem in de Zuid- en Noord einderpolder. Hieronder enkele projecten uitgelicht. TERUG IN DE TIJD De Zuid- en Noordeinderpolder ligt ten oosten van Alphen aan den Rijn en het Aarkanaal. De polder bestaat grotendeels uit agrarisch gebied (waarvan een klein deel glastuinbouw). DE POLDERS Zuid- en Noordeinderpolder VERBETEREN AFWATERING TUSSEN KORTSTEEKTERWEG EN WETERING De aan- en afvoer van water in de peilvakken langs de Oude Rijn verliep moeizaam. Er waren veel stuwen, dammen en duikers die het peil regelden. Daarom heeft Rijnland de afgelopen jaren stuwen, dammen en duikers aangepast om de water aan- en afvoer te verbeteren. De maatregelen zijn uitgevoerd in overleg met de eigenaren. Ondanks de grote hoeveelheid stuwen, dammen en duikers is er nu meer samenhang in de polder. OPHEFFEN PEILVAK Eén peilvak in de Zuid- en Noordeinderpolder zal worden opgeheven. Het peilvak wordt dan onderdeel van het hoofdpeilvak. Voordat het peilvak kan worden opgeheven moet Rijnland nog een aantal maatregelen uitvoeren. O.a. baggeren van de watergangen, het inrichten van twee hoogwatervoorzieningen en het verwijderen van één gemaal. Een stukje in de waterketen verbeteren, dat geeft een goed gevoel Gert den Hartog, projectleider watergebiedsplan Nieuwkoop e.o. Wat waren de knelpunten? De Zuid- en Noordeinderpolder bestaat uit vele peilvakken die niet allemaal nodig zijn voor de waterhuishouding. Door de vele peilvakken is het waterbeheer versnipperd geraakt en zijn er verschillende onderbemalingen en hoogwatervoorzieningen. Daarnaast liet de afwatering langs de Oude Rijn te wensen over. Bij extreme regenbuien kon het water niet snel genoeg worden afgevoerd naar het gemaal. Dit leidde bij veel regen tot wateroverlast. Tot slot was het peilbesluit voor deze polder verlopen. Peilbesluit In 2015 is het nieuwe peilbesluit vastgesteld. Een peilvak wordt opgeheven. Samen met de eigenaren heeft Rijnland uitgezocht of dit mogelijk was. Daarnaast is gesproken over het verbeteren van de afwatering langs de Kortsteekterweg. Daar hangt de peilvakgrens vervolgens weer mee samen.
WERKWIJZE Contact Wilt u meer weten over Watergebiedsplan Nieuwkoop en omstreken? www.rijnland.net/wgpnieuwkoop Veilig wonen, werken en recreëren in een gebied dat voor een deel zelfs zes meter onder de zeespiegel ligt, dat is waar het hoogheemraadschap van Rijnland zich hard voor maakt. Zo beheert ons waterschap het oppervlaktewater zodat er voldoende zoet water beschikbaar is. Daarnaast zuiveren wij uw afvalwater en lozen het schone water in sloten en grachten. Ook houden wij letterlijk de zee buiten de deur en werken we aan de veiligheid van dijken en kades, zodat deze bestand zijn tegen het veranderend klimaat. Tussen IJmuiden, Amsterdam-West, Gouda en Wassenaar is veiligheid, schoon water en droge voeten zowel uw als onze prioriteit. TIJDLIJN POLDERS CONTACT