KINEPOLIS JAARBEURS: SNOEIHARD EN SUPERSTIL Het is nog net niet de grootste bioscoop van Nederland, maar in Utrecht kent Kinepolis Jaarbeurs zijn gelijke niet. 3200 stoelen heeft het megafilmtheater, verdeeld over veertien zalen. En in geen van die zalen is iets 14 te horen MEBEST van september wat 2017 er zich verder in de bioscoop afspeelt.
Met veertien zalen en 3.200 stoelen is Kinepolis een van de grootste bioscopen van Nederland. Dankzij de geluidsisolerende maatregelen hoor je daar niets van. (foto: Jan Willem Kommer) Tekst en fotografie: Jan Willem Kommer MEBEST september 2017 15
Van het ontkoppelde metalstudplafond is niets meer te zien, daar hangt een zwart systeemplafond onder. Omdat daar ook niet veel van te zien mag zijn, is het systeem niet glanzend maar matzwart zodat de vakverdeling veel minder opvalt. (foto: Jan Willem Kommer) Met een glanzend systeem zie je de vakverdeling Zien + horen = beleven Bewegende beelden spelen allang niet meer de hoofdrol in bioscoopfilms, geluid heeft nadrukkelijk een plek in de schijnwerpers opgeëist. Maar horen alleen is niet voldoende meer, het gaat om beleven. Dat gaat het beste als geluid niet alleen recht van voren komt, maar van alle kanten. Dolby Surround deed dat al, maar Dolby Atmos doet dat nog veel beter. Met 61 speakers en 3 subwoofers kan het systeem geluid heel nauwkeurig adresseren zodat je het gevoel krijgt dat er écht een helikopter door de bioscoopzaal vliegt. Natuurlijk gaat dat gepaard met een stevig geluidsvolume want het gedreun van explosies moet ook nog eens gevoeld worden. Maar de gefluisterde liefdesverklaring tijdens een romantische scène moet natuurlijk niet worden overstemd door het geweervuur uit de naastgelegen zaal. Dus met de grotere rol die geluid in films speelt, stijgen de eisen die aan de scheidingswanden van bioscoopzalen worden gesteld. Ik denk dat Dolby Atmos om een isolatiewaarde van wel 58, 59 db vraagt, zegt Aart Wallaard van MAT Afbouw. Het bedrijf uit Zaltbommel bouwde de geluidsisolerende wanden en plafonds in Kinepolis Jaarbeurs. Ook die van zaal 7 waar het Dolby Atmos-systeem in is geïnstalleerd. Gespecialiseerd wandsysteem Net als bij de andere zalen in Kinepolis wordt het geluid in de superzaal in toom gehouden met Technostar wanden. Die halen de ver- 16 MEBEST september 2017
eiste isolatiewaarde ruimschoots aldus de projectleider. Volgens Saint-Gobain Isover, de leverancier van de speciale wandsysteem, moet met Technostar een geluidsisolatie van ruim 70 db te realiseren zijn. Hoewel de wanden zijn dichtgezet met gipsplaten, verschilt de montage wezenlijk van traditionele metalstudwanden. MAT Afbouw monteerde het wandsysteem tegen een constructie van stalen H-kolommen. Daar zijn trillingsvrije beugels tegenaan geplaatst, om de twee meter. Rubbers zorgen voor akoestische ontkoppeling van de beugels; het schroefgat in de beugel is groter dan dat in het rubber zodat de bouten waarmee ze aan de constructiebalk worden bevestigd, nooit de beugel raken. Op die beugels zijn grote metalen U-bakken gemonteerd. Met binnendozen maakte het montagebedrijf vervolgens overspanningen van kolom naar kolom, van 4 tot 6 meter. Hetzelfde systeem zit ook aan de andere kant van de stalen constructiebalk en de spouw is ook nog eens opgevuld met isolatiemateriaal. Aan de gangzijde is het systeem bekleed met twee lagen Gyproc A gipskartonplaat. Voor de onderste drie meter van de tweede laag gebruikte MAT Afbouw de stootvaste DuraGyp-platen. In de zalen zijn er drie lagen gewone gipskartonplaat opgegaan. Alles draait om ontkoppelen In totaal zijn de Technostar wanden zo n 60 cm dik zegt Aart Wallaard. Het gewicht is enorm en drukt het geheel naar beneden. Om te voorko- MEBEST september 2017 17
men dat hij contact maakt met de constructievloer, hebben we hem afgesteund met IVI Metaalregels. MAT Afbouw heeft heel veel van die akoestische regels van Nevima toegepast in Kinepolis. Onder meer bij de aansluitingen van alle ruimtes die aan de bioscoopzalen grenzen, zoals toiletgroepen. Anders maakt je ontkoppelde wand via de toiletgroep via de betonvloer weer een nieuwe koppeling, aldus de projectleider. Naast dergelijke aansluitingen zijn ook doorvoeringen voor installaties en elektra een risico voor geluidslekken. Je kunt niet voorkomen dat er leidingen door de wand moeten. Zo heeft bijvoorbeeld iedere zaal een eigen projectieruimte waar elektriciteit nodig is. Die projectoren kunnen enorm warm worden dus er moest ook luchtafvoer en arico komen. Wij slijpen dan een gat in de wand waar een kanaal doorheen kan. Die sparingen worden vervolgens weer brand- en geluidsdicht afgewerkt. Kabelgoten bijvoorbeeld worden in de wand onderbroken en de kanalen worden voorzien van trillingsdempers zodat er geen geluid kan worden doorgegeven. Loodzwaar plafond MAT Afbouw monteerde in alle bioscoopzalen van Kinepolis ook een akoestisch ontkoppeld plafond. Anders dan de wanden is dat wel een traditioneel metalstudsysteem, al zijn er wel wat speciale maatregelen getroffen om het vrij te houden van de constructie. Daarvoor kwam de afbouwer al tijdens de ruwbouwfase op het project, toen de kanaalplaten waren gelegd. We hebben door de naden van die platen draadeinden gestoken, zegt Aart Wallaard. Grote volgplaten zorgen ervoor dat ze niet door de vloer heen kunnen worden getrokken. Dat is geen overbodige luxe want zeker in de grote zalen waar wel 400 tot 500 mensen in kunnen, is het plafondoppervlak enorm en het gewicht dus ook. De draadeinden zijn voorzien van akoestische plafondhangers. MAT Afbouw hing daar houten balken aan waartussen het metalstudframe is gemonteerd. Enkele lagen gips en een laag isolatiemateriaal completeren het ontkoppelde plafond. Bij dit type werk kun je je geen missers veroorloven De speakers van de indrukwekkende Dolby Atmos geluidsinstallatie vragen om ingewikkelde plafonds. Een ontkoppeld metalstudplafond om het geluid binnenskamers te houden en een systeemplafond vol voorzieningen om de vele speakers in kwijt te kunnen. (foto: Jan Willem Kommer) 18 MEBEST september 2017
Kinepolis opende begin maart officieel de deuren maar voor Kerstmis waren er zes zalen én de snoepwinkel volledig operationeel. De première van de nieuwste Star Wars missen was natuurlijk geen optie. (foto: Jan Willem Kommer) Een verdubbeling van capaciteit is nog geen verdubbeling van gerealiseerd werk Vol gas voor de première Het Technostar-systeem was voor het plafond niet nodig, de combinatie van beton en een ontkoppeld metalstudsysteem was genoeg. Voor de wanden was eigenlijk geen alternatief. Met traditioneel metalstud had MAT Afbouw de gewenste isolatiewaardes wel kunnen halen maar er had nooit zo snel gebouwd kunnen worden als nu is gedaan. En snelheid was absoluut geboden, aldus Aart Wallaard. We hadden in eerste instantie een half jaar om de bioscoopzalen te realiseren. Dat was al een uitdaging maar met voldoende mensen was het te doen. Tot we te horen kregen dat Kinepolis al voor de kerst zes zalen helemaal klaar wilde hebben. De nieuwe Star Wars zou in première gaan en daar wilde de bioscoop graag een graantje van meepikken. Het heeft ons heel veel hoofdbrekens en stress gekost om dat voor elkaar te krijgen. Simpelweg meer mensen op het werk zetten is volgens de projectleider niet de oplossing; een verdubbeling van capaciteit is nog geen verdubbeling van gerealiseerd werk. De logistiek maakt dat onmogelijk. Je kunt zoveel gipsplaten op de bouwplaats laten afleveren als je wilt maar dat materiaal moet ook nog eens het gebouw in en de steiger op. Daar zit een grens aan want andere disciplines moeten ook hun werk kunnen doen. Daarnaast moet je zo n grote groep mensen ook nog kunnen aansturen en ervoor zorgen dat wat ze maken ook echt goed wordt gedaan. Bij dit type werk kun je je geen missers veroorloven; als je een slecht product maakt dan heb je het eigenlijk allemaal voor niets gedaan. MEBEST september 2017 19
Zwarte systeemplafonds Van de ontkoppelde wanden en de ontkoppelde plafonds is niets meer te zien. Kinepolis heeft zelf nog voor een akoestische wandbekleding en een zwart doek als afwerking gezorgd. De gipsplaten van het plafond en de installaties die daaraan hangen zijn weggewerkt achter systeemplafonds. Van der Wiel Complete Afbouw monteerde een CMC-systeem dat met snelhangers is bevestigd aan het ontkoppelde plafond. Het is vrijgehouden van de Technostar-wanden die nog door Kinepolis moesten worden afgewerkt. Zo hangt ook het systeemplafond trillingsvrij. In het CMC-systeem zijn zwarte Rockfon Cinema plafondplaten geplaatst, in totaal zo n 5500 m 2. De Cinema is speciaal ontwikkeld voor bioscopen, discotheken en dergelijke; ze hebben een zeer hoge geluidsabsorptie en ze zijn zwart, zegt Lennard Arkestein, projectleider bij het afbouwbedrijf uit Oisterwijk. Het systeem waar ze in hangen is matzwart. Een wens van de architect want met een glanzend systeem zie je de vakverdeling, en dat wilde hij niet. Aandachtspunt bij zo n zwarte plafondtegel is wel dat elke beschadiging erg opvalt, dan wordt het lichtgekleurde materiaal ín de tegel zichtbaar. Nou zal op een hoogte van 14 meter niet snel iets beschadigen maar tijdens de hectische montageperiode voor Kerstmis lag dat wel anders. In die fase werkten we vrijwel tegelijkertijd met de installateur. Terwijl wij het plafond moesten monteren had hij daar nog werk boven te doen. Dan moet je goede afspraken maken. Als panelen er steeds weer uit worden gehaald, is de kans op beschadiging groot en dat is zonde. Het is best een kostbaar plafond. In de zaal met het Dolby Atmos systeem had Van der Wiel Complete Afbouw nog een extra uitdaging. Voor het juiste effect moesten de speakers van het geluidssysteem op een afgepaste hoogte komen. Die zat vrijwel op dezelfde lijn als het akoestische systeemplafond. We hebben een hoop koven moeten maken zodat de speakers konden worden opgehangen en we het plafond er netjes op konden laten aansluiten. Kinepolis beschikt over de nieuwste laserprojectoren. Maar hoe high-tech ook, zonder kabels en leidingen doen ze het niet. Doorvoeringen door de ontkoppelde Technostar-wand waren dus niet te vermijden. (foto: Jan Willem Kommer) 20 MEBEST september 2017
Buiten de bioscoopzalen is de Technostar-wand dichtgezet met twee lagen gipsplaat. Voor de onderste drie meter van de tweede laag is een stootvaste plaat gebruikt. (foto: Jan Willem Kommer) Kinepolis Jaarbeurs Architect: Snelder Architecten, Bussum Aannemer: STRABAG - Züblin & Van Laere, Vlaardingen & Zwijndrecht (B) Ontkoppelde wanden en plafonds: MAT Afbouw, Zaltbommel Systeemplafonds: Van der Wiel Complete Afbouw, Oisterwijk MEBEST september 2017 21