Het maandelijkse informatiebulletin van de VERON afdeling Friese Meren Editie oktober 2017 PI2NOS 70cm FM landelijk In de maand oktober 2017 wordt door de VERON afdeling Friese Meren geen verenigingsavond georganiseerd (het scoutinggebouw is namelijk niet beschikbaar). Uitzending PI4AA op vrijdag 6 oktober 2017 om 21.00 uur LT op QRG 430.125 MHz FM. Zie voor het laatste nieuws op: www.veronfriesemeren.nl
Bestuur VERON afdeling Friese Meren Voor het seizoen 2017 is het bestuur samengesteld uit: Wil Stilma PE1JRA voorzitter E-mail: pe1jra@gmail.com Tel. 0514-851100 Jacob Breimer PE1OTB penningmeester E-mail: jacobbreimer@online.nl Hans van der Veen PA2HSH 2e penningmeester E-mail: ham.v.d.veen@hetnet.nl Wil Stilma PE1JRA - secretaris ad interim E-mail: veronfriesemeren@gmail.com Rob Spijker PA7ROB bestuurslid E-mail: spijker22@hetnet.nl QSL-service Eddie van de Goot PA3FTF E-mail: pa3ftf@gmail.com Contactadressen VERON afdeling Friese Meren Facebook klik op: www.facebook.com/veronfriesemeren Twitter klik op: Website klik op: Correspondentie bij voorkeur per E-mail naar: Secretariaat VERON afdeling Friese Meren: www.twitter.com/veron_a62 www.veronfriesemeren.nl veronfriesemeren@gmail.com Wilhelminastraat 27, 8561 AA Balk Rondes D-star Ronde op iedere dinsdag op 438,400 7,6 MHz GMSK via PI1DRA vanaf 20.30 uur LT. Pronkjewailronde iedere woensdag op 145.750 MHz FM via PI3GRN vanaf 19:00 uur LT. Friese Woudenronde iedere vrijdag op 144.340 MHz USB vanaf 21:00 uur 10-meter-ronde iedere zaterdag op 29.550 MHz FM vanaf 21:00 uur LT. Hunebedronde iedere zondag op 145.275 MHz FM. RX via PI2ASN vanaf 10.30 uur LT. Friese Ronde iedere zondag op 3660 KHz LSB +/- QRM vanaf 11:30 uur LT. Meppelronde iedere zondag op 145.650 MHz FM via PI3MEP vanaf 12:00 uur LT. Muntronde iedere zondag op 145.700 MHz FM via PI3HVN vanaf 20:00 uur LT. Drachtster Kei ronde iedere zondag op 7.080 MHz SSB +/- QRM vanaf 11:30 uur LT. 2
Agenda en evenementen 2017 14 oktober 2017 - VHF-UHF-SHF Weak signal dag DKARS in Dwingeloo 20, 21 en 22 oktober 2017 - JOTA JOTI 2017 28 oktober 2017-34 e Radio Onderdelenmarkt te Eelde 1 november 2017 - Zendexamens N en F te Nieuwegein 4 november 2017-57 e Dag van de Radio Amateur 10 november 2017 - Verenigingsavond VERON Friese Meren 2 december 2017-47 e Dortmunder Amateurfunkmarkte 8 december 2017 - Verenigingsavond VERON Friese Meren 17 december 2017 - KAR Radiomarkt Bladel Hobbyscoop goes System Fusion Op de facebookpagina van Hobbyscoop hadden we het al gemeld: PI1NOS zal opnieuw in de lucht komen als System Fusion (C4FM) repeater vanuit de Alticom toren in Hilversum! Inmiddels hebben we de daad bij het woord mogen voegen en is de repeater geinstalleerd met een antennehoogte van een lieflijke 150 meter! PI1NOS is inmiddels voorzien van alle nodige updates zodat de repeater klaar is voor gebruik in combinatie met de Yaesu Wires-X networking solution. De repeater is daarmee verbonden met het wereldwijde Yaesu communicatienetwerk zodat iedere Fusion gebruiker toegang heeft tot andere systemen en gebruikers. Alsof dat nog niet genoeg is is er méér System Fusion nieuws! Ook in Amsterdam heeft Hobbyscoop System Fusion geactiveerd! De Repeater is daar geactiveerd als PI1AMS en deelt de lokatie met de DMR repeater. De host is Peter, PA3PM; hij heeft in de afgelopen periode eveneens alles in orde gebracht en nu de vergunning binnen is hebben we het geheel geactiveerd. Het in orde brengen van de repeaters had beduidend meer voeten in aarde dan oorspronkelijk voorzien. Yaesu heeft ingrijpende veranderingen doorgevoerd om Fusion functioneel op te waarderen tot een gebruikersstatus die vandaag de dag verwacht wordt door de digitale radiozendamateur. De update bestond uit veel afzonderlijke processen die in acht (!) stappen doorlopen moest worden. Dit lukte waardoor we de hardware weer montagefit konden noemen. Ook blijkt een modificatie te bestaan voor de zender, ter voorkoming van schade aan de eindversterker. Hulp kwam hierbij uit de hoek van Leo Duursma, 3
PA0LMD, die de modificatie kits bij Yaesu heeft besteld. Leo, hartelijk dank voor jouw ondersteuning hierin. Wil je ook controleren of jouw fusion transceiver technisch helemaal up to date is, neem dan contact op met radioamateurshop.nl. Beide repeaters zijn gekoppeld middels Wires-X waardoor ook netwerk koppeling beschikbaar is. De repeaters bevinden zich in de room hobbyscoop-nl en ondertussen hebben zich al verschillende gebruikers aangemeld in deze room. Ook op Brandmeister kan meegepraat worden middels de talkgroup 20401. Voor System Fusion gebruikers is het daarbij wel noodzakelijk dat de transceivers zijn ingesteld op DN ofwel Digital Narrow mode, aangezien deze compatible is met de DMR codec. Samengevat: Callsign Band Modulatie TX freq RX freq CTCSS Status PI1NOS 70 cm C4FM 438.450MHz 430.850MHz 88.5 In service Callsign Band Modulatie TX freq RX freq CTCSS Status PI1AMS 70 cm C4FM 438.225MHz 430.625MHz 88.5 In service VERON geeft vervolg aan open dagen De VERON geeft een vervolg aan de Open dag bij de Radioamateur, dat dit jaar voor het eerst gehouden werd door diverse afdelingen in het land. Dat schrijft de vereniging op haar website. Het succes van deze dagen en de manier waarop deze dagen amateurradio in de schijnwerpers hebben gezet, vraagt om een herhaling. Van 22 t/m 30 april organiseerde de VERON de landelijke Open Deur bij de Radioamateur-dagen. Negen dagen lang stonden de deuren van verschillende VERON afdelingen open voor het publiek. Dat heeft voor veel positieve publiciteit gezorgd. Volgens voorzitter van de PR-commissie, Johan Jongbloed PA3JEM, was dat ook wel nodig. De open dagen hebben voor veel publiciteit gezorgd. Zo hebben ruim 30 regionale bladen aandacht besteedt aan de evenementen die door de verschillende afdelingen georganiseerd zijn. De bezoekers die op de evenementen zijn afgekomen hebben een leuke dag gehad, waarbij ze inzicht gekregen hebben in de hobby van de radiozendamateur. De VERON wil de open dagen om de twee jaar terug laten komen. De eerste open dag zal echter niet in 2019 zijn maar in 2020, het jaar dat de vereniging haar 75-jarig jubileum viert. 4
Het ontstaan en de ontwikkeling van zendamateurisme De geschiedenis van radio zendamateurisme is in een tijdperk van veel nieuwe natuurkundige ontdekkingen en technische ontwikkelingen. Ik durf de stelling aan dat sinds medio 1990 tot heden de meeste ontwikkelingen zijn geweest in techniek vergeleken met de hele voorafgaande periode van het ontstaan van de mensheid. Marconi Er werden radio signalen ontdekt en de Italiaan Marconi maakte in 1901 de eerste radioverbinding tussen Engeland en Amerika. Dit sprak zo tot de verbeelding, dat vele particulieren gingen experimenteren met radio. Ook Nederlanders hebben belangrijke bijdragen geleverd aan de ontwikkeling van radiotechniek. Overheidsdiensten zoals o.a. militairen gingen gebruik maken van radioverbindingen en er ontstonden ook al snel omroepen. Er werden enorme Lange Golf zenders gebouwd, zoals in Nederland Radio Kootwijk, om verbinding te onderhouden met Nederlands Indië, wat trouwens maar met moeite wilde lukken. Echter particulieren bleven experimenteren en ontdekten telkens nieuwe eigenschappen van radiogolven met andere frequenties, o.a. de Kortegolf, dat gaf veel nieuwe mogelijkheden. Bijvoorbeeld: op de Kortegolf frequenties lukte een verbinding met Nederlands Indië veel makkelijker met minder dan 1% van het vermogen van de Lange Golf zender Radio Kootwijk. Deze experimenterende gemeenschap van radio avonturiers werden radiozendamateurs genoemd, zij vervulden een voortrekkersrol voor professionele radiotoepassingen en deze rol hebben zij vervuld tot ca, 1970, waarna de technische ontwikkelingen o.a. in Amerika en Japan zo snel en grootschalig werden, dat de pioniersrol van de zendamateur verloren ging dat zou een stelling zijn waar ik het niet mee eens ben. De O van onderzoek Maar toch weer slaagden de zendamateurs de E van experimenteren en O van onderzoek waar te maken met steeds weer een combinatie van diverse toepassingen. Met name voor de antennetechnieken zijn er antennetoepassingen ontwikkeld waarvoor zelfs octrooien landelijk en wereldwijd zijn afgegeven. In de tachtiger jaren heb ik cursus gevolgd welke gegeven werd door PA0KAT. Deze zendamateur is jaren werkzaam geweest als octrooi onderzoeker/verlener bij het octrooibureau in Nederland. Steeds weer slaagde hij er in om op boeiende wijze de combinatie van verleende octrooien met de E van experimenteren en de O van onderzoek te combineren bij het geven van zijn cursussen. Door op deze wijze dit te vertellen en te combineren met de opleiding voor zendamateurs slaagde hij erin de benodigde kennis over te dragen aan de zendamateurs in opleiding. Door zijn wijze van lesgeven is het aan hem te danken dat ongeveer 90% van de aspirant zendamateurs al bij het eerste examen slaagden voor de fel begeerde licentie voor zendamateur. Vanwege zijn hoge kwaliteiten met het geven en schrijven van cursussen is deze sympathieke zendamateur beloond door de VERON door hem te benoemen tot zendamateur van het jaar. Hedendaags zendamateurisme Het radio zendamateurisme Tegenwoordig is het radio-zendamateurisme dan ook gewoon een hobby, alhoewel gewoon?! Het is een geweldige hobby, die de sfeer en de beleving van het avontuur van de vroege radiopioniers nog volop in zich heeft. Er wordt dan ook gebruik gemaakt van de modernste technieken en er zijn veel verschillende gebieden binnen deze hobby, er blijft telkens wat nieuws te ontdekken. Ook blijken radio zendamateurs nog regelmatig hun maatschappelijk nut te bewijzen bij grote natuurrampen, waar zij steeds als enige nog direct na ramp in staat zijn te communiceren met de buitenwereld, om de omvang van de ramp kenbaar te maken, waarna er vaak nog geruime tijd van hun radioverbindingen gebruik wordt gemaakt om hulp te coördineren. De hobby bestaat uit een mix van o.a. Natuurkunde, Sterrenkunde, Elektrotechniek, Elektronica en Radiotechniek. Het is dus wel een technische hobby, die echter op elk niveau met voldoening bedreven kan worden. Veel radio zendamateurs hebben dan ook technische beroepen, echter ook een groot deel van de radio zendamateurs is uitsluitend tijdens de hobby technisch bezig en zijn hun beroepen niet technisch en zeer uiteenlopend van bakker tot arts en zelf de inmiddels overleden Koning van Jordanië. Tijdens een werkbezoek aan Nederland werd er aan een zendamateur verzocht daar aanwezig te zijn. Hij 5
ontving uit handen van deze Koning een QSL kaart als herinnering aan een verbinding met hem, een hele speciale ervaring. Beroemde zendamateurs Roepletters van enkele beroemdheden: A41AA - Qaboos Bin Said Al Said, Sultan van Oman. EA0JC - Juan Carlos, Koning van Spanje. FO5GJ - Marlon Brando (Martin Brandeau), Acteur. G3TZH - Tony Dolby (broer van 'de' Dolby). GB1MIR - Helen Sharman, astronaut. HS1A - Bhumiphol Adulayadej, Koning van Thailand. I0FCG - Fransesco Cossiga, voormalig President van Italie. K7UGA Senator (US) Barry Goldwater. LU1SM - Carlos Saul Menem, President van Argentinie. N6KGB - Stewart Granger, acteur. N6YOS - Priscilla Presley. VU2RG - Rajiv Gandhi, voormalig premier van India. W6FZZ - Samuel Morse III. W6ZH - Herbert Hoover Jr, kleinzoon van US President. WD4SKT - Donnie Osmond. Onbegrensde mogelijkheden De mogelijkheden en interessegebieden binnen deze hobby zijn zo uitgebreid, dat je binnen een mensenleven niet uitgekeken hoeft te raken. Hier volgt een beperkte opsomming: Radioverbindingen maken met andere amateurs in het algemeen. Schriftelijke bevestigingen (QSL_kaarten) uitwisselen en verzamelen. Jagen op verbindingen met alle werelddelen of alle landen. Awards behalen. Meedoen aan wedstrijden, waarin kennis en kunde op de proef gesteld worden. Het jagen op bijzondere radioverbindingen zoals speciale evenementen en expedities. Zelfbouw van zendontvangers, randapparatuur of antennes. Het volgen van de invloed van de activiteit van de zon en weer op de propagatie. Het doen van propagatie (voortplanting van radio signalen) onderzoek Het nagaan van propagatie gegevens in de praktijk. Het zelf maken en uitproberen van de eigenschappen van verschillende antennes. Het zelf ontwerpen (modelleren) van antennes m.b.v. PC-software. Het maken van vele verschillende soorten dataverbindingen m.b.v. PC en zendontvanger. Het gebruik maken van verbindingen met een combinatie van Internet en Radio. Afstandbesturing van de zendontvanger met de PC. Het maken van Amateur Televisie verbindingen. Het wereldwijd maken van Slow Scan Televisie verbindingen. Het maken van radioverbindingen via satellieten en met het International Space Station. Het maken van radioverbindingen via de maan. Het maken van radioverbindingen via meteorieten. Het maken van radioverbindingen op hele hoge Giga Hertz frequenties. Het maken van radioverbindingen via verstrooiing (scatter) op regenbuien. Het maken van radioverbindingen met laag zendvermogen (QRP). Het maken van radioverbindingen vanaf bergtoppen. Het maken van radioverbindingen in Morse. Het maken van radioverbindingen met antieke (leger-)apparatuur. Het mobiel of portable maken van radioverbindingen. Het maken van radioverbindingen op extra lage frequenties. Dynamische positiebepaling m.b.v. Radio, GPS en PC. Het oefenen van noodradio verbindingen. Deelnemen aan vossenjacht (opsporen van verborgen zenders) wedstrijden. Etcetera. Grenzeloos avontuur. Dat is het zeker, niet alleen is het een zeer internationaal ingestelde hobby, maar ook grenzeloos in zijn mogelijkheden. Ook zijn er internationaal afspraken, dat tijdens de radioverbindingen alleen over de aan de hobby gerelateerde zaken gesproken wordt, niet over gevoelige zaken als politiek en godsdienst. Dit lijkt een beperking, maar in de praktijk heeft dit het voordeel dat het radio zendamateurisme in vrijwel ieder land is toegestaan en er dus in zo goed als elk land op de wereld radiozendamateurs actief zijn. Het radiozendamateurisme schept hiermee een band tussen alle volken en culturen Ook in die zin is het radio-zendamateurisme grenzeloos. CQ start het avontuur. Een algemene aanroep (CQ) door jou met je eigen zendontvanger de ether ingestuurd is al direct een avontuur, want je weet van te voren nooit wie op die oproep zal reageren, wat die persoon voor karakter en achtergrond heeft, wat zijn specifieke interesse binnen de radiohobby is en waar op de wereld of in de ruimte die persoon zich bevindt. Met de E van experimenteren zijn er toepassingen ontwikkeld die inmiddels ten gunste wereldwijd voor de samenleving toepassingen hebben gevonden. Ook met 6
het experiment met een bovenregionaal repeater, waarover vrijwel in heel Nederland gewerkt kan worden op een zelfde frequentie, ligt als gevolg van experimenten nu een toepassing voor wat voor enkele jaren als onmogelijk zou worden gehouden. Onder de vlag van NOS Hobby Scoop vinden deze experimenten plaats. PI2NOS is één van de eerste operationele 70cm relais van Nederland en is in de lucht sinds 1986. Vele jaren heeft PI2NOS vanuit Hilversum als regionale repeater een belangrijke functie vervuld voor de amateurdienst in het midden van Nederland. Als gevolg van veranderde regelgeving moest PI2NOS in 2010 uit de lucht maar werd in 2013 opnieuw vergund. In de loop van de jaren heeft dit relais de nodige veranderingen ondergaan. Vroeger was hobby scoop met de uitzendingen te ontvangen via de Nederlandse AM omroep zenders. Ook werden er wekelijks de hobby scoop krant via deze omroepzenders uitgezonden. Thuis kon men met een cassette recorder daarvan een opname van maken. Die kon dan via een datarecorder, de voorloper van diskette, deze worden ingelezen op een Commodore 64 waarop de beeldkrant zichtbaar kon worden gemaakt. Ballonvossenjacht Al vanaf 1974 organiseerde Hobbyscoop al de bekende ballonvossenjachten. Mede dankzij de uitstekende contacten met het Koninklijke Nederlandse Meteorologische Instituut (K.N.M.I) bleef dit prachtige experiment ook na 1993 behouden. Eén van de mannen van het eerste uur is Richard Rothe. Hij verleend tot op de dag van vandaag zijn diensten aan de Ballonvossenjacht vanuit zijn Aerologische expertise. Tot zelfs het midden van de jaren 90 kon de ballonvossenjacht rekenen op radio ondersteuning door het bekende sportprogramma NOS langs de lijn; Indertijd stuurde de NOS een verslaggever mee met de volg equipes (dat waren er toen twee) die probeerden de sonde te volgen en er als eerste bij te zijn om de vossenjagers op te vangen. Ook werd dankbaar gebruik gemaakt van de diensten van de Koninklijke Luchtmacht. Dankzij hun uitgebreide radar netwerk (Bandbox genaamd) was de sonde uitstekend te volgen door de twee radar reflectoren die onder de ballon waren opgehangen. Tijdens de jaarlijkse ballonvossenjacht wordt een met helium gevulde stratosfeerballon opgelaten. Deze ballon draagt als payload een radiosonde welke door radiozendamateurs. Dat de ballon een groot zendbereik had vanwege de grote hoogte zal duidelijk zijn. Zonder sponsering is deze jacht vrijwel onmogelijk, gelukkig worden er ondersteuningen verleend door beide amateur verenigingen. 7
Radiostoringen door LED-lampen Radiostoringen door LED-lampen De DARC (Deutscher Amateur-Radio-Club) heeft in een recent verschenen persbericht geklaagd over de duidelijk toenemende storingen in het radioverkeer, draadloze diensten en zelfs in de DAB-ontvangst. Als schuldige wijzen ze niet correct ontstoorde LED-lampen aan. En de politiek, die dit thema verwaarloost en geen goede voorschriften uitvaardigt. Volgens DARC zijn hun bezwaren bij het tot stand komen van de wet over elektromagnetische communicatie eenvoudig genegeerd. Het gevolg zou zijn, dat er LEDlampen verkrijgbaar zijn en ook gebruikt worden, die erg veel storende radiogolven opwekken. Ook de Bayerische Rundfunk heeft op dit probleem gewezen. Slecht of te goedkoop ontworpen LED-lampen hebben een geïntegreerde schakelende regelaar, die door zijn snelle schakelflanken elektromagnetische straling met een breed HF-spectrum uitstraalt. Ook de zogenaamde elektronische trafo s voor verlichtingssystemen op laagspanning zijn elektrisch gezien met geen pen te beschrijven, want ze genereren aan de uitgang blokgolven in het khz-bereik, die via soms meterslange, als antenne werkende, aansluitdraden aan de lampen worden aangesloten. Zulke minderwaardige producten zouden gewoon verboden moeten worden. Daar komen dan nog de storingen bij die worden veroorzaakt door elektronische reclameborden en met LED s uitgeruste verkeerslichten enzovoort. De onwetende consument geeft de schuld voor slechte ontvangst ten onrechte aan de fabrikant van zijn radio. De politiek heeft het probleem onderschat, omdat in hun opinie toch al bijna alle radio-omroep per kabel of satelliet gaat en gedigitaliseerd is. De kritiek is vooral gericht tegen de huidige Duitse regering, die bij het tot stand komen van de wet een anders gebruikelijke hoorzitting met neutrale experts heeft afgewezen. Volgens DARC schendt de Bondsregering daarmee het internationaal recht en overtreedt ook nog het EUhandvest. 8
HF-Rubriek 219 Dit keer zal het meer een 6 meter rubriek zijn daar de propagatie door een verhoogde sporadische-e in de zomer veel activiteit op deze band teweeg bracht. Voor de gelegenheid werd 1 mast vrijgemaakt voor een stack met 2 x 6 elements yagi. Op 6 meter is het altijd mogelijk binnen Europa leuke verbindingen te maken. Echter dit jaar ging niet alles in traditionele modes zoals CW en SSB maar vooral in de digitale modes zoals JT65A en later FT8. Hiervoor zijn vaste frequenties afgesproken, JT65A op 50.276 MHz met doorgangen van 1 minuut en FT8 op 50.313 MHz met doorgangen van 15 seconden. JT65A is wat gevoeliger, gaat tot -26 db, FT8 gaat tot -20db. De maker van deze programma s is K1JT en men kan deze programma s op een speciale website downloaden (wsjt-x). Soms leek het dat in de traditionele modes niets te doen was en alleen in de digitale modes wat te doen was. Voor de oude rotten op 6 meter zoals ik was dit wel even omschakelen. Er is ook een nadeel: iedereen zit nu op 1 frequentie en soms zit men elkaar behoorlijk in de weg. Als een dx-station in de even-periode zit te werken en een "lokaal" Europees station ook dan wordt het moeilijk. Het "lokale" station is vaak vele malen sterker dan het dx-station. Door deze verschuiving zijn er ook nieuwe stations bijgekomen die alleen digitaal actief zijn. Zo was uit Pakistan AP2AM actief in JT65A. Hij is door enkele Engelsen en Duitsers gewerkt maar niet in ons land. Halverwege juni was er een DX-peditie naar de Bahama s met de call C6ATA. Ze hadden maar enkele openingen naar Europa o.a. op 12 juni 2017. Ik kon ze werken in CW. Later die dag nog K1TO gewerkt ook in CW. In juni zat er ook een station in Groenland met de call OX3LX. Bo was erg actief en maakte ook skeds op de chat-site van ON4KST. Zo wist je precies waar hij zat te zenden. Heb hem enkele malen gehoord en ook een keer gewerkt. Bo had soms goede openingen naar Europa maar ook vele dagen dat er niets te doen was. Op 16 juni was er een goede opening naar het Caribisch-gebied. Gewerkt werd met KV4FZ, PJ7/W9DR Sint- Maarten, PJ4NX Bonaire, VP2ETE, FG4NN, YV5IUA, P43A en HI8JSG. Op 20 juni was er een goede opening naar Mali in Afrika. Daar was Jeff TZ4AM actief en was deze dag een zeer goed signaal in Nederland. Later op de avond nog een korte opening naar Brazilië. PV8ADI kon in CW worden gewerkt. Op 26 juni 2017 kon met SU1SQ uit Egypte in SSB worden gewerkt. Een zeer moeilijk pad is die naar Alaska. Elke zomer is KL7Y erg actief en probeert over de pool een verbinding te maken met Europa. Hij had bijna dagelijks skeds met SM6CVX in Zweden maar tot een verbinding is het niet gekomen. Heb ook vaak meegeluisterd samen met Rinze PC5C maar niets gehoord helaas. Op 1 juli was er een leuke "digitale" opening naar China. Gewerkt werd met BA4LI en BG6CJR. Later die avond was er een opening naar Noorwegen. 9
Gewerkt werd met LA7DFA en LA7JO. In Georgië was 4L/DL7ZM actief en gewerkt met een uitstekend signaal. Op 22 juli was er een goede opening naar de oostkust van USA, allemaal in FT8 mode. Ook kon er een verbinding worden gemaakt met ZF1EJ (EK99) en WP4EJH (FK78). Op 23 juli was een zeer bijzondere opening naar Mexico. Een Engelsman spotte XE2JS in het vakje DL68WQ. Toevallig had ik alles aan staan en kon het ook vlug werken. De opening was van zeer korte duur want volgens mij was ik de enige Nederlander die hem kon werken. Zelf heb ik dit jaar geen nieuwe landen gewerkt. Johan PF7M slaagde er wel in om met Zuid-Korea DS4EOI te werken. Het was een moeilijke verbinding zei Johan. Voor hem was dit een nieuw land, # 226 land op 6 meter. Tot slot was er op 30 juli nog een leuke opening naar Japan. Gewerkt werd met JH3VJV, JH4UYB, JF8QNF, JH0RNN en JA7QVI. Deze verbindingen waren in de FT8 mode. Dit was het voor deze keer. 73 Bert PA7MM en Cor PA0COR 10