Agendapuntnr.: Nr.: 149997 Behandeld door: M.H.T. Jansen Onderwerp: Verordening Tegenprestatie Renswoude 2015 Renswoude, 27 oktober 2015 Aan de gemeenteraad Geachte raad, Inleiding Sinds 2012 beschikken gemeenten over de mogelijkheid om een Tegenprestatie te vragen van uitkeringsgerechtigden. Gemeenten waren niet verplicht een tegenprestatie op te leggen. In de gemeente Renswoude is het instrument tot nu toe niet ingezet. Vanaf 2015 is de Tegenprestatie in de wet als een verplichting opgenomen. De gemeenteraad moet bij verordening regels stellen over het opdragen van een tegenprestatie aan mensen met een bijstandsuitkering. Op 30 juni 2015 heeft de raad de verordening Tegenprestatie Participatiewet, IOAW, IOAZ Renswoude 2015 vastgesteld. In deze verordening is het aantal uren Tegenprestataie vastgesteld op maximaal 0 uren. Aanleiding om tot aanpassing over te gaan is onder meer de reactie van de Inspectie SZW op de op 30 juni vastgestelde verordening, die naar oordeel van de Inspectie te vrijblijvend was geformuleerd. In deze aangepaste versie is aangesloten bij het beleid van de tegenprestatie zoals dit in Veenendaal wordt uitgevoerd. Mensen die aan de kant staan worden uitgenodigd en geactiveerd om hun mogelijkheden en kansen te benutten. Het ontvangen van een uitkering is niet vrijblijvend. Naast het feit dat we verwachten dat uitkeringsgerechtigden er zelf alles aan doen om de uitkeringsduur zo beperkt mogelijk te houden, vragen we een tegenprestatie. Er zullen altijd mensen afhankelijk zijn van een uitkering. Een aanzienlijk aantal mensen zal dat langdurig zijn. Veel van deze mensen kunnen wel werken maar zijn zeer beperkt om een zelfstandige positie op de reguliere arbeidsmarkt verwerven. Ook bij deze groep kijken wij actief naar de mogelijkheden van een tegenprestatie en het vergroten van hun inzet op taken van algemeen maatschappelijk belang. De volgende uitgangspunten bij de tegenprestatie worden geformuleerd: Wij gaan uit van de mogelijkheden en talenten van mensen, stimuleren eigen initiatief. Wij vragen mensen op een positieve manier een bijdrage te leveren aan de samenleving. Voor wat, hoort wat. Wij benutten zoveel mogelijk de eigen kracht en gaan uit van het maatwerkprincipe bij het opleggen van de tegenprestatie. Wij houden rekening met de individuele omstandigheden van de persoon, zoals gezondheid, thuissituatie, re- integratieactiviteiten en eventuele zorgtaken. 1
Beoogd resultaat Iedereen levert een positieve bijdrage aan de maatschappij. Mensen die een uitkering ontvangen leveren inzet op taken van algemeen maatschappelijk belang. Argumenten 1a. Maatschappelijk participatie weegt net zo zwaar als het wederkerigheidsbeginsel. Het doel dat de gemeente wil bereiken bepaalt natuurlijk de aanpak. Het doel van de Tegenprestatie in Veenendaal is om mensen positief te motiveren om actief te gaan participeren in de samenleving en om maatschappelijk nuttige activiteiten te gaan verrichten. Goed voor het algemeen maatschappelijk belang maar maatschappelijke participatie biedt ook structuur en brengt doelen in het leven van mensen. Dat is van belang voor betrokken personen en de samenleving als geheel. 1b.Mensen die al maatschappelijk actief zijn, kunnen worden ontheven van de verplichting tot tegenprestatie. Als het hoofddoel is dat iedereen zoveel mogelijk maatschappelijk participeert, dan is het niet nodig om mensen die al actief zijn ook nog eens de tegenprestatie op te leggen. In de verordening is vastgesteld de tegenprestatie niet op te leggen aan: 1. Mensen die deelnemen aan een re- integratietraject vanuit de gemeente. 2. Mensen in de bijstand die parttime werk verrichten (met een omvang van ten minste de minimum omvang voor de tegenprestatie). 3. Mensen die vrijwilligerswerk doen en die daarvoor toestemming hebben van de gemeente (met een omvang van ten minste de minimum omvang voor de tegenprestatie). 4. Mantelzorgers die zorgtaken verrichten (met een omvang van ten minste de minimum omvang voor de tegenprestatie). 5. Alleenstaande ouders die op grond van artikel 9a WWB op eigen verzoek ontheffing van de arbeidsverplichting hebben. 6. Mensen die op grond van volledige en duurzame arbeidsongeschiktheid zijn ontheven van de arbeids- en re-integratieplicht. 1 1c. Werk boven uitkering Een tegenprestatie mag het accepteren van passende arbeid of re- integratie inspanningen niet in de weg staan. Het college ontheft mensen die deelnemen aan een re- integratietraject. Zij moeten al hun inspanningen richten op hun re- integratieactiviteiten. 1d. Het vormgeven van een tegenprestatie is de eigen verantwoordelijkheid van de persoon. Wij gaan uit van eigen kracht, eigen initiatief en keuzevrijheid van en voor mensen. De uitkeringsgerechtigde krijgt dan ook eerst de keuze en de ruimte om zelf activiteiten te vinden die aansluiten bij zijn of haar behoeften en kwaliteiten. 1 Deze groep staat niet in de verordening genoemd omdat deze groep al bij wet is uitgesloten. 2
1e. Duur en omvang moeten beperkt zijn Het uitgangspunt bij het bepalen van de duur en omvang van de tegenprestatie is dat dit gebaseerd wordt op de individuele situatie van de persoon, met een minimale bandbreedte van 4-8 uur per week. De maximale duur van de overeengekomen tegenprestatie is 1 jaar. Hierna kan opnieuw met een bijstandsgerechtigde overlegd worden over de tegenprestatie. 3/4. De invoering van de Wet Maatregelen WWB c.q. de Participatiewet vraagt om het vastleggen van regels over de Tegenprestatie in een verordening. Het gaat hier om een instrument dat wordt ingevoerd bij vaststelling van de verordening door de gemeenteraad. Kanttekeningen Verdringing In de wet is opgenomen dat de opgedragen werkzaamheden naar hun aard een zodanig karakter hebben, dat zij worden verricht naast of in aanvulling op reguliere arbeid in de organisatie waarin ze worden verricht en niet leiden tot verdringing op de arbeidsmarkt. De gemeenteraad als verantwoordelijke voor de verordening Tegenprestatie kan erop toezien dat het om additionele arbeidsplaatsen gaat. De maatschappelijk nuttige werkzaamheden als tegenprestatie dienen zich te onderscheiden van werkzaamheden die door de reguliere arbeidsmarkt verricht worden. Het onderscheid tussen betaalde en onbetaalde werkzaamheden is afhankelijk van economische factoren en de keuzes die het bedrijfsleven en/of de overheid op basis hiervan maakt. De uitvoering krijgt spelregels ter voorkoming van verdringing. Aan de hand van deze lijst wordt iedere activiteit getoetst. Aanwezigheid van genoeg passende plekken. Nu uitkeringsgerechtigden zullen worden aangesproken op de verplichting tot het uitvoeren van een tegenprestatie is het de vraag of er genoeg geschikte activiteiten zijn en of er genoeg variëteit aan activiteiten is. Ieder mens is anders. In de externe communicatie moet de gemeente de tegenprestatie- plekken in één adem noemen met de stage- plekken, de garantiebanen, de reguliere banen en plekken ten behoeve van beschermd werken. Kortom: werkgevers moeten worden geïnformeerd en het stigma dat rondom deze plekken hangt moet verdwijnen. 3
Aanpak / uitvoering Het proces met de klant 1. Wat doen mensen zelf al en kan deze inzet gelden als tegenprestatie of in plaats van de tegenprestatie? Komt belanghebbende in aanmerking voor een ontheffing? 2. In het geval dat een belanghebbende nog geen activiteiten verricht die in aanmerking zou kunnen komen voor de tegenprestatie krijgt deze 8 weken de tijd om op zoek te gaan naar een vorm van geschikte tegenprestatie. 3. Belanghebbenden die zelf geen tegenprestatie kunnen vinden ondersteunen we door handvatten te bieden bij het gericht zoeken. Hierbij kan gedacht worden aan de vrijwilligersvacaturebank, activiteiten bij (sport-)verenigingen, zorg/ welzijnsinstellingen en initiatieven in de stad of wijk. 4. Wij geloven niet dat mensen echt niet willen en dat handhaving daar een eenvoudige oplossing voor is. We onderzoeken dan ook of er geen andere zaken spelen waar de aandacht intensief op moeten worden gericht; soms door ondersteuning (bij angst voor nieuwe dingen of problemen met combineren zorg thuis en activiteiten buitenshuis bijvoorbeeld) maar soms ook door handhaving omdat iemand bijvoorbeeld zwart werkt. 5. Belanghebbenden die echt niet willen krijgen een aanbod. Als iemand uiteindelijk niet wil voldoen aan de verplichting van de tegenprestatie kan op basis van de afstemmingsverordening een maatregel worden opgelegd. Communicatie Zowel richting organisaties als richting cliënten wordt er na vaststelling van de verordening in de raad een communicatietraject gestart. Kosten, baten, dekking Voorgesteld wordt om de uitvoering van de Tegenprestatie onder te brengen bij de gemeente Veenendaal en dit onderdeel te maken van de Dienstverleningsovereenkomst Sociale Zaken. De kosten per klant zijn 250,-. Voor het bestaande bestand gaat het naar verwachting om maximaal 10 personen. Op jaarbasis gaat het naar verwachting om 30% van de nieuwe instroom. Hoogachtend, burgemeester en wethouders van Renswoude, de secretaris, de wnd. burgemeester, J. van Dijk A.E.H. van der Kolk Bijlagen 1. Beleidsnotitie "de Tegenprestatie Renswoude 2015" 2. Advies Cliëntenraad Werk & Inkomen 3. Reactie van het College van B&W van de gemeente Veenendaal op het advies van de Cliëntenraad Werk en Inkomen 4
Nr. 149997 De raad van de gemeente Renswoude; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 27 oktober 2015; gelet op artikel 8a, eerste lid, onderdeel b, van de Participatiewet; gezien het advies van de Cliëntenraad Werk en Inkomen; besluit vast te stellen de Verordening tegenprestatie Participatiewet gemeente Renswoude 2015. Hoofdstuk 1: Algemene bepalingen Artikel 1. Begrippen 1. In deze verordening wordt verstaan onder: uitkering: een uitkering op grond van de Participatiewet, de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW) en de van de Wet Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ); vrijwilligerswerk: werk dat in enig verband onverplicht en onbetaald wordt verricht, voor anderen of de samenleving; tegenprestatie: het verrichten van naar vermogen door het college opgedragen onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden, die worden verricht naast of in aanvulling op reguliere arbeid en die niet leiden tot verdringing van de arbeidsmarkt; mantelzorg: langdurige zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt geboden aan een hulpbehoevende door personen uit diens directe omgeving, waarbij zorgverlening rechtstreeks voortvloeit uit de sociale relatie en de gebruikelijke zorg van huisgenoten voor elkaar overstijgt. 2. Alle begrippen die in deze verordening worden gebruikt en die niet nader worden omschreven, hebben dezelfde betekenis als in de Wet Werk en bijstand, de Participatiewet en de Algemene wet bestuursrecht. Hoofdstuk 2: De tegenprestatie naar vermogen Artikel 2. Inhoud van een tegenprestatie 1. Het college kan onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden, die additioneel van aard zijn, inzetten als tegenprestatie voor zover die werkzaamheden: a) naar zijn aard niet zijn gericht op toeleiding tot de arbeidsmarkt; b) niet zijn bedoeld als re-integratie instrument; c) worden verricht naast of in aanvulling op reguliere arbeid in de organisatie waarin ze worden verricht en d) niet leiden tot verdringing. 5
2. Het college stelt ter nadere uitvoering van deze verordening een beleidsplan en beleidsregels vast waarin wordt vastgelegd welke aanvullende voorwaarden daarbij gelden voor zover daarover in deze verordening geen nadere bepalingen zijn opgenomen. Artikel 3. Het opdragen van een tegenprestatie 1. Het college kan personen die een uitkering ontvangen opdragen een tegenprestatie te verrichten. 2. Bij het opdragen van een tegenprestatie houdt het college rekening met de volgende factoren: a) de tegenprestatie moet naar vermogen kunnen worden verricht door een belanghebbende; b) de persoonlijke situatie en individuele omstandigheden van een belanghebbende moeten in aanmerking worden genomen; c) de persoonlijke wensen en kwaliteiten van een belanghebbende moeten in overweging worden genomen. Artikel 4. Duur en omvang van een tegenprestatie 1. De tegenprestatie kan maximaal voor de duur van 1 jaar worden opgedragen. 2. De tegenprestatie wordt opgedragen met een bandbreedte van 4 tot 8 uur per week. Artikel 5. Vrijstelling 1. Het college draagt geen tegenprestatie op indien: a. de belanghebbende ten tijde van de aanvraag voor een uitkering voor ten minste 4 uur per week vrijwilligerswerk verricht, dat te beschouwen is als een maatschappelijk nuttige activiteit; b. de belanghebbende deelneemt aan activiteiten in het kader van een re- integratietraject; c. de belanghebbende zorgtaken verricht als mantelzorger voor ten minste 4 uur per week; d. de belanghebbende een parttime baan heeft voor ten minste 4 uur per week; e. een alleenstaande ouder vrijstelling heeft van de arbeidsplicht hebben in verband met de zorg voor (een) kind(eren) in de leeftijd tot 5 jaar. Hoofdstuk 3: Beleid Artikel 6. Verslag over beleid 1. Het college zendt jaarlijks aan de gemeenteraad waarin de uitvoering van de Tegenprestatie wordt geëvalueerd. 2. Het verslag, zoals bedoeld in het eerste lid, bevat het advies van de cliëntenraad, als bedoeld in artikel 47 van de Participatiewet. 6
Hoofdstuk 4: Slotbepalingen Artikel 7. Inwerkingtreding Deze verordening treedt in werking na vaststelling door de raad. Artikel 8. Citeertitel Deze verordening wordt aangehaald als: Verordening Tegenprestatie Participatiewet gemeente Renswoude 2015. Aldus besloten in de openbare raadsvergadering van 8 december 2015, De griffier, de voorzitter, 7