> TER ZAKE < Technische informatie

Vergelijkbare documenten
De beste generatie PCI Flexmörtel!

Vier types PCI Flexmörtel maken het mogelijk

PCI Repafast. Reparatie en zetmortels voor industrievloeren, verkeerswegen, koelcellen, start- en landingsbanen. Snelle uitharding

PCI Polyfix. Snel uithardende reparatiemortels. Reparatie van (prefab)beton Profileren en stoppen van lekkages Uitharding van 30 sec. tot 20 min.

Trainingen in Tegellijm- en waterdichtingssystemen Betonreparatie, vloerafwerking, kelderafdichting en bestrating. Voor bouwprofessionals

De bijzondere voegmortel met sublieme verwerkingseigenschappen

> TER ZAKE < Verlijmen van grootformaat tegels en platen. Technische informatie

De bijzondere voegmortel met sublieme verwerkingseigenschappen

> TER ZAKE < Technische informatie

Okapox Designvoeg. Technisch Merkblad Okapox Designvoeg Blad 1 van 5

PCI Lastogum. Waterdichte flexibele beschermlaag voor toepassing onder tegels in douche en bad

> TER ZAKE < Technische informatie

Toepassingsgebied. Producteigenschappen. Voor bouwprofessionals. Productinformatie 255 Stand april 2017 Vorige uitgave: september 2015

Toepassingsgebied. Producteigenschappen. Voor bouwprofessionals. Productinformatie 130 Stand augustus 2015 Vorige uitgave: november 2014

PCI-bouwtechniek. Systemen en toepassingen voor de afbouw

Voor bouwprofessionals

PCI Nanolight. Variabele flexmortel voor alle ondergronden en alle keramiek

PCI-bouwtechniek. Systemen en toepassingen voor de afbouw

Technisch merkblad. Product beschrijving. Ondergrond voorbereiding. Epoxy voeg- en lijmmortel voor vloertegelwerk Okapox F/K Vloer

Renovatie en waterdichting

Voor bouwprofessionals

Voor bouwprofessionals

Productinformatie 177 Stand september 2017 Vorige uitgave: april 2016 Voor bouwprofessionals

Voor bouwprofessionals

LC240 Snellijm voor tegels

»U wilt zekerheid bij het verlijmen van grootformaat tegels?«

Toepassingsgebied. Producteigenschappen. Voor bouwprofessionals. Productinformatie 238 Stand maart 2017 Vorige uitgave: februari 2016

Snel en creatief renoveren

Thomsit PVC-lijmen en Drytack tapes. Het complete antwoord voor al uw PVC-vloeren, van basic tot design

I N. Voor bouwprofessionals. Toepassingsgebied S M A R T M O R T A R S O L U T I O N S. Producteigenschappen. Productinformatie 273 Stand juli 2013

Toepassingsgebied. Producteigenschappen. Voor bouwprofessionals. Productinformatie 545 Stand augustus 2015 Vorige uitgave: juni 2012

Toepassingsgebied. Producteigenschappen. Voor bouwprofessionals. Productinformatie 129 Stand september Met testcertificaten

doe het zelf: tegeltechniek

Alleen voor natuursteen wat niet gevoelig is voor verkleuring! Alleen geschikt voor waterdoorlaatbare

Productinformatie 545 Stand augustus 2017 Vorige uitgave: juni 2017 Voor bouwprofessionals

sterke waterbelasting, bijvoorbeeld douches, sauna s, toiletten. In verkoop- en presentatieruimtes. Op verwarmde vloeren, droogbouwvloeren,

ALSAN 870 RS / TXS 10 / TXS 20

Voor bouwprofessionals

Servoperl royal. Technisch Merkblad Servoperl royal Blad 1 van 5

Sterke en duurzame systemen voor herstel in aardbevingsgebieden

BINNENBOUWPLATEN VIDI. board -PRO NIEUW. Versie

De waterdichte opbouw. Tegellijmsystemen voor zwembaden

Renovatie en waterdichting

1 Voorbereiden van de werkplek.

Productinformatie 207 Stand oktober 2017 Vorige uitgave: februari 2017 Voor bouwprofessionals

Toepassingsgebied. Producteigenschappen. Voor bouwprofessionals. Productinformatie 114 Stand januari 2016 Vorige uitgave: augustus 2012

Productinformatie 207 Stand februari 2018 Vorige uitgave: oktober 2017 Voor bouwprofessionals

fermacell Technische tip

Productinformatie 246 Stand mei 2018 Vorige uitgave: januari 2016 Voor bouwprofessionals

PCI PERIPLAN OF PCI PERIPLAN FEIN. Controlekleur blauw. Goede controle op dekking van het oppervlak. Beschermt calciumsulfaat (anhydrietdekvloeren)

Voor bouwprofessionals

500 CaroFix. Product. Volumes. Eigenschappen

R2T. Toepassingsgebied. Producteigenschappen. Voor bouwprofessionals. Productinformatie 146 Stand augustus 2015 Vorige uitgave: augustus 2014

ALKALIBESTENDIG WATERDICHTINGS- EN ONTKOPPELINGSMEMBRAAN ALS ONDERGROND VOOR KERAMISCHE TEGELS, NATUURSTEEN EN LVT

Productinformatie 344 Stand oktober 2017 Vorige uitgave: april 2017 Voor bouwprofessionals

Handleiding aanbrengen glasmozaïek

Toepassingsgebied van PCI PECILASTIC U

PCI Nanofug. Variabele flexvoeg voor alle voegbreedtes en alle soorten keramiek

Handleiding verwerking Beton Ciré Originale

FUNDERING. Draagvaste ondergrond VOEGMIDDEL. Advies en handige tips KERAMIEK. verwerkingsadvies MBI KERAMISCHE TERRASTEGELS

SCHÖNOX Q9 / Q9 W.»U wilt een tegellijm, die alles kan?wij ook.«

> TER ZAKE < Technische informatie

Tegelen op hout.

Productinformatie 343 Stand juni 2018 Vorige uitgave: oktober 2017 Voor bouwprofessionals

Productinformatieblad

Chemical. 5 laags damp- en luchtdichte bouwfolie voor energieneutraal en passief bouwen

Productinformatieblad

LM310 Tegelmortel. wit. Productomschrijving. Toepassing. Speciale eigenschappen. Leveringsvorm. Houdbaarheid/opslag.

Voor bouwprofessionals

DIKLAGIGE, OPLOSMIDDELVRIJE, FLEXIBELE, 2-COMPONENTEN BITUMINEUZE EMULSIE COATING, POLYMEER GEMODIFICEERD

Cruysberghs. Reaxyl Base-Tack 2K. Isolatieplatenlijm. Chemical

Keramische buitentegels Tegels: Verwerking:

sterke temperatuurschommelingen.

VERWERKING KERAMISCHE BUITENTEGELS

Handleiding verwerking BaseBeton

Aanleggen van terrassen en paden van natuursteen

2K Epoxy Vochtscherm. Product. Volumes. Eigenschappen. Toepassingsgebied

Productinformatie 140 Stand mei 2014 Vorige uitgave: maart 2012 Voor bouwprofessionals

EEN VLOER BETEGELEN. Materialen: Gereedschappen. Moeilijkheidsgraad:

Zekerheid met betrouwbare systemen

Kunststofreparatie. Inhoud: Het Teroson systeem De reparatiestappen. Technologies HENKEL KGaA / AIL AAM

Systeem voor waterdicht tegelwerk

Beamix Vloervlak Egalisatie 770

Handleiding PVC-kliktegels. Leginstructies Reiniging en onderhoud

550 CaroFlex. Product. Volumes. Eigenschappen

Chemical. kelderrenovatie

Technisch informatieblad StoColl KM

Leginstructies voor norament vloerbedekkingen

NIEUW. Rigips TopStuc. Stap-voor-stap handleiding. Zelf stukadoren is nu gemakkelijker dan ooit door de unieke receptuur van Rigips TopStuc.

Tierrafino Base is een basisleemstuc die dient als raap- en vertinlaag, alleen toepasbaar in het interieur.

redstone Secco Keldersaneerplaat KSP

Emmer van 4,9 kg in de kleuren Naturel, Jasmijn, Manhattan-grijs, Middelgrijs, Grijs, Antraciet en Zwart.

3-Componenten, thixotrope epoxy reparatiemortel

Voor bouwprofessionals

Productblad. fermacell Diepgrond. Universele diepgrond voor het gronderen en versterken van de meest diverse ondergronden.

DeLaval oppervlaktecoating. Bescherming van uw vloeren en wanden

Montage-instructies nora plinten en hoekplinten

Leginstructies voor norament vloerbedekkingen

Productinformatieblad

Transcriptie:

> TER ZAKE < Technische informatie Nr. 20 Vakkundig aanbrengen van glasmozaïek en glastegels Auteur Prof. Dr. Josef Felixberger Hoofd Techniek bij PCI Augsburg GmbH in Duitsland Architecten en ontwerpers zijn zeer gesteld op glasmozaïek en glastegels. Zij kunnen met glastegels een diversiteit aan kleuren en formaten toepassen om ruimtes op een moderne en aansprekende wijze vorm te geven. Aan de creativiteit zijn geen grenzen gesteld. Kleurverloop, decoraties en afbeeldingen met alle denkbare kleuren en motieven kunnen worden aangebracht. In tegenstelling tot keramiek of natuursteen is glas poriënvrij en daardoor hechtingsgevoelig, daarnaast ook transparant en bros. Daardoor worden er hoge eisen gesteld aan de lijmproducten en de verwerking daarvan. www.pci-afbouw.nl

2 > TER ZAKE < Nr. 20 Glas en zijn eigenschappen Glas wordt geproduceerd door het smelten van kwartszand, soda en kalksteen die zonder kristallisatie uitgehard zijn. Fysisch gaat het bij glas om een ingevroren, niet kristallijn gesmolten materiaal. De meest unieke eigenschap van glas is zijn transparantie. Glas is echter ook een hard en bros materiaal, dat bij mechanische belasting snel kan breken. Daarom is speciaal snijdgereedschap voor het bewerken van glastegels en mozaïek nodig. Omdat de productie van glas bij een temperatuur van ca. 1440 C plaats vindt, heeft het afgekoelde gesmolten materiaal geen poriën en kan het geen water opnemen. Verlijming met cementhoudende lijmen geeft onvoldoende hechting. Glas als mystieke grondstof veelvoudig vormbaar en daarbij transparant. De kleurstelling van glas wordt door anorganische metaaloxide, zoals ijzeroxide (groen-blauwgroen), kobaltoxide (intensief blauw) etc. bereikt. Materiaaleigenschappen van glas Volumieke massa 2,5 g/cm 3 Lichtdoorlaatbaarheid 92 % Mohs hardheid 6 Smelttemperatuur 550 C Breukindex 1,52 Temperatuuruitzettingscoëfficient 9 μm/ mk Porositeit 0 % E-modulus 75.000 N/mm 2 Buigtreksterkte 30 N/mm 2 Drukvastheid 900 N/mm 2 Warmtegeleiding Warmtecapaciteit 1 W/ mk 0,84 J/ g/ K Bisazza Glasmozaik. Glasmozaïek en glastegels Afwerkingen met glas worden, afhankelijk van het formaat, onderverdeeld in mozaïek of tegels. Verder zijn er grootformaattegels, die op grond van hun eigen spanning niet handmatig verwerkt kunnen worden. Afhankelijk van het gekozen formaat zijn er verschillende verwerkingsmethodes voor glasmozaïek en glastegels. Deze worden in deze brochure aan de orde gesteld.

> TER ZAKE < Nr. 20 3 Aan de voorzijde met papier beplakt glasmozaïek De losse mozaïekstenen zijn aan de voorzijde met ondoorzichtig papier tot een vel aan elkaar gelijmd. De rugzijde is volledig onbedekt, of eventueel bekleed, en is als lijmvlak beschikbaar. Een wezenlijk probleem bij het verlijmen is, dat de voegafstand tussen de vellen en de vlakheid van de losse mozaïekstenen niet exact vastgesteld kan worden. Hierdoor kan, bij niet vakkundig plaatsen, de lijm in de voegen omhoogkomen of kunnen holtes ontstaan en over het hoofd worden gezien. Aan de voorzijde met folie beplakt glasmozaïek De enkele mozaïekstenen zijn met een doorzichtig folie tot een vel aan elkaar gelijmd. Door de transparantie en de geringe dikte van de folie zijn fouten tijdens het verlijmen al zichtbaar en de enkele vellen tijdens het inleggen eenvoudiger te positioneren en vlak te stellen. Aan de voorzijde met papier beplakt mozaïek Aan de achterzijde met gaas verlijmd glasmozaïek Dit is het meest toegepaste mozaïek. De enkele mozaïekstenen zijn hier op de rugzijde met een gaas tot een vel samengelijmd. Het gaas en de lijm reduceren het contactvlak tot ca. 50%. Het gelijmde gaas kan bij continue waterbelasting, door verzeping van de gaaslijm, loslaten en daarnaast kunnen micro-organismen ontstaan en uitzetting veroorzaken. Aan de voorzijde met folie beplakt mozaïek Aan de achterzijde bekleed mozaïek of beklede tegels Glastegels worden uit vloeibaar glas geproduceerd. Het glas drijft bij 660 C over een vloeibaar tinbad en wordt daarvan continue over een zijde weggetrokken. Het afgekoelde glas wordt dan op tegelformaat gesneden en de kanten met vuur gepolijst. Glastegels en mozaïek hebben aan de achterzijde vaak een bekleding. Deze bekleding moet een verbeterde hechting met de tegellijm geven en aftekening van de lijmrillen of het gaasnet na het leggen voorkomen. Bij aan de achterzijde beklede glasmozaïek en tegels moeten de richtlijnen van de fabrikant nageleefd worden of moet een test worden uitgevoerd. Want bepaalde bekledingen kunnen door contact met alkalisch water, wat in cementgebonden tegellijmen aanwezig is, beschadigd worden. Gaasnet reduceert het hechtvlak tot 50% Doorzichtige c.q. doorschijnende glastegels of -mozaïek Doorzichtige en doorschijnende glastegels en glasmozaïek stellen hoge eisen aan de ondergrond en lijmtechniek. Deze glasbekledingen moeten met een witte lijm op een witte ondergrond aangebracht worden. Grijze ondergronden of lijm kunnen de kleur van glasmozaïek of glastegels beïnvloeden. Er moet absoluut holtevrij gelegd worden, omdat anders lijmrillen zichtbaar kunnen zijn. Aan achterzijde beklede glastegel

4 > TER ZAKE < Nr. 20 Gereedschap Gereedschap voor de verwerking Bij de verwerking van glasmozaïek en glastegels is geschikt gereedschap zeer belangrijk. Om tot een goed resultaat te komen is het raadzaam voor de verwerking en het transport professioneel gereedschap aan te schaffen: Ronde uitsparing voor het positioneren van een trapleuning. Gesneden glastegels. Snijden Glasmozaïek breektang voor losse mozaïekstenen. Diamantzaagblad (10 cm, 1 mm) voor mozaïek. Snijtafel speciaal voor glastegels. Glastang. Boor met diamantboorkroon en waterkoeling. Verlijmen Getande spaan met rechthoekvertanding (2,5 mm breed en 3,5 mm diep) voor mozaïek. Getande spaan met geschikte vertanding voor glastegels. Kleine spaan voor het uitrichten van losse mozaïekstenen. Slijpsteen voor het verwijderen van rillen en spaanslagen in de gespachtelde ondergrond. Voegspaan met zacht rubber voor het inkloppen van de mozaïekvellen. Voegen Voegbord met harde rubber schijf. Sponsbord voor het wassen van cementgebonden voegmortels. Sponsbord voor het wassen van epoxygebonden voegmortels. Vliesdoek voor de laatste reiniging.

> TER ZAKE < Nr. 20 5 Om uit een glastegel een passend stuk te kunnen snijden, wordt de positie eerst gemarkeerd. Waar de lijnen elkaar kruisen, wordt een gat met 5 mm doorsnede geboord en het te verwijderen stuk met een watergekoelde zaagmachine uitgesneden. Gaten tot een diameter van 10 mm worden met een diamantboor met waterkoeling geboord. Bij grotere gaten moet de boring van-af beide zijdes worden uitgevoerd. Eerst wordt tot aan de helft aan de gekleurde kant geboord, daarna de boring aan de glaszijde. Een goede manier bij het snijden van glastegels is de toepassing van hogedruk waterstralen. Uitsparingen worden hiermee heel precies en gemakkelijk aangebracht. Voor het transport van grote glastegels bestaat speciaal hefgereedschap, dat zich door een vacuüm aan het glas vastzuigt. Met de aan het zuiggereedschap bevestigde handvaten kunnen de glasplaten worden getild. Verwerking en transport Voorschriften van de producent opvolgen. Voorgespannen glasplaten mogen wegens breukgevaar niet worden geboord en gesneden. Snijden met een glassnijder c.q. met speciaal diamantblad. Glastegels nat snijden. Gesneden kanten gladslijpen in verband met risico van verwondingen. Grootformaten met glasdragers transporteren en plaatsen. Ondergrondvoorbehandeling De kwaliteit van de ondergrond is bepalend voor het eindresultaat bij glas-tegels en glasmozaïek. De ondergrond moet na de voorbereiding absoluut vlak zijn, waardoor het mozaïek een gelijkmatig egaal oppervlak krijgt en schoon voegwerk kan worden uitgevoerd. Voor het leggen van glastegels moet de ondergrond voldoende stijf en vlak zijn. Als de ondergrond moet worden uitgevlakt, kan dit bij grotere vlakken met PCI Pericret of PCI Nanocret R4 worden gedaan. Bij kleine oneffenheden kan op de wand met PCI Polycret 5 of op de vloer binnen met PCI Periplan worden gewerkt. Bij toepassing van glastegels op de vloer moet de ondergrond voldoende stijf zijn en de tegeldikte aangepast aan het toekomstige gebruik van de vloer. Minerale ondergronden worden met PCI Gisogrund 1:1 met water verdund gegrondeerd. In het bijzonder bij CaSO 4 (gipsgebonden) ondergronden moet de grondering volvlakkig met PCI Gisogrund onverdund worden gedaan. Hardschuim platen zoals PCI Pecidur hebben geen grondering nodig, maar moeten voldoende volvlakkig op de ondergrond gelijmd zijn. Bij het verlijmen van glasmozaïek op hardschuim draagelementen op de vloer, adviseren wij deze eerst van een spachtellaag te voorzien (eventueel in combinatie met een extra wapeningsgaas) om schade bij puntlasten te voorkomen. Om een witte ondergrond te verkrijgen, wat bij het verlijmen van doorschijnend glas of mozaïek belangrijk is, wordt witte lijm (PCI Durapox NT, PCI Nanolight White + PCI Lastoflex, PCI Carralight) opgespachteld. De volgende dag worden oneffenheden zoals rillen of spaanslagen met een korundschijf weggeslepen. Het slijpstof wegzuigen. Na droging van de gespachtelde ondergrond (ca. 12 uur) wordt daarop voor de oriëntatie een waterpashulplijn uitgezet, afgestemd op het plaatformaat. In zwembaden kunnen meer lijnen noodzakelijk zijn. Bij grote lengtes adviseren wij een lijn te spannen of een roterende laser te gebruiken. Let op bij doorschijnende glastegel en mozaïek. Potlood- en viltstiftmarkeringen kunnen niet of moeilijk worden verwijderd. Ondergrondvoorbehandeling Alleen op een vlakke ondergrond kan een goed resultaat worden behaald. Cementgebonden uitvlakmortels als grove uitvlaklaag. Fijn spachtelmateriaal, zoals tegellijm, als fijne uitvlaklaag. Toepassing van de juiste grondering, afhankelijk van de soort ondergrond. Witte lijmen op witte ondergronden, zeker bij doorschijnend glasmozaïek. Indien noodzakelijk hulp- c.q. oriënteringslijnen aanbrengen of een lijn spannen.

6 > TER ZAKE < Nr. 20 Verlijmen van glasmozaïek, glastegels en glasplaten Verlijmen van aan achterzijde met gaas verlijmd mozaïek in droge omgeving Aankloppen van de mozaïekvellen. Voorbevochtigen van het papier na ca. 30 min. Diagonaal verwijderen van het papier. Verwijderen van de lijmresten. De ideale verwerkingstemperatuur is 20 C. De witte lijmen PCI Durapox NT, PCI Nanolight White + PCI Lastoflex of PCI Carralight worden geheel volgens de productinformatie gemengd (bij epoxylijmen overgieten in een schoon mengvat) en met de juiste lijmspaan (2,5 mm breed, 3,5 mm diep voor mozaïek) opgekamd. Aansluitend wordt de mozaïekmat in het lijmbed ingelegd en met de vlakke zijde van een hardrubber voegspaan ingeklopt. Bij het plaatsen van het volgende blad er op letten dat de afstand tussen de mozaïekmatten overeenkomt met de afstand van de afzonderlijke mozaïekstenen. Voor het uitharden van de lijm kunnen eventueel nog wijzigingen worden aangebracht, zodat de voegbreedte overal even groot is. De in de voegkamers aanwezige lijm moet verwijderd worden, zodat de voegen een uniforme kleur krijgen. Verlijmen van mozaïek met papier of folie aan de voorzijde in continue natte omgeving Voor het verlijmen beoordelen of een cementhoudende of epoxylijm of voegmortel noodzakelijk is. In het bijzonder op eventuele agressieve kalk in het water letten. De ondergrond speciaal in zwembaden moet door zand- of hogedrukwaterstralen worden opgeruwd. Er moet voldoende hechtsterkte aanwezig zijn en alle hechtingsverstorende elementen moeten zijn verwijderd. Aanbrengen van een fijnspachtel en naschuren zoals beschreven in ondergrondvoorbehandeling. Een alternatieve afdichting van bad en omloop, indien noodzakelijk, aanbrengen en gedurende twee weken het bad op dichtheid testen met gechloreerd water (2 mg/l). Bij continue waterbelasting mag alleen mozaïek met papier of folie aan de voorzijde worden toegepast. Mozaïek met gaas of papier aan de achterzijde reduceert het hechtoppervlak sterk, en door verzeping van de bij gaas of papier toegepaste lijm kan dit tot onthechting van de mozaïekstenen leiden. Er moet absoluut holtevrij worden gelijmd, daar anders bij doorschijnend mozaïek de lijmrillen zichtbaar zijn en aantasting door micro-organismen kan optreden. Bij het verlijmen van de mozaïekmatten rekening houden met de richtingslijnen op het papier. Bij voorkeur deze lijnen steeds in dezelfde richting en verticaal laten lopen. De lijm met de juiste rechthoekige lijmkamvertanding (2,5 mm breed, 3,5 mm diep) aanbrengen. De mozaïek word in het lijmbed gelegd, en met de vlakke zijde van een hardrubber voegspaan ingeklopt. Hiermee wordt een nagenoeg holtevrije verlijming gerealiseerd. Bij het inleggen van de volgende mat is het belangrijk dat de afstand tussen de bladen en de afzonderlijke stenen gelijk blijft. Verwijderen van de overtollige lijm uit de voegkamers. Voor het verwijderen van het papier wordt dit na ca. 30 minuten met een spons meerdere malen voorbevochtigd, totdat het van het mozaïek gaat loslaten. Het papier kan het beste diagonaal van boven naar beneden worden verwijderd, zodat de afzonderlijke stenen niet worden verschoven. Het papier niet loodrecht op de mozaïek verwijderen, maar zoveel mogelijk vlak over de mozaïek.

> TER ZAKE < Nr. 20 7 Let er op dat het papier en het papierlijm grondig worden afgewassen en er geen lijmhoudend waswater op de vloer achterblijft, omdat dit als voedingsbodem voor micro-organismen kan gaan dienen. De in de voegkamer aangedrukte tegellijm moet met een scherp, puntig gereedschap worden verwijderd. Bij het leggen van met folie bekleed mozaïek hoeft de folie pas na ca. 6 uur of later te worden verwijderd, want tijdens het aanbrengen kan al worden gezien waar moet worden gecorrigeerd en kunnen correcties meteen worden uitgevoerd. Verlijmen van glastegels en glasplaten Mengen van beide componenten en aanmaakwater met kooimenger Voor het verlijmen nagaan of er op de rugzijde van de tegel een bekleding aanwezig is. Informeer bij de fabrikant of deze tegels met een cement- of epoxylijm verlijmd moeten worden. Daar de achterzijde van glastegels een geringe hechting heeft, moet bij het verlijmen met cementgebonden tegellijm PCI Carralight altijd PCI Lastoflex in een mengverhouding 4 kg bij 15 kg worden toegevoegd. De hoeveelheid aanmaakwater hierbij reduceren tot ca. 4,2 liter. Na het aanbrengen van een contactlaag de lijm met de juiste lijmkamvertanding (afhankelijk van het tegelformaat) opkammen. De achterzijde van de glastegel wordt volvlakkig met de gladde zijde van de spaan van lijm voorzien (buttering floating). Hierdoor wordt verhinderd dat de lijmrillen door de glastegel heen zichtbaar zijn. De voorgespachtelde glastegel wordt vervolgens in het lijmbed aangebracht. Voorbereiden van een witte ondergrond. Contactlaag op de achterzijde van glastegels voorkomt het doorschijnen van de lijmrillen. Verlijmen van glastegels met witte lijm. Verlijmen van glasmozaïek en glastegels bij continue waterbelasting Een wateranalyse uitvoeren, om de juiste productkeuze te kunnen maken (cement- of epoxygebonden lijm). Bij een bekleding aan de rugzijde van glastegels bij de fabrikant informeren naar een lijmadvies. Geen mozaïek met aan de rugzijde aangebracht gaas of papier bij continue waterbelasting. Buiten en bij continue waterbelasting mozaïek met aan de voorzijde aangebracht papier of folie toepassen Cementgebonden lijmen verbeteren door toevoeging van kunstharsdispersie. Mozaïek en glastegels holtevrij verlijmen. Papierlijm en waswater grondig verwijderen.

8 > TER ZAKE < Nr. 20 Voegen van glasmozaïek en glastegels Bij de kleurkeuze van de voegmortel er rekening mee houden dat grote contrasten tussen tegel en voegmateriaal de bij mozaïek horende onregelmatigheden versterken en tot een onrustig voegbeeld zullen leiden. Kwartszandhoudende voegmortels kunnen het oppervlak van mozaïek en glastegels beschadigen, Aanbrengen van de voegmortel met voegbord De verwerkingsmethode bij voegen van mozaïek en glastegels is nagenoeg identiek. Afhankelijk van de belasting kan cementhoudend bijv. met PCI Nanofug, of op epoxyharsbasis met PCI Durapox NT gevoegd worden. Na verharding van de tegellijm en verwijderen van de achtergebleven lijmresten in de voegkamers wordt met een rubbervoegbord ingevoegd. Verwijderen van overtollig voegmateriaal met voegspons. Overtollig voegmateriaal wordt van het oppervlak verwijderd met een sponsbord of handspons. De laatste reiniging kan met een vliesdoek worden gedaan. Bij het voegen met epoxyvoeg PCI Durapox NT wordt 5 tot 10 minuten na het invoegen met een epoxyspons of voegpad voorgewassen. Aansluitend wordt met een niet vervormbare viscosespons nagewassen, waarbij zeer regelmatig de spons gewassen en het waswater ververst wordt. Na ca. 24 uur wordt met een vochtige, zachte spons de overgebleven sluier verwijderd. Voor een gemakkelijke laatste reiniging kan aan het waswater ca. 5% PCI Spezial-Reiniger Epoxi worden toegevoegd. Nawassen bij epoxyvoegen met niet vervormbare viscosespons. Vooral in zwembaden moet er op worden gelet dat na de reiniging van epoxyvoegen geen waswater op de bodem achterblijft, omdat dit kan leiden tot verstoring van het uithardingsproces van tweecomponentige systemen en insluiting van sporen met latere vorming van micro-organismen. Om indringen van papierlijm in het bodemoppervlak te minimaliseren, stelt de firma Bizzaza de volgende werkwijze voor: Verlijmen van de zwembadvloer met mozaïek inclusief ca. 10 cm onderstrook op de wand. Oplossen van aan de voorzijde gelijmd papier en absoluut grondig verwijderen van de papierlijm. Uitharden van de tegellijm (ca. 7 dagen). Desinfecteren van de bodem door overvloedig spoelen van de gehele vloer met chloorbleekloog gedurende 2 dagen. Bassin legen, reinigen en de vloer grondig drogen. Voegen van de vloer en grondig verwijderen van het waswater; drogen van het voegoppervlak zodat geen waterfilm achterblijft. Uitharden van de voegmortel (ca. 3 dagen). Bekleden van de wanden met mozaïek. Oplossen van het papier en grondig verwijderen van de papierlijm. Afvoegen van de wanden. Uitharden van de voegmortel (ca. 7 dagen). Laatste reiniging van het bassin; desinfecteren met chloorbleekloog. Vullen van het bassin met gechloreerd water. Meteen na het vullen het water zorgvuldig kalibreren. Deze methode is bewerkelijk, maar minimaliseert het risico van naderhand optredende schade door micro-organismen.

> TER ZAKE < Nr. 20 9 Vermijden van schades Schadebeeld Oorzaak Vermijden Glastegels/-mozaïek hebben na het verlijmen een minder heldere kleur. Lijmresten zijn zichtbaar achter doorzichtig mozaïek/-tegels. Aan achterzijde bekleed mozaiek/tegels tonen na enige tijd streepvormige verkleuringen. Lijmrillen zijn bij doorschijnende glastegels in voeggebied zichtbaar. Ongelijk mozaïekoppervlak en onrustig voegbeeld. Bruine (natte) vlekken onder het mozaïek bij continue waterbelasting. Losliggen van mozaïek bij continue waterbelasting. Losliggen van mozaïek bij continue waterbelasting.. Aantasting door micro-organismen op de voegen bij continue waterbelasting, bijvoorbeeld in zwembaden. Grijze ondergrond. Geen holtevrije verlijming. Bekleding gaat chemische reactie aan met tegellijm. Bij schuine kijkrichting kunnen de rillen van lijmbed in randbereik van de tegels te zien zijn. Ongelijke ondergrond maakt het vlak aanbrengen van mozaïek en het correct afvoegen onmogelijk. Cementgebonden tegellijm kan tot niet homogene bevochtiging van lijmbed leiden. Op achterzijde verlijmd met c.q. papier geeft vermindering van aanhechting. De gaas- of papierlijm kan bij gebruik van cementhoudende lijm verzepen. Kalkagressief water kan leiden tot het afbreken van cementgebonden lijm en mortel. Mogelijke oorzaken zouden kunnen zijn: Waterbehandelingsinstallatie functioneert niet, in het bijzonder bij aanvangsfase. Verkeerde waterbereiding zonder chloor. Staand water door niet homogene doorstroming van het bassin. Onderbreken van de waterkringloop door uitschakeling van de installatie, bijv. tijdens vakantie. Fout in filter van de installatie. Achtergebleven waswater op de vloer verstoorde de uitharding van epoxymateriaal. Papierlijm onvoldoende verwijderd. Te korte wachttijd voor het vullen van het bassin. Verkeerde mengverhouding bij epoxymaterialen. Verlijming bij te lage temperatuur uitgevoerd. Toepassing van achterzijdig verlijmd mozaïek. Geen holtevrije verlijming van het mozaïek. Afspachtelen van de ondergrond met witte spachtelmassa en verlijmen met witte tegellijm. Gebruik van juiste lijmspaanvertanding. Gebruik van geschikte lijmmortel, advies producent raadplegen of test uitvoeren. Holtevrije verlijming door gebruik van juiste lijmspaanvertanding. Zorgvuldige ondergrondvoorbereiding. Toepassen van epoxyhars als lijm- en voegmortel. Toepassen van mozaïek, met aan voorzijde verlijmd papier of folie. Toepassing van lijmsysteem op epoxybasis. Kalibreren van ph-waarde en CI 2 -waarde. Waterbereiding met chloor. Instellen van skimmergeometrie en vlakheid van badrand. Waterbeweging continue uitvoeren. Testen en regelmatig spoelen. Grondige reiniging voor vullen van bassin. Grondig wassen en drogen na de laatste reiniging. Minimaal 7 dagen bij + 20 C wachten. Mengverhouding volgens productinformatie. Verlijmen bij een temperatuur van ca. 20 C. Voorzijdig verlijmd mozaek toepassen. Holtevrij verlijmen door gebruik van een lijmkam met juiste vertanding. Niet holtevrij verlijmen van glasmozaïek bij continue waterbelasting Lijmrillen zichtbaar na het niet holtevrij verlijmen Verzeping van niet-alkalisch bestendige bekleding op glastegels Vlekvorming achter transparant glasmozaïek op zwembadvloer

10 > TER ZAKE < Nr. 20 Lijmadvies PCI Voor de keuze van de juiste tegellijm en voegmortel is naast de soort glastegels of glasmozaïek ook de te verwachten waterbelastingsklasse (zie tabel) bepalend. Voor het verlijmen in zwembaden moet bepaald worden of een afdichtingsproduct, tegellijm en voegmortel op cement- of epoxybasis toegepast moet worden. In het bijzonder op de eventuele agressieve kalk letten. Kalkagressief water onttrekt kalk aan cementgebonden mortels, waardoor afbraak van de tegellijm of voegmortel kan optreden. De Kalkindex volgens Felixberger (KlF) maakt aan de hand van de ph-waarde, zuurcapaciteit en kalkhardheid een snelle beslissing over toepassing van een cement of epoxygebonden product mogelijk. Afhankelijk van de kalkindex volgens Felixberger (KlF) kan het noodzakelijk zijn bijv. alleen met een epoxygebonden voegmortel af te voegen, maar ook dat het gehele systeem bestaand uit afdichting, lijm en voeg, als epoxy- of cementgebonden systeem uitgevoerd moet worden. Voor een juiste keuze van de lijmsystemen moet het mozaïek c.q. de tegel nauwkeurig worden bekeken om na te gaan of deze doorschijnend is en of deze een alkaligevoelige bekleding aan de achterzijde heeft. Het afvoegen kan afhankelijk van de kalkagressiviteit van het milieu, c.q. de te verwachten belasting door reinigingsmiddelen worden uitgevoerd met producten op cementbasis (PCI Rapidfug, PCI Durafug NT, PCI Nanofug) of epoxy (PCI Durapox NT). Neem contact met ons op voor een vrijblijvend advies op maat. Bekleding Glasmozaïek of glastegels Toepassingsgebied doorzichtig / doorschijnend* doorgekleurd achterzijde bekleed** Droge omgeving PCI Carralight PCI Carralight PCI Carralight Bad met vloerput PCI Durapox NT PCI Lastoflex PCI Carralight Douchewand PCI Durapox NT PCI Carralight PCI Durapox NT PCI Carralight + Douchevloer, Badomloop Zwembaden of buitenbereik PCI Durapox NT PCI Durapox NT PCI Durapox NT PCI Durapox NT Droge sauna (70 tot 80 C) Stoomsauna (45 tot 55 C) PCI Durapox NT * Doorzichtig of doorschijnend mozaïek of glastegels ** Raadpleeg de voorschriften van de fabrikant

Mozaïek van AGROB BUCHTAL > ZUR SACHE < Nr. 20 11

Voor bouwprofessionals BASF Nederland B.V. Construction Chemicals Karolusstraat 2, 4903 RJ Postbus 132, 4900 AC Oosterhout N.Br. T +31-88-47 666 47 F +31-162-42 96 94 Vanuit België : T +31-162-47 66 88 F +31-162-42 96 94 www.pci-afbouw.nl PCI-Afbouw@basf.com PCI voor bouwprofessionals Het merk PCI staat al meer dan 50 jaar garant voor een hoge kwaliteit en uitstekende verwerkingseigenschappen. De systemen zijn ontwikkeld voor professionele gebruikers en omvatten o.a. Primers Tegellijmen Voegmortels Voegkitten Egalisatiemortels, uitvlakmortels, ontkoppelings- en versterkingsmatten Reparatie- en snelmontagemortels, waterplug Aangiet- en ondersabelingsmortels Waterdichtingssystemen voor natte ruimte, balkon, terras en zwembad, (kimpasta, kimband, dichtmanchetten, binnen- en buitenhoeken, afdichtingsmatten) Waterdichtingssystemen voor kelder en gevel Snelbouwsystemen (douche-elementen en XPS-hardschuimplaten) Bouwchemische producten (kleurstoffen, vezels, oliën) Reinigingsmiddelen Agent voor PCI Augsburg GmbH Piccardstrasse 11 D-86159 Augsburg Vanuit Nederland : T +31-88-47 666 00 F +31-88-47 666 99 Vanuit België : T +49-2388-349 130 F +49-2388-349 156 Wij breiden ons assortiment regelmatig uit met producten die zijn gebaseerd op de nieuwste technologieën, zoals nano- en geopolymeertechnologie. Onze snel uithardende, stofarme en lichtgewicht systemen zijn hieruit voortgekomen. Kijk op www.pci-afbouw.nl voor brochures, productinformatie, technische adviezen, tips en instructiefilms. 04-2013