Een federatie in beweging

Een federatie in beweging natuursteen technische fiches CE-markering / keurmerk Quality responsible stone program Febenat... een federatie in beweging 1 FEBENAT vzw - -Lombardstraat 34-42 Lombardstraat --- 1000 34-42, Brussel 1000 Brussel T: 0032 (0)2 545 57 58 F: 0032 (0)2 513 24 16

Natuursteen... een duurzame keuze 4500 jaar jong 3400 jaar jong 2000 jaar jong 2 Febenat... een federatie in beweging

DOELSTELLING Febenat is de Benelux Federatie van Natuursteengroothandelaars en verenigt de belangrijkste spelers op de markt. Zij zijn uw absolute waarborg voor kwaliteit in natuursteen, waar U de rest van uw leven plezier aan zult beleven. Febenat is geen commerciële organisatie, maar stelt zich tot doel een informerende en ondersteunende rol te spelen op het gebied van de technische problematiek en de Europese normering rond natuursteen. In samenwerking met het WTCB werkt haar technische commissie aan uniforme criteria op het gebied van kwaliteit, afwerking, plaatsing en onderhoud. Febenat staat ten dienste van alle professionelen uit de sector (architecten, aannemers, groothandels etc.). Febenat is de spreekbuis en het adviesorgaan van de Benelux natuursteenimporteurs en promoot daarenboven het gebruik van natuursteen voor diverse toepassingen in de sector. Haar leden onderschreven hieromtrent een deontologische code, waaruit blijkt dat Febenat zich distantieert van mogelijke onprofessionele handelaars; zonder zich arbitrair op te stellen. Natuursteen is een stukje antiek, ook al is het nieuw Natuursteen is van oudsher aanwezig in alle culturen. Van bouwmateriaal tot voorwerp van kunst. Ondanks de arbeidsintensieve productie om tot een mooi resultaat te komen is men natuursteen blijven ontginnen en bewerken. De piramides in Gizeh, de obelisken in Luxor en Parijs, het Washington Monument, het paleis van Versailles zijn voorbeelden van duurzaamheid, elegantie en functionaliteit. Febenat... een federatie in beweging 3

Toepassing: zwembaden 4 Febenat... een federatie in beweging

Een echte grondstof uit Natuursteen Natuursteen is het enige product dat multifunctioneel gebruikt kan worden. Het maakt deel uit van de constructie, van de afwerking en de versiering. Het los materiaal wordt gebruikt in de wegenbouw. Een groeve ontgint blokken voor verschillende doeleinden. Er zijn blokken voor platen, tegels en massieve eindproducten. Er wordt niets weg gegooid. Natuursteen is 100% Cradle to Cradle. Er komen geen milieubelastende middelen aan te pas om tot het eindproduct te komen. Natuursteen... wat anders Febenat... een federatie in beweging 5

Toepassing: Terrassen / opritten 6 Febenat... een federatie in beweging

Natuursteen... onuitputtelijk Natuurlijke middelen zouden steeds moeten worden aangewend boven gefabriceerde. Maar elk natuurlijk product is eindig. Al jaren wordt een limiet genoemd op de olievoorraden in de wereld. 20 jaar geleden werd de limiet gezet op nog 30 jaar. Nu is dat nog steeds 30 jaar terwijl dat er 20% meer wordt verbruikt. Eén ding is zeker, ook al is er nog genoeg olie voor millennia, het product ontginnen zal steeds moeilijker en schaarser worden. Hout is samen met natuursteen het meest gebruikte natuurlijke product en behoudt ook het natuurlijke karakter. Hout heeft het voordeel op natuursteen dat men bomen kan herplanten. De ratio daarentegen van de jaarlijks ontgonnen natuursteen tegenover de bestaande en bereikbare hoeveelheid is zo laag dat natuursteen als onuitputtelijk wordt beschouwd. Landschappen na ontginning van natuursteen worden heraangewend als natuurgebied. Elk stuk natuursteen is een uniek stukje natuur Febenat... een federatie in beweging 7

Toepassing: Gevelbekledingen 8 Febenat... een federatie in beweging

Technische Fiches voor Natuursteen Febenat staat al sedert 2002 gekend voor het uitbrengen van technische fuches voor natuursteen. Samen met het WTCB wordt onderzoek verricht naar technische kenmerken van natuurstenen die het meest op de markt verhandeld worden. Naast deze kenmerken beschrijft de Technische Commissie van Febenat de eigenschappen van elke geteste natuursteen. Op deze manier kan de koper een duidelijke keuze maken volgens een beoogde toepassing. Deze 72 fiches zijn in 2010 gebundeld in de tweede editie van het Vademecum van de Natuursteen. Op onze website kan men alle fiches in hun meest recente vorm downloaden. Natuursteen leeft. Febenat gebruikt de ervaring in de sector om de fiches aan te passen waar nodig. Inleiding en informatie Eigenschappen en kenmerken Plaatsingsvoorschriften Laatst aangepast op 28/10/2014. Datum van document: 19/03/2015 Laatst aangepast op 28/10/2014. Datum van document: 19/03/2015 Laatst aangepast op 28/10/2014. Datum van document: 19/03/2015 JURA BEIGE JURA BEIGE Andere benamingen: Jura Geel, Jura Gelb Foto is enkel indicatief, kleur- en structuurafwijkingen zijn mogelijk. Gebruiksvoorwaarden technische fiches De technische fiches zijn niet zomaar een verzameling van eigenschappen en kenmerken van verschillende types natuursteen. Het is een ervaringsdocument met raadgevingen samengesteld uit de kennis van de leden van Febenat. Deze fiches mogen gebruikt worden als informatiewijzer rekening houdend met de lokale voorschriften, klimatologische omstandigheden, de grondsoort en nationale reglementen. Het bevat basisinformatie om de vloerder bij te staan bij de plaatsing. De vloerder moet ter plaatse de situatie inschatten en op basis daarvan de gepaste technieken toepassen. Het mengen van tegels is een vereiste. Bestel dus zeker de volledige hoeveelheid voor de werf in één keer en laat dit ook leveren in één keer. Verschillende bestel-en levermomenten kunnen aanleiding geven tot verschillen in kleur en tint. Wordt er alsnog op verschillende momenten geleverd en is het mengen van ALLE tegels niet mogelijk, beperk U tot het vloeren van ruimtes die volledig afgewerkt kunnen worden en liefst gescheiden van de andere plaatsen. Het blijft steeds de eindverantwoordelijkheid van de vloerder om de regels der kunst van de plaatsing toe te passen op de verschillende situaties. Doe-het-zelvers dienen informatie in te winnen bij een ervaren plaatser van natuursteen. Niet-leden van Febenat mogen deze niet op hun eigen website plaatsen zonder uitdrukkelijke toestemming. Architecten en professionele kunnen hun fiche personaliseren. Deze mag dan enkel in gedrukt exemplaar aangeboden worden wanneer dit nodig blijkt. TECHNISCHE FICHES Er wordt een foto per fiche getoond die representatief is voor het meest voorkomende uitzicht. Kiezen uitsluitend op deze foto is niet aan te raden, kies eerder uw materiaal bij de leverancier zelf. De beschrijving en de eigenschappen geven bijkomende informatie. Dit zal helpen bij de selectie van een algemene kleur en uitzicht. Natuursteen is echter een levend product. Kies de steen en de oppervlakteafwerking in de eerste plaats in functie van de toepassing en houd rekening met de veranderingen in de tijd die natuursteen ondergaat. Geef natuursteen de tijd om een beschermende patina te ontwikkelen dat ontstaat door het onderhoud en het gebruik. BELANGRIJKE OPMERKINGEN Bij de beschrijving van de bevloering hangt de buitenbevloering af van de vorstvrijheid. Wanneer de uitvoering van de buitenbevloering staat beschreven dan is de steen buiten te gebruiken. In het geval de steen tijdens de vorstproef als vorstvrij wordt bepaald, kan het zijn dat deze alsnog niet voor buiten kan worden gebruikt omwille van esthetische redenen. In de rubriek GEBRUIK staan eventueel extra opmerkingen hierover. Deze moeten strikt worden nageleefd. Algemeen moet worden aangenomen dat dooizouten nadelig zijn bij natuursteen. Ondoordacht omspringen met onderhoud kan een natuursteen beschadigen. Wendt U tot de leveranciers en of producenten van de onderhouds-en reingingsproducten voor de nodige informatie. Het gebruik van een hogedrukreiniger bij een terras is af te raden. Het kan schade toebrengen aan de voegen en de natuursteen. Foto is enkel indicatief, kleur- en structuurafwijkingen zijn mogelijk. OORSPRONG EN UITZICHT Andere benamingen: Jura Geel, Jura Gelb Referentiebenaming: Jura Gelb Oorsprong: Treuchtlingen-Petersbuch-Eichstätt, Beieren (Duitsland) Beschrijving: sedimentaire, fijnkorrelige kalksteen, okergeelbeige met natuurlijke kwartsadertjes en soms veel fossielen. Eigenschappen: kleurnuances komen altijd in meer of mindere mate voor, zelfs binnen éénzelfde partij. De aanwezigheid van kwartsadertjes vormen één massa met de andere natuurelementen en vormen zeker geen aanleiding tot breuklijnen. De natuurlijke eigenschappen van de Jura eisen een bewerking van de steen bestaande uit verschillende stadia: daartoe behoort ook het verbeteren van natuurlijke gebreken zoals poriën, open holtes en kleine kwartsadertjes door het opvullen met polyesterhars e.d. Dit procédé is noodzakelijk om een perfecte productiekwaliteit te garanderen: het brengt geenszins een waardevermindering van de natuursteen met zich mee. Jura Beige is zeer vochtgevoelig (vlekvorming van het type I, zie TV 213 van het WTCB. Uitkankering, zie pag. 14 bij opmerking). Aanwezigheid van pyriet leidt tot roestverkleuring door oxidatie. KENMERKEN Kenmerk Norm Gem. Stand.Afw. E- E+ Eenheid Schijnbaar volumieke massa NBN EN 1936 2588 25 - - kg/m³ Porositeit NBN EN 1936 4.59 0.95 - - vol.% Druksterkte NBN EN 1926 187.9 16.5 151.3 - N/mm² Buigsterkte NBN EN 12372 13.8 1.4 11.2 - N/mm² Slijtsterkte Capon NBN EN 14157 20.15 1.35-23.55 mm Slijtsterkte Amsler NBN B15-223 2.93 0.41-4.22 mm/1000m Vorstbestendigheid NBN EN 12371 240 cycli Petrografie NBN EN 12407 biopellitische wackestone (Dunham), biopelmicriet (Folk NBN EN 12670) en σ: standaardafwijking E-: minimaal te verwachten waarde E+: maximaal te verwachten waarde Voor bijkomende informatie: zie TV 228 (WTCB) GEBRUIK ONDERHOUD Deze natuursteen is geschikt voor alle gebruik in Eerste reiniging: een eenmalige schoonmaakbeurt met aangepast binnentoepassingen: vloer-, wand- en trapafwerking in reinigingsmiddel (opgelet: niet zuurhoudend). Dit mag vanaf één individuele woningen en gebouwen met matig en intensief week na opvoegen van de vloer. Mocht op de vloer cementsluier collectief gebruik. Jura Beige is vorstvrij, doch niet geschikt als voorkomen, pas dan hetzelfde product toe, in combinatie met een buitenbevloering. éénschijfsmachine en een schrobpad. De voegbreedte bij binnenvloeren bedraagt 2 à 4 mm. Eerste onderhoud: vervolgens dient men de vloer voldoende te Voor andere toepassingen: zie laten uitdrogen: d.w.z. ongeveer 1 maand licht vochtig dweilen met Hou bij de keuze van het materiaal rekening met de toevoeging van aangepast onderhoudsmiddel dat de poriën van de verwachtingen van de klant én kies de steen en de steen niet afsluit. oppervlakteafwerking in functie van de vooropgestelde Regelmatig onderhoud: gebruik wekelijks een onderhoudsproduct toepassing. dat geschikt is voor natuursteen. Periodiek onderhoud: om het uitzicht van de natuursteen te optimaliseren, moet men deze maandelijks onderhouden met een voedend product (enkel voor binnenbevloering). Bescherming: de natuursteen moet behandeld worden met een impregneermiddel in vocht (badkamer-douche) en vlekgevoelige (keuken) ruimten. Opgelet: gebruik steeds de producten van hetzelfde merk! (Lithofin, Moëller, Berdy, Akemi ) Algemeen dient gesteld dat men bij het onderhoud niet mag overdrijven met water. PLAATSING Voorbereiding Algemeen Na de levering op de werf worden de tegels onmiddellijk binnengezet of tenminste degelijk beschermd tegen regen, wind en vorst. De ruimte waar de tegels dienen geplaatst, moet steeds regen-, vorst- en tochtvrij zijn en mag geen vochtige bodem of wanden vertonen. De droogtijd van een dekvloer (indien voorzien) bedraagt minimum 28 dagen. Controle vóór de plaatsing Indien er tegels geschonden of gebroken zijn, dient dit voor de plaatsing aan de leverancier gemeld te worden. Deze tegels moeten in de mate van het mogelijke tegen de muren en voor verzaging gebruikt worden. De vloerder dient - vooraleer de plaatsing aan te vatten- samen met de bouwheer en/of architect de tegels (in droge toestand) te controleren op eventuele afwijkingen tegenover de monsters. Men mengt de tegels vóór de plaatsing, om een harmonieuze verdeling van kleuren en schakeringen van het gebruikte materiaal te bekomen. Denk eraan: Plaatsing is aanvaarding, dwz. dat er NA plaatsing van de vloer geen klachten aanvaard worden, tenzij voor verborgen gebreken. Uitvoering JURA BEIGE Binnenbevloering Om vochtdoordringing via de onderliggende betonstructuur te beperken, wordt een dubbele polyethyleenfolie aangebracht tussen de betonstructuur en het gestabiliseerd zandbed (of de dekvloer); enkel een folie onder de betonplaat is onvoldoende. De dubbele folie wordt aan de randen van de lokalen opgetrokken en afgesneden ter hoogte van de voeg tussen vloer en plint. Indien de oppervlakte meer dan 50 m² of de lengte meer dan 8 m bedraagt, dient een uitzettingsvoeg in geëxpandeerde polystyreen of gelijkwaardig te worden voorzien dwars door zandbed (of dekvloer) en legmortel. Aan de muren voorziet men ook een uitzettingsvoeg door het plaatsen van geëxpandeerde polystyreenstroken of een gelijkwaardig product. De steen en de oppervlakteafwerking dienen te worden gekozen in functie van de vooropgestelde toepassing. Ook moet men, om krassen en aflopen te beperken, een doeltreffende vloermatkader voorzien tussen binnenbetegeling en buiten (zandkorrels onder de schoenen hebben een sterk schurende werking). De plaatsing gebeurt volgens de regels der kunst en het goede vakmanschap (zie hiervoor ook TV 137, SBR-WTC- -Gids Afwerkvloeren-Natuursteen en TV 213). Vóór de plaatsing worden de tegels niet meer natgemaakt! De bevloering wordt met een aangepaste tegellijm geplaatst op een uitgedroogde dekvloer. Droogtijd dekvloer: 1 week per cm dikte + 1 week extra (bvb dekvloer 5 cm = 6 weken droogtijd). Dubbele verlijming is onontbeerlijk, d.w.z. zowel de rug van de tegels als de dekvloer wordt volledig ingestreken met aangepaste tegellijm of een witte kant-en-klare legmortel voor natuursteen. Na het leggen de tegels zeker niet met water besproeien en de voegen meerdere dagen (in vochtige omstandigheden: minimum 14 dagen!) laten open liggen, zodat het vocht door deze voegen verdampen kan. Vooraleer te voegen dient men de tegels grondig te reinigen en lichtjes vochtig te maken. Bij plaatsing in combinatie met vloerverwarming dient men de voorschriften van de leverancier strikt te volgen (zie ook de brochure hieromtrent van het WTCB-TV 179 en TV 189). Plaatsing uitsluitend met aangepaste tegellijm of een witte kanten-klare legmortel voor natuursteen (max. 1,5 à 3 cm dik) op een droge dekvloer. Droogtijd dekvloer: 1 week per cm dikte + 1 week extra (bvb dekvloer 5 cm = 6 weken droogtijd). Men voorziet een roestvrij verstevigingsnet (bvb 50 x 50 x 2; geen kippengaas) in de dekvloer. Het is steeds aangeraden om met rechte voegen te werken. Het gebruik van tegels met onregelmatige afmetingen verhoogt bovendien het risico van scheurvorming en breuk van de tegels. Uitzettingsvoegen dienen ook te worden voorzien in de tegelvloer wanneer de ruimte langer dan 7 m of groter dan 40 m² is. Aan de muren voorziet men ook een zettingsvoeg door het plaatsen van geëxpandeerde polystyreenstroken of een gelijkwaardig product. Vooraleer de vloerwerken aan te vatten, dient de verwarming een eerste maal stapsgewijs opgestart te worden (5 per 24u en min. 28 dagen na plaatsing van de dekvloer). De plaatsing van de natuursteen zal pas aangevat worden nadat de verwarming 3 à 7 dagen op maximale werkingstemperatuur (water in de verwarmingsbuizen) gedraaid heeft en nadat men opnieuw stapsgewijs teruggekomen is tot de begintemperatuur). Na 1 dag wachten mag men dan de natuursteen plaatsen. De verdamping doorheen de steen niet verhinderen, m.a.w. het afdekken met folies, weinig dampdoorlatende tapijten, enz. tijdens de droging van de vloer vermijden. Het aanbrengen van een tijdelijke afdekking (voor de werkzaamheden die op het vloeren volgen) dient dus te worden vermeden. Dergelijke ingrepen verhogen sterk de kans op schade. Indien nodig, dient dit te gebeuren met behulp van wit karton en elke avond moet de afdekking worden verwijderd, zodat de vloer s nachts kan uitdrogen. Het opleveren van de staat van een natuursteenoppervlak mag nooit gebeuren bij tegenlicht en zeker niet met scherend licht. Het onderzoek gebeurt op manshoogte en met het blote oog (WTCB-1983 en NBN 903-02). Tintverschillen kunnen enkel beoordeeld worden bij droge tegels. Febenat... een federatie in beweging 9

Toepassing: Interieur 10 Febenat... een federatie in beweging

Responsible Natural Stone Febenat maak al sinds 2010 deel uit van de Werkgroep Duurzame Natuursteen (WGDN). Het Nederlandse IDH (Initiatief Duurzame Handel) heeft reeds werk verricht in de sectoren van onder andere koffie, cacao en tropisch hout. Voor natuursteen was er lang geen aandacht. Daarom heeft IDH deze werkgroep in het leven geroepen. Het doel is de werkomstandigheden in groeves te verbeteren. Het gaat dus in de eerste plaats om de mensen en niet om het product. Eind 2012 heeft het label zijn uiteindelijke vorm gekregen. De WGDN is een samenwerkingsverband aangegaan met TFT (The Forest Trust). Deze Britse organisatie werkt al aan verantwoordelijk geproduceerde goederen en heeft ervaring met groeves. Het is nu aan de bedrijven om zich aan te sluiten bij deze organisatie en zo een sociale meerwaarde te geven aan hun product. Febenat is dus meer dan een organisatie die technische fiches maakt. Wij zitten op de eerste lijn en volgen alles op wat enigszins met natuursteen te maken heeft. Onze neutraliteit zorgt voor de geloofwaardigheid. Dat heeft de vakpers ook opgemerkt. Op 3 jaar tijd heeft Febenat meer dan 30 artikels geschreven. Naast de tweede editie van het Vademecum wordt er nog een document uitgegeven over het veilig manipuleren van natuursteen in het bedrijf. Febenat is duidelijk een federatie in beweging. Febenat... een federatie in beweging 11

Toepassing: Design 12 Febenat... een federatie in beweging

Een link met Europa Op 1 juli 2013 werd de CE_markering voor bouwmaterialen verplicht. Febenat was er klaar voor. Naast de fiches hebben onze leden de Prestatieverklaringen voor de meest gebruikte natuursteensoorten in hun bezit. Halve informatie is slechte informatie Een CE-markering staat echter niet garant voor kwaliteit. Zonder de juiste papieren mag er geen product verhandeld worden. Maar zelfs wanneer men over alle documenten beschikt is dit nog geen garantie op kwaliteit. In de prestatieverklaring declareert de producent of invoerder al dan niet de eisen waaraan een product moet voldoen. Bij Febenat blijven we de testen doen zodat de koper weet wat hij of zij koopt. Febenat... een federatie in beweging 13

Toepassing: Klassiek 14 Febenat... een federatie in beweging

Technische fiches zijn een perfect document voor de vakman. Bij Febenat wensen we ook de gebruiker en de vooschrijver bereiken. Dit doen we door artikels te schrijven voor de vakpers en de dagelijkse media en dit in een leesbare taal. Febenat in de pers Febenat... een federatie in beweging 15

Herwig Callewier & Rinaldo Castelli Nieuwe Febenat-voorzitter zet in op communicatie en marketing Het zou ons niet verbazen mocht Rinaldo Castelli een zucht van opluchting hebben geslaakt, toen hij na 13 jaar voorzitterschap bij Febenat eindelijk de fakkel kon doorgeven. De eigenaar en managing director van Stone wijdde zich steeds met volle overgave aan zijn taak, maar liet de laatste jaren meermaals verstaan dat het gezond zou zijn moest er een opvolger komen. Omdat die binnen onze federatie voor nieuwe impulsen kan zorgen. Herwig Callewier is er klaar voor om het roer over te nemen. TEKST: ALEXANDER BOUCKAERT FOTO S: BELTRAMI / STONE FEDERATIONS 42 POLYCARO 16 Febenat... een federatie in beweging

GEMOTIVEERDE OPVOLGER Met Herwig Callewier, chairman van Beltrami, nam op 1 januari 2015 een nieuw gezicht plaats op de voorzittersstoel. De eerste keer dat binnen de federatie van natuursteengroothandels de fakkel werd doorgegeven aangezien Rinaldo Castelli (Stone) sinds de oprichting in mei 2001 de enige was die deze functie ooit heeft aanvaard. Net als zijn voorganger behoort de kersverse voorzitter tot het selecte Natuursteen blijft een edel materiaal, terwijl het jarenlang is herleid tot een gebanaliseerd product. Herwig Callewier kransje stichtende leden. Castelli is blij met de keuze van zij opvolger. Herwig is altijd een zeer actief lid geweest. Toen ik enkele jaren terug mijn mandaat ter beschikking stelde, voelde niemand zich geroepen. De leden waren tevreden over mijn rol als voorzitter, waarom dan een nieuwe aanstellen, was hun redenering. Toch bleef ik ervoor pleiten dat iemand het roer zou overnemen, omdat dit binnen een federatie voor nieuwe impulsen zorgt. Niet alleen heeft Herwig als stichter van Beltrami een behoorlijke staat van dienst in de natuursteenwereld, hij is ook heel gemotiveerd om onze federatie naar een hoger niveau te brengen. Als bestuurslid blijf ik mij uiteraard inzetten, ik denk dat onze nieuwe voorzitter dat ook verwacht van de andere leden. ERKENNING En dan ziet de nieuwe Febenat-voorzitter zijn kans schoon om de loftrompet boven te halen. Het pionierswerk dat Rinaldo in de beginjaren heeft verricht, mag niet onderschat worden. Toen we 14 jaar geleden voor het eerst rond de tafel zaten, waren de stichtende leden in de eerste plaats concurrenten. Terwijl we elkaar nu 43 POLYCARO als concullega s beschouwen. Rinaldo is iemand die met veel diplomatie en tact deze groep bijeen bracht. En ook al gaat het er in moeilijke tijden soms hard aan toe, we blijven allemaal on speaking terms. Dat vind ik een zeer grote verdienste van mijn voorganger. We hebben in al die jaren een aantal belangrijke zaken gerealiseerd, dat was ook nodig om onze federatie een zekere sérieux te geven, pikt Rinaldo Castelli in. Ik denk aan de technische commissie, ons vademecum met technische fiches inclusief plaatsing- en onderhoudsvoorschriften, en recent nog het kwaliteitslabel voor natuursteen. Het doet plezier vast te stellen dat onze publicaties veelvuldig worden geconsulteerd. Niet enkel in de natuursteenbranche, maar ook door architecten en zelfs voor expertises. Wanneer Febenat vandaag een standpunt inneemt, gaat men daar naar luisteren! Ook internationaal, bij buitenlandse leveranciers, wordt onze federatie als waardevol erkend. Eén van de grootste verdiensten van Febenat is overigens dat we hebben bijgedragen tot de professionalisering van de sector, in België maar ook daarbuiten. BENELUX-VERHAAL De professionalisering kwam er ook binnen de federatie, vooral dan met het aanwerven van een voltijdse directeur. Castelli: We zochten een onafhankelijk persoon met een technische achtergrond en kennis van de natuursteenmarkt. De keuze viel op Geert Legein, die in de zomer van 2009 de rangen kwam versterken. Nadien is de rol van de voorzitter niet echt veranderd, maar het maakt zijn taak wel een stuk lichter. Aangezien we nu een directeur hebben die de zaken aanstuurt en waar je permanent kan op terugvallen. In de loop der jaren kwamen er een aantal leden bij, met Michel Oprey & Beisterveld uit Nederland als opvallendste nieuwkomer. Daar zijn we heel blij om, want het is een grote naam in de sector, zegt Castelli. Het toont aan dat Febenat ook in Nederland een zeker aanzien heeft. Het resultaat is dat we niet langer een federatie zijn van louter Belgische natuursteengroothandels zijn maar van de hele Benelux-markt. MARKETINGCOMMISSIE Net zoals je al een technische commissie had, werd in de schoot van de natuursteenfederatie recent ook een marketing- FEDERATIONS Febenat... een federatie in beweging 17

FEDERATIONS commissie opgericht. Herwig Callewier legt uit. Daarin zetelen marketingspecialisten uit de verschillende bedrijven die bij Febenat zijn aangesloten. Zij gaan nu onderzoeken op welke manier we natuursteen nog sterker kunnen promoten. Zeker gezien de huidige evolutie in de tegelbranche, waar het aantal natuursteenimitaties niet meer bij te houden is, zullen we de publiciteit moeten opvoeren en de troeven van onze producten beter gaan uitspelen. Op dat vlak lopen we immers kilometers achter op concurrerende sectoren zoals keramiek, tapijt, hout of beton. In de laatste decennia werden door binnen- en buitenlandse instanties en federaties gigantische budgetten uitgegeven aan technisch-wetenschappelijk onderzoek. Daar is op zich niks mis mee, al blijft het zonde van het geld dat veel van die studies verschillende keren zijn uitgevoerd, telkens in een ander land. Terwijl ik vind dat we nu volop moeten gaan inzetten op communicatie en marketing. IN HET DEFENSIEF Het is belangrijk dat er in de pers veel verschijnt over natuursteen, op voorwaarde dat de informatie juist is. Want daar zit vaak het probleem, dat mensen niet weten waarover ze schrijven of spreken, aldus Callewier. Febenat is al in 2013 de goede weg ingeslagen, door een aanzienlijk budget vrij te maken voor onze vernieuwde website, het maken van filmpjes, enzovoort. Los van deze investering, pleit ik er voor dat elk individueel lid extra marketingbudget voorziet voor publiciteit allerhande. Of dat nu in de vakpers, dan wel in consumentenbladen verschijnt, maakt mij niet zoveel uit. Zolang er maar over natuursteen gesproken en geschreven wordt! Het hoeft zelfs niet altijd geld te kosten. Je kan bijvoorbeeld ook leuke Achter elke natuursteen zit een verhaal dat mensen zeker kan boeien, maar dan moet je dat verhaal wel goed brengen. Rinaldo Castelli beelden verspreiden over spectaculaire realisaties met natuursteen. Dat soort van projectartikels kan zowel architecten als consumenten inspireren. Vanuit de concurrerende sectoren wordt handig ingespeeld op het feit dat natuursteen zogezegd moeilijk te plaatsen en onderhouden is. Als wij die vaak gebruikte argumenten niet snel van tafel vegen, bestaat het gevaar dat we in een hoek worden geduwd. Dat is een evo- 44 POLYCARO 18 Febenat... een federatie in beweging

lutie die zich al even voordoet in de keukenbranche, waar natuursteen in de keukenwerkbladen misschien nog maar 20% marktaandeel overhoudt. Hetzelfde zie je nu gebeuren in buitentegels. Het is duidelijk dat natuursteen in het defensief wordt gedrukt, en dat mogen we in geen geval laten gebeuren. Gebruik de juiste natuursteen voor de juiste toepassing en je sluit al veel problemen uit. BUDGETTEN BUNDELEN Wat de zaak zeker niet vooruit helpt, is het feit dat je op de Belgische natuursteenmarkt te maken hebt met een versnippering van federaties. Naast Febenat is er ook de Unie van Marmergroeven en Zagerijen van België, de Confederatie Bouw Natuursteen, en Pierres et Marbres de Wallonie. Moesten we er in slagen om al die budgetten te bundelen, denk ik toch dat we een mooi bedrag kunnen spenderen aan communicatie en marketing. Ook bij de andere federaties is er veel goodwill aanwezig. Het feit dat we eindelijk met elkaar in dialoog zijn, doet het beste verhopen voor de toekomst. Op het komende Stone & Tile Event in Gent zullen we tijdens de Dag van de Natuursteen trouwens een gezamenlijk seminarie houden met als thema CE-markering & Quality label. Febenat gaat dus niet al zijn pijlen richten op de consument, maar blijft ook op de professionele markt focussen. De kersverse Febenat-voorzitter onderhoudt goede contacten met WONASA, 45 POLYCARO de wereldnatuursteenfederatie waar hij sinds 2013 trouwens in het bestuur zit. Ik heb die mensen laten weten dat ik voorzitter van Febenat zou worden en mij daarom verplicht zie de activiteiten bij WONASA op een laag pitje te zetten. De contacten zijn er, ook met de Europese federatie Euroroc, wat zeker een voordeel is. Maar laat ons eerst in eigen land de krachten bundelen alvorens te beginnen dromen van Europese of mondiale partnerships. NIEUWE MARKTSPELERS Binnen Febenat zijn we ons goed bewust van een aantal verschuivingen in de markt: zoals de komst van nieuwe spelers in de sector of kleinere bedrijven die sterk zijn gegroeid. We zijn nu aan het bekijken hoe we die bedrijven kunnen betrekken in ons verhaal. Het is echter niet zo dat iedereen zomaar onze club kan vervoegen, dat zou niet fair zijn naar de stichtende leden toe die al vele jaren geld en tijd in onze werking hebben gestoken. Een mogelijkheid zou kunnen zijn de structuur van onze vzw aan te passen, bijvoorbeeld volgens een systeem van premium members, geaffilieerde leden en partners. Maar dat moet dat eerst statutair worden vastgelegd. Nogmaals, onze eerste prioriteit is algemene promotie van natuursteen. Natuursteen is een duurzaam materiaal, men moet het zien als investering op lange termijn, start Rinaldo Castelli zijn pleidooi. Een versleten keramische FEDERATIONS Febenat... een federatie in beweging 19

vloer is het bekijken niet waard en moet je uitbreken. Terwijl een natuursteenvloer mooier wordt met de jaren, en altijd nog in zijn oorspronkelijke staat kan worden hersteld. En net zoals je voor de natuur zorg moet dragen, dien je ook een natuurproduct met de nodige voorzichtigheid te behandelen. Maar je krijgt er ontzettend veel voor terug! Achter elke natuursteen zit een verhaal dat mensen zeker kan boeien maar dan moet je dat verhaal wel goed brengen. We stellen vast dat veel van onze distributeurs het commercieel interessanter vinden om keramische tegels aan te prijzen, in de veronderstelling dat ze daar een hogere marge mee halen. Als tegenwoordig 10% van de toonzaalruimte wordt vrijgehouden voor natuursteen, mogen we al blij zijn. Voor ons is het duidelijk: willen we de consument bereiken, dan zullen we rechtstreeks met de eindgebruiker moeten communiceren. GEBANALISEERD PRODUCT Natuursteen blijft een edel materiaal, terwijl het jarenlang is herleid geweest tot een gebanaliseerd product. In onze communicatie moeten we de schoonheid van natuursteen opnieuw onder de aandacht brengen. Positief is dat je het vandaag ook aan democratische prijzen kan vinden, omdat het drempelverlagend werkt. Wel is het zo dat men natuursteen best koopt via een betrouwbaar kanaal, bijvoorbeeld een Febenat-lid, omdat dit garantie biedt rond oorsprong, selectie, Om die reden hebben we een kwaliteitslabel in het leven geroepen. Duurzaam ondernemen is een ander stokpaardje van kersvers voorzitter Herwig Callewier. China heeft op dat vlak belangrijke stappen gezet, de overheid treedt er heel streng op. Wanneer de burgemeester beslist een groeve gewoon te sluiten, heb je daar als eigenaar geen enkel verhaal tegen. Maar in India dient er nog veel te veranderen. Daar gebeurt het al te vaak dat natuursteen in mensonwaardige omstandigheden wordt ontgonnen. Zoiets kunnen wij als invoerder niet tolereren. ERVAREN CO-PILOOT Voor ik mijn jawoord heb gegeven om de fakkel van Rinaldo over te nemen, wou ik eerst weten in hoeverre mijn beleidsprioriteiten werden gedragen door de andere leden. Aan mijn verkenningsronde hield ik een goed gevoel over. Ongetwijfeld zal mijn voorzitterschap gepaard gaan met een aantal nieuwe initiatieven. Met Julien Vanhollebeke (de nieuwe vice-voorzitter; nvdr) als ervaren co-piloot wordt het hoe dan ook een leuke en boeiende rit. Ik kijk er alvast heel erg naar uit. 47 POLYCARO FEDERATIONS 20 Febenat... een federatie in beweging

Febenat... een federatie in beweging 21

POLYCARO 38 Niets is zo gemakkelijk als jezelf een schouderklopje geven en zeggen dat je goed bezig bent. Eigen lof stinkt, heet dat dan. Maar dat is niet meteen de Febenat-stijl. Sinds de aanstelling van Geert Legein in 2009 als directeur van de federatie stond het voorstel rond een eigen keurmerk voor natuursteen hoog op de agenda. En nu is het eindelijk daar Nieuw keurmerk voor natuursteen Kwaliteitslabel Tussen 2009 en vandaag zit een tijdsspanne van maar liefst vier jaar. Duurt het echt zo lang om een keurmerk in het leven te roepen? Een goede vraag waar geen kort antwoord voor bestaat. Gelukkig is er zoiets als de schrijvende pers en haar nieuwsgierige lezers. Er moest hoe dan ook iets gebeuren om natuursteen toegankelijker te maken voor een publiek dat verkeerde vooroordelen heeft jegens het materiaal. Inhoud geven aan dit keurmerk was niet evident. Het begon al bij de naam. Wie ooit in een puzzelboekje een doolhof heeft opgelost of de juiste draad moest volgen tussen de schakelaar en de lamp, weet hoogstwaarschijnlijk dat dit het gemakkelijkst op te lossen is door achterstevoren te werken. Deze aanpak hebben wij met Febenat ook gedaan. Alvorens een naam voor ons keurmerk te bedenken, hebben we eerst gezocht naar het eindresultaat, naar de juiste inhoud. Als werktitel kreeg deze taak kwaliteitslabel mee omdat we wisten dat dit juist niet de benaming ging zijn. Een label toekennen aan jezelf is al te simpel. Het zou ook alleen maar verwarring scheppen met het Responsible Stone Product label waar Febenat aan heeft meegewerkt in de periode tussen 2009 en 2013. Levend product Natuursteen is een levend product. Het materiaal wordt niet geproduceerd maar ontgonnen. Hoe kan men dan een beoordeling geven aan een dergelijk product? De Doc. Front Elevation 22 Febenat... een federatie in beweging

41 POLYCARO doc. Febenat doc. Febenat ene steen is homogener dan de andere. Sommige groeves halen meerdere types uit één en dezelfde groeve. Al snel was het voor iedereen duidelijk dat we verder moesten kijken dan naar het product alleen. Ver hoefden we echter niet zoeken. Alle Febenat-leden onderschrijven een deontologische code waarin ze moeten voldoen aan bepaalde voorwaarden rond natuursteen en hun gedrag binnen de federatie. De inhoud is streng genoeg om te declareren als label. Maar dan onderschrijven we dat we zelf goed bezig zijn en dat kon niet de bedoeling zijn. De kwaltiteitscontrole EN de CE-markering EN de bijbehorende DoP (prestatieverklaring) zijn een eerste belangrijke criterium voor het keurmerk. Klachten: formulier en opvolging Als groothandelaren zijn we slechts een schakel in de ganse keten. Hoe goed we ook ons best ook doen om informatie bij onze klanten te krijgen, we hebben er geen controle over. Hoe gaan onze klanten en diens klanten om met die informatie? We moesten meer feedback krijgen. Daarom hebben we besloten een klachtenformulier op onze website te zetten. Dit is het tweede en belangrijkste instrument dat ervoor moet zorgen dat het keurmerk verder reikt dan momenteel mogelijk is via onze Technische Commissie. Het woord klacht heeft misschien pejoratieve bijklank maar trekt vooral eenieders aandacht. De leden van Febenat willen uiteindelijk bereiken dat er überhaupt geen klachten meer zijn. Alle klachten worden intern behandeld en besproken in onze Technische Commissie. Dit kan gaan over het product an sich, een leverancier, een winkel, een onderhoudsproduct, enzovoort. Om ervoor te zorgen dat iedereen zich kan verbeteren door middel van dit systeem zullen we op regelmatige tijdstippen communiceren over de opvolging ervan: via de vakpers en op onze eigen website. Visibiliteit Elk lid van Febenat voldoet nu al aan de voorwaarden om het keurmerk te dragen. Maar we willen de hele keten betrekken bij het keurmerk. Onze leden zijn vrij om hun klanten, die actief meehelpen om informatie te verspreiden en klachten door te spelen aan de federatie, als buddy te vernoemen zodat ook zij voortaan onder de vlag van het keurmerk varen. Zo weten gebruikers van natuursteen dat de producten die zij kopen bij bepaalde leveranciers aan controles zijn onderworpen. De dienst na verkoop moet aanwezig zijn en men moet aanvaarden dat Febenat een zeg heeft in de behandeling van klachten. Charter De particuliere consument zal via onze website informatie over natuursteen op maat aangereikt krijgen. Die zal regelmatig aangepast worden naargelang de feedback via het keurmerk. Een charter, ondertekend door alle leden, zal duidelijk vermeld staan op de website zodat gebruikers te allen tijde weten wie nu precies dit keurmerk draagt. Het is dus rechtstreeks een kwaliteitsbeoordeling van een natuursteenbedrijf en onrechtstreeks van de reeks producten en handelingen die ze voeren. Febenat zal het keurmerk in primeur voorstellen op de komende editie van Stone Expo in april 2014. Prettige Feestdagen vanwege alle leden van Febenat. Geert Legein directeur Febenat Febenat... een federatie in beweging 23

24 Febenat... een federatie in beweging

NEWS 59 POLYCARO Vanaf 1 juli 2013 kan het vrij verhandelen van bouwproducten (dus ook natuursteen) binnen de Europese Unie enkel nog wanneer op product (of verpakking) de alom CEmarkering is aangebracht. Op 31 januari, tijdens de Dag van de Openbare Ruimte in Brussels Expo, gaf Febenat-directeur Geert Legein daarover een interessante presentatie. Hij wees daarbij op de toegevoegde waarde die de Belgische Federatie van Natuursteengroothandels aan deze nieuwe verplichting biedt. Febenat garandeert betrouwbare CE-markering voor natuursteen Geen kwaliteitslabel Het hing al een tijdje in de lucht, maar vanaf 1 juli 2013 is de CEmarkering voor natuursteen en andere bouwproducten een feit! Veel Europese producenten liggen blijkbaar niet wakker van deze nieuwe wetgeving. En denken allicht dat het wel niet zo n vaart zal lopen. Deze non believers zullen wel anders piepen wanneer het hen begint te dagen dat bij niet naleving ze hun materialen niet langer vrij mogen verhandelen op de Europese markt. Febenat, de Belgische federatie voor Natuursteengroothandels, probeert al geruime tijd de sector in te lichten over deze CE-markering. En waarschuwt ook voor het gevaar van af te gaan op de nieuwe verplichting zonder de ondersteuning die de federatie hieraan kan bieden. Eigenlijk zou iedereen natuursteen moeten behandelen zoals Febenat dit doet: op een heel transparante manier de technische en andere gegevens verspreiden zodat de juiste steen voor de juiste toepassing kan gekozen worden. Het belangrijkste deel van de CE-markering is de declaratie. De fabrikant of de invoerder tekent een papier met daarop de prestaties van het product. Febenat test de stenen en declareert dat het voldoet aan bepaalde kenmerken zodat de klant weet wat hij koopt. Echter kan het formulier ook declareren dat het product niet is getest en zodoende geen technische kenmerken bevat. Dit is vreemd genoeg voldoende om het product in de handel te brengen waardoor deze op dezelfde markt als de geteste materialen terecht komen. Gevaarlijk precedent Febenat kan niet genoeg benadrukken dat dit een gevaarlijk precedent is! Want hoe kan een klant dan weten welke natuursteen hij voor welke toepassing mag gebruiken? Het antwoord is simpel. Natuurstenen gedeclareerd door Febenat zijn onderworpen aan een verregaande controle. Febenat neemt zoals steeds haar verantwoordelijkheid en beschrijft eenduidig waarvoor men een natuursteenproduct kan toepassen. Kortom, de CE-markering door Febenat is wel 100% betrouwbaar en heeft daardoor veel meer waarde. CE is namelijk geen bevestiging van kwaliteit! De Febenat-leden kunnen die continuïteit in kwaliteit wel elke dag garanderen. Wie interesse heeft in de presentatie van Geert Legein, kan die steeds opvragen door een mail te sturen naar. Geert Legein, directeur Febenat Febenat... een federatie in beweging 25

POLYCARO 60 NEWS De meesten onder jullie kennen Febenat wellicht vooral als de organisatie die de technische aspecten van natuursteen onderzoekt en vervolgens vertaalt naar werkbare documenten voor zowel de professioneel als de leek. Maar naast het professionaliseren van de markt wil Febenat in de eerste plaats ook sensibiliseren. Daarom werd recent een veiligheidsprocedure voor natuursteenverwerkende bedrijven geschreven. Veiligheid boven alles, zeker ook in natuursteenverwerkende bedrijven Geen pestregel Leden van Febenat zijn niet enkel groothandelaars pur sang. Sommigen verwerken ook steen. De verplichting van een veiligheidscoördinator in bedrijven heeft er toe bijgedragen dat er wordt nagedacht over veiligheid. Het is niet zomaar een pestregel of modegril, maar een absolute must. Elk lid heeft wel ergens veiligheidsprocedures over de manipulatie van natuursteen. Maar deze procedures zijn voor elk bedrijf vaak sterk verschillend. De normale gang van zaken zou zijn om al deze procedures naast elkaar te leggen en er een algemene instructie van te maken. De raad van bestuur van Febenat wilde echter meer: een veiligheidsprocedure voor de ganse markt. En die is er dan ook gekomen! Bittere ernst Geheel terecht wordt veiligheid gezien als een belangrijk aspect op de werkvloer. Een ongeluk schuilt al gauw in een klein hoekje, vaak met grote gevolgen. Op een productievloer lopen immers meer en minder ervaren werknemers rond. De meer ervaren arbeiders kennen doorgaans de risico s maar houden niet altijd rekening met het feit dat sommige van hun collega s veel minder ervaring hebben. Het opstellen van regels is een manier om het risico op ongevallen zoveel mogelijk te reduceren. Kijk naar het verkeer waar ongelukken in veel gevallen worden veroorzaakt door minder ervaren chauffeurs. De regels die er bestaan, zouden deze risico s moeten vermijden. Toch kennen veel weggebruikers de meest fundamentele regels niet. Al dienen we in dit kader op te merken dat sommige regels zwaarder wegen op de veiligheid dan andere. Niet weten welke boorddocumenten steeds in de wagen aanwezig moeten zijn, heeft bijvoorbeeld veel minder gevolgen dan het negeren van een rood licht. Dit is bij de manipulatie van natuursteen niet anders. Veiligheidsprocedure In een vorig leven kon ik 10 jaar evaring opdoen in een natuursteenzagerij, gewoon door er elke dag midden in 26 Febenat... een federatie in beweging

NEWS 61 POLYCARO te staan. De verhalen die we vernamen over allerlei werkongevallen in de sector hadden zich blijkbaar vooral voorgedaan bij het manipuleren van platen. Tijdens het laden en het lossen van de vrachtwagen of door transport in het atelier zijn er effectief mensen gestorven. Zelf heb ik ooit een gebroken teen overgehouden aan het transport van natuursteen nadat de plaat was gebroken ter hoogte van de hijsklem. Zelfs mijn veiligheidsschoen bood geen soelaas. Onze infrastructuur en hijsmiddelen werden regelmatig gecontroleerd door een gespecialiseerde firma. Het was vrij duidelijk dat dit slechts één maatregel is bovenop een hoop andere die er toen niet waren. In die tijd was een veiligheidscoördinator bijvoorbeeld nog niet verplicht. We deden wat nodig was om voor ons bedrijf de juiste maatregelen te nemen, maar meer ook niet. Toen ik in 2008 bij Erinstone aan de slag ging, kreeg ik de verantwoordelijkheid om verder te werken aan de veiligheid. Het verschil met vroeger was gigantisch! Blijkbaar kende ik enkel het topje van de ijsberg. Maatregelen waar ik nog niet eens aan dacht, werden als zeer belangrijk beschouwd zoals reinheid van de werkvloer. Het is dankzij die ervaring dat ik hopelijk een gepaste veiligheidsinstructie heb kunnen schrijven. Wat mag u verwachten? Deze veiligheidsprocedure dient men echter beschouwen als een leidraad, een blauwdruk voor de eigen procedures. Niet elke firma werkt immers met dezelfde middelen en is anders gestructureerd. Wat kan men vinden in onze procedure? Er staan om te beginnen de meest gebruikte veiligheidsiconen in. Er volgen een paar algemene instructies. Dan krijgt men een praktische benadering over het verplaatsen en stockeren van platen, zowel op de vrachtwagen, in het magazijn als in de productieruimte. Het eindigt met een stukje over hoe het zeker niet moet. Iedereen kan namelijk leren uit de fouten die anderen maken. Verder staan er heel veel foto s in. Want beeld zegt nog altijd meer dan 1000 woorden. U kan deze publicatie gratis downloaden via onze website in de sectie pers/media. Hou het veilig! Geert Legein, directeur Febenat Febenat... een federatie in beweging 27

28 Febenat... een federatie in beweging

Goede eerste stappen op weg naar 100% verantwoord natuursteen Met ondersteuning van het Initiatief Duurzame Handel werd in 2005 de WerkGroep Duurzaam Natuursteen opgericht waar veel Nederlandse importeurs van natuursteen zich bij aansloten. Drie jaar geleden is de WGDN opgegaan in het Responsible Stone Program van de internationale non-profitorganisatie TFT. Toon Huijps, voorzitter van bestuur Responsible Stone TFT Benelux, is enthousiast over de resultaten die tot nu toe zijn behaald. TEKST + FOTO: TFT ADVERTORIAL WAT IS TFT? De TFT is een Engelse non-profit organisatie met leden over de hele wereld, die zich bezighoudt met de ecologische en sociale duurzaamheid van producten die in groten getale uit Derde Wereldlanden worden geïmporteerd. Het begon ooit met tropisch hout, om te zorgen dat dit op een duurzame en verantwoorde manier voor mens en milieu wordt gekapt. Inmiddels zijn de productgroepen uitgebreid met papier, katoen, leer, palmolie en sinds drie jaar natuursteen. CHINA EN INDIA Is natuursteen dan geen verantwoord product? Niet op alle vlakken, maar dat zijn maar weinig producten. Het winnen 16 POLYCARO van natuursteen gebeurt vaak niet op een milieubewuste wijze. Er komen veel schadelijke stoffen vrij, er wordt veel water bij gebruikt dat ongezuiverd wegloopt in de grond, en de groeves kunnen een aanslag zijn op de omringende natuur. Maar met name voor de arbeiders valt er nog erg veel te winnen. In het Responsible Stone Program werken wij Febenat... een federatie in beweging 29

ven middels audits. De leden betalen niet alleen een lidmaatschap, ze betalen ook alle audits zelf en gaan vervolgens met de productiebedrijven om tafel om het opgestelde plan van aanpak uit te rollen. Naast de inzet van de leden mag het belang van het Initiatief Duurzame Handel niet worden onderschat. Het IDH heeft net als bij de werkgroep bijna tien jaar geleden, nog steeds een initiërende, coördinerende en financieel ondersteunende rol. Want 100% verantwoord natuursteen kost geld en tijd, veel tijd. We verwachten op zeer korte termijn dat het eerste Chinese productiebedrijf gaat voldoen aan de gedragscode. Voor 2015 denken we dat nog eens tien tot vijftien productiebedrijven en groeves aan de normen gaan voldoen. WHAT S NEXT? Wij hopen binnenkort te kunnen voldoen aan de criteria van het Erkend Keteninitiatief. Dit Initiatief is een instrument van het Ministerie van Binnenlandse Zaken waarbij het Responsible Stone Program moet aantonen dat het zich inzet om de arbeidsomstandigheden en sociale voorwaarden in China en India te verbeteren conform de strenge voorwaarden van het Erkend Keteninitiatief. Overheden en andere opdrachtgevers die in hun bestekken Verantwoord Natuursteen als een van de inkoopcriteria hebben opgenomen, kunnen dan verantwoord inkopen bij leden van het Responsible Stone Program; immers het Erkend Keteninitiatief ontzorgt als het ware de aanvrager als het gaat om Verantwoord Natuursteen. Een zeer belangrijke stap voorwaarts voor het Responsible Stone Program. Voor meer informatie, kan u altijd terecht op www.duurzamenatuursteen.nl samen met productiebedrijven en groeves in China en India. De werkomstandigheden zijn daar nu eenmaal nog niet conform de arbeidsstandaard die bij ons geldt. Te lange werkdagen, in sommige gevallen kinderarbeid, onveilige werksituaties en slechte hygiëne komen nog steeds voor. Er is nog een lange en lastige weg te gaan. GEDRAGSCODES TFT vraagt van hun leden, natuursteen importerende bedrijven, zich actief en financieel in te zetten om samen met hun productiebedrijven daar, verbeteringen tot stand te brengen. TFT stelt gedragscodes op voor de productie aangaande milieu, arbeidsomstandigheden en -voorwaarden, en toetsen de productiebedrij- 17 POLYCARO TFT zal op 22 en 23 januari aanwezig zijn op het Stone & Tile Event in Gent. Geïnteresseerde bedrijven kunnen op de stand terecht voor meer informatie over het Responsible Stone Program. ADVERTORIAL 30 Febenat... een federatie in beweging

Febenat... een federatie in beweging 31

Febenat, een federatie in beweging Bauma Stone Heiderfeld 84 B-4770 Amel T +352 26 99 78 21 - F +352 26 99 78 32 info@bauma-stone.com http://bauma-stone.com Michel Oprey & Beisterveld De Limiet 21 A, NL-4131 NR Vianen T +31 (0)30 241 7000 - F +31 (0)30 241 1700 Havenweg 18, NL-6101 AB Echt T +31 (0)475 417000 - F +31 (0)475 486355 info@mo-b.nl - http://mo-b.nl Beltrami Venetiëlaan 22 B-8530 Harelbeke T +32 (0)56 23 70 00 - F +32 (0)56 23 70 02 info@beltrami.be www.beltrami.be Stone Grote Steenweg 13, B-9870 Zulte (Olsene T +32 (0)9 388 91 11 - F +32 (0)9 388 91 13 Autostrade 30, B-1840 Londerzeel T +32 (0)52 31 76 00 olsene@stone.be www.stone.be BMB Waregemseweg 154 B-9790 Wortegem-Petegem T +32 (0)56 68 05 61 - F + 32(0)56 68 05 65 info@bmb.be www.bmb.be Stone Senses Gaston Roelandtsstraat 16b1 B-8020 Oostkamp T +32 (0)50 30 14 10 - F +32 (0)50 30 14 11 info@stonesenses.eu http://www.stonesenses.eu/ Brachot-Hermant E3-laan 86-92 B-9800 Deinze T +32 (0)9 381 81 81 - F +32 (0)9 386 97 25 info@brachot.com www.brachot.com Tuytelaers Klein Ravels 87 B-2380 Ravels T +32 (0)14 65 44 44 - F +32 (0)14 65 44 22 info@tuytelaers.be www.tuytelaers.com Maris Natuursteen Impulsstraat 9 B-2220 Heist-op-den-Berg T +32 (0)15 24 87 46 - F +32 (0)15 25 17 52 info@marisnatuursteen.be www.marisnatuursteen.be Westvlaams Tegelhuis Armoedestraat 15 B-8800 Roeselare T +32 (0)51 263 263 - F +32 (0)51 263 273 info@westvlaamstegelhuis.be www.westvlaamstegelhuis.be Met dank aan onze leden Copyright Febenat - Tweede druk - 2015 32 Febenat... een federatie in beweging