Besluit van de gemeenteraad

Besluit van de gemeenteraad Onderwerp: Vaststellen Maatregelverordening Wet werk en bijstand gemeente Bergen 2013 De raad van de gemeente Bergen, gezien het voorstel van burgemeester en wethouders van 1 mei 2013 gelezen het advies van de Wmo/Wwb-raad gemeente Bergen van 15 april 2013, gelet op artikel 8, eerste lid, onderdelen b en h en i, artikel 9a, twaalfde lid en artikel 18, eerste, tweede en derde lid van de Wet werk en bijstand, overwegende dat het noodzakelijk is het verlagen van de bijstand als gevolg van gedragingen van belanghebbende bij verordening te regelen, overwegende dat het noodzakelijk is de uitoefening van de bevoegdheid tot verrekening als bedoeld in artikel 60b van de Wet werk en bijstand bij verordening te regelen, besluit: vast te stellen de Maatregelverordening Wet werk en bijstand gemeente Bergen 2013 Hoofdstuk 1 Algemene bepalingen Artikel 1 Begripsomschrijvingen 1. Alle begrippen die in deze verordening worden gebruikt en die niet nader worden omschreven hebben dezelfde betekenis als in de Wet werk en bijstand (WWB), en de Algemene wet bestuursrecht (Awb). 2. In deze verordening wordt verstaan onder: a. wet: Wet werk en bijstand (WWB); b. Bbz: Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004; c. maatregel: het verlagen van de bijstand op grond van artikel 18, tweede lid, of artikel 9a, twaalfde lid, van de wet; d. voorziening: voorziening als bedoeld in artikel 7, eerste lid, onderdeel a, van de wet; e. verplichtingen: de uit de wet voortvloeiende verplichtingen met uitzondering van de inlichtingenplicht als bedoeld in artikel 17 van de wet; f. recidiveboete: bestuurlijke boete als bedoeld in artikel 18a, vijfde lid, van de wet; g. beslagvrije voet: beslagvrije voet als bedoeld in de artikelen 475c tot en met 475 e van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering; Artikel 2 Het opleggen van een maatregel 1. Als de belanghebbende naar het oordeel van het college tekortschietend besef van verantwoordelijkheid betoont voor de voorziening in het bestaan dan wel de verplichtingen niet of onvoldoende nakomt, waaronder begrepen het zich jegens het college of zijn ambtenaren zeer ernstig misdragen, wordt overeenkomstig deze verordening een maatregel toegepast. 2. De maatregel wordt afgestemd op de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de omstandigheden waarin de belanghebbende verkeert. Artikel 3 Berekeningsgrondslag 1. De maatregel wordt toegepast op de bijstandsnorm; 9-3

2. De maatregel wordt toegepast op de bijzondere bijstand indien: a. aan belanghebbende bijzondere bijstand wordt verleend met toepassing van artikel 12 van de wet; b. het beroep op bijzondere bijstand het gevolg is van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid dan wel van schending van één van de verplichtingen genoemd in de wet of in het Bbz; c. belanghebbende zich zeer ernstig heeft misdragen als bedoeld in artikel 18, tweede lid van de wet; d. de bijzondere bijstand bestemd is voor de woonkosten en de premie arbeidsongeschiktheidsverzekering, en verleend wordt aan zelfstandigen, die bijstand voor het levensonderhoud krachtens het Bbz ontvangen of hebben ontvangen. Artikel 4 Afzien van het opleggen van een maatregel 1. Het college ziet af van een maatregel indien: a. elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt; of b. de gedraging meer dan een jaar voor constatering van die gedraging door het college heeft plaatsgevonden. 2. Het college kan afzien van het opleggen van een maatregel indien het daarvoor dringende redenen aanwezig acht; 3. Indien het college afziet van het opleggen van een maatregel op grond van dringende redenen, wordt de belanghebbende daarvan schriftelijk mededeling gedaan. Artikel 5 Ingangsdatum, tijdvak en recidive 1. De maatregel wordt opgelegd met ingang van de datum waarop de gedraging is begaan, voor zover de bijstand nog niet is uitbetaald. 2. Voor zover de ingangsdatum als bedoeld in het eerste lid niet mogelijk is wordt de maatregel met terugwerkende kracht toegepast voor zover de bijstand niet is uitbetaald. De ingangsdatum van de maatregel ligt echter niet voor de datum van de gedraging. 3. Voor zover het zelfstandigen betreft die bijstand voor levensonderhoud in de vorm van een geldlening op grond van het Bbz hebben ontvangen, kan de maatregel ook met terugwerkende kracht worden betrokken bij de definitieve vaststelling van die bijstand. 4. Een maatregel wordt opgelegd voor de duur van één maand, tenzij in deze verordening een afwijkende termijn is opgenomen. 5. Indien de belanghebbende binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit waarbij een maatregel is opgelegd, wederom zijn verplichtingen verwijtbaar niet nakomt, wordt de termijn bedoeld in het vierde lid, en welke in de hoofdstukken 2 en 3 staan vermeld, verdubbeld. Met een besluit waarbij een maatregel is opgelegd wordt gelijkgesteld het besluit om daarvan af te zien op grond van dringende redenen, bedoeld in artikel 4, tweede lid. 6. Indien de belanghebbende binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit als bedoeld in het vijfde lid, wederom zijn verplichtingen verwijtbaar niet nakomt, wordt de termijn die met toepassing van het vijfde lid is verdubbeld, nogmaals verdubbeld. Artikel 6 Samenloop van gedragingen Indien een belanghebbende zich tegelijkertijd schuldig maakt aan meerdere gedragingen die het niet nakomen van een verplichting inhouden, wordt voor het bepalen van de hoogte en de duur van de maatregel uitgegaan van de gedraging waarvoor de hoogste maatregel geldt. Hoofdstuk 2 Niet nakomen van de verplichtingen met betrekking tot arbeidsinschakeling, behoud van arbeid en tegenprestatie Artikel 7 Indeling in categorieën Gedragingen van de belanghebbende die als schending van één van de verplichtingen, als bedoeld in de artikelen 9, 9a, 10a en 44a van de wet kunnen worden aangemerkt alsmede het niet behouden van algemeen geaccepteerde arbeid, worden onderscheiden in de volgende categorieën: 1. Eerste categorie: 9-4 2/11

Het zich niet tijdig laten registreren als werkzoekende bij het UWV Werkbedrijf of het niet tijdig laten verlengen van de registratie. 2. Tweede categorie: a. het in de periode voorafgaand aan de bijstandsverlening en/of de periode gedurende de bijstandsverlening niet naar vermogen trachten algemeen geaccepteerde arbeid te verkrijgen; b. het uit houding en gedrag ondubbelzinnig laten blijken de verplichtingen, bedoeld in artikel 9, eerste lid, onderdeel b, van de wet, niet te willen nakomen, hetgeen heeft geleid tot het intrekken van de ontheffing van de arbeidsplicht voor een alleenstaande ouder zoals bedoeld in artikel 9a, eerste lid, van de wet; c. het niet of in onvoldoende mate gebruik maken van een door het college aangeboden voorziening waaronder begrepen sociale activering, gericht op arbeidsinschakeling alsmede mee te werken aan een onderzoek naar zijn mogelijkheden tot arbeidsinschakeling, voor zover dit niet heeft geleid tot het geen doorgang vinden of tot voortijdige beëindiging van die voorziening; d. het niet of in onvoldoende mate meewerken aan het opstellen, uitvoeren en evalueren van een plan van aanpak als bedoeld in artikel 44a van de wet; e. gedragingen die de inschakeling in arbeid belemmeren; f. het niet naar vermogen verrichten van door het college opgedragen onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden als bedoeld in artikel 9, eerste lid, onder c, van de wet. 3. Derde categorie: a. Het niet aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid; b. Het door eigen toedoen niet behouden van algemeen geaccepteerde arbeid; c. Het niet of in onvoldoende mate gebruik maken van een door het college aangeboden voorziening, waaronder begrepen sociale activering, gericht op arbeidsinschakeling, alsmede mee te werken aan een onderzoek naar zijn mogelijkheden tot arbeidsinschakeling voor zover dit heeft geleid tot het geen doorgang vinden of tot voortijdige beëindiging van die voorziening. Artikel 8 De hoogte van de maatregel De maatregel wordt vastgesteld op: a. 10% procent van de bijstandsnorm bij gedragingen van de eerste categorie; b. 50% procent van de bijstandsnorm bij gedragingen van de tweede categorie; c. 100% procent van de bijstandsnorm bij gedragingen van de derde categorie. Hoofdstuk 3 Overige gedragingen die leiden tot het opleggen van een maatregel Artikel 9 Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid 1. Indien een belanghebbende een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan heeft betoond als bedoeld in artikel 18, tweede lid, van de wet, wordt een maatregel toegepast die wordt afgestemd op de periode dat de belanghebbende als gevolg van zijn gedraging eerder of langer recht heeft op bijstand. 2. De maatregel als bedoeld in de eerste lid wordt op de volgende wijze vastgesteld: a. bij een periode van drie maanden of korter: 100% van de bijstandsnorm; b. bij een periode van vier tot zes maanden: 100% van de bijstandsnorm gedurende één maand, gevolgd door 50% van de bijstandsnorm gedurende één maand c. bij een periode van zes maanden of langer: 100% van de bijstandsnorm gedurende één maand, gevolgd door 50% van de bijstandsnorm gedurende twee maanden. 3. In afwijking van het eerste en tweede lid bedraagt de maatregel bij onverantwoord besteden van vermogen: 100% van de bijstandsnorm gedurende één maand, gevolgd door 50% van de bijstandsnorm gedurende de overige maanden. Het totaal aantal maanden is gelijk aan het aantal maanden dat belanghebbende geen beroep had hoeven doen op bijstand als hij zijn vermogen wel verantwoord had besteed, uitgaande van een besteding van 1,5 maal de bijstandsnorm. 4. De maatregel bedraagt 100% van de bijzondere bijstand, indien het beroep op bijzondere bijstand het gevolg is van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid. 9-4 3/11

Artikel 10 Maatregel bij verlies van passende en toereikende voorliggende voorziening door toepassing van bestuurlijke boete 1. In afwijking van het bepaalde in artikel 9 wordt, indien belanghebbende geen beroep meer kan doen op een passende en toereikende voorliggende voorziening, omdat deze volledig wordt verrekend met een bestuurlijke boete, een maatregel opgelegd van 100% gedurende de eerste maand gerekend vanaf de start van de bijstandsverlening. 2. Aansluitend op de maatregel als bedoeld in het eerste lid, legt het college in de tweede en derde maand, gerekend vanaf de start van de bijstandsverlening, een maatregel op van 50% Artikel 11 Zeer ernstige misdragingen 1. Indien een belanghebbende zich zeer ernstig misdraagt tegenover het college of zijn ambtenaren, onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met de uitvoering van de wet, wordt een maatregel opgelegd van 50% van de bijstandsnorm. 2. Van het opleggen van de maatregel bedoeld in het eerste lid wordt, indien sprake is van verbaal geweld, afgezien en wordt volstaan met het geven van een schriftelijke waarschuwing, tenzij het verbale geweld plaatsvindt binnen een periode van twee jaar te rekenen vanaf de datum waarop eerder aan de belanghebbende een schriftelijke waarschuwing in verband met zeer ernstige misdragingen is gegeven. Artikel 12 Nadere verplichtingen Indien een belanghebbende een of meerdere door het college opgelegde verplichtingen als bedoeld in artikel 55 van de wet niet of onvoldoende nakomt, wordt een maatregel toegepast. De maatregel wordt vastgesteld op: a. twintig procent van de bijstandsnorm bij het niet of onvoldoende nakomen van de verplichtingen die strekken tot arbeidsinschakeling; b. twintig procent van de bijstandsnorm bij het niet of onvoldoende nakomen van verplichtingen die verband houden met de aard en het doel van een bepaalde vorm van bijstand; c. vijftig procent van de bijstandsnorm bij het niet of onvoldoende nakomen van verplichtingen die strekken tot vermindering van de bijstand; d. honderd procent van de bijstandsnorm bij het niet of onvoldoende nakomen van verplichtingen die strekken tot beëindiging van de bijstand. Hoofdstuk 4 Verrekening bestuurlijke boete bij recidive Artikel 13 Verrekenen 1. Het college verrekent de recidiveboete gedurende één maand zonder inachtneming van de beslagvrije voet. De verrekening geschiedt vanaf het moment van de dagtekening van het besluit waarbij de bestuurlijke boete is opgelegd. 2. Aansluitend op de verrekening als bedoeld in het eerste lid, verrekent het college de recidiveboete in de daaropvolgende twee maanden op een dusdanige wijze dat belanghebbende blijft beschikken over een inkomen ter hoogte van 50% van de toepasselijke bijstandsnorm. 3. Tot het inkomen, bedoeld in het tweede lid, worden ook middelen gerekend als bedoeld in artikel 31, tweede lid, onderdelen n en r, van de wet. Artikel 14 Verrekenen met inachtneming beslagvrije voet In afwijking van artikel 13 kan het college de recidiveboete met inachtneming van de beslagvrije voet verrekenen indien: a. aannemelijk is dat verrekening op de wijze, bedoeld in de artikel 13 zou leiden tot huisuitzetting van belanghebbende(n) en diens gezin; of b. anderszins sprake is van dringende redenen. Artikel 15 Eerder opgelegde bestuurlijke boetes De artikelen 13 en 14 zijn van overeenkomstige toepassing op de verrekening van de bestuurlijk e boete, bedoeld in artikel 18a, eerste lid, van de wet, indien en voor zover deze boete nog niet is betaald op het moment van verrekening van de recidiveboete. 9-4 4/11

Hoofdstuk 5 Slotbepalingen Artikel 16 Inwerkingtreding 1. Deze verordening treedt in werking met ingang van 1 juli 2013. 2. De Afstemmingsverordening Wet werk en bijstand wordt ingetrokken. Artikel 17 Citeertitel Deze verordening wordt aangehaald als: Maatregelverordening WWB Bergen 2013. Bergen,18 juni 2013 De griffier De voorzitter W.P.G.M. Scheepens M.H.E. Pelzer 9-4 5/11

Algemene Toelichting Inleiding Artikel 8, eerste lid, van de WWB legt de gemeenteraad de verplichting op bij verordening regels te stellen met betrekking tot: 1. onder b: het verlagen van de bijstand, bedoeld in artikel 18, tweede lid (schending van verplichtingen die aan het recht op bijstand zijn verbonden, of als er sprake is van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan). 2. onder h: het verlagen van de bijstand, bedoeld in artikel 9a, twaalfde lid (uit houding en gedrag ondubbelzinnig laten blijken de verplichtingen, bedoeld in artikel 9, eerste lid, onderdeel b, van de wet, niet te willen nakomen, en dit heeft geleid tot het intrekken van de ontheffing van de arbeidsplicht voor een alleenstaande ouder, bedoeld in artikel 9a, eerste lid, van de wet). 3. onder i: de uitoefening van de bevoegdheid tot verrekening als bedoeld in artikel 60b (bevoegdheid om in de eerste drie maanden na oplegging van de recidiveboete de bijstand volledig te verrekenen met de openstaande boetevordering). Artikel 18, eerste lid, van de WWB spreekt over het afstemmen van de bijstand en de daaraan ver - bonden verplichtingen op de omstandigheden, mogelijkheden en middelen van een belanghebbende. In deze bepaling wordt benadrukt dat het vaststellen van de hoogte van de uitkering en de daaraan verbonden verplichtingen voor bijstandsgerechtigden maatwerk is. Daarbij moet recht worden gedaan aan de individuele situatie en de persoonlijke omstandigheden van bijstandsgerechtigden. Artikel 18, tweede lid, van de WWB legt een directe koppeling tussen de rechten en verplichtingen van uitkeringsgerechtigden: het recht op een uitkering is altijd verbonden aan de plicht zich in te zetten om weer onafhankelijk te worden van de uitkering. Wanneer het college tot het oordeel komt dat een bijstandsgerechtigde zijn verplichtingen niet of in onvoldoende mate nakomt, verlaagt het de uitkering. Er is dus geen sprake van een bevoegdheid, maar een verplichting. Alleen wanneer iedere vorm van verwijtbaarheid ontbreekt, ziet het college af van een dergelijke verlaging. Het college moet niettemin bij de vaststelling van de verlaging rekening houden met de persoonlijke omstandigheden en de individueel vastgestelde verplichtingen. Het college kan dan ook afzien van de verlaging (het opleggen van een maatregel) indien hij daartoe zeer dringende redenen aanwezig acht. Reïntegratieverordening Wet werk en bijstand gemeente Bergen In de Reïntegratieverordening wordt aandacht geschonken aan de voorzieningen die de gemeente kan inzetten. De vertaling daarvan vindt plaats in de individuele beschikking. Indien een klant de verplichtingen niet nakomt, leidt dit in beginsel tot een maatregel. De basis daarvoor ligt in de Maatregelverordening. Besluit bijstandsverlening zelfstandigen 2004 Deze verordening is ook van toepassing op de verlening van bijstand op grond van het Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (Bbz). Schending van de inlichtingenplicht Sinds 1 januari 2013 moet bij een schending van de inlichtingenplicht een bestuurlijke boete worden opgelegd. Voorheen kon deze gedraging met een maatregel (verlaging van de bijstand) worden afgedaan. Dit is geregeld in de WWB. Artikelsgewijze toelichting Artikel 1 Begripsomschrijvingen Hier worden alleen de begrippen omschreven die niet voorkomen in de WWB. Artikel 2 Het opleggen van een maatregel In de verordening is voor een aantal gedragingen die een schending van een verplichting betekenen, een standaardmaatregel vastgesteld in de vorm van een vaste (procentuele) verlaging van de bijstandsnorm. Los daarvan vloeit uit het maatwerkkarakter van de bijstand voort, dat het college een 9-4 6/11

op te leggen maatregel dient af te stemmen op de individuele omstandigheden van de belanghebbende en de mate van verwijtbaarheid. Deze bepaling brengt met zich mee, dat het college bij elke op te leggen maatregel zal moeten nagaan of gelet op de individuele omstandigheden van de betrok - ken bijstandsgerechtigde afwijking van de hoogte en de duur van de vo orgeschreven standaardmaatregel geboden is. Afwijking van de standaardmaatregel kan zowel een verzwaring als een matiging betekenen. Dit betekent dat het college bij het beoordelen of een maatregel moet worden opgelegd en zo ja, welke, telkens de volgende drie stappen moet doorlopen: 1. vaststellen van de ernst van de gedraging: de ernst van de gedraging komt tot uitdrukking in het standaardpercentage waarmee de bijstand wordt verlaagd. 2. vaststellen van de verwijtbaarheid: zie hiervoor de toelichting bij artikel 4. 3. vaststellen van de omstandigheden van de uitkeringsgerechtigde. Matiging van de opgelegde maatregel wegens persoonlijke omstandigheden kan bijvoorbeeld in de volgende gevallen aan de orde zijn: - bijzondere financiële omstandigheden van de belanghebbende, zoals bijvoorbeeld hoge woonlasten of andere vaste lasten of uitgaven van bijzondere aard waarvoor geen financiële tegemoetkoming mogelijk is; - sociale omstandigheden, zoals een gezin met kinderen; - bij een opeenstapeling van maatregelen, zoals de zwaarte van het geheel van maatregelen is niet evenredig aan de ernst van de gedraging en de mate van verwijtbaarheid. Artikel 3 Berekeningsgrondslag Eerste lid In dit lid is het uitgangspunt vastgelegd dat een maatregel wordt opgelegd over de bijstandsnorm. Onder bijstandsnorm wordt verstaan de wettelijke norm vermeerderd met toeslagen en verminderd met verlagingen en inclusief vakantietoeslag. Tweede lid Voor 18 tot 21-jarigen die een lage jongerennorm WWB ontvangen, wordt indien noodzakelijk aanvullende bijzondere bijstand in de kosten van levensonderhoud verleend (artikel 12 WWB). Indien de maatregel alleen op de lage jongerennorm wordt opgelegd, zou dit leiden tot rechts - ongelijkheid ten opzichte van 21-plussers. De bijzondere bijstand kan verder worden verlaagd als de bijstandsbehoeftigheid is ontstaan door eigen verwijtbaar gedrag, bijvoorbeeld wanneer duurzame gebruiksgoederen door onachtzaamheid verloren zijn gegaan. Ook het zeer ernstig misdragen kan leiden tot verlaging van de bijzondere bijstand. Onder bijzondere bijstand wordt eveneens verstaan, de langdurigheidstoeslag, aangezien dit ook een vorm van bijzondere bijstand is (artikel 5, onderdeel d, van de WWB). Artikel 4 Afzien van het opleggen van een maatregel Eerste lid Het afzien van het opleggen van een maatregel indien elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt, is geregeld in artikel 18, tweede lid, van de WWB. Een andere reden om af te zien van het opleggen van een maatregel is dat de gedraging te lang geleden heeft plaatsgevonden (verjaring). Omwille van de effectiviteit is het nodig dat een maatregel zo spoedig mogelijk nadat de gedraging heeft plaats gehad, wordt opgelegd. Om deze reden wordt onder b. geregeld dat het college geen maatregelen oplegt voor gedragingen die langer dan één jaar geleden hebben plaatsgevonden. Tweede lid Hierin wordt geregeld dat het college kan afzien van een maatregel, indien het daarvoor dringende redenen aanwezig acht. Wat dringende redenen zijn, is afhankelijk van de concrete situatie. De gedraging is wel verwijtbaar, maar om andere redenen wordt afgezien van toepassing van een maatregel. 9-4 7/11

Derde lid Het doen van een schriftelijke mededeling dat het college afziet van een maatregel wegens dringende redenen is van belang in verband met eventuele recidive. Artikel 5 Ingangsdatum, tijdvak en recidive Eerste en tweede lid Het opleggen van een maatregel vindt plaats door het verlagen van de uitkering. Uitgangspunt daarbij is dat er sprake is van lik-op-stuk. De maatregel wordt daarom gekoppeld aan de datum van de gedraging. Alleen wanneer dit niet mogelijk is, bijvoorbeeld omdat de datum van de gedraging niet bekend is, gaat de maatregel in op een latere datum. Als voorbeeld: de verwijtbare gedraging heeft plaatsgevonden op 15 februari. Dit wor dt op 12 maart geconstateerd. De bijstand over februari is al uitbetaald, de bijstand over maart nog niet. De maatregel wordt in dat geval opgelegd per 1 maart. De ingangsdatum van de maatregel kan echter nooit voor de datum van de gedraging liggen, ook niet als de bijstand nog niet is uitbetaald. In het voorbeeld kan de ingangsdatum op zijn vroegst 15 februari (datum van de gedraging) zijn. Derde lid Bijstand aan zelfstandigen wordt in het boekjaar als renteloze lening verstrekt na afloop waarvan de bijstand (over dat boekjaar) definitief wordt vastgesteld. Dat maakt het mogelijk om een maatregel met terugwerkende kracht toe te passen bij de definitieve vaststelling van de bijstand. Vierde lid Dit lid regelt dat een maatregel voor bepaalde tijd wordt opgelegd, namelijk voor de duur van één maand. Hierdoor weet de uitkeringsgerechtigde die met een maatregel wordt geconfronteerd direct waar hij aan toe is. Na afloop van de periode waarvoor de maatregel is getroffen kunnen burge - meester en wethouders opnieuw een maatregel opleggen. Hiervoor is wel een apart besluit nodig. Wordt een verlaging voor een langere duur dan drie maanden opgelegd, dan zal het college de verlaging aan een herbeoordeling moeten onderwerpen. Dit volgt uit artikel 18, derde lid, va n de wet. Bij een dergelijke herbeoordeling hoeft niet opnieuw een besluit te worden genomen, waarbij alle feiten of omstandigheden opnieuw tegen het licht worden gehouden. De herbeoordeling heeft slechts als doel vast te stellen of belanghebbende tussentijds (binnen de periode waarover de verlaging zich uitstrekt) blijk heeft gegeven van een zodanige gedragsverandering of dat sprake is van een zodanige wijziging van omstandigheden, dat aanleiding bestaat de eerder opgelegde verlaging in zwaarte of duur bij te stellen. Vijfde en zesde lid Het vijfde lid regelt dat er een verdubbeling van de duur van de maatregel plaatsvindt als er sprake is van recidive. Het zesde lid regelt dat de termijn nogmaals wordt verdubbeld, indien er binnen 12 maanden na het besluit waarbij de recidivemaatregel is opgelegd, weer een verwijtbare gedraging plaatsvindt. Artikel 6 Samenloop van gedragingen De regeling voor de samenloop van gedragingen heeft betrekking op meerdere gedragingen van een uitkeringsgerechtigde die (min of meer) gelijktijdig plaatsvinden. De regeling geldt dus niet voor een bepaalde gedraging die verschillende schendingen van verplichting met zich meebrengt. Indien sprake is van meerdere gedragingen met als volg daarvan meerdere schendingen van de verplichtingen, dient voor het toepassen van de maatregel te worden uitgegaan van de gedraging waarop de hoogste maatregel van toepassing is. Artikel 7 Indeling in categorieën De gedragingen die verband houden met het geen of onvoldoende medewerking verlenen a an het verkrijgen of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid, worden in drie categorieën onder - scheiden. Hierbij is de ernst van de gedraging het onderscheidend criterium. Een gedraging wordt ernstiger geacht naarmate de gedraging meer concrete gevolgen heeft voor het niet verkrijgen of 9-4 8/11

behouden van betaalde arbeid. De concrete invulling van de verplichtingen dient zoveel mogelijk te worden afgestemd op de mogelijkheden van de individuele bijstandsgerechtigde. Artikel 8 De hoogte van de maatregel Deze bepaling bevat de standaardmaatregel voor de drie categorieën van gedragingen die verband houden met het geen of onvoldoende medewerking verlenen aan het verkrijgen of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid. Artikel 9 Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid Aan de WWB ligt het beginsel ten grondslag dat eenieder in eerste instantie in zijn eigen bestaan(s - kosten) dient te voorzien. Pas wanneer dat niet mogelijk is, kan een beroep worden gedaan op bijstand. De verplichting om voldoende besef van verantwoordelijkheid te tonen voor de voorziening in het bestaan, geldt reeds voordat een bijstandsuitkering wordt aangevraagd. Dit betekent dat wanneer iemand in de periode voorafgaand aan de bijstandsaanvraag een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid heeft getoond, waardoor hij niet langer beschikt over de middelen om in de kosten van het bestaan te voorzien en als gevolg daarvan een bijstandsuitkering aanvraagt, de gemeente bij de toekenning van de bijstand hiermee rekening kan houden. Bij de vaststelling van de hoogte van de maatregel dient beoordeeld te worden hoe lang betrokkene onafhankelijk van bijstand zou zijn gebleven, indien hij wel voldoende besef van verantwoordelijkheid had betoond. Een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid kan uit allerlei gedragingen blijken, zoals een onverantwoorde besteding van vermogen of het niet of te laat doen van een aanvraag voor een voorliggende voorziening of het niet nakomen van een verplichting tot het instellen van een alimentatievordering. Het is niet mogelijk om een limitatieve opsomming te geven van alle gedragingen die leiden tot een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid. Het door eigen toedoen niet behouden van algemeen geaccepteerde arbeid is een gedraging die ook zou kunnen worden gekwalificeerd als een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan. Vanwege de samenhang met de arbeidsverplichtingen is er voor gekozen deze gedraging onder te brengen in artikel 7 van deze verordening. Tweede lid Het tweede lid regelt de hoogte van de maatregel bij tekortschietend besef van verantwoordelijkheid. Derde lid Bij het onverantwoord besteden van vermogen is er voor gekozen om de duur van de maatregel te koppelen aan de periode dat een belanghebbende onafhankelijk van bijstand had kunnen blijven. Artikel 10 Maatregel bij verlies van een passende en toereikende voorliggende voorziening door toepassing van een bestuurlijke boete. Het sanctieregime in de sociale zekerheidswetten wordt aangescherpt. Het boeteregime is gelijk getrokken. De boete is gelijk aan de te veel ontvangen uitkering en ingeval van recidive bedraagt de boete zelfs 150% daarvan. De uitvoeringsorganisatie (UWV, SVB en gemeente ingeval van de IOAW en IOAZ) dient het uitstaande boetebedrag voor ten hoogte een termijn van vijf jaar te verrekenen zonder daarbij rekening te houden met de beslagvrije voet. Zodra de verrekening wordt geëffec - tueerd zal de belanghebbenden dan ook geen uitkering meer ontvangen en zal hij, als andere middelen ontbreken, een beroep moeten doen op de bijstand. In beginsel wordt het feit dat het recht op een passende en toereikende voorliggende voorziening verloren is gegaan, aangemerkt als tekortschietend besef van verantwoordelijkheid. Dit levert ee n maatregelwaardige gedraging op, op basis waarvan de bijstand kan worden verlaagd. Vanaf datum bijstandsverlening bedraagt de maatregel gedurende één maand 100%, gevolgd door twee maanden 50%. Aangezien het hier gaat om het verlagen van bijstand moet de maatregel worden afgestemd op de omstandigheden, mogelijkheden en middelen van belanghebbende. In dat kader kan rekening worden gehouden met situaties die om een beperktere maatregel vragen. 9-4 9/11

Artikel 11 Zeer ernstige misdragingen Eerste lid Onder de term zeer ernstige misdragingen kunnen diverse vormen van agressie worden verstaan, zij het dat er sprake moet zijn van verwijtbaarheid van gedrag dat in het normale menselijke verkeer in alle gevallen als onacceptabel kan worden beschouwd. Gemeenten kunnen alleen een maatregel opleggen, indien er een verband bestaat tussen de ernstige misdraging en het niet nakomen van een aan de bijstand verbonden verplichtingen. Indien een belanghebbende zich zeer ernstig misdraagt, geheel los van een aan de bijstand verbonden verplichting hij komt bijvoorbeeld uit eigen beweging stennis maken dan is binnen de WWB tegen deze gedraging geen sanctie mogelijk. Belanghebbende heeft ook een inlichtingenplicht jegens het UWV. Daaruit kan worden geconclu - deerd dat ook zeer ernstige misdragingen jegens (medewerkers van) het UWV zouden kunnen leiden tot het opleggen van een maatregel op grond van de verordening. Het zich zeer ernstig misdragen jegens het college in de zin van artikel 18, tweede lid, van de WWB omvat tevens het zich misdragen jegens een medewerker van het re-integratiebureau, omdat deze personen werken in opdracht van het college en de misdraging van negatieve invloed is op de op belanghebbende uit hoofde van de WWB rustende verplichting tot arbeidsinschakeling (Rechtbank Rotterdam, 26-3-2008, LJN: BC9884).. Bij het vaststellen van de maatregel in de situatie dat een uitkeringsgerechtigde zich ernstig heeft misdragen, zal gekeken moeten worden naar de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaar - heid en de persoonlijke omstandigheden van de betrokkene. Wat betreft het vaststellen van de ernst van de gedraging kunnen de volgende vormen van agressief gedrag in een oplopende reeks (steeds ernstiger) worden onderscheiden: a. verbaal geweld (schelden); b. discriminatie; c. intimidatie (uitoefenen van psychische druk); d. zaakgericht fysiek geweld (vernielingen); e. mensgericht fysiek geweld; f. combinatie van agressievormen. Voor het bepalen van de mate van verwijtbaarheid van de misdraging zal gekeken moeten worden naar de omstandigheden waaronder de misdraging heeft plaatsgehad. In dit verband is het relevant een onderscheid te maken tussen instrumenteel geweld en frustatiegeweld. Van instrumenteel geweld is sprake als iemand het toepassen van geweld bewust gebruikt om een bepaald doel te bereiken (bijvoorbeeld het verkrijgen van een uitkering). Agressie die ontstaat door onmacht, ontevredenheid, onduidelijkheid en dergelijke kan worden aangeduid als frustatieagressie. Het zal duidelijk zijn dat de mate van verwijtbaarheid bij instrumenteel geweld in beginsel groter is dan bij frustatiegeweld. De bewijslast om voldoende aannemelijk te maken dat van agressie in de zin van artikel 18, tweede lid WWB sprake is geweest, rust op het college. Van belang is dat duidelijk wordt omschr even waar de zeer ernstige misdraging uit heeft bestaan en dat dit geweld als agressief in intimiderende of bedreigende zin moet worden beschouwd. In het tweede lid is vastgelegd dat ingeval van verbaal geweld volstaan kan worden met het geven van een waarschuwing. Het opleggen van een maatregel staat geheel los van het doen van aangifte bij de politie. Het college legt een maatregel op, terwijl de functionaris tegen wie de agressie zich richtte aangifte kan doen bij de politie. Artikel 12 Nadere verplichtingen In artikel 55 van de wet wordt de mogelijkheid geboden om naast de in hoofdstuk 2 van de wet opgenomen verplichtingen aan belanghebbende andere verplichtingen op te leggen die strekken tot arbeidsinschakeling of vermindering dan wel beëindiging van de bijstand. Een verplichting kan, op 9-4 10/11

advies van een arts, inhouden het zich onderwerpen aan een noodzakelijke behandeling van medische aard. De hoogte van de verlaging is per categorie verschillend vastgesteld. Artikel 13 Verrekenen Eerste en tweede lid Doordat de WWB een vangnet is, wordt het niet redelijk geacht om drie maanden volledig te verrekenen zonder de beslagvrije voet in acht te nemen. Het college verrekent daarom slechts één maand zonder in achtneming van de beslagvrije voet. Voor de overige twee maanden blijft de belanghebbende beschikken over een inkomen ter hoogte van 50% van de toepasselijke bijstandsnorm. Met de gekozen opzet wordt enerzijds uiting gegeven aan het principe dat fraude niet mag lonen: immers het gaat hier om belanghebbenden die herhaaldelijk hun inlichtingenplicht hebben geschonden. Anderzijds wordt rekening gehouden met de zorgplicht van gemeenten. Het volledig buiten werking stellen van de beslagvrije voet gedurende drie maanden kan kwalijke maatschappelijke consequenties hebben. Derde lid Een belanghebbende kan inkomsten uit arbeid hebben die op grond van artikel 31, tweede lid, onderdelen n of r, van de WWB worden vrijgelaten voor de algemene bijstand. Bij verrekening van een recidiveboete tot 50% van de bijstandsnorm, tellen deze inkomsten gewoon mee. Artikel 14 Verrekenen met inachtneming beslagvrije voet Hoewel het hier gaat om een herhaaldelijke schending van de inlichtingenplicht, zijn situaties denk - baar waarin volledige verrekening met de beslagvrije voet niet aanvaardbaar wordt geacht. Die situaties komen aan de orde in artikel 4. Het gaat daarbij altijd om individuele omstandigheden waaraan het college zal moeten toetsen. In onderdeel a is geregeld dat het college kan besluiten in afwijking van artikel 13 toch de beslagvrije voet te respecteren wanneer volledige verrekening waarschijnlijk leidt tot huisuitzetting van belanghebbende en diens gezin. Voorkomen moet worden dat een belanghebbende door een volledige verrekening op straat komt te staan, aangezien dit de problematiek alleen maar verergert, met alle maatschappelijke kosten van dien. Ook bij de aanwezigheid van andere dringende redenen dan een dreigende huisuitzetting, kan het college rekening houden met de bescherming van de beslagvrije voet. Hiervan is niet snel sprake. Het gaat slechts om incidentele gevallen, waarbij de behoeftige omstandigheden waarin de belanghebbende en diens gezinsleden verkeren op geen enkele andere wijze te verhelpen zijn (bijvoorbeeld: kosten worden gemaakt in verband met noodzakelijke medicatie). Het enkele feit dat het belanghebbende door verrekening aan middelen ontbreekt om in het bestaan te voorzien, is onvoldoende om te kunnen spreken van dringende redenen. Artikel 15 Eerder opgelegde bestuurlijke boetes In artikel 60b, derde lid, van de WWB is bepaald dat de bevoegdheid om te verrekenen met de beslagvrije voet ook van toepassing is op eerder opgelegde bestuurlijke boetes voor zover op het moment van verrekening van de recidiveboete, die eerdere boetes nog niet zijn betaald. Mocht het college die eerdere, nog openstaande boete gaan verrekenen, dan regelt dit artikel dat de artikelen 13 en 14 van overeenkomstige toepassing zijn. Artikel 16 Inwerkingtreding Dit artikel behoeft geen nadere toelichting. Artikel 17 Citeertitel Dit artikel spreekt voor zich. 9-4 11/11