Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. Nederlandse norm NEN 2826 Luchtkwaliteit - Uitworp door stationaire puntbronnen - Monsterneming en bepaling van het gehalte aan gasvormig ammoniak Air quality - Stationary source emissions - Sampling and determination of gaseous ammonia content ICS 13.040.40 1e druk, april 1999
Normcommissie 390 146 "Luchtkwaliteit" Auteursrecht voorbehouden. Behoudens uitzondering door de wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van het Nederlands Normalisatie-instituut niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaargemaakt door middel van fotokopie, microfilm, opslag in computerbestanden of anderszins, hetgeen ookvan toepassing is op gehele of gedeeltelijke bewerking. Het Nederlands Normalisatie-instituut is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor verveelvoudiging te innen en/of daartoe in en buiten rechte opte treden, voorzover deze bevoegdheid niet is overgedragen c.q. rechtens toekomt aan de Stichting Reprorecht. Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kunnen fouten en onvolledigheden niet geheel worden uitgesloten. Het Nederlands Normalisatie-instituut en/of de leden van de commissies aanvaarden derhalve geen enkele aansprakelijkheid, ook niet voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdende met toepassing van door het Nederlands Normalisatie-instituut gepubliceerde uitgaven. 1999 Nederlands Normalisatie-instituut Kalfjeslaan 2, Postbus 5059, 2600 GB Delft, Telefoon (015) 2 690 390, Fax (015) 2 690 190 NNederlands Normalisatie-instituut
Biz. 1 NEN 2826:1999 1 Onderwerp en toepassingsgebied Deze norm beschrijft een methode voor de monsterneming en de fotometrische bepaling van het gehalte aan gasvormig ammoniak in emissies naar de lucht vanuit stationaire puntbronnen. De in deze norm opgenomen bepaling geldt voor gehalten aan gasvormig ammoniak in het meetbereik van 0,1 mg/m 3 tot 3 000 mg/m 3. De monsterneming kan worden uitgevoerd in gassen met hoge stofgehalten en een temperatuur tussen 5 C en 500 C. De NEN 2826 is beperkt gevalideerd. In de Nederlandse Emissie-richtlijnen(NER) wordt een algemene emissie-eis van 200 mg/m 3 gegeven. Daarnaast worden voor specifieke bedrijven bijzondere regelingen gegeven waarbij de maximale ammoniakconcentraties variëren van 5 mg/m 3 tot 200 mg/m 3. Ammoniak opgelost in vloeistof (druppels) wordt gezien als gasvormig ammoniak en moet daarom bij de monsterneming en bepaling worden meegenomen. 2 Normatieve verwijzingen De volgende normen bevatten bepalingen die, doordat ernaar wordt verwezen, tevens bepalingen van deze norm zijn. Op het ogenblik van publicatie van de onderhavige norm zijn de vermelde drukken van kracht. Alle normen kunnen echter worden herzien; partijen die overeenkomsten sluiten op basis van deze norm wordt daarom aanbevolen na te gaan of het mogelijk is, de meest recente druk van de onderstaande normen toe te passen. NEN 6472:1983 NEN 6646:1990 NEN-EN-ISO 5667-3:1996 NEN-ISO 9096:1994 NEN-EN-ISO 11732:1998 3 Termen en definities Water - Fotometrische bepaling van het gehalte aan ammonium Water - Fotometrische bepaling van het gehalte aan ammoniumstikstof en van de som van de gehalten aan ammoniumstikstof en aan organische gebonden stikstof volgens Kjeldahl met behulp van een doorstroomanalysesysteem Water - Bemonstering - Richtlijn voor de conservering en behandeling van monsters Emissie van stationaire bronnen - Bepaling van de stofconcentratie en het stofdebiet in rook-, proces- en uitlaatgassen - Handmatige gravimetrische methode Water - Bepaling van het ammoniumgehalte met doorstroomanalyse (CFA en FIA) Voor deze norm zijn de volgende definities van toepassing: 3.1 absorptievloeistof oplossing waarin betreffende componenten worden afgevangen/geabsorbeerd 3.2 deelvolume gasvolume dat door een sonde uit de hoofdvolumestroom wordt gezogen 3.3 deelvolumestroom volume dat gedurende een bepaalde tijd wordt aangezogen uit de hoofdvolumestroom 3.4 droogkolom apparaat (meestal een buis, impinger of wasfles) gevuld met een droogmiddel (meestal silicagel) geplaatst vóór een droge gasmeter 3.5 gaskanaal kanaal dat dient voor het transport van gassen afkomstig van bijv. processen 3.6 hoofdvolumestroom volume van een gas dat gedurende een bepaalde tijd het meetvlak passeert 3.7 impinger een bepaald type absorptiefles, waarbij het gas - in een absorptievloeistof-door een nauwe opening stroomt en vervolgens tegen een vlakke plaat in kleine gasbelletjes wordt verdeeld 3.8 isokinetische afzuiging afzuiging waarbij grootte en richting van de gassnelheid in de aanzuigopening gelijk zijn aan die van de ongestoorde gassnelheid op dezelfde plaats 3.9 meetopening opening in de wand van het gaskanaal waardoor de sonde naar binnen wordt gestoken 3.10 meetvlak doorsnede van het gaskanaal op de plaats waar wordt gemeten 3.11 mondstuk eerste deel van de sonde met de aanzuigopening, waarin de deelvolumestroom wordt gescheiden van de hoofdvolumestroom 3.12 sonde monsternemingsbuis, waartoe ook het mondstuk behoort 3.13 normaalcondities concentratie of debiet betrokken op het normaalvolume 3.14 normaalvolume afgashoeveelheid (m 3 ) bij 273,15 K, 101,3 kpa en betrokken op droog gas 3.15 wasfles wasfles met frit (gesinterde glasbolletjes) voor fijne bellenverdeling 4 Beginsel Bij de bepaling van het gehalte aan gasvormig ammoniak wordt met een pomp een deelvolumestroom van het te analyseren afgas afgezogen via een (verwarmde) sonde (zie 7.1 ). Hierna wordt de deelstroom door gaswasflessen gevuld met een absorptievloeistof (oplossing van 0,05 M zwavelzuur) geleid. Ammoniak wordt hierbij geabsorbeerd waarbij ammoniumsulfaat ontstaat. Na de monsterneming wordt de absorptievloeistof fotometrisch geanalyseerd conform NEN 6472. Het in het monster aanwezige ammonium reageert met hypochlorietionen en met salicylaat bij een ph van ca. 12,6 (onder invloed van een katalysator). Hierbij wordt een blauwgekleurde verbinding gevormd. De extinctie van de oplossing wordt met behulp van een spectrofoto-
Biz. 2 NEN 2826:1999 meter gemeten en is een maat voor de concentratie aan ammoniumstikstof (N). Indien er vloeistofdruppels aanwezig zijn moet isokinetisch worden afgezogen volgens NEN-ISO 9096. Indien noodzakelijkwordthetin het gas aanwezige stof door een verwarmd kwartsfilter (zie 6.1) afgescheiden. Voorafgaande aan de analyse wordt een destillatiestap uitgevoerd indien het te onderzoeken monster verkleurd en/of troebel is. NEN 6646 en NEN-EN-ISO 11732 (CFA) zijn geautomatiseerde uitvoeringen van NEN 6472 en daarom eveneens toepasbaar. 5 Reagentia en hulpstoffen Gebruik alleen reagentia van analytisch zuivere kwaliteit en gedemineraliseerd water (geleidbaarheid kleiner dan of gelijk aan 100 ns/m). - gaswasflessen: drie impingers (van (kwarts)-glas, inhoud circa 500 ml, voor isokinetische monsterneming) of 3 wasflessen met frit ((kwarts)-glas, glas of polyethyleen, inhoud circa 200 ml); - (ijswater)gekoelde impinger- c.q. wasfleshouder; - monsternemingsleiding: bestaand uit glas, PTFE (teflon, bruikbaar tot 250 C) of polyethyleen (PE, bruikbaar tot 100 C). Rubberen leidingen mogen niet worden gebruikt; - vacuümleiding; - pomp: capaciteit van de pomp circa 1,8 m 3 /h (impingers, isokinetische monsterneming) of 0,3 m 3 /h (wasflessen); - flowmeter met regelkraan: voor de regeling van de afzuigsnelheid; - (natte of droge) gasvolumemeter (inclusief temperatuurmeter): voor de registratie van de hoeveelheid afgezogen gas; - droogkolom (bij het gebruik van een droge gasmeter); - barometer: voor de bepaling van de atmosferische luchtdruk; - monsterpotten. Raadpleeg voor de gevaren die verbonden zijn aan het werken met chemicaliën de desbetreffende Chemiekaarten. Reagentia en water moeten in afgesloten flessen worden bewaard. Flessen moeten na opening zo snel mogelijk weer worden afgesloten, zodat opname van ammoniak uit de omgevingslucht wordt beperkt. 5.1 Monsterneming - absorptievloeistof verdunde zwavelzuuroplossing (0,05 M H2SO4) - fenolftalëine-oplossing 1 g fenolftalëine opgelost in 100 ml ethanol - silicagel 5.2 Analyse Fenolftaleïne wordt toegepast ter controle van de ph van de absorptievloeistof. Bij hoge concentraties aan ammoniak zal de ph verhogen en zal de afvangst van ammoniak afnemen. In dit geval treedt een verkleuring, door de fenolftaleïne (naar roze), van de absorptievloeistof op. Voor de benodigde reagentia en hulpstoffen voor de analyse wordt verwezen naar NEN 6472. Indien NEN 6646 of NEN-EN-ISO 11732 (CFA) wordt toegepast dan wordt voor de benodigde reagentia en hulpstoffen verwezen naar deze normen. 6 Toestellen en hulpmiddelen Monsternemingssondes van borosilicaatglas en glas zijn bruikbaar tot een temperatuur van circa 350 C. Indien de temperatuur hoger is dan moet kwartsglas worden ingezet. Corrosievast staal mag, in verband met mogelijke katalytische omzettingen, niet worden toegepast bij temperaturen hoger dan 300 C. Er moet gebruik worden gemaakt van gekalibreerde meetapparatuur. Afwijking van een gasvolumemeter mag maximaal 5 % bedragen. De afwijking van een temperatuurmeter en barometer mag maximaal 1 % van de absolute temperatuur bedragen. In geval van isokinetische bemonstering moet de apparatuur tevens voldoen aan de eisen van NEN-ISO 9096. De monsternemingsleiding tussen de sonde en de impingers c.q. wasflessen moet kleiner zijn dan 1,5 m. De bemonstering kan in principe instack worden uitgevoerd. De bemonstering moet met een verwarmd filter worden uitgevoerd (zie 7.1). Condensatie op het filter moet worden voorkomen. EN 1. Eventueel kan tussen de gevulde impingers c.q. wasflessen en de gasvolumemeter een lege impinger c.q. wasfles worden geplaatst (voor terugslag van vloeistof of condensaatdoorslag). 2. Bij toepassing van een droge gasmeter wordt een droogkolom voor de gasmeter geplaatst. In figuur 1 is de opstelling voor de monsterneming van gasvormig ammoniak weergegeven. 6.1 Monsterneming - monsternemingssonde: Bestaande uit (borosilicaat of kwarts) glas, titaan of corrosievast staal (RVS 316): binnenmiddellijn minstens 6 mm, mogelijkheid tot verwarming; - filter voor stofafscheiding: filterhouder voorzien van kwartsfilter (vlak- of hulsfilter, poriënmiddellijn circa 1 (xm) mogelijkheid tot verwarmen; 6.2 Analyse Voor de benodigde apparatuur en hulpmiddelen voor de analyse wordt verwezen naar NEN 6472. Indien NEN 6646 of NEN-EN-ISO 11732 (CFA) wordt toegepast dan wordt voor de benodigde apparatuur en hulpmiddelen verwezen naar deze normen.
Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214 2600 WB Delft Ja, ik bestel NEN Standards Products & Services Postbus 5059 2600 GB Delft Vlinderweg 6 2623 AX Delft T (015) 2 690 390 F (015) 2 690 271 www.nen.nl/normshop ex. NEN 2826:1999 nl Luchtkwaliteit - Uitworp door stationaire puntbronnen - Monsterneming en bepaling van het gehalte aan gasvormig ammoniak 24.20 Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via www.nen.nl/normshop Gratis e-mailnieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze e-mailnieuwsbrieven. www.nen.nl/nieuwsbrieven Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V E-mail Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: (015) 2 690 271 E-mail: klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2016, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon (015) 2 690 391, dagelijks van 8.30 tot 17.00 uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: www.nen.nl/leveringsvoorwaarden. Normalisatie: de wereld op één lijn. preview - 2016