Besluit Vlaamse Regering Brandveiligheid in Ouderenvoorzieningen VIPA, Stefaan Pottie 1 Waarom een nieuw besluit? - Actualisatie visie op brandveiligheid - Wettelijke basis voor structurele samenwerking overheid en lokale besturen - Het stroomlijnen van regelgeving op brandveiligheid binnen het domein zorg (welzijn, volksgezondheid en gezin) - Afstemming op Europese normen - Uniforme behandeling van de vragen tot afwijking van de normen 2 1
Visie op brandveiligheid De huidige regelgeving omvat voornamelijk bouwtechnische regels om de brandveiligheid in gebouwen te verzekeren. Het idee is dat de stabiliteit van het gebouw bij brand lang genoeg intact blijft om de gebruikers van het gebouw de nodige tijd te geven om het gebouw op een veilige manier te verlaten. Er is ruime aandacht voor de bouwtechnische voorschriften van de evacuatieweg(en). De ruimten in het gebouw (compartimenten) zijn zo ontworpen dat zij gedurende een zekere tijd weerstand kunnen bieden aan brand buiten deze ruimte. Daarnaast voorziet de regelgeving een goede toegankelijkheid voor de brandweer om de brand te bestrijden en om verspreiding van de brand naar andere gebouwen te verhinderen. 3 Niettemin blijft er een moeilijk door regels te vatten restrisico. - Menselijk handelen - Personen met zorg - Passief risico : falende zelfredzaamheid - Actief risico: brandgevaarlijk gedrag - Falende technische systemen (beeldbuizen, verwarmingstoestellen, ) - Externe oorzaken (blikseminslag, vuuroverslag.) - Enz 4 2
Plaats van brandveiligheid in regionale regelgeving Erkenningsvoorwaarden - Statuut - Personeel - Woonvereisten - Klimaat, ventilatie - Attest brandveiligheid - Specifieke normen inzake brandveiligheid - Enz - Enz Subsidievoorwaarden - RSZ - Boekhouding - Prestaties - Bezetting Per sector! 5 Noodzaak om de visie te actualiseren A. Zorginfrastructuur is in volle evolutie: Nieuwe bouwconcepten, nieuwe bouwelementen Energie, duurzaamheid, toegankelijkheid Multifunctioneel gebruik van gebouwen Omslag van instellings- wonen naar genormaliseerd wonen B. Brandveiligheid is verantwoordelijkheid van iedereen: Restrisico opvangen door organisatie Actieve risico s van doelgroep beheersen 6 3
Noodzaak aan basisnormen - Alhoewel de brandveiligheid kan worden versterkt door een goede samenhang tussen de verschillende domeinen bouwwerk bestemming organisatie is het onaanvaardbaar dat het niet voldoen aan bijvoorbeeld de minimale bouwkundige brandveiligheidseisen wordt gecompenseerd door enkel organisatorische maatregelen. - De reden hiervoor is het ontbreken van zekerheden dat een op enig moment aanvaardbare geachte oplossing ook gedurende het verdere gebruik verzekerd is. 7 Principe van gelijkwaardigheid Het vasthouden aan een minimaal veiligheidsniveau voor bouwwerk, gebruik en organisatie wil niet zeggen dat wij het principe van gelijkwaardigheid loslaten. Gelijkwaardigheid is één van de uitgangspunten en is noodzakelijk om vernieuwing en ontwikkeling in de bouw mogelijk te maken. Een duurzame regelgeving integreert best het principe van gelijkwaardigheid. Nu kiest men vaak kiest voor standaardoplossingen omdat het moeite kost om een goede gelijkwaardige oplossing te ontwikkelen en deze vervolgens geaccepteerd te krijgen. 8 4
Principe van gelijkwaardigheid Art. 11. Op gemotiveerde aanvraag van de beheersinstantie kan de administrateur-generaal voor sommige of voor alle brandveiligheidsnormen waaraan volgens het verslag van de brandweer niet voldaan is, een afwijking toestaan. De aanvraag wordt ingediend bij het agentschap. Ze vermeldt duidelijk op welke normen ze betrekking heeft en bevat minstens: 1 een motivatie voor de aanvraag tot afwijking en een voorstel met de alternatieve maatregelen die een gelijkwaardig veiligheidsniveau kunnen garanderen; 2 een beschrijving van het gebouw, aangevuld met overzichtsplannen; 3 het verslag van de territoriaal bevoegde brandweer, in voorkomend geval aangevuld met het attest van de burgemeester, het stappenplan van de beheersinstantie en het advies van de brandweer over dat stappenplan. 9 Mogelijke acties om de aangepaste visie te realiseren, leidraad voor het ontwerpen van de nieuwe regelgeving 1. Doelstellingen formuleren niet enkel de overheid, maar ook de voorziening formuleert doelstellingen inzake (brand)veiligheid 2. Uitgaan van het menselijk gedrag Wat zijn de risico s inherent aan de personen met zorg in (onze) voorziening. Wat is de zelfredzaamheid? Welke risico s gaan samen met het gedrag van ons publiek? 3. Brandpreventieregels dereguleren Preventie op maat aangepast aan het aanwezige doelpubliek (is niet enkel door regels te vatten). 4. Invoeren van een risico-safety concept Is er voor ieder specifiek risico inherent aan (onze) voorziening een veiligheidsmaatregel aanwezig? 5. Centraal stellen scenario s Wat als? 10 5
BVR Inhoud: 1. tekst BVR: 19 artikels met algemene bepalingen en procedure 2. Bijlage I : technische normen 3. Bijlage II en III en IV: model attesten A, B en C BVR Toepassingsgebied: artikel 1 en 2 OUDERENVOORZIENINGEN Woonzorgcentrum (rusthuis) Dagverzorgingscentrum Centrum voor kortverblijf CENTRUM VOOR HERSTELVERBLIJF NIET voor Serviceflats, assistentiewoningen! blijft voorlopig NBN S21-202 6
BVR Procedure attestering : art 6 tot 10 ATTEST A OK de voorziening voldoet BI vraagt attest aan bij BM brandweer maakt verslag op ATTEST B OK maar met opmerkingen: uitwerken stappenplan ATTEST C Niet OK + veiligheid in ernstige mate in gedrang: Intrekking of weigering erkenning (max 3 maanden na aanvraag naar BI - binnen 10 dagen naar Z&G) BVR Geldigheidsduur attesten: artikel 4 en 5 ATTEST A ATTEST B ATTEST C - 8 jaar geldig vanaf ondertekening door burgemeester - vervalt na 8 jaar of bij afleveren nieuw attest - van rechtswege zes maanden na realisatie van ingrijpende wijzigingen - duur te bepalen door burgemeester - eerste attest 1 jaar geldig en verlengbaar tot maximum 8 jaar - vervalt op einde geldigheidsduur of bij afleveren nieuw attest - van rechtswege zes maanden na realisatie van ingrijpende wijzigingen - vervalt enkel bij afleveren van nieuw attest Aanvraag nieuw attest na attest A of B: uiterlijk 3 maanden voor verstrijken geldigheidsduur 7
BVR Overgangsregeling: artikel 17 2.4 maximum 5 jaar art 88 attest B: max 8 jaar andere attest B: max 8 jaar nieuwe - attest B: max 8 jaar tijdsas erkenning 01/01/2010 WZD Invoering BVR 01/07/2012 1 jaar na invoering 01/07/2013 BVR Afwijkingsaanvraag BVR : art 11: de administrateur generaal kan afwijking toestaan BI stuurt gemotiveerde vraag naar agentschap zorg en gezondheid Agentschap vraagt advies aan technische commissie brandveiligheid WVG Agentschap bezorgt gemotiveerde beslissing + advies naar aanvrager binnen maand na ontvangst advies (max 15 dagen) (max 30 dagen) 8
BVR Artikel 11: Afwijkingsaanvraag BVR : - typeformulier & procedure: www.vipa.be 2.5 Wat in geval van gecombineerde aanvraag afwijking met basisnormen? Gelijktijdig aanvragen bij Binnenlandse Zaken én bij departement Welzijn Volksgezondheid en Gezin BiZa en WVG: samenwerking Uitgangspunt : basisveiligheid = algemene garantie eenduidige formulering voor alle voorzieningen ongeacht ouderdom van het gebouw ( KB 74 met onderscheid volgens ouderdom) Structuur : impliciet onderscheid tussen bestaande gebouwen en nieuwe gebouwen via basisnormen formulering: geïntegreerd i.p.v. gescheiden 9
impliciet onderscheid bestaande /nieuwe gebouwen BVR brandveiligheid Ouderenvoorzieningen tijdsas bouwaanvraag FED BASISNORM BESTAANDE GEBOUWEN NIEUWE GEBOUWEN bouwaanvraag voor LG : 1 januari 1998 HG,MG : 26 mei 1995 voorbeeld 1 : volle houten deuren nieuw begrip: definitie opgenomen in tekst formulering toepassing: de deuren van de lokalen die uitgeven op de evacuatiewegen hebben minstens EI 1 30 of zijn volle houten deuren begrip bestaat niet in de basisnorm > eis van KB van 1994 is strenger en primeert > voor nieuwe gebouwen enkel EI 1 30 of Rf ½ h mogelijk kan wél voor bestaande gebouwen 10
voorbeeld 2 : bouw van luchtkanalen bepaling volgens KB van 1994 wordt van toepassing gesteld voor alle voorzieningen formulering integraal opgenomen in de tekst van BVR voorbeeld 3 : oppervlakte compartiment maximum oppervlakte volgens BVR = 1250 m² maximum oppervlakte volgens KB van 1994 = 2500 m² strengere eis BVR geldt voor alle voorzieningen : bestaande én nieuwe gebouwen Structuur : weerstand tegen brand van bouwelementen NBN EN 13501-2 + vermelding evenwaardige klassering volgens NBN 713.020 NBN EN 13501 NBN 713.020 Voor R 30, RE 30, REI 30 en EI 30 voldoet Rf ½ h Voor R 60, RE 60, REI 60 en EI 60 voldoet Rf 1 h Voor R 120, RE 120, REI 120 en EI 120 voldoet Rf 2 h Voor EI 1 30 deuren voldoet Rf ½ h Voor EI 1 60 deuren voldoet Rf 1 h 11
Structuur : reactie bij brand van bouwmaterialen NBN EN 13501-1 + vermelding evenwaardige klassering volgens NBN S21-003 NBN EN 13501 NBN S 21-203 Voor A1 en A2-s1, d0 of lager voldoet A0 Voor B-s1, d0 of lager voldoet A1 Voor C-s1, d0 of lager voldoet A2 Voor D-s1,d0 of lager voldoet A3 voor alle materialen Structuur : reactie bij brand van bouwmaterialen NBN EN 13501 NBN S 21-203 Voor A1 fl en A2 fl -s1 of lager voldoet A0 Voor B fl -s1 of lager voldoet A1 Voor C fl -s1 of lager voldoet A2 Voor D fl -s1 of lager voldoet A3 Voor E fl voldoet A3 voor vloerbekledingen 12
Verschuiving in aandachtspunten: meer nadruk op actieve veiligheid - snelle ontdekking brand - snelle evacuatie minder nadruk op passieve veiligheid - beperking in eisen voor structuur en opbouw NIEUW art 6.6.1 algemene automatische detectie > bevestiging van gangbare praktijk VERPLICHT > bestaande voorzieningen: van het type algemene bewaking > voor nog te ontwerpen inrichtingen: conform NBN S21-100 nog te ontwerpen inrichtingen: nog geen aanvraag voor bouwvergunning ingediend bij invoering BVR dus op 01/07/2012 13
NIEUW art 2.1.2 deelcompartimenten Doel: horizontale evacuatie mogelijk maken brandvoortplanting en rookverspreiding binnen het compartiment beperken Hoe: wanden EI30, deuren bij brand zelfsluitend EI 1 30 elke bouwlaag met bewoners : minimum 2 deelcompartimenten per deelcompartiment maximum 20 bewoners s nachts uitzondering. : - evacuatieniveau - LG max 6 per bouwlaag in nachtbezetting NIEUW art 4.4.1 deurdrangers met vrijloop tijdig sluiten deuren cruciaal beperken rookverspreiding en brandvoortplanting combinatie gewoon gebruik en automatische sluiting belangrijkste maatregel in nasleep van brand Melle link naar 8.7.2 verplicht in nog te ontwerpen inrichtingen : deuren van kamers, appartementen of andere lokalen voor residenten 14
ANDERS art 4.4.1 minimale breedte evacuatiewegen KB 74: BVR : 1,80 m 1,20 m 1,80 m = functionele eis (erkenningsnorm) ANDERS art 4.4.3 gemeenschappelijke zithoeken open naar evacuatiewegen Nota TCB: Kan deze benadering/bepaling ook voor verpleegposten worden toegepast? De verpleegpost mag aansluiten bij de evacuatieweg als in deze open post louter administratieve taken worden uitgevoerd. In dat geval is de brandlast van deze functie aansluitend op de evacuatieweg vergelijkbaar met deze van een open zithoek. Louter administratieve taken? 15
ANDERS art 4.4.3 gemeenschappelijke zithoeken open naar evacuatiewegen Nota TCB: verpleegposten - louter administratieve taken : de toegelaten elektrische toestellen worden beperkt tot een minimum m.a.w. tot PC s of printers. andere toestellen als oplaadtoestellen, koffiezet, microgolfoven horen hier niet thuis. de berging van medicatie, verzorgingsproducten e.d. moet gebeuren in een apart lokaal. Indien hieraan wordt voldaan is een afwijkingsaanvraag niet nodig. ANDERS art 6.6.5 waarschuwing en alarm waarschuwing- en alarmsysteem te koppelen aan eventueel aanwezige personen-oproepsysteem met aanduiding van de getroffen zone 16
te controleren frequentie uitvoerder van de controle 1. liftinstallatie jaarlijks externe dienst voor technische controle 2. laagspanningsinstallatie na elke wijziging externe dienst voor technische controle en minstens om de 5 jaar 3. hoogspanningsinstallatie jaarlijks externe dienst voor technische controle 4. branddetectie en alarminstallatie jaarlijks bevoegd installateur 5. brandbestrijdingsmiddelen jaarlijks bevoegd persoon of installateur 6. verwarmingsinstallatie (inclusief warmwaterbereiding), aëraulische installaties, schouwen en stookplaatsen jaarlijks bevoegd installateur 7. gasinstallatie na elke wijziging externe dienst voor technische controle en minstens om de 5 jaar 8. veiligheidsverlichting 3 maandelijks beheerder 9. toestand evacuatiewegen en brandwerende deuren 3 maandelijks beheerder NIEUW art 8.1 noodplan & evacuatie- en interventieplan noodplan : nuttige maatregelen om bewoners te beschermen tegen gevolgen van brand en paniekreacties op te maken door directie evacuatie- en interventieplan: directie in samenspraak met brandweer = onderdeel van noodplan directie bezorgt kopie aan brandweer 17
NIEUW art 8.3.2 beperking elektrische toestellen vermijden risico met verouderde en onveilige apparaten in kamers van bewoners en de verpleegposten enkel toestellen met CE-keurmerk Tv-toestellen met beeldbuis zijn niet meer toegelaten ANDERS art 8.6.1 voorlichting en vorming de werkgever zorgt dat het personeel een vorming i.v.m. brandpreventie krijgt concrete inhoudelijke beschrijving opleiding 1. instructies bij brand 2. eerste bluspoging enkel in geval van een beginnende brand 3. evacuatie 4. veiligheidssignalisatie jaarlijkse opfrissing + rapportering door preventieadviseur art 8.6.2 jaarlijks rapport evacuatieoefeningen van preventieadviseur 18
tekst BVR : www.vipa.be/brandveiligheid contact: Normen en afwijking: stefaan.pottie@wvg.vlaanderen.be Procedure: eddy.mettepenningen@wvg.vlaanderen.be 19