Arbeidsmigratie en verschuivingen op de arbeidsmarkt Uitkomsten kwantitatieve analyse 28 juni 2014 www.seo.nl - e.berkhout@seo.nl - +31 20 525 1630
Inhoud 1. verschuiving in herkomst werknemers naar herkomst 2001-2011 werknemers, banen of arbeidsjaren jaartotalen, maandcijfers, seizoeneffecten 2. verschuiving in sectoren 3. verschuivingen naar sector & herkomst 4. verschuiving in manier van werken zelfstandigen contractvorm upskilling NL-werknemers 5. verschillen NL werknemer-arbeidsmigrant
Kwantitatieve analyse 1. Welke verschuivingen in de inzet van buitenlandse werknemers zijn zichtbaar in de sectoren op de Nederlandse arbeidsmarkt tussen 2001-2011? 2. Welke verschuivingen in het gebruik van contractvormen zijn zichtbaar in de sectoren op de Nederlandse arbeidsmarkt tussen 2001-2011? 3. Is sprake van specifieke verschuivingen rondom de uitbreiding van de EU in 2004 en 2007? 4. Is sprake van specifieke verschuivingen rondom de economische en financiële crisis van 2009? 5. Verschillen deze verschuivingen naar bedrijfs- of persoonskenmerken (bedrijfsgrootte, opleidingsniveau)?
Niet alleen MOE-landers Indeling o.b.v. nationaliteit: Nederlanders MOE-landers Zuid-Europeanen (Portugal, Spanje, Italië, Griekenland) overig EER overig wereld (Europa, Azië, Amerika/Oceanië, Afrika) MOE-landers onderverdelen naar ingezeten (bekend in GBA) niet-ingezeten (onbekend in GBA woonplaats onbekend)
1. verschuiving in herkomst werknemers naar herkomst 2001-2011 werknemers, banen of arbeidsjaren jaartotalen, maandcijfers, seizoeneffecten
Banen 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 NL 10.050.026 9.937.089 9.660.439 9.509.759 9.567.443 9.772.194 10.191.301 10.226.516 9.859.878 9.796.564 10.001.701 MOE (gba) 13.155 15.485 16.840 19.489 22.176 28.538 55.513 79.291 84.135 101.980 130.566 Z-Europa 58.949 61.276 56.186 52.515 51.842 56.494 59.162 60.363 58.011 59.132 65.040 EER 219.109 219.489 212.398 201.639 205.407 229.421 226.744 224.577 201.813 191.046 192.089 MOE (nietgba) 32.693 45.413 51.783 60.243 61.514 48.040 129.888 192.153 183.416 205.593 227.628 Afrika 98.206 92.143 83.051 77.463 76.480 81.558 88.519 91.530 76.245 71.702 68.191 Amerika/Oceanië 28.815 29.297 28.243 27.573 27.569 28.330 31.652 33.314 31.007 30.778 31.772 Azië 47.567 47.130 45.087 42.644 43.934 50.096 58.952 66.949 63.167 63.214 67.806 overig Europa 69.447 68.315 66.736 64.716 70.697 77.916 82.997 86.844 78.289 75.980 74.871 Personen 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012* NL 7.539.782 7.600.306 7.574.372 7.520.728 7.514.776 7.615.811 7.788.523 7.861.529 7.828.483 7.811.792 7.892.056 7.848.700 MOE (gba) 9.324 11.212 12.452 14.768 16.658 21.641 39.912 52.785 56.800 68.049 86.868 93.300 Z-Europa 40.247 42.967 40.682 39.358 38.950 42.005 43.328 45.106 45.271 46.063 50.587 51.900 EER 164.376 167.973 163.764 159.237 162.216 179.232 183.681 184.191 169.922 161.419 162.870 160.000 MOE (nietgba) 22.318 31.439 35.583 44.054 44.421 41.177 108.364 151.549 146.622 163.584 180.665 164.100 Afrika 52.853 51.921 50.358 48.400 47.046 48.428 50.659 53.359 48.914 46.956 44.867 40.800 Amerika/Oceanië 20.080 20.901 20.728 20.612 20.407 20.821 22.552 24.348 23.789 23.900 24.895 24.000 Azië 32.233 33.096 33.064 32.361 33.002 36.524 42.465 48.395 48.851 49.241 53.211 53.300 overig Europa 46.071 46.949 47.286 46.217 50.408 54.032 57.098 60.365 58.019 56.680 56.374 53.500 Arbeidsjaren 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 NL 5.551.053 5.564.575 5.527.783 5.444.236 5.426.780 5.451.809 5.603.532 5.673.011 5.599.083 5.538.787 5.571.172 MOE (gba) 5.504 6.525 7.333 8.200 9.435 11.924 20.587 31.203 34.623 42.058 54.204 Z-Europa 27.316 27.822 27.082 26.116 25.558 26.770 28.210 29.472 29.633 29.721 31.884 EER 103.853 104.798 104.852 100.864 101.559 106.317 111.588 115.052 108.127 104.117 105.644 MOE (nietgba) 6.476 9.024 10.978 12.062 13.691 10.958 31.096 48.870 50.764 57.109 63.628 Afrika 30.755 28.806 27.248 26.360 25.506 27.478 29.925 31.279 28.395 27.040 25.161 Amerika/Oceanië 12.271 12.421 12.418 12.231 11.993 12.395 13.638 14.675 14.520 14.533 15.164 Azië 16.824 17.308 17.292 17.196 17.603 19.549 23.143 27.126 27.946 28.475 30.888 overig Europa 27.712 27.942 28.055 27.724 30.569 33.050 35.653 37.792 36.006 34.813 34.609 Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum). 2012* = voorlopige cijfers.
Stijging buitenlandse werknemers personen, x1000 800 700 600 500 400 300 200 32 23 36 44 44 9 11 12 15 17 40 43 41 39 39 164 167 163 158 162 41 22 42 179 108 40 43 184 152 53 45 184 181 147 164 57 68 87 45 46 51 170 161 163 7,9 7,8 7,7 7,6 7,5 7,4 7,3 Miljoenen MOE (nietgba) MOE (gba) Z-Europa EER overig Europa Azië Amerika/Oceanië Afrika NL (rechteras) 100 46 50 54 57 60 58 57 56 7,2 0 53 47 53 45 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 7,1 Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
Aantal werknemers toegenomen personen, x1000 800 700 600 500 400 300 200 32 23 36 44 44 9 11 12 15 17 40 43 41 39 39 164 167 163 158 162 41 22 42 179 108 40 43 184 152 53 45 184 181 147 164 57 68 87 45 46 51 170 161 163 7,9 7,8 7,7 7,6 7,5 7,4 7,3 Miljoenen MOE (nietgba) MOE (gba) Z-Europa EER overig Europa Azië Amerika/Oceanië Afrika NL (rechteras) 100 46 47 47 46 50 54 57 60 58 57 56 7,2 0 53 47 53 45 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 7,1 Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
relatieve aandeel NL afgenomen 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012* NL 95,1% 94,9% 94,9% 94,9% 94,8% 94,5% 93,4% 92,7% 92,9% 92,7% 92,3% 92,5% MOE (gba) 0,1% 0,1% 0,2% 0,2% 0,2% 0,3% 0,5% 0,6% 0,7% 0,8% 1,0% 1,1% Z-Europa 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,6% 0,6% EER 2,1% 2,1% 2,1% 2,0% 2,0% 2,2% 2,2% 2,2% 2,0% 1,9% 1,9% 1,9% MOE (nietgba) 0,3% 0,4% 0,4% 0,6% 0,6% 0,5% 1,3% 1,8% 1,7% 1,9% 2,1% 1,9% Afrika 0,7% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,5% 0,5% Amerika/Oceanië 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% Azië 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,5% 0,5% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% overig Europa 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% 0,6% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum). 2012* = voorlopige cijfers.
samenvattend aantal werknemers NL gestegen met 353 duizend (van 7,54 naar 7,89 miljoen) aantal werknemers MOE-landen gestegen met 236 duizend (van 32 naar 268 duizend). aantal werknemers Zuid-Europa gestegen met 10 duizend (van 40 naar 50 duizend). aandeel werknemers NL is gedaald van 95,1% naar 92,3%. MOE-landen gestegen van 0,4% naar 3,1%.
banen, personen of arbeidsjaren 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012* Banen (x1000) 10.618 10.516 10.221 10.056 10.127 10.373 10.925 11.062 10.636 10.596 10.860 Werknemers / personen (x1000) 7.927 8.007 7.978 7.926 7.928 8.060 8.337 8.482 8.427 8.428 8.552 8.490 Arbeidsjaren (x1000) 5.782 5.799 5.763 5.675 5.663 5.700 5.897 6.008 5.929 5.877 5.932 Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. 2012* = voorlopige cijfers.
banen, personen of arbeidsjaren MOE (gba) 300000 MOE (niet-gba) 300000 250000 250000 200000 200000 150000 150000 100000 100000 50000 50000 0 2001 2003 2005 2007 2009 2011 banen personen arbeidsjaren 0 2001 2003 2005 2007 2009 2011 banen personen arbeidsjaren Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
banen, personen of arbeidsjaren MOE (gba) 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0 2001 2003 2005 2007 2009 2011 banen personen arbeidsjaren Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
banen, personen of arbeidsjaren MOE (niet-gba) 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0 2001 2003 2005 2007 2009 2011 banen personen arbeidsjaren Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
banen, personen of arbeidsjaren Zuid-Europa 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0 2001 2003 2005 2007 2009 2011 banen personen arbeidsjaren Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
banen, personen of arbeidsjaren EER 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0 2001 2003 2005 2007 2009 2011 banen personen arbeidsjaren Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
banen, personen of arbeidsjaren Overig 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0 2001 2003 2005 2007 2009 2011 banen personen arbeidsjaren Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
Bulgaren, Roemenen en Poolse Duitsers Bulgarije/Roemenië 10000 8000 6000 4000 2000 0 2001 2003 2005 2007 2009 2011 banen personen arbeidsjaren Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
Bulgaren, Roemenen en Poolse Duitsers Poolse Duitsers 10000 8000 6000 4000 2000 2001 2003 2005 2007 2009 2011 banen personen arbeidsjaren Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
Bulgaren, Roemenen en Poolse Duitsers MOE2004 (gba) 250000 200000 150000 100000 50000 0 2001 2003 2005 2007 2009 2011 banen personen arbeidsjaren MOE2004 (niet-gba) 250000 200000 150000 100000 50000 0 2001 2003 2005 2007 2009 2011 banen personen arbeidsjaren Bulgarije/Roemenië 250000 200000 150000 100000 50000 0 2001 2003 2005 2007 2009 2011 banen personen arbeidsjaren Poolse Duitsers 250000 200000 150000 100000 50000 0 2001 2003 2005 2007 2009 2011 banen personen arbeidsjaren MOE2004 = de landen die in 2004 zijn toegetreden tot de EU. Poolse Duitsers = geboren in Polen, nationaliteit (1 e of 2 e ) Duits. Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
jaartotalen, maandcijfers, seizoeneffecten MOE (gba) 69 87 MOE (niet-gba) 86 181 Z-Europa 39 51 EER Afrika Amerika/Oceanië 25 19 34 45 127 163 2011 2011m6 2011m12 Azië overig Europa 41 45 53 56 0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 aantal werknemers (x1000) Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS.
sterk seizoenpatroon personen, x1000 160 140 120 100 80 60 Afrika Amerika/Oceanië Azië EER MOE (gba) MOE (niet-gba) overig Europa Z-Europa 40 20-2001m1 2002m1 2003m1 2004m1 2005m1 2006m1 2007m1 2008m1 2009m1 2010m1 2011m1 Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is einde maand (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
net als bij NL personen, x1000 160 140 120 7,3 7,2 7,1 Miljoenen Afrika 100 7,0 Amerika/Oceanië Azië 80 6,9 EER MOE (gba) MOE (niet-gba) 60 6,8 overig Europa Z-Europa 40 6,7 NL (rechteras) 20 6,6-2001m1 2002m1 2003m1 2004m1 2005m1 2006m1 2007m1 2008m1 2009m1 2010m1 2011m1 6,5 Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is einde maand (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
MOE(gba) vaak nog woonplaats onbekend personen, x1000 160 140 120 7,3 7,2 7,1 Miljoenen Afrika 100 7,0 Amerika/Oceanië Azië 80 6,9 EER MOE (gba) MOE (niet-gba) 60 6,8 overig Europa Z-Europa 40 6,7 NL (rechteras) 20-2001m1 2002m1 2003m1 2004m1 2005m1 2006m1 2007m1 2008m1 2009m1 2010m1 2011m1 6,6 6,5 definitie2: niet-gba = 'gemeente onbekend' Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is einde maand (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
samenvattend 2004 onbelangrijk, 2007 wel; viel samen met hoogconjunctuur NL ers MOE(niet-gba) volgt conjunctuur MOE(gba) stijgt gestaag Zuid-Europa niet (wellicht in 2012?)
2. verschuiving in sectoren
zorg, zakelijk & detachering/payroll Ontwikkeling 2001-2011 in aantallen werknemers (x1000) 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 toename Landbouw & visserij 175 171 172 176 166 174 154 150 149 146 148-26 Industrie 1.023 1.000 966 935 908 876 873 885 867 841 840-183 Energie, water & afval 32 31 31 29 27 24 55 56 56 60 62 30 Bouw 433 426 413 395 388 393 406 414 406 393 391-42 Groothandel 604 604 606 596 592 596 603 612 611 602 614 9 Detailhandel 696 694 697 689 680 703 743 762 763 769 781 85 Horeca 316 320 320 314 316 334 351 361 359 367 382 67 Transport & communicatie 480 495 483 472 455 458 438 437 431 421 428-52 Financiële dienstverlening 296 286 283 275 275 287 293 279 278 270 274-22 Zakelijke dienstverlening* 946 981 960 958 978 941 1.057 1.125 1.127 1.085 1.094 147 Openbaar bestuur 528 545 554 540 536 489 489 491 504 521 522-6 Overige dienstverlening 335 342 344 347 339 355 297 310 313 319 318-17 Onderwijs 430 450 463 466 470 467 494 506 523 524 527 97 Gezondheidszorg 979 1.032 1.088 1.112 1.117 1.150 1.171 1.199 1.235 1.301 1.339 360 Uitzendbureaus 570 528 499 512 560 658 720 689 593 603 611 40 Arbeidsbemiddeling 27 30 27 24 24 25 29 31 27 25 26-0 Uitleenbureaus & payroll 57 73 74 85 97 131 163 173 185 182 196 139 w.v. uitleen 126 121 125 w.v. payroll 59 60 71 Totaal 7.927 8.007 7.978 7.926 7.928 8.060 8.337 8.482 8.427 8.428 8.552 625 Zakelijke dienstverlening is exclusief uitzendbranche Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS.
ontwikkeling sectoren 2001-2011 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Landbouw & visserij Industrie Energie, water & afval Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Transport en communicatie Financiele dienstverlening Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur Overige dienstverlening Onderwijs Gezondheidszorg en welzijn Uitzendbureaus Arbeidsbemiddeling Uitleen & payroll Aandeel werknemers t.o.v. totaal Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS.
3. verschuiving naar sector & herkomst
aandeel buitenlandse werknemers, 2001 Landbouw & visserij Industrie Energie, water & afval Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Transport en communicatie Financiele dienstverlening Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur Overige dienstverlening Onderwijs Gezondheidszorg en welzijn Uitzendbureaus Arbeidsbemiddeling Uitleenbureaus & 5% 1% 2% 5% 3% 4% 3% 1% 5% 3% 2% 6% 8% 9% 11% 15% 16% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% MOE (gba) Z-Europa EER overig MOE (niet-gba) Aandeel buitenlandse werknemers binnen sector, naar herkomst Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
aandeel buitenlandse werknemers, 2011 Landbouw & visserij Industrie Energie, water & afval Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Transport en communicatie Financiele dienstverlening Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur Overige dienstverlening Onderwijs Gezondheidszorg en welzijn Uitzendbureaus Arbeidsbemiddeling Uitleenbureaus & payroll waaronder: Payrollbedrijven 1% 6% 3% 5% 7% 3% 6% 3% 5% 4% 2% 9% 10% 19% 23% 29% 30% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% MOE (gba) Z-Europa EER overig MOE (niet-gba) Aandeel buitenlandse werknemers binnen sector, naar herkomst Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
Verschuiving 2001-2011 (niet-nl pers.) Landbouw & visserij Industrie Energie, water & afval Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Transport en communicatie Financiele dienstverlening Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur Overige dienstverlening Onderwijs Gezondheidszorg en welzijn Uitzendbureaus Arbeidsbemiddeling Uitleenbureaus & payroll -40.000-20.000 0 20.000 40.000 60.000 80.000 100.000 120.000 MOE (gba) Z-Europa EER overig MOE (niet-gba) Toename aantal werknemers 2001-2011 Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
Verschuiving 2001-2011 (personen) Landbouw & visserij Industrie Energie, water & afval Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Transport en communicatie Financiele dienstverlening Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur Overige dienstverlening Onderwijs Gezondheidszorg en welzijn Uitzendbureaus Arbeidsbemiddeling Uitleenbureaus & payroll -200.000-100.000 0 100.000 200.000 300.000 400.000 NL MOE (gba) Z-Europa EER overig MOE (niet-gba) Toename aantal werknemers 2001-2011 Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
Verschuiving 2001-2011 (fte) Landbouw & visserij Industrie Energie, water & afval Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Transport en communicatie Financiele dienstverlening Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur Overige dienstverlening Onderwijs Gezondheidszorg en welzijn Uitzendbureaus Arbeidsbemiddeling Uitleenbureaus & payroll -200.000-150.000-100.000-50.000 0 50.000 100.000 150.000 200.000 250.000 300.000 NL MOE (gba) Z-Europa EER overig MOE (niet-gba) Toename arbeidsjaren 2001-2011 Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
Verschuiving naar sector & herkomst Nederlandse werknemers afgenomen, MOE-landers gestegen Landbouw, Industrie, Bouw, Groothandel, Transport, Overige dienstverlening, Uitzendbureaus Nederlandse werknemers afgenomen, buitenlandse werknemers niet gestegen Openbaar bestuur, Financiële diensten Nederlandse werknemers toegenomen Energie, Detailhandel, Horeca, Onderwijs maar met name Zakelijke dienstverlening, Zorg
in de praktijk (voor MOE-landers) Transport, communicatie & informatie vooral goederenvervoer en binnenvaart. Verder laden/lossen (niet in de haven), distributiecentra, post, zeevaart. Industrie vooral voedingsindustrie, met name vleesverwerking/slachterij. Verder bakkerij, groenten/fruit, ijs. Daarnaast bouwmaterialen, scheepsbouw, reparatie & installatie Groothandel vooral bloemen & planten. Daarnaast voeding (AGF, vlees) en non-food.
4. verschuiving in manier van werken zelfstandigen contract bepaalde tijd (SSB) oproep/inval, uitzend en andere flexvormen (EBB) upskilling NL-werknemers
zelfstandigen 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 MOE-2004 Bulgarije/Roemenië Z-Europa EER Afrika Amerika/Oceanië Azië overig Europa 2.000 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Zelfstandigen = zzp ers en werkgevers. MOE2004 = de landen die in 2004 zijn toegetreden tot de EU. Poolse Duitsers = geboren in Polen, nationaliteit (1 e of 2 e ) Duits. Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec.
zelfstandigen Zelfstandigen, naar herkomst 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 NL 814.197 806.561 803.508 779.444 797.372 844.093 814.626 849.709 886.685 912.059 952.594 MOE-2004 407 419 424 740 1.607 3.145 3.878 4.327 5.103 5.504 6.174 Bulgarije/Roemenië 79 87 96 125 187 238 849 2.327 3.347 3.871 4.541 Poolse Duitsers 34 35 39 37 47 65 86 103 135 134 166 Z-Europa 2.597 2.573 2.553 2.488 2.593 2.719 2.692 2.890 3.206 3.412 3.720 EER 9.338 9.194 9.129 8.704 9.006 9.118 8.945 9.454 10.257 10.806 11.499 Afrika 1.341 1.267 1.337 1.322 1.387 1.472 1.497 1.745 2.128 2.157 2.219 Amerika/Oceanië 1.359 1.404 1.422 1.374 1.452 1.452 1.470 1.628 1.814 1.969 2.238 Azië 1.718 1.730 1.851 1.969 2.195 2.474 2.589 2.992 3.445 3.799 4.360 overig Europa 2.619 2.668 2.880 2.959 3.522 4.032 4.299 5.107 6.230 6.565 7.210 Totaal 833.688 825.936 823.238 799.162 819.368 868.808 840.932 880.282 922.351 950.276 994.721 Zelfstandigen, naar sector 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Landbouw & visserij 133.442 127.605 124.005 119.221 117.231 117.654 106.479 104.332 101.778 97.915 99.403 Industrie & energie 42.484 41.678 40.685 39.224 39.428 39.836 37.416 38.550 39.429 39.291 40.482 Bouw 79.629 81.932 82.644 82.384 87.398 97.483 96.761 106.309 114.472 116.114 119.919 Groothandel 70.042 68.702 68.074 66.953 67.264 68.751 62.690 63.784 65.924 65.592 67.641 Detailhandel 107.464 104.695 103.640 101.734 102.036 101.371 95.230 95.572 98.089 98.272 99.888 Horeca 55.852 54.657 53.615 51.836 51.939 51.665 50.482 50.812 53.197 52.883 53.952 Transport en communicatie 38.774 38.603 37.223 35.578 34.999 34.524 29.276 30.561 30.777 31.130 33.176 Financiële dienstverlening 10.688 11.490 10.512 9.700 9.465 9.234 7.124 6.914 6.615 6.006 7.515 Zakelijke dienstverlening 146.458 146.183 151.135 143.590 153.981 176.867 172.155 186.991 200.041 220.149 227.993 Overige dienstverlening 84.684 85.374 86.456 84.330 88.964 97.596 96.131 102.255 108.754 112.905 120.771 Onderwijs & openbaar bestuur 13.527 13.793 13.996 14.268 14.949 15.921 22.669 24.871 27.573 29.929 33.737 Gezondheidszorg en welzijn 47.398 47.786 47.725 47.152 48.906 54.647 60.774 65.018 70.674 75.092 82.562 Uitzendbureaus 1403 1532 1485 1233 1040 1084 1177 1242 1443 1265 3673 Arbeidsbemiddeling 1.450 1.511 1.590 1.511 1.356 1.692 2.105 2.525 2.927 3.087 3.379 Uitleen & payroll 392 395 453 447 412 483 462 546 657 645 630 Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec.
aandeel zelfstandigen groeit bij BG/RO 9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 werknemers BG/RO zelfstandigen BG/RO Zelfstandigen = zzp ers en werkgevers. Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec.
zelfstandigen, naar herkomst & sector Zelfstandigen, NL 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Landbouw & visserij 132.830 127.030 123.466 118.644 116.523 116.687 105.521 102.960 100.202 96.321 97.665 Industrie & energie 41.513 40.720 39.698 38.281 38.461 38.847 36.410 37.373 38.151 37.955 39.061 Bouw 78.128 80.316 80.995 80.657 85.029 93.926 92.504 100.436 106.754 108.027 111.045 Groothandel 68.069 66.785 66.086 65.007 65.180 66.636 60.714 61.683 63.586 63.265 65.093 Detailhandel 105.450 102.660 101.488 99.469 99.652 98.972 92.985 93.137 95.321 95.391 96.719 Horeca 52.567 51.452 50.424 48.654 48.607 48.299 47.111 47.315 49.220 48.885 49.621 Transport en communicatie 38.078 37.886 36.505 34.863 34.238 33.711 28.565 29.694 29.699 29.924 31.804 Financiele dienstverlening 10.591 11.390 10.421 9.622 9.378 9.155 7.070 6.863 6.564 5.958 7.444 Zakelijke dienstverlening 142.058 141.921 146.831 139.434 149.181 171.595 166.890 180.952 193.265 212.030 219.328 Overige dienstverlening 82.119 82.837 83.822 81.611 85.935 94.089 91.869 97.507 103.452 107.246 114.327 Onderwijs & openbaar bestuur 13.225 13.470 13.662 13.922 14.583 15.535 21.979 24.120 26.699 28.943 32.533 Gezondheidszorg en welzijn 46.643 47.014 46.956 46.374 48.023 53.641 59.599 63.736 69.207 73.516 80.708 Uitzendbureaus 1.147 1.238 1.187 1.026 879 904 939 976 1.112 995 3.385 Arbeidsbemiddeling 1.409 1.462 1.535 1.459 1.312 1.636 2.034 2.449 2.844 3.001 3.276 Uitleen & payroll 373 384 435 426 394 464 439 512 613 608 592 Totaal 814.201 806.565 803.512 779.448 797.375 844.096 814.630 849.713 886.690 912.066 952.602 Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec.
zelfstandigen, naar herkomst & sector Zelfstandigen, niet-nl 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Landbouw & visserij 612 575 539 577 708 966 958 1.373 1.576 1.594 1.738 Industrie & energie 971 958 987 944 967 989 1.007 1.177 1.279 1.336 1.421 Bouw 1.501 1.616 1.649 1.727 2.369 3.557 4.257 5.873 7.718 8.087 8.875 Groothandel 1.972 1.917 1.988 1.946 2.084 2.114 1.975 2.101 2.339 2.327 2.548 Detailhandel 2.014 2.035 2.152 2.265 2.384 2.400 2.245 2.435 2.768 2.882 3.169 Horeca 3.285 3.205 3.191 3.183 3.332 3.366 3.370 3.496 3.977 3.998 4.331 Transport en communicatie 697 717 718 715 761 813 711 867 1.078 1.205 1.371 Financiele dienstverlening 97 100 91 78 87 79 54 51 51 48 70 Zakelijke dienstverlening 4.400 4.262 4.304 4.156 4.799 5.272 5.264 6.039 6.776 8.119 8.665 Overige dienstverlening 2.565 2.537 2.634 2.719 3.030 3.508 4.263 4.748 5.302 5.659 6.445 Onderwijs & openbaar bestuur 302 323 334 346 366 386 690 751 874 986 1.204 Gezondheidszorg en welzijn 755 772 769 778 883 1.006 1.175 1.282 1.467 1.576 1.854 Uitzendbureaus 256 294 297 207 161 180 238 266 331 270 288 Arbeidsbemiddeling 41 49 55 52 44 56 71 76 83 86 103 Uitleen & payroll 19 11 18 21 18 19 23 34 44 37 38 Totaal 19.488 19.371 19.727 19.714 21.993 24.712 26.302 30.569 35.661 38.210 42.119 Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec.
zelfstandigen, naar herkomst & sector Zelfstandigen, MOE-2004 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Landbouw & visserij 44 46 20 58 153 328 284 319 337 368 408 Industrie & energie 26 28 31 41 56 97 101 117 119 117 128 Bouw 42 55 54 190 626 1527 1912 2388 3134 3303 3589 Groothandel 62 57 59 70 105 147 141 145 173 181 205 Detailhandel 30 44 67 54 71 110 119 176 Horeca 45 42 52 51 59 Transport en communicatie 28 41 45 57 Zakelijke dienstverlening 101 116 108 168 335 558 620 601 599 773 849 Overige dienstverlening 68 65 79 123 193 280 591 507 414 420 516 Onderwijs & openbaar bestuur 31 33 40 59 Gezondheidszorg en welzijn 60 74 74 113 Zelfstandigen, Bulgarije/Roemenië 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Landbouw & visserij 99 369 435 399 451 Industrie & energie 28 94 120 148 155 Bouw 15 21 35 49 279 869 1344 1511 1769 Groothandel 16 15 13 12 11 14 27 68 112 131 154 Detailhandel 12 11 11 16 36 56 84 118 Horeca 20 43 63 81 97 Transport en communicatie 19 33 57 79 Zakelijke dienstverlening 23 21 24 31 48 43 143 408 640 839 967 Overige dienstverlening 14 15 24 30 58 90 207 378 492 553 665 Onderwijs & openbaar bestuur 10 13 13 21 Gezondheidszorg en welzijn 14 20 38 48 Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec.
zelfstandigen in de bouw 4000 120.000 3500 100.000 3000 2500 2000 1500 1000 500 80.000 60.000 40.000 20.000 MOE-2004 Bulgarije/Roemenië overig niet-nl NL (rechteras) 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 0 Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec.
Verschuiving naar sector & herkomst (2) Verschuiving 2001-2011, in aantallen werknemers en zelfstandigen (x1000) werknemers NL werknemers niet-nl zelfstandigen NL zelfstandigen niet-nl Landbouw & visserij -49 23-35 1 Industrie -186 3-2 0 Energie, water & afval 28 1 ** ** Bouw -52 9 33 7 Groothandel -6 15-3 1 Detailhandel 78 6-9 1 Horeca 52 14-3 1 Transport & communicatie -56 4-6 1 Financiële dienstverlening -22 0-3 -0 Zakelijke dienstverlening* 112 36 77 4 Openbaar bestuur -6-1 ** ** Overige dienstverlening -17 0 32 4 Onderwijs 86 11 19 1 Gezondheidszorg 346 14 34 1 Uitzendbureaus -57 97 2 0 Arbeidsbemiddeling -3 2 2 0 Uitleenbureaus & payroll 103 36 0 0 Totaal 352 273 138 23 * excl. uitzendbranche; ** sectoren energie en openbaar bestuur kennen nauwelijks zelfstandigen Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
Stijging van aandeel personen met tijdelijk contract: met name 2006-2008, met name NL én MOE 80% tijdelijk contract (SSB) 70% 66% 75% 60% 58% 50% 46% 51% 40% 41% 30% 20% 25% 30% 10% 0% NL MOE (gba) Z-Europa EER Overig MOE (niet-gba) 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
EBB: oproep/inval landbouw/visserij industrie energie, water & afval bouwnijverheid handel & autoreparatie vervoer en opslag horeca media & informatie financiële diensten zakelijke diensten facilitaire diensten openbaar bestuur onderwijs zorg overige diensten 2001 2011 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Aandeel personen binnen sector met oproep-/invalcontract. Werkzame beroepsbevolking EBB (incl kleine baantjes, excl. niet-ingezetenen). Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS.
EBB: uitzendkrachten landbouw/visserij industrie energie, water & afval bouwnijverheid handel & autoreparatie vervoer en opslag horeca media & informatie financiële diensten zakelijke diensten facilitaire diensten openbaar bestuur onderwijs zorg overige diensten 2001 2011 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% Aandeel personen binnen sector met uitzendcontract. Werkzame beroepsbevolking EBB (incl. kleine baantjes, excl. niet-ingezetenen). Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS.
EBB verschuiving contractvorm,per sector landbouw/visserij industrie energie, water & afval bouwnijverheid handel & autoreparatie vervoer en opslag horeca media & informatie financiële diensten 6 6 4 15 55 66 zakelijke diensten facilitaire diensten openbaar bestuur onderwijs zorg overige diensten 5 10 8 13 7 53-40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140 160 uitzicht tijdelijk uitzend oproep/inval/flexuren zelfstandig Toename aantal personen binnen sector (x1000), naar type contract. Werkzame beroepsbevolking EBB (incl. kleine baantjes, excl. niet-ingezetenen). Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Vergelijking o.b.v. EBB 2001-2011, alleen bijzondere contractvormen (excl. vast contract).
EBB verschuiving vast naar flex? landbouw/visserij industrie energie, water & afval bouwnijverheid handel & autoreparatie vervoer en opslag horeca media & informatie financiële diensten zakelijke diensten facilitaire diensten openbaar bestuur onderwijs zorg overige diensten -200-100 0 100 200 300 400 vast uitzicht tijdelijk uitzend oproep/inval/flexuren zelfstandig Toename aantal personen binnen sector (x1000), naar type contract. Werkzame beroepsbevolking EBB (incl. kleine baantjes, excl. niet-ingezetenen). Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Vergelijking o.b.v. EBB 2001-2011.
NL werknemers naar onderwijsniveau 2001 Landbouw & visserij 35% 3% Industrie 44% 11% 4% Energie, water & afval 55% 19% 6% Bouw 49% 6% Groothandel 51% 11% 3% Detailhandel 45% 4% Horeca 45% 5% Transport en communicatie 45% 10% 4% Financiele dienstverlening 53% 19% 12% Zakelijke dienstverlening 42% 18% 13% Openbaar bestuur 49% 18% 13% Overige dienstverlening 43% 17% 13% Onderwijs 20% 49% 23% Gezondheidszorg en welzijn 53% 20% 8% Uitzendbureaus 45% 10% 4% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Basisonderwijs VO lager VO hoger HO bachelor HO Master/dr. Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Gegevens betreffen alleen Nederlandse werknemers, 2001.
NL werknemers naar onderwijsniveau 2011 Landbouw & visserij 41% 6% Industrie 46% 14% 6% Energie, water & afval 46% 20% 11% Bouw 57% 10% Groothandel 53% 14% 5% Detailhandel 47% 5% Horeca 48% 6% Transport en communicatie 49% 11% 5% Financiele dienstverlening 45% 27% 19% Zakelijke dienstverlening 42% 21% 16% Openbaar bestuur 47% 22% 18% Overige dienstverlening 48% 19% 11% Onderwijs 21% 48% 26% Gezondheidszorg en welzijn 52% 21% 10% Uitzendbureaus 50% 11% 4% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Basisonderwijs VO lager VO hoger HO bachelor HO Master/dr. Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Gegevens betreffen alleen Nederlandse werknemers, 2011
upskilling NL werknemers 2002-2011 Verschuiving 2001-2011 in aantallen NL werknemers (x1000) Basisonderwijs VO lager VO hoger HO bachelor HO Master/dr. Eindtotaal Landbouw & visserij -17-26 -14 0 0-56 Industrie -37-90 -60 3 4-181 Energie, water & afval 2 5 9 6 4 26 Bouw -19-46 6 10 3-45 Groothandel -15-29 11 17 9-7 Detailhandel -12 18 52 10 4 72 Horeca -4 17 37 7 1 59 Transport en communicatie -14-28 -13-5 1-59 Financiele dienstverlening -4-19 -34 17 16-23 Zakelijke dienstverlening -19-2 96 79 60 213 Openbaar bestuur -9-27 -24 17 19-24 Overige dienstverlening -6-13 4 0-10 -24 Onderwijs -3-1 18 31 33 79 Gezondheidszorg en welzijn 0 38 164 88 44 334 Uitzendbureaus -23-26 -4 2-1 -51 Totaal -179-229 249 283 188 312-29% -13% 7% 25% 33% 4% Toename aantal personen binnen sector (x1000), naar opleidingsniveau. Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Gegevens betreffen alleen Nederlandse werknemers.
5. verschillen NL werknemerarbeidsmigrant baanduur verblijfsduur loon leeftijd geslacht deeltijd regio
Hoe lang werkt men in huidige baan? NL 10% 63% MOE (gba) 20% 26% Z-Europa 15% 42% EER 14% 52% MOE (niet-gba) 13% 10% overig 16% 40% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% <1 maand 1 mnd 2 mnd 3 mnd 4 mnd 5 mnd 6 mnd 7-12 mnd >1 jaar Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum is 31 dec 2011 (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)
Hoe lang woont men in NL? NL 98% Z-Europa 17% 46% EER 39% 38% MOE 69% 11% Overig 58% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% niet-ingeschr. 1-6 mnd 7-12 mnd >1 jr. >2 jr. >3 jr. >4 jr. >5 jr. Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum is 31 dec 2011 (of bij einde baan indien beëindigd voor peildatum)
Hoe lang woont men in NL (MOE-landers) 2001 23 3 2011 185 30 0 50 100 150 200 250 300 niet-ingeschr. 1-6 mnd 7-12 mnd >1 jr. >2 jr. >3 jr. >4 jr. >5 jr. Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum is 31 dec 2001 & 2011 (of bij einde baan indien beëindigd voor peildatum)
MOE-landers in onderste helft inkomensverdeling (2011) 40 30 20 percent.......... 10 1e deciel 5e deciel 10e deciel 0 NL MOE(gba) MOE(niet-gba) 15 = Gem. uurloon in deciel Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peiljaar is 2011. Jaarloon obv volledige werkweek, correcties voor onvolledige jaarfracties & werkweek.
MOE-landers in onderste helft inkomensverdeling (2011) 40 30 20 percent 10 10 17 20 23 27 31 35 41 50 83 1e deciel 5e deciel 10e deciel 0 NL MOE(gba) MOE(niet-gba) Zuid-Europa 15 = Gem. uurloon in deciel Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peiljaar is 2011. Jaarloon obv volledige werkweek, correcties voor onvolledige jaarfracties & werkweek.
loonregressie lager loon vanwege lagere leeftijd multivariate analyse, correctie voor leeftijd geslacht deeltijd sector contractvorm (oproep, tijdelijk, uitzend) minimum jeugdlonen grootte bedrijf baanduur jaarloon arbeidsmigranten nog steeds lager dan NL ers Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peiljaar is 2011. Jaarloon obv volledige werkweek, correcties voor onvolledige jaarfracties & werkweek.
gecorrigeerd loonverschil t.o.v NL MOE(gba) -12% Zuid-Europa -8% EER 4% MOE(niet-gba) -14% Afrika -20% Amerika/Oceanië 2% Azië -9% Europa overig -12% -20% -15% -10% -5% 0% 5% Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peiljaar is 2011. Jaarloon obv volledige werkweek, correcties voor onvolledige jaarfracties & werkweek.
Loonverdeling naar herkomst, 2011 NL EER Z-Europa overig MOE (gba) MOE (niet-gba) 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 jaarloon (x1000) gele ruit = mediaan; witte vierkant = gemiddelde Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peiljaar is 2011. Jaarloon obv volledige werkweek, correcties voor onvolledige jaarfracties & werkweek.
MOE-landers relatief jong 6 4 Percent 2 0 15 25 35 45 55 65 leeftijd NL MOE(gba) MOE(niet-gba) Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peiljaar is 2011.
Waar woont men? Groningen Friesland Drenthe 3 5 7 Overijssel 13 Flevoland 9 Gelderland Utrecht 24 24 Noord-Holland 100 Zuid-Holland 112 Zeeland 7 Noord-Brabant 51 Limburg 21 woonplaats onbekend 282-50 100 150 200 250 300 MOE (gba) Z-Europa EER overig MOE (niet-gba) Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peiljaar is 2011.
Waar werkt men (in dec.)? Groningen 5 Friesland Drenthe 3 4 Overijssel 16 Flevoland 6 Gelderland 31 Utrecht 26 Noord-Holland 90 Zuid-Holland 96 Zeeland 8 Noord-Brabant 61 Limburg 37 werkgemeente onbeken 78 0 20 40 60 80 100 120 MOE (gba) Z-Europa EER overig MOE (niet-gba) Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum is dec. 2011.
weinig provinciale verschillen in trends 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Totaal 0% 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peiljaar is 2011.
Migranten vaker man en fulltime NL 47% 0,68 MOE (gba) 50% 0,70 Z-Europa 36% 0,74 % vrouw EER 39% 0,76 deeltijdfactor overig 39% 0,65 MOE (niet-gba) 33% 0,75 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peiljaar is 2011. Gemiddelde deeltijdfactor per baan, % vrouwen onder werknemers.