Beleggerswoordenboek A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z A À la baisse De verkoop van effecten in de veronderstelling dat de prijzen of koersen ervan zullen dalen zodat men eventueel later tegen een zeer lage prijs of koers tot aankoop kan overgaan. À la hausse De aankoop van effecten in de veronderstelling dat na verloop van tijd de prijzen of koersen ervan zullen stijgen zodat men bij verkoop winst kan behalen. Aandeel Een bewijs van deelneming binnen het eigen vermogen van een onderneming. Als belegger in, oftewel houder van, aandelen bent u als het ware voor een stukje mede-eigenaar van de onderneming. Als belegger in aandelen ontvangt u meestal elk jaar een stukje van de winst van die onderneming. Deze uitkering heet dividend. De koers van een aandeel weerspiegelt in de regel de verwachting van beleggers over de toekomstige winsten. Aandelen kunnen vrij verhandelbaar zijn of zij hebben beperkingen qua verhandelbaarheid. Zoals aandelen die op naam staan in een register. Aandelenanalyse Aan de hand van verschillende technieken bekijkt iemand of een bepaald aandeel koopwaardig is en of er een verwachte koersgroei is. Onder andere de algehele economische situatie, de onderneming zelf en het koersverloop van het aandeel in het verleden maken onderdeel uit van de analyse. Aandelenoptie Een aandelenoptie geeft een belegger het recht om gedurende een afgebakende periode bepaalde aandelen te kopen (kopen van een call optie) of te verkopen (kopen van een put optie) tegen een bepaalde prijs. Een optie heeft een bepaalde waarde, onder andere afhankelijk van de resterende looptijd van de optie (hoe lang kan het recht nog worden uitgeoefend) en van de zogenoemde uitoefenprijs (tegen welke koers kunnen de aandelen worden gekocht of verkocht). Achtergestelde obligatie Dit houdt in dat deze stukken bij liquidatie van het bedrijf (meestal een faillissement) pas een aflossing krijgen nadat de andere obligatiehouders en schuldeisers zijn betaald. Als laatste komen overigens de aandeelhouders pas aan bod. Omdat beleggers in achtergestelde obligaties een hoger risico lopen om bij een faillissement niets van hun geld terug te zien, is de rente op dergelijke obligaties vaak wat hoger dan die op gewone obligaties. 1
Achtergestelde tranche Gedeelte van een gestructureerd product dat als laatste aan bod komt bij uitbetalingen en dat formeel als eerste aanbod komt bij verliezen. Activa Dit zijn de bezittingen van een bedrijf. Adjustment of terms Een adjustment of terms is een zodanige wijziging van een uitoefenprijs, handelseenheid of onderliggende waarde van een optie, warrant of turbo als gevolg van bijvoorbeeld een fusie, split-up of bijzondere dividenduitkering, dat de voorwaarden van de optie, warrant of turbo zo veel als mogelijk in stand blijven en de waarde van de positie voor en na de adjustment of terms gelijk is. Administratiekantoor Een kantoor dat (alle) aandelen bezit van een onderneming waarvoor het certificaten heeft uitgegeven. De certificaten worden gekocht door certificaathouders. De onderneming die van een dergelijk kantoor gebruik maakt, wil financiële middelen verkrijgen door uitgifte van aandelen, maar het daarbij behorende stemrecht in één hand houden. AEX De belangrijkste graadmeter van de Amsterdamse beurs (Amsterdam Exchanges IndeX). Deze index bestaat uit de 25 qua beursomzet grootste aandelenfondsen. Gedurende een jaar kunnen bepaalde ondernemingen uit de index verdwijnen, bijvoorbeeld door fusies en overnames. Elk aandeel heeft een eigen gewicht in de index, afhankelijk van de grootte van de onderneming. Elk jaar stelt men de index opnieuw samen, op basis van de actuele aandelenkoersen van de dan 25 grootste ondernemingen op de Amsterdamse beurs. Afgeleide producten Financiële instrumenten waarvan de koers afhankelijk is van de koers van de onderliggende waarde, bijvoorbeeld aandelen of obligaties. Voorbeelden zijn opties, turbo s en futures. Aflossing Dit betreft de terugbetaling (ineens of in termijnen) door een onderneming of een overheidsinstantie van een lening op de in de leningsvoorwaarden vastgelegde einddatum van de lening. Vervroegde aflossing kan tot de mogelijkheden behoren, afhankelijk van de voorwaarden. AFM AFM staat voor Autoriteit Financiële Markten. De AFM is de toezichthouder voor de financiële markten. Zij beoogt goed functionerende financiële markten. Agio Het positieve verschil tussen het nominale bedrag van een effect (bijvoorbeeld een aandeel) en de actuele waarde ervan. 2
Agioreserve Een onderneming kan een bedrag aan deze reserve toevoegen wanneer zij een aandelenuitgifte doet tegen een koers boven de nominale waarde van het betreffende aandeel. De nominale waarde is gebaseerd op de waarde van de bezittingen van de onderneming. Hierin is de verwachting over de toekomstige groei van de onderneming dus niet meegenomen. Deze verwachtingen zijn vaak wel in de actuele koers verwerkt. Agiostock De uitkering van een gratis stockdividend (een dividend in aandelen) die ten laste gaat van de agioreserve. In tegenstelling tot gewoon stockdividend, dat ten laste gaat van de winst en dat daardoor fiscaal is belast, is agiostock fiscaal onbelast. Alpha Alpha is het extra rendement dat een fonds heeft behaald ten opzichte van de index. Algemene vergadering van aandeelhouders (AVA) Bij deze bijeenkomst kan een aandeelhouder invloed uitoefenen op het beleid van een onderneming door gebruik te maken van het stemrecht dat hij automatisch heeft als aandeelhouder. All time high Dit is de hoogste notering of koers van een bepaald effect (bijvoorbeeld een aandeel) die tot nu toe is behaald. Alternatieve belegging Belegging waarvan de rendementontwikkeling niet gelijk opgaat met aandelen, vastrentende waarden en sparen. Amerikaanse stijl Dergelijke opties of warrants kunnen op elk moment gedurende de gehele looptijd worden uitgeoefend door de houder ervan. Hiernaast kennen we de Europese stijl, die inhoudt dat een bepaald recht alleen op het einde van de looptijd (en dus niet gedurende de looptijd) mag worden uitgeoefend. AMEX Afkorting van de Amerikaanse aandelenbeurs, de American Stock Exchange. De AMEX (niet te verwarren met de afkorting AmEx van het aandeel van de Amerikaanse creditcardaanbieder American Express) is onderdeel van NYSE Euronext. Deze laatstgenoemde onderneming is ontstaan door de fusie van Euronext en de effectenbeurs van New York. AMX Amsterdam Midkap index. Deze index is opgebouwd uit aandelen die qua beursomzet op plaats 26 t/m 50 staan (dus de aandelen die qua grootte volgen op de 25 AEX-fondsen). Antiverwatering Dit is de aanpassing die plaats vindt bij een uitgifte van extra aandelen als gevolg van bijvoorbeeld een aandelenemissie, het uitkeren van stockdividend of bonusaandelen. 3
Arbitrage Het gelijktijdig kopen en verkopen van bepaalde effecten op verschillende markten teneinde gebruik te maken van prijsverschillen. AscX Amsterdam small cap index, de Amsterdamse beursgraadmeter voor aandelen die door hun totale beurswaarde net buiten de AMX vallen. As if when issued (AIW) Zo noemt men de handel die plaats vindt in een effect voor dat de emissie is geplaatst. Het is dan ook nog niet zeker of deze emissie überhaupt wel gaat gaat plaatsvinden. Assignment Hierbij wordt er at random een schrijver (seller) van een optie aangewezen. Dit gebeurt door de koper van een optie. We onderscheiden dus een Koop Assignment en een Verkoop Assignment. Koop Assignment: De koop die het gevolg is van de aanwijzing om aan de verplichtingen te voldoen die iemand is aangegaan door het schrijven van put opties. Verkoop Assignment: De verkoop die het gevolg is van de aanwijzing om aan de verplichtingen te voldoen die iemand is aangegaan door het schrijven van call opties. De schrijver moet dan de stukken leveren of afnemen tegen de uitoefenprijs van de optie. Opties met een uitvoering in contanten (cash-settlement) vereisen niet de levering van de onderliggende waarden. In plaats daarvan vergelijkt men de koers van de onderliggende waarde met de uitoefenprijs van de betreffende optie, waarna de schrijver van de optie het eventuele positieve verschil betaalt aan de eigenaar van de optie. At the money Situatie waarin de beurskoers van de onderliggende waarde van bijvoorbeeld het aandeel binnen een optie (bijna) gelijk is aan de uitoefenprijs van de optie (strike price). AVA (algemene vergadering van aandeelhouders) Bij deze bijeenkomst kan een aandeelhouder invloed uitoefenen op het beleid van een onderneming door gebruik te maken van het stemrecht dat hij automatisch heeft als aandeelhouder. B Basispunt Eenhonderste van een procent. Bear market Aanduiding van een marktsituatie waarin sprake is van een neergaande beurs of van een pessimistische stemming over de verwachte beursontwikkeling. 4
Beheerkosten Kosten die de beheerder van een beleggingsfonds in rekening brengt (worden onttrokken aan het belegde vermogen) voor het managen van het fonds en het doen van de onderliggende beleggingen. Benchmark Op basis van een benchmark doet een fonds zijn beleggingen en spiegelt het zijn rendement. De benchmark fungeert dus als referentiekader voor het beleggingbeleid en als vergelijkingsmaatstaf voor het behaalde rendement. Binnen een vooraf vastgestelde bandbreedte mag een fonds in zijn beleggingsbeleid afwijken van de benchmark. Belastingcorrectie Dit betreft een correctie op de eerder bij een dividenduitkering ingehouden dividendbelasting, omdat er aanvankelijk te veel of te weinig is ingehouden, uitgaande van het uiteindelijk definitief uitgekeerde dividend. Beleggersrekening Dit is vaak het liquide component van uw beleggingsmix (het gedeelte dat u aanhoudt in geld). De financiële afhandeling van uw aan- en verkopen, alsmede alsook de betaling van abonnementsgelden, vindt plaats via deze rekening, op voorwaarde dat u de Beleggersrekening als zogenoemde tegenrekening één-op-één heeft gekoppeld aan uw Effectenrekening (de rekening waarop uw posities in aandelen, obligaties, opties en fondsen zijn geadministreerd). Indien u een overschrijding hebt op uw Beleggersrekening, dat wil zeggen dat uw saldo kleiner is dan nul euro, dan betaalt u debetrente. Wanneer u de eventuele overschrijding niet tijdig aanzuivert, hebben wij de mogelijkheid (een gedeelte) van uw effecten te verkopen. Beleggingsfonds Een beleggingsfonds is in feite een pool van de gelden van beleggers. Een zogenoemde fondsmanager beheert de pool. Deze probeert door de juiste effecten (bijvoorbeeld aandelen) op het juiste moment te kopen, een zo goed mogelijk beleggingsrendement te behalen. Met andere woorden: een professional beheert de gelden en hij maakt voor de beleggers de beleggingskeuzes. Doordat een fonds het geld van veel beleggers samenbrengt, kan een beleggingsfonds zijn risico spreiden over veel aandelen en kan hij door zijn omvang transacties veelal vaak tegen lage kosten uitvoeren. Beta Volatiliteit ten opzichte van de index of de koersgevoeligheid van een aandeel/fonds in vergelijking tot bewegingen van de markt (het marktrisico). Bestensorder Wanneer? U geeft een bestensorder op, wanneer u wilt dat uw order tegen de eerstvolgende handelskoers wordt uitgevoerd. Bij een bestens-kooporder bent u bereid tegen elke prijs te kopen; bij een bestens-verkooporder is elke prijs die u voor uw stukken krijgt voor u acceptabel. Voorop staat dat u het opgegeven aantal stukken ook daadwerkelijk verkrijgt respectievelijk verkoopt. 5
Hoe werkt het? Bij het opgeven van uw order, geeft u alleen het aantal stukken van het fonds dat u wilt aan- of verkopen op. U geeft dus geen limiet mee aan de order. Voor- en nadelen Vaak geschiedt de uitvoering van bestens-orders tegen een voor de particuliere belegger ongunstige koers. Het is dan ook verstandig om zo min mogelijk van bestens-orders gebruik te maken, tenzij u tegen elke prijs een bepaald aantal stukken van een fonds wilt aan- of verkopen. Het risico bestaat dat u stukken aankoopt tegen een prijs die hoger is dan u in gedachten had, en dat u bij een verkoop minder voor uw aandelen krijgt dan waar u op had gerekend. Betaaldatum Dit is de dag dat een onderneming/instelling de rente of het dividend in geld ter beschikking stelt. Deze datum ligt vóór de dag dat de uitkering daadwerkelijk op uw rekening wordt bijgeschreven. Beurswijziging Het aandeel is genoteerd aan een andere beurs dan voorheen. Dit heeft mogelijk gevolgen voor het transactietarief en het bewaarloontarief dat voor dit product van toepassing is (bijvoorbeeld omdat een aandeel voortaan aan een buitenlandse beurs is genoteerd). Bewaarloon Dit is het tarief voor het administreren en bewaren van uw effecten. De Rabobank berekent en incasseert het bewaarloon eens per kalenderjaar, in de regel wanneer u ook het jaaroverzicht van uw beleggingsportefeuille ontvangt, berekend en geïncasseerd over het lopende kalenderjaar. Als grondslag voor de berekening geldt de waarde van de portefeuille per 31/12 van het voorafgaande kalanderjaar. Biedkoers De prijs die in de markt, bijvoorbeel op de beurs, wordt geboden voor een bepaald effect of voor bepaalde vreemde valuta s. Bod tot overname Dit betreft een bod op het totale aandelenkapitaal of slechts een deel ervan. Het bod luidt in contant geld of in aandelen. Een combinatie van beide is ook mogelijk. Bij een bod in contanten financiert een partij een overname met geld. Dit in tegenstelling tot een bod in aandelen, waarbij de overnemende partij de overnamesom met aandelen van het overnemende bedrijf financiert. U ontvangt voor uw aandelenbelang een bepaald bedrag. Bod tot verwisseling Dit betreft een bod aan de aandeelhouders om de aandelen van een bepaalde onderneming om te wisselen voor aandelen van een andere onderneming. 6
Bonusaandeel De term bonus betekent dat een onderneming een extra dividend uitbetaalt vanuit de overwinst (veelal ten laste van de agioreserve). De bonus luidt in contanten of in aandelen. Een gratis aandeel dat een belegger op deze wijze verkrijgt, noemen we een bonusaandeel. Broker De Engelse term voor effectenbemiddelaar. Deze persoon brengt vragers en aanbieders bij elkaar, vergelijkbaar met een makelaar op de huizenmarkt. Bronbelasting Zo noemt men de belasting die de uitkerende instelling inhoudt. Dit gebeurt onder andere bij dividendbelasting. Bull market Aanduiding van een marktsituatie waarin sprake is van een opgaande beurs of van een optimistische stemming over de verwachte beursontwikkeling. Bull spread Een strategie om te profiteren van een koersstijging. Een belegger koopt een zodanige combinatie van call opties en/of put opties aan dat hij bij koersstijging een gunstig resultaat behaalt. C Call optie Dit is een optiecontract waarbij de koper tegen betaling van de optiepremie het recht heeft om gedurende een bepaalde periode tegen een voorafgestelde prijs een vastgestelde hoeveelheid van de onderliggende waarde (bijvoorbeeld een bepaald aandeel) te kopen. De tegenpartij hiervan, de schrijver van de optie, heeft de plicht deze tegen de contractvoorwaarden te leveren. Met een call optie speculeert u als koper op een stijging van de koers van de onderliggende waarde. Cash dividend (contant dividend) Een uitkering in geld van de winst aan de aandeelhouder. Cash flow Dit betreft (regelmatig terugkerende) inkomsten. Cash settlement (contante verrekening) Van cash settlement of contante verrekening is sprake, wanneer bij uitoefening van een recht de uitkering van de winst daarop (het verschil tussen de uitoefenprijs en koers van de onderliggende waarde) rechtstreeks in contanten plaatsvindt, zonder de daadwerkelijke koop van de onderliggende waarde. Indexopties en futures worden in de regel altijd contant verrekend. 7
Certificaat van aandelen Deze certificaten vertegenwoordigen de originele aandelen, maar zijn meestal in beheer bij een zogenoemd administratiekantoor. Zij geven geen stemrecht, maar hebben wel het financiële voordeel dat aandelen ook hebben. Het administratiekantoor behartigt ook de belangen van de certificaathouders. Claimemissie Een claimemissie is een uitgifte van nieuwe aandelen of obligaties door een onderneming waarbij de effecten enkel beschikbaar zijn voor houders van de al bestaande aandelen, doordat de onderneming aan deze aandeelhouders een claimrecht toekent. Uitoefening van dit claimrecht is mogelijk met een bepaalde bijbetaling, waardoor u nieuwe aandelen verkrijgt, of u verkoopt dit recht. Dit recht kan gedurende een beperkte periode worden uitgeoefend en verhandeld. Zodra de periode is verstreken, vervalt dit recht en verliest de claim zijn waarde oftewel expireert deze. Reden van een claimemissie is, dat het bedrijf geld nodig heeft. Bij claimemissies maken we onderscheid in buitenland en binnenland. In geval van buitenlandse claimemissies ondersteunt de Rabobank handel in claims niet, in geval van binnenlandse wel. Claimrecht Ook wel: claimbewijs. Tegen inwisseling van deze rechten kunt u als eigenaar van de rechten een bepaald aantal aandelen kopen tegen een bepaalde prijs. Deze rechten worden verstrekt aan bestaande aandeelhouders om hun bestaande positie niet te laten verwateren. Oftewel, door het verzilveren van de claims zijn bestaande aandeelhouders in staat om relatief gezien eenzelfde belang in de onderneming en in de winst te houden. Claimverhouding Het aantal claims dat nodig is voor inschrijving op een nieuw aandeel of obligatie bij een emissie, waarbij aan de bestaande aandeelhouders een voorkeursrecht wordt gegeven. Close buy Transactietype waarbij u een geschreven positie ook wel short positie genoemd ongedaan maakt of vermindert. U verkoopt als het ware deze optiepositie terug aan de uitgevende partij. Met deze order sluit u dus uw positie die was ontstaan door het opgeven van een open sell call of een open sell put. In geval van een future: met deze order sluit u uw futurespositie die was ontstaan door het opgeven van een open sell. Close-end beleggingsfonds Ook wel: besloten beleggingsfonds. Dit is een bepaald type beleggingsfonds. We komen deze structuur vaak tegen wanneer het fonds zijn beleggingen moeilijk kan verhandelen. Denk bijvoorbeeld aan vastgoedfondsen. In tegenstelling tot een open-end beleggingsfonds, is de koers van het aandeel van het beleggingsfonds niet bepaald door de waarde van de beleggingen binnen het fonds, maar door de vraag naar en het aanbod van het aandeel. Een close-end beleggingsfonds kan alleen via een emissie nieuwe aandelen plaatsen; het aantal uitstaande aandelen is in beginsel dus vast. 8
Close sell Transactietype waarbij u een gekochte positie ook wel long positie genoemd ongedaan maakt of vermindert. U verkoopt deze optiepositie als het ware terug aan de uitgevende partij. Met deze order sluit u, als koper van de optie of future uw positie die was ontstaan door het aangaan van een open buy call of een open buy put. Combinatie order Met deze optieorder plaatst u tegelijkertijd een koop- en/of verkooporder in zowel call als put opties in dezelfde onderliggende waarde. Contant dividend (cash dividend) Een uitkering in geld van de winst aan de aandeelhouder. Contante verrekening (cash settlement) Van cash settlement of contante verrekening is sprake, wanneer bij uitoefening van een optie de tegenpartij de winst (het verschil tussen de uitoefenprijs en koers van de onderliggende waarde) rechtstreeks uitkeert, zonder dat de tegenpartij de onderliggende waarde daadwerkelijk koopt. Indexopties en futures worden in de regel altijd contant verrekend. Conversieverhouding De verhouding tussen het aantal obligaties dat door de obligatiehouder moet worden ingeleverd voor het aantal te ontvangen effecten. Converteerbare obligatie Dit is een obligatie die binnen een bepaalde periode en onder bepaalde voorwaarden omwisselbaar is tegen (geconverteerd in) een bepaalde hoeveelheid aandelen of tegen een bepaald bedrag. De keuze ligt bij het houder van de obligatie. Converteren Het omwisselen van een effect (bijvoorbeeld een obligatie) in een ander effect tegen een vooraf vastgestelde omwissel- of conversieverhouding. Deze verhouding wordt bepaald door de zogenoemde conversiekoers, de vastgestelde koers voor een aandeel, waartegen een converteerbare obligatie gedurende de conversieperiode omgewisseld kan worden, al of niet met bij- of terugbetaling in contanten. Corporate actions Beheerhandelingen op effectengebied, bijvoorbeeld een dividenduitkering, waarbij het initiatief uitgaat van de uitgevende instelling. Corrigeren positie Interne correctie van een eerder aan u gecommuniceerd aantal stukken en/of van een eerder aan u gecommuniceerde waarde. Coupon De rente (couponrente) die gedurende de looptijd van een obligatie wordt uitbetaald op basis van de nominale waarde van de obligatie en het in de naam vermelde rentepercentage, dan wel op basis van een variabel percentage (in geval van een variabele coupon). 9
Coupondatum De datum waarop een obligatie rente uitkeert. Couponrendement Verhouding tussen het bedrag aan ontvangen couponrente en de beurswaarde van een obligatie. Credit (Beursgenoteerde) bedrijfsobligaties. Indien de leningen niet verhandelbaar zijn, dan spreken we van loans. D Dagelijkse bijstelling Dit betreft de dagelijkse bijstelling van de waarde van futurescontracten. Dagorder Aan- of verkooporder voor effecten die slechts op die dag geldig is. Default Het niet voldoen aan de bepalingen van een leningsovereenkomst, bijvoorbeeld een wanbetaling, herstructurering of faillissement. Het faillissementspercentage of wanbetalingspercentage, zijnde de mate waarin in een bepaalde periode bedrijven niet voldoen aan de bepalingen van een leningsovereenkomst, noemen we de default rate. Definitieve Afrekening Dit betreft de laatste verrekening van winst of verlies na het sluiten van een futurespositie. Delisting Een delisting is een externe gebeurtenis en voor de Rabobank in principe aanleiding om de administratie in het effect te beëindigen. Het vervolg zal zijn 1) een verkoop of 2) een overboeking naar het afstandsdepot of 3) een levering naar een andere bewaarder. Delisting is daarom geen zelfstandige transactiesoort, maar hooguit de reden achter de transacties 1, 2 en 3 zoals hiervoor genoemd. Delta De mate waarin de koers van een optie de koers van het onderliggende aandeel volgt. Deponeren Dit betekent dat de aandelen op uw effectenrekening zijn bijgeboekt, omdat deze zijn overgeboekt vanuit een ander depot. Disagio Het negatieve verschil tussen het nominale bedrag van een effect en de actuele waarde ervan. Een positief verschil noemen we een agio. 10
Diversifiëren Ook wel diversificeren. Dit betekent spreiden. Dividend Een uitkering van de winst of een deel ervan aan de aandeelhouders. Op het moment van ex-dividend komt het bruto dividend in principe in mindering op de koers. Dividendbelasting Dit is een vorm van belasting voor aandeelhouders op inkomsten uit een dividenduitkering. De uitkerende partij houdt deze in aan de bron, dus bij de uitkering. De dividendbelasting betreft dus een voorinhouding door de uitkerende partij, waardoor de aandeelhouder uiteindelijk een netto dividend ontvangt. Dividendrendement Het bruto dividend (dus inclusief de dividendbelasting) gedeeld door de beginkoers van het aandeel. Dow Jones De Dow Jones, volledig Dow Jones Industrial Average index, is het gemiddelde van de koersen van aandelen op de belangrijkste effectenbeurs in New York, de New York Stock Exchange. E Effecten Effecten is een verzamelnaam voor verhandelbare rechten die een financiële waarde vertegenwoordigen, zoals aandelen, obligaties, opties en termijncontracten. Een typisch kenmerk van effecten is dat ze gewoonlijk op een beurs noteren, en dat de prijsbepaling daar geschiedt door vraag en aanbod. De actuele prijs van effecten noemt men de koers. Bankbiljetten en cheques zijn daarom geen effecten. Effectenbericht Indien een ingelegde order niet is uitgevoerd, verstuurt de Rabobank in plaats van een effectennota een zogenoemd effectenbericht. Ook in geval van niet-order gerelateerde zaken verstuurt de Rabobank een effectenbericht. De verzending van dergelijke berichten kent geen juridische verplichting, maar geschiedt uit oogpunt van klantvriendelijkheid. Effectenbeurs Een openbare markt voor de handel in onder andere aandelen, warrants, obligaties, bankbrieven, en opties. Marktpartijen handelen reeds geplaatste oftewel bestaande effecten, maar ook voorziet de effectenbeurs in een platform voor de uitgifte (emissie) van nieuwe aandelen en obligaties. Emissie Uitgifte van nieuwe effecten (aandelen of obligaties) door een onderneming met als doel het vergaren van kapitaal. In het geval van beleggingsinstellingen betreft dit veelal de introductie van een nieuw beleggingsfonds. 11
Eurobond Een obligatie die op de Europese kapitaalmarkt wordt verhandeld. De emissie heeft plaatsgevonden in een ander land dan het land van de valuta waarin de eurobond wordt uitgedrukt. Europese stijl Dergelijke opties of warrants kunnen enkel aan het einde van de looptijd worden uitgeoefend door de houder ervan. Hiernaast kennen we de Amerikaanse stijl, die inhoudt dat een bepaald recht op elk moment gedurende de looptijd (en dus niet alleen aan het einde van de looptijd) mag worden uitgeoefend. Ex-datum Op de handelsdag voorafgaand aan de zogeheten ex-datum bepaald welke aandeelhouders de stukken in bezit hebben. Zij en alleen zij hebben recht op de dividenduitkering. Exercise (uitoefenen optie) Opdracht tot het uitoefenen van het recht van de optie door de houder ervan. We onderscheiden een Koop Exercise en een Verkoop Exercise. Koop Exercise: De koop die het gevolg is van het uitoefenen van de rechten van een call optie. Verkoop Exercise: De verkoop die het gevolg is van het uitoefenen van de rechten van een put optie. De koers in de transactie noemen we de exercise prijs. Exercise cash Opties met een uitvoering in contanten (cash settlement) vereisen niet de levering van de onderliggende waarden. In plaats daarvan vergelijkt men de koers van de onderliggende waarde met de uitoefenprijs van de optie, waarna de houder van de optie het eventuele positieve verschil betaald krijgt van de schrijver van de optie. Expiratie Dit betreft het aflopen van een optiecontract. Wanneer aan het eind van de looptijd (bij expiratie) van de optie de prijs van de onderliggende waarde onder (respectievelijk bij put opties: boven) de afgesproken uitoefenprijs ligt, heeft de optie geen waarde meer waarna de Rabobank deze afboekt. Expiratiedatum Dit is de laatste dag waarop een optiehouder zijn recht kan uitoefenen. Aan het einde van deze dag vindt de zogenoemde expiratie plaats en vindt de afwikkeling van de optie plaats. Exposure Letterlijk blootstelling. In deze context wordt deze term vaak gebruikt om de gevoeligheid van een onderliggende waarde voor bepaalde andere ontwikkelingen aan te duiden. 12
F Faillissement Een onderneming die zijn verplichtingen niet na kan komen, kan failliet worden verklaard. Er komt een beslag op de goederen van de schuldenaar. Met de waarde daarvan vindt eventueel de betaling aan de gezamenlijke schuldeisers, waaronder de obligatiehouders, plaats. Voor aandeelhouders, die altijd achteraan in de rij staan, blijft er in de regel niets meer over, hetgeen betekent dat de aandelen waardeloos zijn. Fair Value afrekening Omdat een overnamebod op de onderliggende onderneming binnen uw optie is uitgebracht, kan de optie niet langer voortbestaan en is deze uit de notering gehaald. Immers, hierdoor houdt de onderliggende waarde op te bestaan. Daarom ook moeten alle optieposities voor hun afloopdatum zijn beëindigd. Bij de afwikkeling van de optie in contanten maakt men gebruik gemaakt van de Fair Value methode die rekening houdt met de intrinsieke waarde van de optie en met de resterende tijd- en verwachtingswaarde. First in first out Een manier van rangschikking waarbij de order die onder vergelijkbare condities in de tijd het eerst is geplaatst, ook het eerst een uitvoering krijgt. Fondsverwisseling Bij een fondsverwisseling verandert er voor het fonds op administratief gebied iets, bijvoorbeeld een naamswijziging of een verhuizing van een beleggingsfonds van bijvoorbeeld Nederland naar Luxemburg. De karakteristieken van het fonds en de waarde van de posities van beleggers wijzigen niet. Fracties Een op de beurs verhandeld aandeel kan uitsluitend worden aangehouden in hele stukken. Indien u bijvoorbeeld door een stockdividend fracties van een aandeel ontvangt, dan verkoopt de Rabobank deze automatisch voor u. U ontvangt de opbrengst hiervan op uw rekening. Fusie Bij een (aandelen)fusie (ook wel: bod in aandelen) gebeurt het volgende: alleen de eigendomsrechten (de aandelen) verwisselen van eigenaar: bedrijf A koopt alle aandelen in bedrijf B. B is daarmee de 100% dochter van A. De tegenprestatie bestaat uit een aandelenruil, waardoor u aandelen verwerft in de onderneming A. Future Een future is een overeenkomst tot koop of verkoop van een goed of een financiële waarde die op een bepaald tijdstip in de toekomst door de verkoper aan de koper moet worden geleverd. Dit tegen een prijs die bij het aangaan van het contract is vastgelegd. Bij de meeste futures vindt geen daadwerkelijke levering plaats maar een contante verrekening (cash settlement). In tegenstelling tot een optie, gaat het bij een future niet om het recht tot aan- of verkoop, maar om de plicht. 13
G Gamma De gamma van een optie geeft aan hoeveel de delta van een optie naar verwachting zal veranderen op het moment dat de koers van de onderliggende waarde (iets) verandert. Gedekt schrijven De schrijver van een optiecontract heeft de onderliggende waarde in bezit. Hierdoor weet de schrijver dat een stijging van de waarde van zijn beleggingen een eventueel verlies op zijn optie compenseert. Per saldo maakt hij dus nooit verlies. De effecten zijn dan tot het sluiten van de optie of tot aan de afloopdatum geblokkeerd. Gestructureerde producten Beleggingen waarbij men meer of minder risico loopt dan wanneer men het onderliggende effect an sich koopt. Voorbeelden zijn turbo s, certificaten, converteerbare obligaties en reverse convertibles. Groeiaandelen Aandelen van bedrijven met een structureel sterke groei. Hier tegenover staan waardeaandelen. H Handmatige boeking Verandering van uw effectenbezit ten gevolge van een interne bij- of afboeking. Haussemarkt Een marktsituatie met stijgende koersen of een situatie met een pessimistische stemming over de verwachte beursontwikkeling. Tegenover een haussemarkt staat een baissemarkt. Hedge Dit betekent afdekking of risicovermindering. Zo kan men bijvoorbeeld het risico van inflatie (stijging van het algemeen prijspeil) afdekken door te beleggen in activa waarvan de waarde meebeweegt met het algemeen prijspeil. Een zogenoemd hedge fund zal zijn beleggingsrisico s proberen te beperken of elimineren, vooral door gebruik te maken van bepaalde derivaten. Herbeleggen De Rabobank investeert voor u het uitgekeerde dividend (na aftrek van de dividendbelasting) of de uitgekeerde rente in participaties van het beleggingsfonds. High-yield obligaties Obligaties van bedrijven met een relatief lage rating. Zoals de naam al zegt kennen deze obligaties vanwege het hoge risico een verhoudingsgewijs hoge yield (rendement). Ook wel junk bonds genoemd. 14
Hoofdbetaalkantoor Een partij die aangewezen is door de uitgever van het effect om zorg te dragen voor de financiële afwikkeling van dividenden, aflossingen en coupons. I Illiquide Slecht, moeilijk of beperkt verhandelbaar. Indexoptie Een optie waarbij een index dient als onderliggende waarde. Index Dit is een beursgraadmeter. Zij is samengesteld uit verschillende onderliggende waarden die veelal zijn genoteerd op een bepaalde markt of die onderdeel zijn van één en dezelfde sector of één en hetzelfde land en presenteer een soort van koersgemiddelde van dit mandje. Men gebruikt indices om generieke veranderingen op een bepaalde markt of binnen een bepaalde sector of land waar te nemen en om de stemming hierover weer te geven. Bekende indices zijn de AEX, de Dow Jones en de Nasdaq. Initial margin Dit is het bedrag dat als borg dient van een future positie. Dit bedrag moet u daadwerkelijk storten bij uw bank, voordat u de future kunt kopen. Inschrijven Wanneer een partij nieuwe obligaties of aandelen uitgeeft, kan men daarop intekenen of inschrijven. Hiermee geeft een belegger aan het nieuwe effect te willen kopen. Interim dividend Tussentijdse uitkering van een dividend. Het daarna nog te betalen dividend wordt slotdividend genoemd. Interne afboeking Vermindering van het aantal stukken in uw portefeuille ten gevolge van een interne afboeking. Interne bijboeking Vermeerdering van het aantal stukken in uw portefeuille ten gevolge van een interne bijboeking. In the money Bij een call optie spreekt men hiervan wanneer de beurskoers van de onderliggende waarde hoger is dan de uitoefenprijs van de optie. Bij een put optie geldt dit wanneer de beurskoers van de onderliggende waarde juist lager is dan de uitoefenprijs van de optie. In beide gevallen geldt dus dat de optie een bepaalde waarde vertegenwoordigt (even los van de tijds- en verwachtingswaarde: de waarde die voortkomt uit de resterende looptijd van de optie en uit de verwachte koersbeweging van de onderliggende waarde). 15
Intrinsieke waarde Dit is de werkelijke waarde van een bepaald financieel activum, zoals een aandeel (dus zonder verwachtingen voor de toekomst). In geval van een open-end beleggingsfonds is deze intrinsieke waarde de waarde van de onderliggende beleggingen binnen het fonds. De intrinsieke waarde van een aandeel is afhankelijk van het totaal van de bezittingen van een bepaalde onderneming. IRR Effectief rendement (internal rate of return). Dit is het rendement op het gemiddeld geïnvesteerd vermogen). ISIN code ISIN staat voor International Securities Identification Number; een uniek nummer van een effect en waaraan het dus herkenbaar is. De ISIN bestaat uit een beurscode en een uniek nummer. J Junk bond Dit is een obligatie die is uitgegeven door een uitgever met een slechte kredietwaardigheid of het betreft een obligatie van een onderneming die naar dit niveau is afgezakt. Vaak hoort er een hoog rentepercentage bij, omdat het risico dat een belegger zijn geld helemaal niet meer terugziet, navenant groot is. K Kapitaalstructuur Ook wel: balansstructuur. Dit geeft inzicht in hoe een onderneming is gefinancierd (verdeling over leningen en aandelen). Keuzedividend Een dividenduitkering waarbij de aandeelhouder kan kiezen tussen een dividenduitkering in aandelen (stock) of in contanten (in geld/cash). Koers Dit is de prijs waartegen de meest recente handel heeft plaatsgevonden. Zij weerspiegelt vraag en aanbod en dus ook verwachtingen. De koers kan afwijken van de intrinsieke of onderliggende waarde vanwege deze verwachtingen. Krach Het plotseling ineenstorten van de beurskoersen. Kredietopslag Extra rente voor het risico dat het bedrijf failliet gaat; marge boven het officiële en risicoloze rentetarief. 16
L Laatkoers Dat is de prijs die verkopers van een effect willen ontvangen. Leveringen Dit betekent een afboeking van de effecten van uw effectenrekening en doorgeleverd aan een andere bank. Indien het een levering tegen betaling betreft, dan geldt levering onder de voorwaarde dat die andere bank een afgesproken bedrag (meestal het aankoopbedrag) gelijktijdig betaalt aan de verzendende bank. Het betekent dus de uitboeking van bepaalde stukken van uw effectenrekening. Lichten Dit betekent dat de aandelen zijn verwijderd van uw effectenrekening. De waarde van de aandelen is nul euro. Light-opties Opties op een index waarbij de onderliggende waarde van de optie 10% bedraagt van die index. Limiet order Wanneer? U geeft een limiet-kooporder op, wanneer u een bepaald aandeel alleen beneden of ten hoogte op een bepaalde koers wilt aankopen. U geeft een limiet-verkooporder op, wanneer u uw stukken alleen wilt verkopen boven of ten minste op een bepaalde koers. Hoe werkt het? Bij het doorgeven van uw order geeft u aan wat de maximale koers is waartegen u wilt aankopen (limietkooporder), respectievelijk wat de minimale koers is waartegen u uw stukken wilt verkopen (limiet-verkooporder). Deze maximale of minimale koers noemen we de limiet. Daarnaast geeft u vanzelfsprekend aan hoeveel stukken u wilt aan- of verkopen. Voor- en nadelen Het belangrijkste voordeel van een limiet-order is, dat u van tevoren weet waar u aan toe bent. Bij een limietkooporder weet u van tevoren wat u maximaal voor de stukken betaalt. Bij een limiet-verkooporder weet u op voorhand hoeveel u minimaal voor uw stukken krijgt. Liquidatie Wanneer alle activa stuk voor stuk worden verkocht en het bedrijf zijn onderneming staakt, spreken we van liquidatie van het bedrijf. Liquideren betekent hier dus het omzetten van activa in geld (door ze te verkopen). Zeer vaak vindt dit plaats in het kader van een faillissement. Loans (Niet-genoteerde) bedrijfsleningen. Indien de leningen wel zijn genoteerd aan een beurs, dan spreken we van credits. 17
Long positie Een belegger met een long positie heeft de optie gekocht en daadwerkelijk in bezit. De houder van zo n optiepositie kan gebruik maken van het optierecht om de stukken te ontvangen of te leveren. Looptijd De duur van een obligatie of de periode waarin de houder van een optie of warrant het recht kan uitoefenen. Lopende rente Dit betreft de opgebouwde rente van een obligatie voordat de coupondatum is bereikt, oftewel voordat de uitkering van de rente aan de belegger daadwerkelijk plaatsheeft. Lossen Het betaalbaar stellen of aflossen van een obligatie. M Management fee Dit betreft de jaarlijkse vergoeding voor de beheerder van het fonds. Uit deze vergoeding betaalt de beheerder bijvoorbeeld de transactiekosten die het fonds maakt en betaalt de uitgevende instelling ook het salaris van de fondsmanager. Ook de distributievergoeding die de Rabobank eventueel van de beheerder van het beleggingsfonds ontvangt voor de door haar verleende diensten, maakt hier deel van uit. In de regel is de management fee verwerkt in de koers van het fonds, in die zin dat deze kosten automatisch in mindering worden gebracht op de totale waarde van de onderliggende beleggingen binnen het fonds. Margin De dekking die een belegger dient aan te houden wanneer hij ongedekt opties schrijft. Deze margin dient als een soort van zekerheid voor de tegenpartij in de optieconstructie; de tegenpartij weet door de margin dat hij zijn geld krijgt. Wanneer de waarde van een geschreven optiepositie stijgt, zal de omvang van deze margin dienovereenkomstig toenemen. De margin wordt elke handelsdag berekend. Medium Term Note Medium Term Notes (MTNs) zijn vergelijkbaar met een obligatie, maar kennen veelal een grotere coupure dan normale obligaties en/of een kortere looptijd. Handel vindt plaats op de onderhandse markt en dus niet op de beurs, zoals bij gewone obligaties. Hierdoor zijn deze stukken wellicht minder geschikt voor particuliere beleggers. Midkap Met Midkap wordt de Amsterdam Midkap index bedoeld. Deze index is opgebouwd uit aandelen die qua beursomzet op plaats 26 t/m 50 staan (dus de aandelen die qua grootte volgen op de 25 AEX-fondsen). 18
N Naked (ongedekt schrijven) Dit betreft een geschreven call optie zonder dat de belegger de onderliggende waarde in bezit heeft. Geschreven put opties zijn per definitie ongedekt, omdat hier sprake is van een afnameplicht. Nasdaq Nasdaq staat voor National Association of Security Dealers Automated Quotations. Het betreft een beurs in de Verenigde Staten waaraan veel technologie-aandelen zijn genoteerd. De (schermen)beurs heeft ook een eigen index, de Nasdaq-index, die een indicatie geeft van het sentiment rond technologiewaarden. Nikkei (-index) De Japanse beursgraadmeter. Nominale waarde De uitgiftewaarde van een aandeel of grootte van de schuldvordering in geval van een obligatie. NYSE Euronext NYSE staat voor New York Stock Exchange, de Amerikaanse aandelenbeurs in New York. Deze beurs is gefuseerd met Euronext, een combinatie van de Nederlandse, Franse en Belgische beurzen. Hierdoor is het beursbedrijf NYSE Euronext ontstaan. O Obligatie Een schuldbewijs, verhandeld op de beurs, vaak met een vaste nominale waarde. Hierover wordt een rente vergoed. Deze kan een vast of variabel karakter hebben. In tegenstelling tot een aandeel, geeft een obligatie geen stemrecht, vormt zij geen eigendomsrecht en levert zij geen aanspraak op een deel van de winst op. Odd lot offer In een Odd Lot Offer (Olo) Koop/Verkoop is het aanbod van de onderneming beperkt tot aandeelhouders die minder dan 100 aandelen in de onderneming bezitten (minder dan de minimale handelshoeveelheid). De onderneming is hierdoor in staat om kleine aandeelhouders te bedienen, zonder te worden geconfronteerd met hoge kosten (Olo Koop), respectievelijk zijn de kleine aandeelhouders in staat hun participaties te verkopen, zonder te worden geconfronteerd met hoge transactiekosten (Olo Verkoop). Onderliggende waarde Dit is het effect waarop een optie, future of warrant betrekking heeft, bijvoorbeeld 100 aandelen van een bepaalde onderneming in geval van een aandelenoptie. 19
Ongedekt schrijven (naked) Dit betreft een geschreven call optie zonder dat de belegger de onderliggende waarde in bezit heeft. Geschreven put opties zijn per definitie ongedekt, omdat hier sprake is van een afnameplicht. Ontvangsten Ontvangsten zijn transacties waarbij alleen een overboeking van effecten plaatsheeft van een andere bank naar uw effectenrekening zonder dat daar een betaling tegenover staat. Dit betreft dus de inboeking van bepaalde effecten op uw effectenrekening. Indien het een ontvangst met bijbetaling betreft, dan betekent dit dat de effecten door een andere bank geleverd zijn die daartegenover gelijktijdig een afgesproken bedrag (meestal het aankoopbedrag) uitbetaald krijgt. De Rabobank boekt de aldus ontvangen effecten bij op uw effectenrekening. Open buy Transactietype waarbij de belegger een optiepositie opent. Als koper van de optie verkrijgt u het recht om gedurende de looptijd van de optie de onderliggende waarden te kopen (call) of te verkopen (put) tegen een vastgestelde prijs. We noemen dit ook wel een long positie. U koopt hiermee dus een optie. In geval van futures: als koper van een future verplicht u zich om op een bepaald tijdstip in de toekomst de financiële waarde waar de future betrekking op heeft, te kopen tegen een prijs die bij het aangaan van het contract is vastgelegd. In de regel vindt er geen daadwerkelijke levering plaats maar een contante verrekening (cash settlement). Open-end beleggingsfonds Dit is een bepaald type beleggingsfonds. We zien deze structuur vaak wanneer het fonds zijn beleggingen relatief makkelijk en zonder al te veel impact op de koers van de beleggingen binnen het fonds kan verhandelen. De koers van het aandeel van het beleggingsfonds is afhankelijk van de waarde van de beleggingen binnen het fonds. Het fonds is verplicht extra aandelen uit te geven wanneer de vraag het aanbod overstijgt, en evenzo moet zij aandelen innemen indien het aanbod de vraag overstijgt. Het aantal uitstaande aandelen is in beginsel onbeperkt. De koers van het aandeel van het fonds is dus niet de uitkomst van de vraag naar en het aanbod van het aandeel. Open sell Transactietype waarbij een belegger een optie verkoopt. U, als schrijver van de optie (tegenpartij van de koper), neemt de plicht op u om gedurende de looptijd van de optie de onderliggende waarden te leveren (call) of te kopen (put) tegen een vastgestelde prijs. We noemen dit ook wel een short positie. In geval van futures: als verkoper van een future verplicht u zich om op een bepaald tijdstip in de toekomst de financiële waarde waar de future betrekking op heeft te verkopen tegen een prijs die bij het aangaan van het contract is vastgelegd. In de regel vindt er geen daadwerkelijke levering plaats maar een contante verrekening (cash settlement). Openingskoers De koers die ontstaat bij het openen van de beurs. Feitelijk is dit de koers waartegen de handel van start gaat. 20