575BZ03, Juli 2006 Onderzoek naar de veiligheid van de zelfstandige ondernemers Resultaten m.b.t. de sector van juweliers FOD Binnenlandse Zaken, Algemene Directie Veiligheidsen Preventiebeleid Nobody s Unpredictable
Voorstelling van de studie 1
1. Context en doelstellingen De Minister van Binnenlandse Zaken heeft een enquête laten uitvoeren onder zelfstandige ondernemers en de beoefenaars van vrije beroepen om een beeld te krijgen van hun noden en houdingen ten aanzien van de veiligheidsproblemen en geweldsdelicten (perceptie van de risicograad en kennis van de te treffen maatregelen). De enquête omvat twee luiken. Enerzijds een geografisch luik dat alle zelfstandige ondernemers en kleinhandelaars zonder specifiek beroep omvat, en anderzijds een sectorieel luik dat vier sectoren bevat waarvan de criminaliteitscijfers aantonen dat het onveiligheidsrisico hoger is: juweliers, huisartsen, apothekers en de uitbaters van tankstations. De «face to face» - interviews werden gehouden in de steden en gemeenten die het meest met de onveiligheidsproblemen geconfronteerd worden. Omwille hiervan zijn de resultaten van deze enquête puur statistisch gezien niet representatief voor de noden en houdingen van àlle zelfstandige ondernemers en vrije beroepen. Deze bevatten daarentegen wel waardevolle informatie afkomstig van diegenen die in het bijzonder geconfronteerd worden met onveiligheid. 2
2. Methodologie 2.1. Methodologische specificaties De individuele face-2-face interviews via het CAPI-systeem (Computer Assisted Personal Interview) hebben thuis of op de werkplaats van de respondenten plaatsgevonden, in bepaalde gevallen na het maken van een afspraak. De enquêtes hebben plaatsgevonden van 28 februari tot 28 maart 2006. 2.2. De resultaten Met een steekproef van 129 respondenten bevinden we ons in het spectrum van de kwantitatieve studies. De resultaten van deze studie kunnen niet geëxtrapoleerd worden naar de volledige sector van juweliers. We zullen daarom spreken van een kwalitatieve analyse, een temperatuurpeiling van het risico op slachtofferschap en onveiligheid bij een selectie van juweliers. 3
Slachtofferschap 4
Juweliers 9 van de 129 ondervraagde juweliers zijn het slachtoffer geweest van fysiek geweld of hebben het voorwerp uitgemaakt van bedreigingen met gebruik van fysiek geweld tijdens de uitoefening van hun beroepsactiviteit in 2005 In 2005 werden gemiddeld 1,7 geweldsdelicten gepleegd bij de ondervraagde juweliers 8 van de 9 betrokken juweliers hebben rechtstreeks contact gehad met de daders De aard van de geweldplegingen bestond uit : Een bedreiging om een vuurwapen te gebruiken (5) Een bedreiging om andere wapens te gebruiken (4) Het gebruik van fysiek geweld (3) Beschadigingen (3) Een bedreiging om geweld te gebruiken (3) De feiten vonden plaats tijdens de openingsuren van de juwelierswinkel (6) en op het tijdstip van sluiting van de juwelierswinkel (5), en hadden betrekking op het stelen van goederen en geld 5
Onveiligheidsgevoel 6
1. Risicoperceptie Basis : Totale steekproef n=129 Wat is volgens u de kans dat u binnen de volgende 12 maanden het slachtoffer wordt van een geweldsdelict gedurende de uitoefening van uw beroepsactiviteit? Heel groot (n= 7) 5% Groot (n=38) 29% Klein (n=57) 44% Heel klein (n=23) 18% Onbestaande (n=4) 3% 7
2. De rol van het onveiligheidsgevoel Welke rol speelt uw onveiligheidsgevoel bij het uitoefening van uw beroepsactiviteit? Basis : Totale steekproef n=129 Ik voel mij veilig (n= 60) 47% Ik voel me op bepaalde momenten onveilig maar dit beïnvloedt me professioneel niet (n=43) 33% Ik voel me onveilig maar ik denk dat dit met het nemen van preventieve maatregelen kan worden opgelost (n=20) 16% Ik voel me onveilig en ik denk niet dat dit met het nemen van preventieve maatregelen kan worden opgelost 4% (n=5) 8
3. De oorzaken van het onveiligheidsgevoel Wat zijn volgens u de oorzaken van uw onveiligheidsgevoel? Basis : hebben een onveiligheidsgevoel n=69 Aanwezigheid van objecten die gegeerd zijn bij criminelen (n= 52) 75% Ervaringen van anderen uit uw beroepsmilieu (n=36) 52% Geen vertrouwen in een snelle interventie van de politie (n=29) 42% Berichtgeving over geweldsdelicten in de media (n=28) 41% Eerdere gevallen van fysiek geweld in uw zaak (n=25) 36% Het feit dat de veiligheidsmaatregelen die u neemt of kan nemen onvoldoende zijn (n=12) 17% Andere oorzaken (n=5) 7% 9
4. Onveilige momenten Op welke concrete momenten voelt u zich onveilig? Basis : Hebben een onveiligheidsgevoel n=69 Bij het sluiten van de zaak (n= 51) 74% Gedurende de openinguren (n=35) 49% Tijdens het openen van de zaak (n=21) 30% Wanneer het geld naar de bank wordt gebracht 13% (n=9) Bij het deponeren van geld in de nachtkluis van de bank 9% (n=6) Op het moment dat er goederen worden geleverd 6% (n=4) In het donker (tijdens de winter) 6% (n=4) Op een ander moment 3% (n=2) 10
5. Het risicogevoel Basis : Totale steekproef n=129 Denkt u dat u tijdens het uitvoeren van uw beroep kwetsbaar bent voor gevallen van agressie? Ja, omdat er veel kostbare goederen aanwezig zijn (n= 84) 65% Ja, omdat gelijkaardige handelszaken in het verleden reeds vaak het slachtoffer werden van gevallen van agressie (n=42) 33% Ja, omdat er altijd veel cash aanwezig is (n=26) 20% Ja, omdat er in deze buurt veel gevallen van agressie voorkomen (n=18) 14% Neen (n=33) 26% Ja, voor andere redenen 2% (n=2) 11
Veiligheidsmaatregelen 12
1. Preventie van fysiek geweld 1.1. Algemeen Hebt u reeds maatregelen genomen om fysiek geweld, of de concrete dreiging met fysiek geweld, te voorkomen? NON 38% (n=49) Waarom niet? (n=49) Absolute cijfers Dit is volgens u niet nodig (n= 25) 51% Het nemen van maatregelen het risico op fysiek geweld niet zal afnemen (n=10) 20% (n=80) OUI 62% Mannen 72% 55 jaar of ouder 76% Brussel 86% Basis : Totale steekproef n=129 U wenst uw financiële middelen in andere zaken te investeren Andere redenen (n=10) (n=5) 10% 20% 13
2. Opleidingen 2.1. Kennis Basis : Totale steekproef n=129 Bent u op de hoogte van het feit dat er specifieke opleidingen bestaan over het omgaan met agressie? Mannen 67% 40 Brussel 86% 12 JA 59% (n=76) NEEN 41% (n=53) 14
2. Opleidingen 2.2. Gebruik Hebt u reeds een dergelijke opleiding gevolgd? Basis : Totale steekproef n=129 NEEN 97% (n=125) JA 3% (n=4) Ja, opleidingen over n=4 (meerdere antwoorden mogelijk) de manier om te reageren op agressies 4 juweliers preventie van fysiek geweld 3 juweliers de manier om te reageren voor, tijdens en na een overval Het correcte gebruik van bestaande veiligheidsmaatregelen 3 juweliers 1 juwelier 15
2. Opleidingen 2.3. Redenen voor het niet volgen van een Basis : Hebben geen opleiding gevolgd n=125 opleiding Waarom volgde u geen opleiding? U weet niet waar u terecht kan voor een opleiding U gelooft niet dat een opleiding kan bijdragen tot het voorkomen van geweldsdelicten (n= 39) (n=38) 31% 30% U beschikt reeds over voldoende kennis (n=19) 15% U heeft (tot nu toe) nog geen tijd ervoor gehad (n=12) 10% U heeft er nog geen nood aan gehad 5% (n=6) Het volgen van een opleiding is te duur 2% (n=3) Voor praktische redenen 2% (n=3) U heeft er niet over nagedacht 2% (n=2) Voor andere redenen (n=11) 9% 16
3. Genomen maatregelen 3.1. Organisatorische maatregelen Heel efficiënt Efficiënt Basis : Totale steekproef n=129 Matig efficiënt Weinig efficiënt Niet efficiënt Het beperken van de geldvoorraad (n= 99) 77% 26% (n= 26) 57% (n= 56) 12% 4% 1% (n= 12) (n= 4) Nazien bij het openen en het sluiten van de winkel (n=93) 72% 22% (n=20) 54% (n=50) 23% (n=21) 2% (n=2) Slechts een beperkt aantal juwelen voorleggen aan klanten (n=69) 53% 28% (n=19) 59% (n=41) 12% (n=8) 1% Extra aandachtig zijn bij het zien van onbekende of verdachte wagens (n=67) 52% 27% (n=18) 42% (n=28) 30% (n=20) 1% Klanten moeten aanbellen alvorens ze worden binnengelaten (n=63) 49% 38% (n=24) 43% (n=27) 19% (n=12) Het wegnemen van de juwelen uit de etalage indien de winkel gesloten is (n=63) 49% 37% (n=23) 51% (n=32) 11% 2% (n=7) 17
3.1. Organisatorische maatregelen De plaats waar de goederen worden gestockeerd is afgesloten van de winkelruimte Beperken van voorraden in de winkel Naburige handelaars houden toezicht op de winkel Steeds met twee of meerdere personen zijn (n= 57) (n=50) (n=49) (n=44) 34% 39% 38% 44% 3. Genomen maatregelen Heel efficiënt Efficiënt 37% (n= 21) 16% (n=8) 18% (n=9) 32% (n=14) 68% 55% 55% 47% Basis : Total steekproof n=129 Matig efficiënt Weinig efficiënt Niet efficiënt (n= 27) (n=34) (n=27) (n=24) 22% 9% (n= 5) 16% (n=8) 5% 2% (n= 3) 4% 11% 2% (n=5) (n=2) Regelmatig overleg / contact met de politiediensten (n=42) 33% 17% (n=7) 67% (n=28) 17% (n=7) Concrete afspraken i.v.m. het beheer van sleutels (n=29) 22% 41% (n=12) 48% (n=14) 3% 7% (n=2) Andere 9% (n=11) 36% (n=4) 36% (n=4) 18% 9% (n=2) 18
3. Genomen maatregelen 3.2. Bouwkundige en fysische maatregelen Voldoende verlichting 77% (n= 99) Heel efficiënt Efficiënt Matig efficiënt 21% (n= 21) Basis : Total steekproef n=129 (n= 61) 62% 17% Niet efficiënt (n=17) Inbraakwerende rolluiken Kluis om uw geld en juwelen te bewaren 66% (n=85) 59% (n=76) 33% 32% (n=28) (n=24) (n=48) (n=43) 56% 57% 9% 1% (n=8) 9% 3% (n=7) (n=2) Inbraakwerende ramen 56% (n=72) 39% (n=28) (n=39) 54% 7% (n=5) Beveiliging van de vitrines 50% (n=65) 25% (n=16) (n=40) 62% 12% 2% (n=8) Automatische deursluiters 37% (n=48) 38% (n=18) (n=21) 44% 19% (n=9) Elektronische timer voor de verlichting 31% (n=40) 33% (n=13) (n=19) 48% 18% 3% (n=7) (n=7) Ramkraakdrempels 22% (n=29) 31% (n=9) (n=17) 59% 10% (n=3) 19
3. Genomen maatregelen 3.2. Bouwkundige en fysische maatregelen Basis : Totale steekproef n=129 Ant-kogel ramen 22% (n= 29) Heel efficiënt Efficiënt Matig efficiënt Niet efficiënt Lokaal totaal beveiligd 20% (n=26) 42% (n=11) 42% (n=11) 15% (n=4) Kluis met tijdslot 17% (n=22) 45% (n=10) 36% (n=8) 9% 9% (n=2) Gelaagd raam 10% (n=13) Gebruik maken van een sas voor het binnenlaten van klanten 9% (n=12) 42% (n=5) 50% (n=6) 8% Beveiliging van de vitrines 2% (n=2) 27% (n=2) 27% 36% 9% Andere maatregelen 4% (n=5) Geen maatregelen 2% (n=2) 20
3. Genomen maatregelen 3.3. Elektronische veiligheidsmaatregelen Basis : Totale steekproef n=129 Welk type alarmsysteem : Met aansluiting op een alarmcentrale 56% 72 Alarmsysteem (n= 101) 78% Met rechtsreekse verwittiging politie 33% 42 Met verwittiging van derden 33% 43 Zonder verwittiging van derden 3% 4 Andere alarmsystemen 1% 1 Welk type hold-up knop : Met aansluiting op een alarmcentrale 47% 61 Hold-up knop (n=84) 65% Met rechtsreekse verwittiging politie 30% 39 Met verwittiging van derden 26% 33 Zonder verwittiging van derden 2% 3 Andere hold-up knop 2% 2 Welk type camerabewaking : Camerabewaking (n=71) 55% Met registratie 37% 48 Zonder registratie 16% 20 Affiches 5% 7 Andere camerabewaking 2% 2 21
3. Genomen maatregelen 3.3. Elektronische veiligheidsmaatregelen ALARMSYSTEEM alarmsysteem 78% (n= 101) Heel efficiënt Efficiënt Matig efficiënt Weinig efficiënt Niet efficiënt 37% 50% (n= 37) (n= 51) Basis : Totale steekproef n=129 11% 2% (n=2) (n= 11) met aansluiting op een alarmcentrale 56% (n= 72) 36% (n= 26) (n= 38) 53% (n= 6) 8% 1% 1% met verwitting van derde 33% (n=43) 33% (n=14) 44% (n=19) 19% (n=8) 2% met rechtstreekse verwittiging politie 33% (n=42) 45% (n=19) (n=18) 43% 12% (n=5) zonder verwittiging van derden 3% (n=4) 25% (n=3) 75% ander alarmsysteem 1% 100% 22
3. Genomen maatregelen 3.3. Elektronische veiligheidsmaatregelen CAMERABEWAKING Basis : Totale steekproef n=129 Heel efficiënt Efficiënt Matig efficiënt Weinig efficiënt Niet efficiënt camerabewakingsysteem 55% (n= 71) 44% (n= 31) 38% (n= 27) 14% 3% 1% (n= 10) camerabewaking met registratie 37% (n= 48) 44% (n= 21) 40% (n= 19) 10% 2% 4% (n=2) (n= 5) camerabewaking zonder registratie 16% (n=20) 45% (n=9) 25% (n=5) 30% (n=6) affiches die er op wijzen dat er camerabewaking is 5% (n=7) 29% (n=2) 71% (n=5) andere camerabewaking 2% (n=2) 50% 50% 23
3. Genomen maatregelen 3.3. Elektronische veiligheidsmaatregelen HOLD-UP KNOP Basis : Totale steekproef n=129 Heel efficiënt Efficiënt Matig efficiënt Weinig efficiënt Niet efficiënt Hold-up knop 65% (n= 84) 39% (n= 33) 43% (n= 36) 12% (n= 10) 4% 2% (n=3) Hold-up knop met aansluiting op een alarmcentrale 47% (n= 61) 38% (n= 23) 44% (n= 27) 15% (n= 9) 2% Hold-up knop zonder aansluiting op een alarmcentrale 30% (n=39) 44% (n=17) 38% (n=15) 18% (n=7) Hold-up knop met verwittiging van derden 26% (n=33) 48% (n=16) 30% (n=10) 12% 6% 3% (n=4) (n=2) Hold-up knop zonder verwittiging van derde 2% (n=3) 33% 33% 33% Andere hold-up knop 2% (n=2) 50% 50% 24
3. Genomen maatregelen 3.4. Redenen Basis : Totale steekproef n=129 Waarom nam u veiligheidsmaatregelen om fysisch geweld of een effectieve dreiging met fysisch geweld in uw zaak te voorkomen? Omdat u dit zelf noodzakelijk acht (n= 90) 70% Omwille van de verzekeringen (n=61) 47% Omdat u reeds het slachtoffer was van fysiek geweld 22% (n=28) Omdat een collega reeds het slachtoffer was van fysiek geweld 20% (n=26) Andere redenen 9% (n=12) 25
3. Genomen maatregelen 3.5. Maatregelen die hun nut hebben bewezen Basis : Totale steekproef n=129 Meerdere antwoorden mogelijk Open vraag Volgens u, bij de maatregelen die reeds genomen werden, welke hebben volgens u hun nut bewezen? Alarmsysteem (n= 27) 21% Camerabewaking (n=20) 16% Rolluiken (in ijzer) Hold-up knop (n=14) (n=13) 10% 11% Automatische deuren, ramen in veiligheidsglas (n=10) 8% Waakloket Ik heb de gelegenheid nog niet gehad om de efficiëntie van de genomen maatregelen te testen Geen maatregelen genomen 1% (n=11) (n=17) 9% 13% Andere (n=22) 17% Weet het niet (n=17) 13% 26
4. Focus op andere maatregelen 4.1. Specifieke maatregelen voor het vervoer van juwelen Neemt u specifieke maatregelen indien u zich met juwelen buiten uw winkel begeeft (vb: vervoer van juwelen tussen woonplaats & winkel, bezoek aan een klant, bezoek van een handelsvertegenwoordiger, )? JA 26% De welke? (n=33) Absolute cijfers (n=33) Ja, ik gebruik een gelijkvormige zak die de aandacht niet trekt 9 NEEN 74% (n=96) Ja, ik gebruik een escorte 1 Ja, zonder precisie 23 Basis : Totale steekproef n=129 27
4. Focus op andere maatregelen 4.2.Specifieke maatregelen in de woonruimte Zijn er in uw woonruimte specifieke veiligheidsmaatregelen aanwezig in functie van het voorkomen van fysiek geweld of het voorkomen van de dreiging met fysiek geweld? JA 33% (n=42) De welke? (n=42) Absolute cijfers Ja, alarmsystemen, cameras 20 NEEN 67% (n=87) Ja, verdediogingssystemen zoals een wapen, een spary 7 Ja, zonder precisie 15 Basis : Totale steekproef n=129 28
4. Focus op andere maatregelen 4.3. Bewakingsonderneming Basis : Totale steekproef n=129 Doet u beroep op een bewakingsonderneming? Ja, voor de interventies na alarm 16% (n= 20) Ja, voor de bescherming van goederen 7% (n=9) Ja, bij het openen en sluiten van de zaak 5% (n=6) Neen (n=95) 74% Andere 7% (n=9) 29
4. Focus op andere maatregelen 4.4. Intelligente koffer Basis : Totale steekproef n=129 Bent u op de hoogte van de mogelijkheden van de geldkoffer die de biljetten vernietigt indien men ze probeert te stelen (de plofkoffer)? JA 91% (n=118) NEEN 9% (n=11) 30
5. Advies 5.1. Bronnen Indien u advies nodig zou hebben met betrekking tot het nemen van maatregelen tegen geweldsdelicten, tot wie zou u zich wenden? Wie stond er in voor het verlenen van advies indien u zich reeds liet adviseren? Tot een gespecialiseerde medewerker van Tot een alarminstallateur OVERWOGEN A un collaborateur spécialisé de la 55% police (n= 71) 26% A un installateur (n=34) d'alarme EFFECTIEF (n= 26) (n=27) 31% 32% Tot uw verzekeraar 26% (n=33) A votre assureur (n=27) 32% Tot een onderneming voor veiligheidsadvies Tot uw beroepsvereniging 19% A une entreprise de consultance (n=32) en sécurité 25% A votre association professionnelle (n=25) (n=15) (n=14) 18% 17% Aan iemand anders 6% A quelqu'un d'autre (n=8) (n=9) 11% Basis : Totale steekproef n=129 Basis : Hebben reeds adviezen gevraagd n=84 31
6. Fiscale aftrek 6.1. Kennis Basis : Totale steekproef n=129 Bent u op de hoogte van de mogelijkheid tot verhoogde fiscale aftrek voor investeringen in veiligheid? Hoe werd u op de hoogte gesteld? n=60 JA 47% (n=60) Door uw boekhouder Via de media (n= 24) (n=19) 32% 40% Door uw beroepsorganisatie 13% (n=8) NEEN 53% (n=69) Door uw verzekeraar Door een alarminstallateur 12% 10% (n=7) (n=6) Door de politie 5% (n=3) Door een onderneming voor veiligheidsadvies 3% (n=2) Door iemand anders 8% (n=5) 32
6. Fiscale aftrek 6.2. Het gebruik Basis : Zijn op de hoogte van de mogelijkheid tot een fiscale aftrek n=60 Heeft u gebruik gemaakt van die mogelijkheid? JA 32% NEEN 68% (n=41) (n=19) Waarom niet? n=41 De mogelijkheid tot verhoogde fiscale aftrek kwam te laat 54% 22 Het blijft nog te duur 7% 3 De procedure is te omslachtig 7% 3 Het beperkt me in de keuze van veiligheidsmaatregelen 7% 3 33
Verzekeringen 34
1. Types van verzekeringen 1.1. De schade in geval van een diefstal Basis : Totale steekproef n=129 Bent u verzekerd voor de schade aan uw zaak in geval van een diefstal of een overval? (n=9) Weet het niet 7% NEEN 25% (n=32) JA 68% (n=88) 35
1. Types van verzekeringen 1.2. De arbeidsongevallen Basis : Totale steekproef n=129 Hebt u een arbeidsongevallenverzekering? NEEN 18% (n=23) JA 78% (n=101) Weet het niet 4% (n=5) 36
Buurtinformatienetwerken 37
1. Kennis van een BIN Basis : Totale steekproef n=129 Weet u wat een buurtinformatienetwerk is? Algemeen Bestaat er een buurtinformatienetwerk in uw buurt? In uw buurt JA 32% (n=41) JA 15% (n=19) NEEN 47% (n=61) NEEN 68% (n=88) Weet het niet 38% (n=49) 38
2. Lidmaatschap van een BIN Basis : Totale steekproef n=129 Algemeen Bent u aangesloten bij een buurtinformatienetwerk? Ja 7% (n= 9) Neen 6% (n=8) Neen, omdat ik er niet van op de hoogte ben (n=55) 43% Neen, omdat dit initiatief in mijn buurt niet bestaat (n=46) 36% Neen, omdat dit naar mijn mening niet nuttig is 6% (n=8) Neen, omdat ik nooit werd uitgenodigd om mij er bij aan te sluiten 2% (n=3) 47% VAN DIEGENEN DIE WETEN DAT ER EEN BIN IN HUN BUURT BESTAAT 39
2. Lidmaatschap van een BIN Basis : Totale steekproef n=129 Van een beroepsorganisatie Bent u aangesloten op het SOS-netwerk van uw beroepsvereniging? NEEN 85% (n=110) JA 15% (n=19) 40
Communicatie- en Informatiekanalen 41
Informatie m.b.t. nieuwigheden inzake preventie Gewoonlijk Hoe wordt u gewoonlijk op de hoogte gebracht Vrienden of van nieuwigheden aangaande het voorkomen collega s van fysiek geweld? Kranten Boekhouder, fiscalist Alarminstallateur Basis : Totale steekproef n=129 21% (n= 27) 21% (n=27) 19% (n=25) 16% (n=20) Verzekeraar 14% (n=18) Politie 13% (n=17) Televisie, radio Nieuwsbrief beroepsorganisatie Informatiesessie 9% 13% 12% (n=17) (n=16) (n=11) Veiligheidsadviseur 7% (n=9) Tijdschrift Gespecialiseerde sites Handelsbeurzen 3% 4% 7% (n=9) (n=5) (n=4) Overheid 2% (n=3) andere 18% (n=23) 42
Informatie m.b.t. nieuwigheden inzake preventie Voorkeur Hoe zou u het liefst op de hoogte worden gebracht van nieuwigheden aangaande Politie het voorkomen van fysiek geweld? Overheid Boekhouder, fiscalist Alarminstallateur Verzekeraar Veiligheidsadviseur Vrienden of collegas Informatiesessie Nieuwsbrief beroepsorganisatie Kranten Tijdschrift Television, radio Gespecialiseerde sites Elektronische nieuwsbrieven Handelbeurzen Andere 2% 2% 3% 5% 5% 8% 9% 9% 16% 16% 15% 13% 12% 12% 19% Basis : Totale steekproef n=129 33% (n= 42) (n=225) (n=221) (n=220) (n=119) (n=17) (n=16) (n=16) (n=12) (n=10) (n=7) (n=7) (n=4) (n=3) (n=2) (n=12) 43