Regioprofiel Noord-Holland Eerste Monteur Werktuigkundige Installaties, niveau 3 16 januari 2013 Regioprofiel Op 31 mei 2012 hebben de MBO-instellingen, de technische installatiebranche en de Metaalbranche in Noord- Holland een convenant gesloten. Binnen dit convenant werken de vijf ROC s, RBPI Noord-Holland, Kenteq, UNETO-VNI, OTIB, opleidingsbedrijven en bedrijven in de technische installatiebranche samen aan de verbetering van de kwaliteit van opleidingen, beroepspraktijkvorming en examinering. Eén van de activiteiten van het project is het uitwerken van zogenoemde regioprofielen 1. Een regioprofiel is de concretisering van een uitstroomprofiel van de Kwalificatiedossiers Installeren. Het regioprofiel bevat: De context van de functie; Beroepshouding en verantwoordelijkheden; De complexiteit van de functie; De beroepshandelingen/werkprocessen en de daarbij gewenste resultaten; De kennis en vaardigheden die nodig zijn om de beroepshandelingen/werkprocessen uit te kunnen voeren. Bij de beroepshandelingen is het gewenste resultaat vermeld. Vervolgens wordt daaronder schematisch aangegeven welke beheersing van kennis en vaardigheden nodig is om deze beroepshandelingen uit te voeren. Hierbij is voorzien in een basispakket dat breed opleidt voor de regio en dat specifiek kan worden aangevuld met wat voor een individuele bedrijf / deelnemer van belang is. Ook bij de theorie is het mogelijk om bovenop het vereiste minimum extra onderwerpen aan te bieden, mocht dat nodig zijn. 2 Werkwijze Als beginpunt zijn de regioprofielen van het RBPI Gelderland Overijssel genomen. Deze zijn opgesteld door het RBPI Gelderland Overijssel, waarbij men als basis van het kwalificatiedossier heeft aangehouden en het onderwijs dat daarbij is ontwikkeld door de regionale werkgroep Elektrotechniek. Op het format van de regioprofielen van Gelderland Overijssel hebben we enkele aanpassingen aangebracht, en conceptregioprofielen voor de regio Noord Holland gemaakt. Deze zijn op 8 november 2012 besproken met een groep van 25 bedrijven. Naar aanleiding van deze bespreking zijn de profielen verder aangepast tot het voor u liggende profiel. De context en complexiteit van het beroep De eerste monteur werktuigkundige installaties is werkzaam in de sector Techniek bij een installatiebedrijf dat zowel eenvoudige als complexe werktuigkundige installaties (zoals voor gas, water, centrale verwarming, ventilatie, brandbestrijding en/of riolering) aanlegt, onderhoudt en wijzigt. Het werk kan plaatsvinden in woningen, kleine utiliteitsgebouwen. Seriematige woningbouw, woongebouwen (flats) en grote utiliteitsgebouwen (zoals ziekenhuizen, kantoorgebouwen, scholen). Beroepshouding en verantwoordelijkheden De eerste monteur werktuigkundige installaties heeft een uitvoerende en vaktechnisch begeleidende rol. Hij werkt zelfstandig onder supervisie van een (vakvolwassen) collega, leidinggevende of een project- /bedrijfsleider. Hij speelt binnen grenzen in op wisselende/onverwachte omstandigheden. Hij is verantwoordelijk voor het resultaat en de kwaliteit van zijn eigen werk en dat van de monteurs die hij begeleidt. Ook draagt hij de verantwoordelijkheid voor de veiligheid op de werkplek. 1 Het Regioprofiel beschrijft het wat van het onderwijs en doet geen uitspraken over het hoe van het onderwijs. 2 De landelijke examinering voor rekenen en taal en het programma Loopbaan en Burgerschap zijn als bijlagen van toepassing. 1
De vereiste kennis en vaardigheden qua inhoud en niveau voor de beroepshandelingen Werkprocessen Gewenst resultaat (Beroepshandelingen) Voorbereiden isolatie-/ installatietwerkzaamheden Demonteren van componenten, kabels of isolatiemateriaal en afwerkmateriaal Materialen, gereedschappen en materieel t.b.v. het installeren van de installatie zijn beschikbaar. Alle relevante gegevens over de uit te voeren installatiewerkzaamheden zijn bekend. Werkopdracht kan veilig, efficiënt en binnen de vastgestelde planning worden uitgevoerd. Toestel(onderdeel) of appendage is gecontroleerd op slijtage, gerinigd of ter revisie aangeboden. Werktuigkundige installatie is klaar voor uitbreiding of aanpassing. Bepalen positie van componenten en route van leidingen Aanleggen leidingen Plaatsen en monteren van componenten/ isolatiematerialen Positie van toestellen en appendages en de route van de installatieleidingen zijn bepaald. Volgens tekeningen en aangelegde installatieleidingen Aangelegde installatieleidingen voldoen aan de gestelde kwaliteitseisen. Monteurs hebben efficiënt en effectief samengewerkt. Juist aangesloten toestellen en appendages Een volgens tekening gemonteerde werktuigkundige installatie Beproeven van installatie Instellen van componenten en installatie Begeleiden installatiewerkzaamheden Afronden isolatie-/ Installatiewerkzaamheden Een werktuigkundige installatie die voldoet aan de gestelde eisen. Een volgens specificaties, veilig en betrouwbaar functionerende werktuigkundige installatie Werkzaamheden van de bij het bouwproces betrokken onderaannemers/leveranciers (van de klant) zijn afgestemd. Werkzaamheden kunnen zo goed mogelijk worden uitgevoerd De werkzaamheden zijn gepland en verdeeld, rekening houdend met de capaciteiten van de monteurs, de vastgestelde planning en mogelijke knelpunten. Opgeruimde werkplek Zo veel mogelijk tevreden gestelde klant Alle vereiste formulieren en werkbonnen zijn ingevuld; eventuele klachten, incidenten en verbetervoorstellen zijn gerapporteerd. 2
Hieronder een opsomming van de kennis en vaardigheden die nodig zijn om de beroepshandelingen uit te voeren en vervolgens een opsomming van onderwerpen waarbij theoretische kennis wordt aangebracht. Beheersing van kennis en vaardigheden bij het uitvoeren van de werkprocessen (beroepshandelingen) Algemeen Veiligheid gezondheid en milieu (VCA1) Veiligheid gezondheid en milieu (VCA2) Klantgericht handelen Instructies, bijeenkomsten, overleggen, controleren en samenwerken Materiaal en gereedschapskennis inclusief bevestigingsmateriaal Bedrijfsadministratie in relatie tot het werk invullen Tekening lezen en symbolenkennis Basis* * Verbinden of bewerken Buigen Hard solderen Lassen Spiegel-/weerstandlassen Zink uitslag maken Zink zetten, knippen en solderen Persverbindeingen Clicksystemen (kunststof leidingaanleg) Leidingaanleg Dikwandig staal Vuilwater afvoer (riolering) buis zowel kunststof als metaal Hemelwater afvoer Kunststof buis en flexibele leidingen Rookgas af- en verbindingsluchttoevoer RVS-buis Luchtkanalen Dunwandig Koperleiding Legionella vrij Brandveilig monteren Monteren en aansluiten Controle installatiewerkzaamheden Installatie aanleg Zonneboiler en warmtepomp woonhuis CV-circulatiepompen Opvoerpompen Compressoren Rookgasaf- en luchttoevoer Luchtbehandelingstoestel voor utiliteit Groot keukeneinrichtingen Zink verholengoot Zink bakgoot Zink mastgoot Zink kopschot en uitloop Verwarmingsinstallatie utiliteit 3
Beheersing van kennis en vaardigheden bij het uitvoeren van de werkprocessen (beroepshandelingen) In bedrijf stellen van diverse installaties Afpersen Ontluchten van en gasinstallatie Waterfilters reinigen utiliteit In bedrijf stellen van een ventilatie-installatie Communicatietechniek Deelnemen aan werkoverleg Overleg met klant (en naar aanleiding daarvan plannen en organiseren werkzaamheden) Correct, vlot en bondig formuleren Mondeling Rapporteren over klachten, incidenten en verbetervoorstellen Klant infomeren over bediening en gebruik van de installatie Constructieve feedback geven aan monteurs Generiek Nederlands op 2F Rekenen Beroepseisen t.a.v. rekenen op 2F Generiek rekenen op 2F Basis* * *de Basis = het programma dat voor iedereen geldt; * het pakket = specialisme van een bedrijf, verdieping, pluspakket, keuzemogelijkheid. Hier geldt: breed opleiden voor de regio, specifiek voor een bedrijf/ deelnemer. 4
De minimaal vereiste vaktheorie voor de Eerste monteur elektrotechnische installaties op niveau 3 is uitgewerkt in een aantal onderwerpen. Per onderwerp is onderscheid gemaakt naar: - Kennis = de leerling moet begrijpen wat het onderwerp inhoudt. Er heeft verdieping plaats met formules en verdiepingsopgaven. Het is wenselijk dat kennis wordt ondersteund door een practicum - = Van diverse andere theorie is aangekruist dat ze niet behoren tot de minimale eisen van een Eerste monteur elektrische installaties maar tot een extra uitstroomprofiel utiliteit of industrie. Rekenen/ praktische wiskunde Optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen Breuken Verhoudingen berekenen Procenten Lengtemaat berekenen Cirkel (omtrek en oppervlakte) In- en uitwendige middenlijn Straal Cilinder Wanddikte Omrekenen eenheden Tekenafspreken Algemene tekenafspraken Lijnsoorten en maten inschrijven symbolen Kennismaken met projectiemethoden Kennis maken met aanzichten en doorsneden Doorsneden maken Uitslagen van wiskundige lichamen Praktische Natuurkunde Massa Volume Massadichtheid Krachten Hefbomen Uitzetten en krimpen Druk Algemeen Verwerken buismateriaal (afkorten machine/hand) Verbinden buismateriaal (knellen, lijmen, fitten, lassen en solderen) Lasverbinding in kunststof buis Meetapparatuur Omgang en gebruik handgereedschap Omgang en gebruik machines Omgang en gebruik lasapparatuur Leiding berekeningen Gas Scheikundige eigenschappen Natuurkundige eigenschappen 5
Gasinstallaties Soorten gasleidingen Soorten gastoestellen Appendages Normen en richtlijnen Verbrandingslucht en rookgassen Verbrandingslucht toevoer Rookgas afvoer Tapwater en (sanitaire) toestellen Brandslanghaspels Warmwater tappompen Vuilwater pompen Drukverhoging installaties Afscheiders en putten Bouwkundige voorzieningen Sleuf frezen in bouwkundige constructies Doorvoeren maken in bouwkundige constructies Watertoevoer Waar komt drinkwater vandaan Samenstelling water Watertoevoerinstallaties/distributienet Watertoevoerinstallaties Installatietypen Voorschriften en richtlijnen Waterleidingen Leidingsoorten/verbindingstechnieken Appendages Wat zijn appendages? Watermeter Beveiligingen Afsluiters Vlotterkranen Spoelkranen Tapkranen CV-pomp aansluiten Expansievat Veiligheidsventiel Thermostaten Toetstellen Warmwater doorstroomtoestel (geisers e.d.) Warmwater voorraadtoestel (Close-in/badboilers e.d) Lokale gasverwarmingstoestellen CV-toestel 6
Warmwater bereider aansluiten Verbrandingsgastoestellen Warmwater doorstroomtoestel (Bad/keukengeiser e.d.) Warmwater voorraadtoestel (close-in/badboilers e.d.) CV-combi toestel Elektrische boiler Boiler op stadsverwarming Spijsbereiders Monteren en aansluiten Controle op dichtheid Dichtheidscontrole op de aangelegde leiding Gasleiding en -installatie op dichtheid controleren Waterleiding op dichtheid beproeven Waterleiding en installatie op dichtheid beproeven CV-installatie op dichtheid beproeven Sanitaire installaties op dichtheid beproeven In bedrijf stellen Installatie tapwater en sanitair CV-installatie CV-installatie vullen/aftappen en ontluchten Waterzijdig inregelen CV-installatie Mechanische Ventilatie inregelen Luchtbehandelingstoestellen Aansluiten in een woning Aansluiten in utiliteitsgebouwen Speciale luchtbehandelingstoestellen Luchtverhitters Luchtgordijnen Fancoil-units Inductie-units Co2 gestuurde ventilatie inregelen Dakgoten Werking dakgoot Gootmaterialen en gootbewerking Vormen en benamingen (mast- en bakgoot) Ondersteuningen Afwerkdetails (deklijst, eind- en kopschot) Solderen zink Soldeerbrander en soldeermiddelen Solderen Metalen dakbedekking Metaal op het dak 7
Duurzame warmtevoorziening Warmteterugwinning Warmtekrachtkoppeling Brandstofceltechnologie Zonneboiler in woonhuis aansluiten Type systemen Na- verwarming Zonneboiler met terugloopsysteem plaatsen en aansluiten Afvullen Warmtepomp in woonhuis aansluiten Zonnepanelen plaatsen en monteren Elektriciteitsleer Elektriciteit Productie van elektriciteit Wet van Ohm Weerstand van geleiders Serie- en paralelschakeling Gemengde schakeling Elektrisch vermogen Spanningsbronnen Serie- en paralelschakelingen spanningsbronnen Wetten, regelen en vergunningen Wetten en regels (o.a. Bouwbesluit) Normen (o.m. NEN 1078, NEN 2757) Toezicht Vergunningen Bestek Toestelclassificatie Indeling gastoestellen volgens CE-keur Typeplaatje gastoestellen Veiligheid Veiligheid en verantwoordelijkheid Brand! Veiligheidsmaatregelen Gezondheid Hygiëne op de werkplek Beroepsziekten Gezond omgaan met schadelijke gassen Milieu Afval scheiden Afvoeren schadelijke stoffen Bedrijfskunde Kwaliteitscyclus (o.m. kwaliteit versus kwantiteit) Plannen en organiseren 8
Communicatietechniek Gesprekstechnieken ( o.m. voor klantcontacten) Kunnen samenvatten Klachtenbehandeling Adviseren/instrueren Rapporteren 9