KLEUR VAN GELD. Een uitgave van Triodos Bank - Nummer 124 - WINTER 2014 - www.triodos.be

DE KLEUR VAN GELD Een uitgave van Triodos Bank - Nummer 124 - WINTER 2014 - www.triodos.be IN DIT NUMMER: BANKIEREN ALS EVEN- WICHTSKUNST EEN WONING IS MEER DAN EEN DAK: SOLIDAIRE SPAARACTIE EXKi IN NEW YORK BRUGGEN TUSSEN KLASSIEKE EN SOCIALE ECONOMIE GEZONDHEIDSZORG VOOR IEDEREEN

05 Een eigen thuis, een nieuw begin. 14 Een gezonde Belgische hap in New York. EEN KW VA EVENW D KLE VA GE NO 13 Zie precies wat uw geld doet 18 Welvaart in plaats van groei.

ESTIE N ICHT E UR 04 WE HEBBEN DE KEUZE Voorwoord door Olivier Marquet, directeur Triodos Bank. 08 WAT IS EEN BANK? Spaarders, aandeelhouders, kredietnemers en medewerkers: welk evenwicht zoekt een bank tussen die partijen? 12 SOLIDAIRE SPAARACTIE Steun RENOVASSISTANCE, een vzw die huizen renoveert tot betaalbare huurwoningen voor kansarme gezinnen. 13 ZIE PRECIES WAT UW GELD DOET Van kaasmakerij tot gehandicaptenzorg: vier gefinancierde projecten in beeld. N LD. inhoud 14 EXKi IN NEW YORK De Belgische keten voor een gezonde hap maakt de oversteek naar Amerika. 16 BRUGGEN TUSSEN KLASSIEKE EN SOCIALE ECONOMIE Ontmoeting met de directeur van zorgboerderij Nos Pilifs. 19 ENERGIETRANSITIE De overschakeling naar groene stroom in cijfers. 20 GEZONDHEIDSZORG VOOR IEDEREEN Steeds meer Belgen gaan gratis naar de dokter in een wijkgezondheidscentrum. 22 TRIODOS-GAMMA Duurzaam sparen, beleggen en lenen. DE KLEUR VAN GELD is een uitgave van Triodos Bank en wordt gratis verstuurd naar klanten en partners om hen te informeren over de activiteiten van de bank.

voorwoord duurzame actualiteit 4 WE HEBBEN DE KEUZE Frank Toussaint De bankhervorming die de regering eind vorig jaar goedkeurde, zou de speculatieve activiteiten van de banksector (eindelijk) aan banden moeten leggen. Activiteiten die de sector in de loop der jaren volop heeft ontwikkeld, met de zware gevolgen die we al te goed kennen. Om de sector nuttiger te maken, en beter bestand tegen schokken, is er meer nodig dan een erg technische bankhervorming. Er is nood aan een echte visie over wat de autoriteiten van banken verwachten. In plaats van enkel te bepalen wat banken niet meer mogen doen, moeten ze ook duidelijk zeggen wat ze wel van de sector verwachten. Want volgens ons is er voor banken een duidelijke rol weggelegd, in de economie en in ons leven: het beschikbare spaargeld omzetten in kredieten aan ondernemingen en gezinnen, en zo de projecten van de ene financieren met het geld van de andere. Banken staan in dienst van de economie en de samenleving, en daarom hebben ze ook verplichtingen: focussen op de lange termijn, op efficiëntie én op maatschappelijk nut. Het volstaat dus niet om limieten op te leggen aan de speculatie. Tegelijk kan de overheid ook niet alles veranderen. Voor een deel zijn het ook de klanten die de sleutel voor verandering in handen hebben. Want iedereen heeft de keuze: enkel naar rentevoeten kijken, zonder je te bekommeren om wat een bank met je geld doet. Of je geld toevertrouwen aan een bank die dat geld laat werken aan zinvolle, nuttige en lokale activiteiten. Die keuze is er en kan je vrij makkelijk maken. Je hoeft je enkel te informeren, en op basis daarvan actie te ondernemen. Steeds meer mensen maken die keuze, net zoals u. En dat komt omdat u er ook met steeds meer over praat in uw omgeving. Hartelijk dank daarvoor. Veel leesplezier! ZIEKENHUIS IN HET NIEUW Met bijna 2.400 personeelsleden, een kleine 300 artsen en 25.000 opnames per jaar is het Centre Hospitalier de Wallonie picarde (CHwapi) een van de grootste ziekenhuizen van Wallonië. Het overkoepelt 4 ziekenhuizen in Doornik en een consultatiecentrum in Péruwelz. Het ziekenhuis begon onlangs met grote bouw- en uitbreidingswerken op een van haar locaties. Er komen in totaal voor 43.000 vierkante meter nieuwe gebouwen en een totale oppervlakte van 6.500 vierkante meter wordt grondig gerenoveerd. In de gebouwen komen een kraamkliniek, een belangrijk medisch-technisch centrum en enkele zorgafdelingen. De bouwwerken zullen het comfort verhogen, zowel voor de patiënten als voor het personeel. De afwerking is voorzien voor begin 2015. Triodos Bank heeft een cofinanciering verleend voor de werken. WWW.CHWAPI.BE Warehouses De Pauw (WDP) is de grootste logistieke vastgoedbevak van België en een marktleider in de sector van duurzaam semi-industrieel en logistiek vastgoed. In Schiphol investeerde WDP onlangs in een logistiek magazijn van 10.000 vierkante meter. Het kreeg een BREEAM-label very good, wat uitzonderlijk is voor een dergelijk gebouw. BREEAM staat voor Building Research Establishment Environmental Assessment Method en meet de duurzaamheid van gebouwen. BREEAM beoordeelt niet enkel energieverbruik, maar ook landgebruik, ecologie, bouwproces, watergebruik, afval, vervuiling, transport, materialen, gezondheid en comfort. In Nederland was WDP het eerste bedrijf dat voor een logistiek gebouw een BREEAMcertificaat kreeg. Op termijn streeft WDP naar een CO 2 -neutrale portfolio van gebouwen. Triodos Bank heeft het project in Schiphol vanuit België gefinancierd. Ook voor een nieuw distributiecentrum dat in Zwolle wordt gebouwd, verleent de bank een financiering. WWW.WDP.EU DUURZAAM MAGAZIJN IN SCHIPHOL Olivier Marquet Directeur

5 duurzame actualiteit NIEUW: OVERDRACHT GETROUWHEIDS- PREMIE Sinds 1 januari 2014 behoudt u de opgebouwde (maar nog niet verworven ) getrouwheidspremie wanneer u overschrijvingen doet van de ene gereglementeerde spaarrekening naar de andere. Het is dus niet meer nodig om te wachten tot die premie effectief verworven is vooraleer u een overschrijving doet. De nieuwe regeling is geldig voor overschrijvingen van minstens 500 euro tussen twee gereglementeerde spaarrekeningen op naam van minstens één identieke titularis bij dezelfde bank. Ook nieuw: binnenkort stelt Triodos Bank een calculator beschikbaar in Internet Banking waarmee u de impact kunt berekenen van een afhaling op uw getrouwheidspremie. De veranderingen zijn het gevolg van de recente hervorming van de gereglementeerde spaarrekening, die als doel heeft om het product eenvoudiger en transparanter te maken. Alle info op: www.triodos.be SPAARACTIE Mijn huis, mijn waardigheid Voor wie het minder breed heeft, zijn de huurprijzen van woningen vaak onbetaalbaar. Daarom verbouwt Renovassistance sinds 1988 vervallen huizen tot sociale huurwoningen voor kansarme gezinnen. Zo helpt de vzw ongeveer 400 mensen aan een betaalbare thuis. Steun hen en spaar minstens 1.000 euro vóór 28 februari 2014. Per deelnemer storten we 10 euro aan Renovassistance. Meer info: www.triodos.be/ spaaractie 22/03/2014 BIJEENKOMST CERTIFICAAT- HOUDERS TRIODOS BANK Brussel Elk jaar komen certificaathouders van de bank samen voor een terugblik op het voorbije jaar, een vooruitblik op projecten voor de toekomst, en een dialoog met de directie. Certificaathouders krijgen nog een uitnodiging met alle praktische info. WWW.TRIODOS.BE 27/04/2014 Erfgoeddag 2014 Erfgoeddag staat voor een rijk programma activiteiten rond diverse soorten cultureel erfgoed, op honderden locaties in Vlaanderen en Brussel. Het evenement is gratis en dit jaar is het thema Grenzeloos. WWW.ERFGOEDDAG.BE 02-24/05/2014 KUNSTENFESTIVAL- DESARTS2014 Diverse locaties, Brussel Een breed programma met Belgische en internationale kunstenaars uit diverse disciplines, drie weken lang in een vijftiental Brusselse theaters en kunstencentra. WWW.KFDA.BE

We zitten allemaal in hetzelfde schuitje. Iedereen heeft er belang bij om zo veel mogelijk mensen aan dek te hebben. Thierry de Stexhe, La Ferme de Froidmont Insertion RECEPT VOOR EEN NIEUW LEVEN

Zie precies wat uw geld doet SOCIAAL BIORESTAURANT In Rixensart begon het voormalige dominicanenklooster La Ferme de Froidmont aan een tweede leven als sociale onderneming. Sinds 2012 krijgen mensen die moeilijk de weg vinden naar de arbeidsmarkt horeca-opleidingen in het restaurant La table de Froidmont, dat biologische, Franse keuken serveert. Triodos Bank verleende een cofinanciering voor de renovatiewerken aan de gebouwen. Bij de opleidingen tot keukenhulp en hulpkelner hoort ook een stage in een extern bedrijf. Oprichter Thierry de Stexhe, een voormalig HR-directeur bij verschillende grote bedrijven: In minstens één op de twee gevallen vinden onze mensen aan het einde van de opleiding een job. Het economische voordeel voor de samenleving is duidelijk: in plaats van werkloosheidsuitkeringen uit te betalen, investeert ze in opleidingen die tot een echte job leiden. De keuze voor de horeca is niet toevallig: Doordat het om knelpuntberoepen gaat, vinden we voor onze stagiairs makkelijker werk. Zo komen we ook in aanmerking voor subsidies. En de horeca is een veeleisende sector, die het mogelijk maakt opnieuw een professioneel en relationeel kader aan te reiken aan volwassenen die dat kader soms kwijt zijn. Momenteel legt La Ferme de Froidmont Insertion biologische moestuinen aan en staat er ook een opleiding groenten kweken in de startblokken. Naast het restaurant haalt de vzw inkomsten uit de verhuur van vergaderzalen, vier gastenkamers, negen laaggeprijsde huurwoningen, en kantoorruimtes, die verhuurd worden aan een Centrum voor Leerlingenbegeleiding. Samen dekken die activiteiten zo n 60% van de kosten van de onderneming. Federale, regionale en lokale overheidsondersteuning is volgens de Stexhe niet meer dan logisch binnen een logica van sociaal ondernemerschap. Voor mij is de ultieme definitie van een sociale economie dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten en dat iedereen er belang bij heeft om zo veel mogelijk mensen aan dek te hebben, en zo weinig mogelijk onder in het ruim. WWW.FROIDMONTINSERTION.BE

WAT IS DE ROL VAN EEN BANK? Als je naar de essentie kijkt, heeft een bank maar een paar kerntaken. Het betalingsverkeer vlot laten verlopen, zorgen dat het spaargeld veilig is, en dankzij dat spaargeld kredieten verlenen aan ondernemers die willen investeren in goederen en diensten waar de samenleving om vraagt. Om die nuttige maatschappelijke rol te vervullen, is het juiste evenwicht tussen de verschillende betrokken partijen cruciaal. Bankieren als evenwichtskunst. EEN KWESTIE VAN EVENWICHT foto s JOHANNA DE TESSIERES, BELVAS, ALEXIS HAULOT tekst TOBIAS REIJNGOUD

9 DOSSIER MEDEWERKERS spaarders RENTE SPAARGELD ARBEID RENDEMENT BANK SALARIS EIGEN VERMOGEN RENTE KREDIET ONDERNEMERS AANDEELHOUDERS CERTIFICATEN VAN AANDELEN Triodos Bank vindt het van cruciaal belang dat haar missie en identiteit worden beschermd. Om die reden is het beheer van alle aandelen van Triodos Bank in handen van de Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank (SAAT). Die onafhankelijke stichting geeft certificaten van aandelen uit aan particulieren en instellingen. De certificaten zijn niet beursgenoteerd maar via Triodos Bank verhandelbaar. Ze hebben dezelfde economische rechten als gewone aandelen, maar het stemrecht wordt namens de certificaathouders uitgeoefend door het bestuur van de SAAT. Op die manier blijft het bijzondere karakter van de bank ook op de lange termijn gewaarborgd. WWW.TRIODOS.BE Transparant Het basismodel van een bank is overzichtelijk. Een bank beweegt zich in principe in een krachtenveld van vier betrokken partijen, aldus Pierre Aeby, in het verleden directeur van de Belgische vestiging van Triodos Bank, vandaag financieel directeur (CFO) en lid van de directie van Triodos Groep. Naast spaarders en kredietnemers zijn er de medewerkers en de aandeelhouders. Aandeelhouders zijn bij Triodos Bank houders van certificaten van aandelen (zie hiernaast). Alle vier partijen hebben een eigen functie in het krachtenveld. Aeby: Een spaarder vertrouwt zijn geld toe aan de bank, en krijgt in ruil daarvoor spaarrente. Een kredietnemer leent geld bij de bank, en betaalt rente op die lening. Aandeelhouders leveren het eigen vermogen, ofwel de financiële buffer van de bank. Als mede-eigenaar delen ze mee in de winst. En medewerkers krijgen een salaris om het bankbedrijf op een professionele manier te runnen. De bank zelf staat in het midden van dat krachtenveld. Ze verdient aan het verschil tussen de ontvangen rente op kredieten en de uitgekeerde spaarrente, zegt Aeby. Dat verschil dient om onder andere de bedrijfskosten en de salarissen te betalen. Een deel blijft over als winst voor de aandeelhouders. Een bank die transparant is over haar inkomstenmodel, laat alle betrokken partijen zien hoe hun belangen ten opzichte van elkaar worden afgewogen. Door spaargeld uit te lenen aan kredietnemers, maakt een bank van kort geld lang geld. Een bank moet altijd in staat zijn om spaarders hun geld terug te geven op het moment dat ze het willen opvragen. Daarom zorgt een bank dat er altijd een voldoende groot deel van het totale spaartegoed liquide is. Dat wil zeggen: altijd beschikbaar. Dat is dus geld met een korte cyclus. Om ondernemers te financieren, gebruikt de bank een ander deel van het spaargeld. Om hun investeringen te financieren, hebben ondernemers geld nodig voor een langere periode. Zij betalen hun leningen af over een periode De basistaken van een bank zijn onmisbaar voor het goed functioneren van de samenleving en de economie. van een aantal jaren: dat geld heeft dus een lange cyclus. Een van de taken van een bankier is het vinden van de optimale verhouding tussen kort en lang geld. Communicerende vaten Terug naar het basismodel van de bank. Spaarders, kredietnemers, aandeelhouders en medewerkers zijn onderling nauw met elkaar verbonden, al is dat niet altijd meteen voor iedereen zichtbaar. Vergelijk het met communicerende vaten: als je bijvoorbeeld het financiële belang van een van de vier partijen zwaarder laat doorwegen, heeft dat onvermijdelijk gevolgen voor de anderen. Het is aan de bank om altijd te waken over het evenwicht tussen de belangen van de verschillende partijen. Pierre Aeby, CFO Triodos Bank

> > DOSSIER 10 LIQUIDITEITEN BIJ OVERHEID EN BANKEN TOEVERTROUWDE MIDDELEN VAN SPAARDERS > KREDIETEN AAN ONDERNEMERS EN PARTICULIEREN BASISMODEL VAN DE BALANS VAN EEN BANK Links de passiva (hoe is een bank gefinancierd?), rechts de activa (wat doet een bank met dat geld?). De pijlen geven aan wat de bestemming is van de middelen die aan de bank zijn toevertrouwd. EIGEN VERMOGEN (BUFFERKAPITAAL) VAN AANDEELHOUDERS > RENTE De rente op spaargeld en kredieten ligt in Europa momenteel laag. De verklaring daarvoor ligt bij de economische crisis. Met een lage spaarrente willen de overheden en financiële autoriteiten consumenten aanzetten om minder te sparen en meer uit te geven, om zo de economie te stimuleren. Tegelijk is de lage kredietrente bedoeld als stimulans voor ondernemers om geld te lenen en te investeren, om ook zo de economische dynamiek te versterken. In de praktijk heeft dat rentebeleid echter maar een beperkt effect. Zowel consumenten als ondernemers zijn terughoudend. Wanneer een bank een relatief hoge spaarrente biedt, moeten de andere partijen dat kunnen dragen, verduidelijkt Olivier Marquet, directeur van Triodos Bank in België. De ondernemer die geld leent, zal dan bijvoorbeeld een hogere rente moeten betalen. Iets vergelijkbaars zie je wanneer een bank prioriteit geeft aan de aandeelhouders. Dan zal een bank geneigd zijn om meer financiële risico s te nemen, om zo het rendement per aandeel op te drijven. Dat kan werken in goede economische tijden, maar als de conjunctuur tegenzit en de risico s niet tot hogere rendementen maar tot verliezen leiden, ontstaat er een negatieve spiraal. Uiteindelijk kan dat de stabiliteit van een bank aantasten, waardoor de belangen van spaarders, kredietnemers en medewerkers ook onder druk komen te staan. Zo n scenario hebben we de afgelopen jaren verschillende keren zien gebeuren. Als je teruggaat naar het basismodel van de bank, moet je vaststellen dat banken er niet zijn om maximale winst te maken, stelt Aeby. Banken hebben een belangrijke maatschappelijke nutsfunctie. Spaargeld veilig bewaren, zorgen voor efficiënt betalingsverkeer en voor betrouwbare kredietverlening voor het goed functioneren van de samenleving en de economie zijn die taken onmisbaar. Positieve verandering Van banken in het algemeen naar Triodos Bank. Als Triodos Bank financieren we duurzame ontwikkeling en positieve verandering in de samenleving, zegt Olivier Marquet. Aan de eerder vermelde vier partijen voegt Triodos Bank nog een vijfde toe, die voor ons essentieel is, namelijk de samenleving in haar geheel. We waken erover dat de projecten die de bank financiert, bijdragen tot een evenwichtige ontwikkeling van de samenleving, in haar sociale, ecologische en culturele dimensies. Daarmee zijn we terug bij het concept van evenwicht, maar nu in een holistische benadering: de bank maakt deel uit van de samenleving en draagt bij tot haar evenwicht. Een grote groep mensen voelt zich verbonden met de missie van de bank. Daarom vertrouwen ze ons hun spaargeld toe, stelt Aeby vast. Dat vertrouwen zien we als een opdracht. De opdracht om met het geld van spaarders duurzame ontwikkeling te financieren. Daarom moeten we elke keer opnieuw zorgvuldig afwegen welke ondernemers en projecten we financieren, en welke niet. Dat is een intensief proces, dat doorgaans veel tijdrovender is dan het aantrekken van spaargeld. Daardoor is er altijd een tijdsverschil tussen de instroom van spaargeld en de kredietverlening, of tussen kort en lang geld. Uiteindelijk draait het bij Triodos Bank allemaal om evenwicht tussen maatschappelijk en financieel rendement. WWW.TRIODOS.BE De bank is deel van de samenleving en draagt bij tot haar evenwicht. Olivier Marquet, directeur Triodos Bank België

11 DOSSIER > De certificaathouder Ann Geets, haar moeder en haar dochtertje: Wij werden certificaathouder omdat wij ons volledig kunnen scharen achter het beleid van Triodos Bank en op die manier sociaal en ecologisch duurzame projecten mee helpen financieren. Investeren in Triodos Bank betekent op alle vlakken winnen, want het is een gezonde bank, met een solide basis, die doet wat een bank moet doen. Namelijk spaargeld ophalen om het te investeren in de reële economie, in sociaal rechtvaardige en ecologisch verantwoorde projecten. Zo hoeven wij ons geen zorgen te maken. En zo geven we de waarden die we van thuis uit meekregen door aan onze kinderen. De medewerker We betalen geen bonussen en hanteren een gematigd verloningsbeleid, maar dat is het niet het enige waaruit de motivatie van Triodosmedewerkers blijkt, zegt Joëlle Lontie, Head of Human Resources in België. Je voelt hun engagement ook, en misschien vooral, door hun betrokkenheid bij uiteenlopende activiteiten naast het eigenlijke werk, die mee het ritme van het leven in de bank bepalen. Dat is de identiteit en de kracht van Triodos. > > > De spaarder Een bank is iets vrij eenvoudigs, zegt Pascal, een dertiger die sinds 2007 spaart bij Triodos Bank. Ik vergelijk een bank met een graanschuur. Mensen brengen daar hun graan naartoe om het op te slaan. Met de voorraad die ontstaat, kan er naast graan voor de gewone behoeften, ook extra graan worden uitgegeven aan mensen die tijdelijk wat meer nodig hebben. Wat een graanschuur met graan doet, doet een bank met geld. Bij Triodos Bank vind ik die rol terug. De ondernemer Alle pralines van Belvas zijn bio en fairtrade. De chocoladefabriek van het merk is ook een Europees model van energie-efficiëntie. We gingen naar Triodos Bank omdat de bank dezelfde waarden deelt als wij, verduidelijkt Thierry Noesen, directeur van Belvas. Er werd meteen naar ons geluisterd en we werden meteen begrepen. In de loop der jaren heeft Triodos ons in al onze investeringen ondersteund. De link met Triodos is zo logisch dat wanneer leveranciers of klanten horen wie onze bankier is, ze wel eens reageren met: Uiteraard

SPAARACTIE 12 EEN EIGEN THUIS, EEN NIEUW BEGIN Dit jaar steunen we met onze spaaractie de vzw RENOVASSISTANCE. Die verbouwt verkommerde huizen tot kwaliteitsvolle huurwoningen voor kansarme gezinnen. De huurprijs is aangepast aan hun inkomen. Een woning is meer dan een dak boven je hoofd, het is een springplank naar een ander leven. foto s JOHANNA DE TESSIèRES tekst CHANTAL SAMSON Paul Defawe en Bernard Cassiers SPAARACTIE In Schaarbeek huurt RENOVASSISTANCE twee herenhuizen naast de school Sainte-Marie La Sagesse, voor 30 jaar. De renovatie van het ene huis is bijna rond, die van het andere begint binnenkort. Voor meerdere gezinnen betekent het een vooruitzicht op een woning. Er komt ook een aangepast appartement voor een huurder met beperkte mobiliteit. De spaaractie van Triodos Bank zal de inrichting van dat appartement mee mogelijk maken. Doe mee met de spaaractie! Surf voor alle informatie naar: www.triodos.be/ spaaractie Renovassistance werd opgericht in 1988. De initiatiefnemers zijn Jean Grimaldi, actief in het Brusselse buurtleven, en Thierry Goedgebeur, maatschappelijk werker in de Marollen. Ze kregen de steun van andere vrijwilligers, die net als hen met verontwaardiging zagen hoezeer de wooncrisis de zwaksten in de maatschappij trof, terwijl er in de hoofdstad veel gebouwen leeg stonden. Vier jaar later rondde de nieuwe vereniging een eerste renovatieproject af, in de Bloemistenstraat in hartje Brussel. Sindsdien heeft RENOVASSISTANCE een honderdtal onbewoonbare en leegstaande woningen opgeknapt. Het sociaal verhuurkantoor Logement pour Tous, dat mee opgericht werd door RENOVASSISTANCE, verhuurt ze aan gezinnen in moeilijke situaties. Om de renovatiewerken te financieren, heeft RENOVASSISTANCE een origineel model opgezet. Dat is grotendeels gebaseerd op leningen van particulieren, die hun spaargeld liever toevertrouwen aan een sociaal project dan... aan een bank. Na vijf jaar krijgen ze hun kapitaal geïndexeerd terugbetaald. Zo heeft de huidige voorzitter van RENOVASSISTANCE, Paul Defawe, de vereniging ook ontdekt. Mijn vrouw en ik hadden voor de hogere studies van onze vier kinderen een bescheiden spaarpotje, want we waren nog jonge ouders, maar het was een evidente keuze voor ons. Een leraar van de middelbare school had me eerder al eens meegenomen naar de Marollen om kleine klusjes te doen in sociale woningen. Met mijn engagement bij RENOVASSISTANCE blijf ik trouw aan wat die ervaringen me hebben bijgebracht. De rest van de financiering van de vzw (ongeveer 20%) is afkomstig van subsidies en renovatiepremies van het Brussels Gewest. Momenteel zijn al onze woningen lage-energiewoningen. We besteden ook extra aandacht aan geluidsisolatie en voorzien fietsenstallingen. Verder bekijken we systematisch of de panden geschikt zijn voor huurders met beperkte mobiliteit, legt Bernard Cassiers uit. Voor hij volop actief werd in de vzw, stelde hij zijn expertise als aannemer al ter beschikking op de bouwwerven. En uiteraard blijft hij die ook nu verder opvolgen met een professionele blik!

Het Medisch Pedagogisch Centrum Sint-Franciscus overkoepelt verschillende kleinschalige zorgcentra in Vlaams-Brabant, voor zowel kinderen als volwassenen met verschillende soorten handicaps. In totaal krijgen meer dan 300 mensen er de nodige zorg en ondersteuning. De artisanale, coöperatieve kaasmakerij Het Hinkelspel werkt met dagverse rauwe melk, die kaas een lekkere, volle smaak geeft. Tal van natuurvoedingswinkels, speciaalzaken en supermarkten verkopen de kazen van Het Hinkelspel. In Gent en Sleidinge heeft de kaasmakerij zelf ook twee winkels. Le Monde des Possibles in Luik geeft jaarlijks opleidingen en begeleiding aan ongeveer 750 nieuwkomers van 60 verschillende nationaliteiten, met als doel hen te helpen integreren. Het gaat om cursussen Frans en informatica, naast sociale en juridische bijstand of (inter)culturele activiteiten. De Gentse reisorganisatie KrisKras organiseert begeleide groepsreizen voor kleine groepjes van 18- tot 30-jarigen. De reizen bieden een mix van actie en genieten, met respect voor mens, natuur en cultuur. Zie precies wat uw geld doet! Triodos Bank staat voor transparantie. Op onze website kunt u altijd zien wat we financieren dankzij uw spaargeld: duurzame ondernemingen en organisaties met toekomst. triodos.be

Duurzaam innoveren 14 EXKi IN NEW YORK Een snelle hap, maar een gezonde hap. Dertien jaar na het eerste restaurant in Brussel is EXKi uitgegroeid tot een toonaangevend Belgisch merk dat staat voor kwaliteitsfastfood. Nu krijgt het succesverhaal van de keten een avontuurlijk vervolg, aan de andere kant van de Atlantische Oceaan. foto s EXKi tekst HIPPOLYTE BERTRAND New York, Park Avenue South 257. In die kantoor- en woonwijk opent EXKi in april 2014 zijn eerste Amerikaanse restaurant. Na Frankrijk, Italië, Luxemburg en Nederland zal ook het land van de reuzenhamburgers en dito hotdogs kennismaken met het concept van gezonde en duurzame fastfood van het Belgische merk. Triodos Bank is al van bij het prille begin EXKi s partner, en ook voor de oversteek naar Amerika is de bank een van de financiers. De concurrentie zal ongetwijfeld hevig zijn, beamen oprichters Nicolas Steisel en Frédéric Rouvez, maar het potentieel is er. In de wijk wemelt het van de start-ups en er werkt dan ook een jong publiek dat op zoek is naar verse, lokale en gezonde voeding. Kortom, precies het gat in de markt waarin EXKi gespecialiseerd is. Natuurlijk zal de Belgische onderneming het aanbod wat aanpassen aan de Amerikaanse smaak. De samenstelling van de menukaart ziet er grosso modo hetzelfde uit, maar de recepten zullen wat anders zijn, omdat de beschikbare ingrediënten ook anders zijn, legt Nicolas Steisel uit. Naar het voorbeeld van de Belgische samen-

15 PERSONEEL, DE SUCCESFACTOR Groeien is mooi, maar het maakt de zaken ook moeilijker, zegt Nicolas Steisel. Volgens hem ligt de grootste uitdaging niet zozeer in de logistieke ondersteuning die nodig is om dagelijks verse, gezonde en duurzame maaltijden in alle restaurants te krijgen. Onze goede reputatie is ook afhankelijk van onze goede service en die is alleen mogelijk dankzij de inzet van ons personeel. Die factor is complexer, omdat het om mensen gaat, met een hart en emoties: we moeten hen overtuigen om mee te stappen in ons verhaal. De teams krijgen het hele jaar door opleiding aan de EXKi Academy. We trekken daarvoor een budget uit van 500.000 euro per jaar, wat neerkomt op de helft van onze winst, preciseert Frédéric Rouvez. Een flinke investering in mensen, maar zo maakt EXKi van de personeelsleden een essentiële troef en de beste ambassadeurs. werking met Frank Fol, de Leuvense chef die gek is op groenten, zocht EXKi een New Yorkse chef met dezelfde passie. Wie? Dat is nu nog een geheim, maar zijn twee restaurants hebben bij de fijnproevers van de Big Apple alvast een uitstekende reputatie. Lokaal en vers Sinds de start in 2001 groeit EXKi als kool. De onderneming begon als pionier van een fastfoodformule die een alternatief biedt voor goedkope junkfood. Momenteel telt de keten maar liefst 72 restaurants. Tegelijk is EXKi altijd trouw gebleven aan de oorspronkelijke doelstelling van de oprichters: er een modelbedrijf van maken op het vlak van duurzaam ondernemen. In de eerste plaats uiteraard dankzij een kwalitatief aanbod van evenwichtige gerechten. We gebruiken onbehandelde producten, in de mate van het mogelijke lokaal en bio. Dat lijkt makkelijk, maar het vergt een reële inspanning, omdat het meer kost, zegt Nicolas Steisel. We werken samen met gespecialiseerde handelaars in verse groenten die zich bevoorraden binnen een straal van 300 kilometer rond onze restaurants. Het gaat dus niet om de dichtstbijzijnde boerderij, maar wel om het gebied waarvan de oogst op de vroegmarkt verkocht wordt. Verder gaan zoeken, wordt moeilijk, omdat we alleen met verse ingrediënten werken. En economisch zou het niet meer rendabel zijn, omdat de transportkosten dan te hoog oplopen, vult Frédéric Rouvez aan. Constante inspanningen om de milieuimpact te beperken, maken ook deel uit van het bedrijfsbeleid. EXKi evalueert zijn ecologische voetafdruk en CO2- uitstoot om aan verbetering te blijven werken. Het is geen verrassing dat afval een moeilijk knelpunt blijft. Afval is een complex probleem. We hebben wel eens acties ondernomen die een erg positieve psychologische impact hadden op klanten, maar die na analyse contraproductief bleken, legt Nicolas Steisel uit. Hij haalt het voorbeeld aan van bestek in bioplastic: De productie daarvan slorpt veel grondstoffen op en het bestek weegt zwaar, waardoor de ecologische voetafdruk en CO2-balans uiteindelijk negatief uitvallen in vergelijking met plastic bestek. Een afknapper. Niet alleen het gebruikte materiaal wordt onder de loep genomen, maar ook manieren om afval bij de bron te beperken en vooral, om te recycleren. Het noodzakelijke zelfonderzoek rond duurzaamheid is tegelijk een bindmiddel binnen de onderneming. Uit interne enquêtes blijkt dat het een van de belangrijkste tevredenheidscriteria vormt bij onze teams, onderstreept Frédéric Rouvez. Onze aanpak creëert een dynamiek en positieve energie in onze restaurants. Klanten voelen dat en het is een van de elementen waardoor ze terugkomen. Ondanks de crisis blijft de klantenkring groeien en verjongen, vertelt hij blij. En het etiket bobo s of yups dat de klanten van EXKi wel eens krijgen? Daar is hij het niet mee eens: Het gaat om mensen die bewust leven, maar ze zijn niet op zoek naar wat modieus of hip is. WWW.EXKI.BE

ONTMOETING 16 TOEGEVOEGDE SOCIALE WAARDE Beschutte werkplaatsen zijn cruciaal om mensen met een handicap te helpen integreren in de maatschappij. Ze ontstonden in de jaren 60, maar in een veranderende economie moeten ook zij zich aanpassen, zegt Benoît Ceysens, directeur van zorgboerderij Nos Pilifs. foto JOHANNA DE TESSIÈRES tekst HIPPOLYTE BERTRAND Wie Ferme Nos Pïlifs bezoekt, vindt er een cafeetje, een kinderboerderij, een boomkwekerij, een ecologische tuinonderneming, een kruidenier annex bakkerij, met onder andere huisgemaakt biobrood en patisserie, en een handling- en mailingdienst voor de behandeling van drukwerk en post. Het blijft een atypische mix in een sector die door een veranderende economie voor een onvermijdelijke omschakeling staat. In het algemeen kampen alle beschutte werkplaatsen van het land met bepaalde moeilijkheden, door het verdwijnen van het klassieke werk in onderaanneming, zoals inpakken aan de lopende band bij fabrieken, legt directeur Benoît Ceysens uit. Nos Pilifs heeft van diversificatie zijn handelsmerk gemaakt. We hebben ervoor gekozen om kleinschalige, lokale en ambachtelijke activiteiten te ontwikkelen, dichtbij de noden van de mensen, en met een sterk relationele en niet-delokaliseerbare dimensie. Maar we moeten altijd flexibel blijven en ons blijven aanpassen aan nieuwe verwachtingen. Dat is weliswaar makkelijker gezegd dan gedaan, vervolgt hij, want mensen met een handicap van job doen veranderen vraagt enorm veel tijd en energie. Een dergelijke omschakeling valt moeilijk te realiseren zonder financiële steun van de overheid. Van onderaannemer tot partner Volgens Benoît Ceysens ligt de toekomst voor beschutte werkplaatsen in een mentaliteitswijziging. Ze moeten hun structuren herzien en het imago dat ze nog hebben bij traditionele bedrijven, afstoffen. Er heerst veel onwetendheid over onze capaciteiten. Terwijl we 80 beroepen met professionalisme uitoefenen, en in staat zijn om ons aan te passen, benadrukt hij. Hij is ervan overtuigd dat hun meerwaarde op termijn tot haar recht zal komen binnen wijkgebonden diensten. Ook al blijven er mogelijkheden voor industriële activiteiten die beantwoorden aan het profiel van een deel van de mensen met een handicap. Nos Pilifs is sterk overtuigd van die visie en doet veel inspanningen om voor zijn klanten een echte partner met meerwaarde te zijn. We mogen niet meer die onderaannemer zijn aan wie een bedrijf een beetje werk wil geven om ons een dienst te bewijzen. Econetwerken De laatste jaren is er bijvoorbeeld een goede relatie ontstaan met het bedrijf Solvay, de buur van de boerderij. De tuinmannen van Nos Pilifs zijn begonnen met een meer ecologisch beheer van het grote park van de chemiereus, en zijn opgeleid om daarbij alle veiligheidsregels van het bedrijf te respecteren. Sinds een jaar sorteert een van onze werknemers ook hun papier en karton. Bovendien levert Solvay ons de gebruikte frituurolie van zijn kantine, die wij hergebruiken als brandstof voor onze tuinmachines. Als wederdienst gaan wij hun piepschuimafval ophalen. Eens je elkaar kent, vertrouw je elkaar makkelijker taken toe. Want wij kunnen hen werknemers aanbieden die aan bepaalde noden beantwoorden. Zo brengen we een reeks commerciële en niet-commerciële uitwisselingen tot stand, met als resultaat zinvol werk dat bijdraagt tot de ontplooiing van onze jongens, stelt de directeur tevreden vast. De groeiende erkenning van Nos Pilifs blijkt ook uit de uitnodiging om deel te nemen aan Irisphère, een proefproject van een groep bedrijven rond ecologische netwerken. Ze streven daarmee naar een maximum aan onderlinge synergieën voor het beheer van afval- en energiestromen. Dat eco-industriële netwerk zit nog in de ontwerpfase, maar het doel van Benoît Ceysens is duidelijk: zijn teams overal waar mogelijk hun steentje laten bijdragen, van compostproductie tot de levering van broodjes. Een ander team heeft geeëxperimenteerd met een tijdelijke pop-up-winkel op de kerstmarkt op het Brouckèreplein in Brussel. Het was een gelegenheid om hun knowhow te tonen, maar ook om het publiek een beetje op te voeden, want als je deel uitmaakt van dat soort evenementen, vergeten mensen uiteindelijk dat ze te maken hebben met mensen met een handicap. WWW.NOSPILIFS.BE Een normale onderneming Nos Pilifs werd 30 jaar geleden opgericht in Neder-Over- Heembeek, en stelt vandaag 170 mensen tewerk, waarvan 140 met een lichte handicap. Van bij het begin was het doel van Nos Pilifs hun integratie te bevorderen, via een breed gamma buurtdiensten die bruggen bouwen met de buitenwereld. Zo tonen ze dat de lagere rentabiliteit van een werknemer met een handicap gecompenseerd kan worden door activiteiten met een sociaal nut. Je moet niet naar ons komen uit liefdadigheid, benadrukt hun directeur, Benoît Ceysens. Voor hem moeten de werking en de kwaliteitseisen van een beschutte werkplaats zo veel mogelijk de standaarden van een normale onderneming benaderen, ondanks het specifieke karakter van de werknemers. Nos Pilifs kreeg in 2011 de Grote Prijs voor Toekomstige Generaties, een bekroning voor initiatieven die een voorbeeldfunctie vervullen op het vlak van duurzame ontwikkeling. WWW.GP-TOEKOMSTIGE- GENERATIES.BE

Komaf maken met het achterhaalde, stoffige imago van beschutte werkplaatsen, en tonen dat we volwaardige partners zijn. Benoît Ceysens, directeur van Ferme Nos Pilifs

TRIODOS-NIEUWS 18 Welvaart in plaats van groei De gastspreker op de Triodos Dag 2013 was Tim Jackson, auteur van Welvaart zonder groei. Zijn visie op een duurzame economie viel duidelijk in de smaak bij het publiek van een kleine 1.000 deelnemers, die samen 20 jaar duurzaam bankieren in België vierden. De video van Jacksons boeiende uiteenzetting kunt u herbekijken op www.triodos.be. Vorig jaar ging in Béganne in Bretagne de bouw van een participatief windpark van start. Uniek aan het project is dat hoofdzakelijk bewoners uit de streek het financieren en leiden, een primeur in Frankrijk. Ongeveer 1.000 particulieren investeerden erin via de projectvennootschap Bégawatts, en leverden zo een groot deel van het nodige kapitaal. Ook regionale overheden en organisaties investeerden mee. In het park in Béganne, bij Vannes, komen vier turbines, met een totaal vermogen van 8,2 MW. Die zullen voldoende groene stroom produceren voor het jaarlijkse verbruik van ongeveer 8.000 gezinnen, wat overeenkomt met de bevolking van het kanton. De afwerking is voorzien voor april 2014. Triodos Bank heeft vanuit België een cofinanciering verleend voor de bouw van de windmolens. WWW.EOLIEN-CITOYEN.FR EERSTE PARTICIPATIEVE WINDPARK IN FRANKRIJK ALLE TRIODOS- LENINGEN ZIJN VOLKSLENINGEN Om meer spaargeld van de Belgen in te zetten voor de reële economie, heeft de federale regering thematische volksleningen gelanceerd. Het spaargeld dat daarmee wordt opgehaald, moet dienen om sociaal-economische of maatschappelijk verantwoorde projecten te financieren. Triodos Bank zal geen thematische volksleningen aanbieden, om een heel eenvoudige reden. Al sinds haar oprichting, in België 20 jaar geleden, is dat namelijk precies wat de bank doet: projecten met maatschappelijke meerwaarde financieren. Met alle middelen die klanten toevertrouwen aan de bank, financieren we activiteiten met een positieve impact op de samenleving en het milieu. Kortom, bij Triodos Bank zijn alle leningen volksleningen, en dat kan iedereen ook nagaan op onze website. Aan de volkslening is een fiscaal voordeel gekoppeld: voor de termijnrekeningen en kasbons die beantwoorden aan de criteria van de overheid, bedraagt de roerende voorheffing 15% in plaats van 25%. Triodos-klanten zullen echter geen nadeel ondervinden. De bank zal erover waken dat haar termijnrekeningen waarvoor de voorwaarden soepeler zijn zo concurrentieel mogelijk blijven. Voor meer info: 02 548 28 51 of info@triodos.be. www.triodos.be

19 FEITEN & CIJFERS 34,2% 100% Hernieuwbare energie. In de energiesector financiert Triodos Bank van bij het begin uitsluitend hernieuwbare energie, hoofdzakelijk wind- en zonne-energie. KREDIETEN VOOR GROENE ENERGIE 34,2% van de kredieten van Triodos Bank (op groepsniveau) gaan naar hernieuwbare energieprojecten (cijfer eind 2012). 1,3 MILJOEN GEZINNEN De hernieuwbare energieprojecten die Triodos Bank eind 2012 in heel Europa financierde, produceren voldoende groene stroom voor het jaarlijkse verbruik van 1,3 miljoen gezinnen. Dat komt overeen met een reductie van 2 miljoen ton CO 2 -uitstoot per jaar. GEZINNEN MET GROENE STROOM. Het aantal gezinnen dat kiest voor een groene stroomleverancier stijgt sterk.* 10,8% 01/01/2013 11,5% 01/12/2012 8,4% 01/12/2011 7,2% 01/12/2010 WALLONIË BIOMASSA WIND STOOKOLIE GAS 1% 2% 12% 16% 6% 7% 11% 13% STOOKOLIE ZON WIND KERNENERGIE 4,5% 01/01/2012 3% 01/01/2011 VLAANDEREN 15,3% 01/07/2013 10,4% 01/07/2012 4,6% 01/01/2010 BRUSSEL WATERKRACHT KERNENERGIE STEENKOOL 19% 22% 28% 14% 23% 25% 2000 2012 WATERKRACHT GAS STEENKOOL Energiemix van de totale geïnstalleerde capaciteit in de EU. ** Sinds 2000 is het aandeel hernieuwbare energie in de totale energiemix in Europa gestaag gegroeid. Het aandeel van windenergie vervijfvoudigde bijvoorbeeld van 2,2% in 2000 tot 11,4% in 2012. ENERGIETRANSITIE Groene stroom zit in de lift, maar er is nog een lange weg te gaan in de transitie naar een koolstofarme economie. In de energiesector financiert Triodos Bank al meer dan 25 jaar uitsluitend hernieuwbare energie, om zo die transitie te stimuleren. * Als groene leverancier worden alle leveranciers beschouwd die in het laatste klassement van Greenpeace een score krijgen die hoger ligt dan 12/20. Greenpeace kijkt zowel naar de bestaande energiemix als naar investeringen in de toekomst. Meer info: www.greenpeace.be/groene-stroom. Cijfers voor Vlaanderen zijn gebaseerd op de marktaandelen van de huishoudelijke afnemers van de VREG (www.vreg.be), voor Brussel op de marktaandelen van residentiële leveringspunten van BRUGEL (www.brugel.be), voor Wallonië op de marktaandelen van residentiële contracten van CWAPE (www.cwape.be). ** Wind in power. 2012 European statistics, rapport van The European Wind Energy Association, februari 2013 (www.ewea.org).

20 Gezondheidszorg voor iedereen 237.000 Belgen gaan gratis naar de dokter in een wijkgezondheidscentrum. De toegankelijke, wijkgebonden aanpak van die centra wordt steeds populairder. Sinds 2000 is het aantal in ons land zo goed als verdubbeld. tekst Lisa Develtere foto s Lisa Develtere, Alexis Haulot, WGC De Kaai > Wijkgezondheidscentrum De Kaai in Gent, een van de 30 wijkgezondheidscentra die Triodos Bank financiert in België. Jan Depoortere, kredietspecialist Triodos Bank: We verlenen in totaal voor 13 miljoen euro kredieten aan wijkgezondheidscentra, voornamelijk voor vastgoed en opstartkosten. >