Aardwetenschappen en Geoarcheologie Bachelorgids 2004/2005
Inhoudsopgave 1 Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen 11 1.1 Organisatie van de faculteit 11 1.1.1 Doelstelling van de faculteit 11 1.1.2 Bestuur van de faculteit 12 1.1.3 Medezeggenschapsorganen 12 1.1.4 Facultaire diensten 13 1.1.5 Convent van afdelingshoofden 14 1.1.6 Afdelingen 14 1.2 Onderwijs 16 1.2.1 Onderwijsinstituut 16 1.2.2 Opleidingen 16 1.3 Onderzoek 17 1.3.1 Onderzoeksinstituten en -scholen 17 1.4 Voorzieningen 18 1.4.1 Algemene VU informatie en voorzieningen 18 1.4.2 Openingstijden gebouwen 18 1.4.3 Restaurants 18 1.4.4 Servicepunt 18 1.4.5 Bagagekluizen 18 1.4.6 Fietsenstalling 18 1.4.7 Facultaire periodieken 18 1.4.8 Postvakken 19 1.5 Studentenorganisaties 19 1.5.1 GeoVUsie 19 1.5.2 Gyrinus natans 20 1.5.3 Underground 20 1.5.4 Studenten Overleg Aard- en Levenswetenschappen 20 1.6 Uitwisseling en internationalisering 20 2 School for Earth and Environmental Sciences 23 2.1 Inleiding 23 2.1.1 Welke informatie in welke studiegids? 23 2.1.2 Taal 24 2.2 Jaarindeling en roosters 24 2.2.1 Jaarindeling en roosters 24 2.2.2 Studielast per blok en per jaar 24 2.2.3 Roosterwijzigingen 25 2.3 Studiegebieden en opleidingen 25 2.3.1 Bachelor Aardwetenschappen; richtingen I, II en III 25 2.3.2 Bachelor Aardwetenschappen; variant Geoarcheologie 25 2.3.3 Master Earth Sciences 26 2.3.4 Master Earth Sciences, variant Geoarcheology 26 2.3.5 Master Hydrology 26 2.3.6 Master Geo-environmental Sciences 27 2.3.7 Master Environment and Resource Management 27 2.4 Studievoortgang 27 2.4.1 Studieplanning en studievertraging 27 Inhoudsopgave 5
2.4.2 Studievoortgangscontrole 28 2.5 Aanmelding studieonderdelen en tentamens 29 2.5.1 Aanmelding voor cursussen, veldwerken, e.a. 29 2.5.2 Aanmelding tentamens 29 2.6 Onderwijs- en Examenregeling 29 2.6.1 Onderwijs- en Examenregeling 29 2.7 Tentamens, regels en richtlijnen 30 2.7.1 Voorschriften voor deelnemers aan tentamens 30 2.7.2 Deeltentamens 30 2.7.3 Hertentamens 30 2.7.4 Tentamenuitslagen en -administratie 31 2.7.5 Vrijstellingen 31 2.8 Praktische regelingen ten aanzien van het bachelorexamen 32 2.8.1 Bachelorexamen 32 2.8.2 Goedkeuring van het vakkenpakket 32 2.8.3 Aanvragen van het examen en afgifte getuigschrift 32 2.8.4 Beëindiging van inschrijving 33 2.8.5 Dossierverklaring 33 2.8.6 Inschrijving in een masteropleiding 33 2.9 Toelating tot cursussen, veldwerken en masteronderwijs 34 2.9.1 Toelating studieonderdelen (veldwerken, bachelorafsluiting) en volgorde van afleggen van examenonderdelen 34 2.10 Stage- en scriptieregeling 34 2.10.1 Stage- en scriptieregeling 34 2.10.2 Richtlijnen voor de scriptie 35 2.10.3 Externe stage 35 2.11 Veldwerken; veiligheid, subsidie en reisverzekering 36 2.11.1 Veiligheid 36 2.11.2 Subsidiering van verplichte veldwerken en excursies 36 2.11.3 Reisverzekering 38 2.12 Studentenvoorzieningen 39 2.12.1 Studiesecretariaat en coördinatie 39 2.12.2 Studiebegeleiding 39 2.12.3 Kwaliteitsbewaking en onderwijsevaluatie 39 2.12.4 Onderwijsruimten 40 2.12.5 Bibliotheek 40 2.12.6 Studieboeken en syllabi 41 2.12.7 Computerfaciliteiten 41 2.12.8 Studentenvoorzieningen Letteren (Archeologie) voor studenten Geoarcheologie 41 2.13 Commissies 42 2.13.1 Taken opleidingscommissie 42 2.13.2 Opleidingscommissie bachelor Aardwetenschappen 42 2.13.3 Opleidingscommissie Environment and Resource Management 42 2.13.4 Taken examencommissie 43 2.13.5 Examencommissie Aardwetenschappen 43 2.13.6 Examencommissie Environment and Resource Management 43 2.13.7 Bibliotheekcommissie 43 2.14 Onderzoeksafdelingen 43 2.14.1 Algemeen 43 2.14.2 Hydrologie en Geomilieuwetenschappen 43
2.14.3 Isotopengeochemie 45 2.14.4 Kwartairgeologie en geomorfologie 47 2.14.5 Paleoecologie en paleoklimatologie 47 2.14.6 Petrologie 48 2.14.7 Sedimentologie 49 2.14.8 Tektoniek 50 2.14.9 Biologie en Samenleving 50 2.14.10 Dierecologie 52 2.14.11 Ecologie en ecofysiologie van planten 52 2.14.12 Systeemecologie 53 2.14.13 Geoarcheologie 53 2.14.14 Instituut Voor Milieuvraagstukken 54 3 Bacheloropleiding Aardwetenschappen 57 3.1 Eén bacheloropleiding met 4 richtingen 57 3.1.1 Eén bacheloropleiding met 4 richtingen 57 3.2 Toelatingsvoorwaarden 57 3.2.1 Vooropleidingseisen en colloquium doctum 57 3.3 Doelstelling en eindtermen 58 3.3.1 Doelstelling van de opleiding 58 3.3.2 Eindtermen eerste jaar Aardwetenschappen 58 3.3.3 Eindtermen eerste jaar Geoarcheologie 59 3.3.4 Eindtermen bacheloropleiding Richting I 60 3.3.5 Eindtermen bacheloropleiding Richting II 60 3.3.6 Eindtermen bacheloropleiding Richting III 61 3.3.7 Eindtermen bacheloropleiding Geoarcheologie 62 3.4 Onderwijs- en Examenregeling 62 3.4.1 Onderwijs- en Examenregeling 62 3.5 Studiebegeleiding 62 3.5.1 Studiebegeleiding FALW 62 3.5.2 Studentendecanen en Studentenpsychologen 63 3.6 Studie- en Loopbaanperspectief 63 3.6.1 Studie en loopbaan 63 3.6.2 Loopbaanoriëntatie en arbeidsmarkt 63 3.6.3 VU masteropleidingen en toelating tot deze masters 64 4 Programmabeschrijving van de bacheloropleiding 69 4.1 Omvang van de studie 69 4.2 Basisopleiding Aardwetenschappen 69 4.2.1 Basisopleiding, eerste jaar 69 4.2.2 Basisopleiding, tweede jaar 69 4.3 Richting I, geologie en hydro(geo)logie 70 4.3.1 Richting I, tweede jaar 70 4.3.2 Richting I, derde jaar 70 4.3.3 Richting I, derde jaar (keuzeblok A) 70 4.3.4 Richting I, derde jaar (keuzeblok B) 70 4.4 Richting II, fysische geografie, kwartairgeologie en hydro(geo)logie 71 4.4.1 Richting II, tweede jaar 71 4.4.2 Richting II, derde jaar 71 Inhoudsopgave 7
4.4.3 Richting II, derde jaar (keuzeblok A) 72 4.4.4 Richting II, derde jaar (keuzeblok B) 72 4.5 Richting III, milieuwetenschappen 72 4.5.1 Richting III, tweede jaar 72 4.5.2 Richting III, derde jaar 73 4.5.3 Richting III, derde jaar (keuzeblok A) 73 4.5.4 Richting III, derde jaar (keuzeblok B) 73 4.6 Geoarcheologie 73 4.6.1 Geoarcheologie, eerste jaar 74 4.6.2 Geoarcheologie, tweede jaar 74 4.6.3 Geoarcheologie, derde jaar 75 4.6.4 Geoarcheologie, derde jaar (keuzevakken) 75 4.7 Algemene en wijsgerige vorming 75 4.8 Interfacultaire keuzevakken 76 4.9 Vakken buiten FALW en de Vrije Universiteit 76 5 Examenonderdelen 77 6 Bijlagen 127 6.1 Docenten 127 6.1.1 Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen 127 6.1.2 Andere faculteiten 129 6.2 Literatuur 129 6.2.1 Bacheloropleiding, eerste jaar 129 6.2.2 Bacheloropleiding, tweede jaar 130 6.2.3 Bacheloropleiding, derde jaar 131 7 Vakkentabel op vakcode 133
Inhoudsopgave 9
10 Aardwetenschappen en Geoarcheologie
1 Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen 1.1 Organisatie van de faculteit 1.1.1 Doelstelling van de faculteit De Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen (FALW) is eind 2001 ontstaan door het samengaan van de faculteit Aardwetenschappen, de faculteit Biologie en het Instituut voor Milieuvraagstukken. De missie van de faculteit der Aard- en Levenswetenschappen bestaat uit het verzorgen van kwalitatief hoogwaardige wetenschappelijke opleidingen op het gebied van de Aardwetenschappen, de Hydrologie, de Milieuwetenschappen, de Geoarcheologie, de Milieuwetenschappen en de Levenswetenschappen en uit het verrichten van kwalitatief hoogwaardig wetenschappelijk onderzoek op deze terreinen. De opleidingen van de faculteit zijn ondergebracht in twee Schools. Binnen de School for Earth and Environmental Sciences en de School for Life Sciences worden studenten opgeleid, die op academisch niveau kunnen functioneren in deze vakgebieden. In de bacheloropleidingen krijgen studenten theoretische en praktische basiskennis en vaardigheden op het gekozen vakgebied. Na afronding van de bacheloropleiding zijn zij afhankelijk van het gekozen studiepad - in staat een masteropleiding in de Aardwetenschappen, de Hydrologie, de Milieuwetenschappen, de Geoarcheologie of in de Levenswetenschappen te volgen. Ook kunnen zij met een bachelordiploma toetreden tot de arbeidsmarkt. Met een afgeronde masteropleiding moeten afgestudeerden in staat zijn tot een zelfstandige beroepsuitoefening of in aanmerking komen voor een vervolgopleiding tot wetenschappelijk onderzoeker, of kunnen functioneren als leraar of communicatiedeskundige op het vakgebied. Afgestudeerden moeten kunnen concurreren op de internationale arbeidsmarkt, voor functies binnen het bedrijfsleven en (semi-) overheid en binnen tweede fase-opleidingen aan (inter)nationale wetenschappelijke instellingen en instituten. De opleidingen richten zich, in het licht van de snelle en voortdurende veranderingen die zich binnen maatschappij en wetenschap voordoen, op het leren studeren en het zich eigen maken van een instelling die gericht is op een leven lang studeren. In het onderwijs wordt aandacht besteed aan de individuele en maatschappelijke ontplooiing van de student, ondermeer door het stimuleren van zelfstandigheid en onafhankelijkheid en het aanleren van communicatief gedrag en samenwerking. Tot de doelstellingen van de opleidingen hoort ook het verkrijgen van inzicht in het belang van de discipline in een brede historische, wijsgerige en maatschappelijke context. De opleidingen stimuleren bewustwording met betrekking tot de morele en ethische dimensies van wetenschappelijk onderzoek en de toepassing daarvan. De doelstellingen van de opleidingen zijn nader gedefinieerd in eindtermen op het gebied van kennis, vaardigheden en inzicht. Deze eindtermen zijn opgenomen in de Onderwijs- en Examenregelingen van de opleidingen Specifieke doelstellingen op cursusniveau zijn te vinden in de beschrijvingen van de studieonderdelen in het hoofdstuk Examenonderdelen. Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen 11
1.1.2 Bestuur van de faculteit De faculteit heeft een bestuur en een aantal medezeggenschapsorganen. Dit is geregeld in het Statuut van de Vrije Universiteit in aansluiting op de Wet op het Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek (WHW). Het faculteitsbestuur is onder meer belast met: algemene leiding van de faculteit, bestuur en inrichting van de faculteit voor het onderwijs en de wetenschapsbeoefening, het vaststellen van de onderwijs- en examenregelingen en de regelmatige beoordeling daarvan, het vaststellen van de algemene richtlijnen voor de wetenschapsbeoefening, het vaststellen van het jaarlijkse onderzoekprogramma van de faculteit, het houden van toezicht op de uitvoering van de onderwijs- en examenregelingen en op het jaarlijks onderzoekprogramma. Samenstelling faculteitsbestuur Decaan: prof.dr.ir. P. Vellinga Portefeuillehouder onderzoek: prof.dr. B. Oudega Portefeuillehouder onderwijs: prof. dr. J.F. Vandenberghe Een adviserende stem in de vergaderingen van het faculteitsbestuur hebben: dr. J.M.R.M. Neutelings (directeur bedrijfsvoering) mw. W. Koot (lid ondersteunend personeel) de heer M. de Kuster (student) voorzover het onderwijs- of onderzoeksaangelegenheden betreft: het hoofd van de School for Life Sciences, het hoofd van de School for Earth and Environmental Sciences of de directeuren van de facultaire onderzoeksinstituten. Voor meer informatie en de oorspronkelijke regelingen: WHW, artikelen 9.23 tot en met 9.28; Statuut VU, artikelen 6.2 tot en met 6.7; Faculteitsreglement; MUB: de Modernisering Universitaire Bestuursorganisatie (wijziging WHW), artikelen 9.11 tot en met 9.49; URVU (het Universiteitsreglement van de Vrije Universiteit); RMS (de Regeling Medezeggenschap Studenten); WOR (de Wet op de Ondernemingsraden). 1.1.3 Medezeggenschapsorganen Facultaire studentenraad De facultaire studentenraad bestaat uit negen gekozen student-leden met een zittingstermijn van één jaar, ingaande op 1 september. De taken en bevoegdheden van de studentenraad zijn vastgelegd in de Regeling Medezeggenschap Studenten. Deze omvat onder meer: beleid met betrekking tot studentenaangelegenheden, dienstverlening aan en faciliteiten voor studenten, en arbozaken. Voor vragen of opmerkingen is de facultaire studentenraad bereikbaar via fsr@falw.vu.nl en op kamer M-112. 12 Aardwetenschappen en Geoarcheologie
Facultaire onderdeelcommissie De facultaire onderdeelcommissie is ingesteld door de ondernemingsraad en bestaat uit negen gekozen personeelsleden. De taken en bevoegdheden van de ondernemingsraad en voor de facultaire onderdeelcommissie zijn vastgelegd in de Wet op de Ondernemingsraden. Deze omvat onder meer regelingen inzake sociaal beleid en bepaalde arbeidsvoorwaardelijke onderwerpen (arbozaken, werkoverleg en ander personeelsbeleid). De onderdeelcommissie bestaat uit: Dr. K. Beets, dhr. L. Bouwer, dhr. C. Dubbeldeman, drs. M. Groen, mw. dr. N. Harms, mw. drs. E. Salomé, dhr. F. Wolff, prof.dr. J. Smit, dr. H. Stel, mw. M. Wagner, mw. dr. R. van Walraven, dr. P. van der Werff. Facultaire Gezamenlijke Vergadering De facultaire Gezamenlijke Vergadering bestaat uit alle leden van de facultaire onderdeelcommissie en facultaire studentenraad. De taken en bevoegdheden zijn vastgelegd in het Statuut VU en omvatten onder meer: instemmingsrecht op het faculteitsreglement, op onderdelen van de onderwijs- en examenregeling en op systemen van kwaliteitszorg en adviesrecht op de begroting/jaarrekening. 1.1.4 Facultaire diensten Bureau van de faculteit Het bureau van de faculteit biedt ondersteuning aan het bestuur van de faculteit bij de uitvoering van haar taken. De directeur bedrijfsvoering heeft de leiding over dit bureau. Directeur bedrijfsvoering: Dr. J.M.R.M. Neutelings Secretariaat en bestuursondersteuning tel. (020) 444 7001, kamer F-148. Onderwijsbureau Hoofd: mw.dr. A.M. Wagner, tel. (020) 444 7167, kamer E-119 Personeel en Organisatie Hoofd: mr C.L.M. van Veenendaal, tel. (020) 444 7244, kamer A-054 Financiële Zaken Hoofd: J. Roos, tel. (020) 444 7234, kamer A-013 Voorlichting en werving Hoofd: Dr. B. Andeweg, tel (020) 444 7339, kamer C-154. Onderwijsbureau De medewerkers van het onderwijsbureau houden zich bezig met de logistieke onderwijszaken zoals: coördinatie en organisatie van het onderwijs binnen de opleidingen, roostering, de onderwijsadministratie, ondersteuning van onderwijs- en examencommissies, studiebegeleiding en voorlichting, en de kwaliteitsbewaking. Binnen het Onderwijsbureau werken de volgende personen: Hoofd Onderwijsbureau: mw.dr. A.M. Wagner, tel. (020) 444 7167, kamer E-119; Studieadviseurs (opleidingen Levenswetenschappen), dr. H. Hillebrand, tel. (020) 444 7012, kamer C-148a; dr. N.D. de With, tel. (020) 444 7013, kamer C-148a; Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen 13
Onderwijscoördinatoren: (opleidingen Levenswetenschappen): mw.dr. P.A.C.M. de Boer, tel. (020) 444 7011, kamer C-124; (opleidingen Aardwetenschappen): dr.ir. M. Bergwerff, kamer C-124, tel. (020) 444 7401; en mw. drs. A.L. Tasseron, kamer C-124, tel. (020) 444 7257. Studiesecretaresses: mw. A. Kist en mw. S. El Hamdi (opleidingen Levenswetenschappen), tel. (020) 444 7010, kamer C-118b, mw. M. Zadel Vrind en mw. M. Duifs-Eshuis (opleidingen Aardwetenschappen), tel. (020) 444 7350/7302, kamer C-118a; Onderwijskundige: mw.drs. G.J.M. Dirksen-Tombe, tel. (020) 444 6987, kamer C- 124a; Coördinator ICT en Onderwijs: mw.drs. E.J.M. van de Grint, tel. (020) 444 6987, kamer F-114, ICT applicatie ondersteuning, mw. K. van der Wilt, tel. (020) 444 6937, kamer F-114. Bureau voorlichting en werving Hoofd bureau Voorlichting en werving: dr. B. Andeweg (opleidingen Aardwetenschappen), tel. (020) 444 7339, kamer C-154; vacature (opleidingen Levenswetenschappen), tel. (020) 444 7190, kamer C-154; Coördinator Internationalisering: mw. drs. E. Salomé, tel. (020) 444 7301, kamer F-122; Intra- en internet: P. Strik, tel. (020) 444 9944, kamer C-154; Voorlichting Gezondheid en Leven (i.s.m.windesheim): mw. A. Blanksma, tel. (020) 444 5579, kamer F-122. Technische en ondersteunende diensten In de afdelingen van de Technische en Ondersteunende Diensten zijn de niet aan de (wetenschappelijke) afdelingen verbonden technische en administratieve medewerkers opgenomen. Zij ressorteren onder de directeur bedrijfsvoering van de faculteit. Computerafdeling, hoofd: ing. R. Mars, tel. (020) 444 9976, kamer F-238; Instrumentele Dienst, hoofd: D.M. van Harlingen, tel. (020) 444 7259, kamer F- 021; Lab. Geochemische analyse, hoofd: dr. P.Z. Vroon, tel. (020) 444 7404, kamer M- 452; Lab. Sedimentanalyse, hoofd: ing. M. Konert, tel. (020) 444 7378, kamer M-420; Gesteentebewerking, hoofd: mw. W. Koot, tel. (020) 444 7344, kamer F-421; Lab. Microanalyse, hoofd: drs. E.A.J. Burke, tel. (020) 444 7345, kamer F-338; Massaspectrometrie, hoofd: dr. G.R. Davies, tel. (020) 444 7329, kamer F-030. 1.1.5 Convent van afdelingshoofden Het Convent van Afdelingshoofden is een adviesorgaan voor het faculteitsbestuur. Het bestaat uit de hoofden van de wetenschappelijke afdelingen. 1.1.6 Afdelingen Het onderwijs van de opleidingen wordt verzorgd door verschillende afdelingen binnen de Faculteit Aard- en Levenswetenschappen. Een afdeling verzorgt het onderwijs en het onderzoek in een bepaald vakgebied. Zij bestaat uit wetenschappelijk personeel, ondersteunend en beheerspersoneel, die bijdragen aan het onderwijs- en/of onderzoekprogramma van de afdeling. Een afdeling wordt geleid door het afdelingshoofd; dit is vrijwel altijd een hoogleraar. Het wetenschappelijk 14 Aardwetenschappen en Geoarcheologie
personeel van een afdeling heeft een taak als onderzoeker en als docent. Een aantal van deze docenten overlegt in de curriculum- en opleidingscommissies met de studenten over het onderwijs. Daarnaast zit een aantal docenten in de examencommissie. De faculteit der Aard- en Levenswetenschappen heeft de volgende afdelingen: Biologie en Samenleving Hoofd: mw.prof.dr. J.F.G. Bunders, tel. (020) 444 7030, kamer A-068 Chemie en Biologie Hoofd: prof.dr. A. Brouwer, tel. (020) 444 9535, kamer C-529 Dieroecologie Hoofd: prof.dr. N.M. van Straalen, tel. (020) 444 7070, kamer B-027 Ecologie en Ecofysiologie van Planten Hoofd: dr. J.A.C. Verkleij, tel. (020) 444 7054, kamer A-217 Economie en Technologie Hoofd: dr. M.W. Hofkes (a.i.), tel. 020-4449563, kamer C-530 Experimentele Neurofysiologie Hoofd: prof.dr A.B. Brussaard, tel (020) 444 7098, kamer B-338 Functionele Genoomanalyse Hoofd: prof.dr. M. Verhage, tel. (020) 444 6936, kamer A-435 Genetica Waarnemend hoofd: Dr. A.R. Stuitje, tel (020) 444 7138, kamer M-554 Geoarcheologie Hoofd: prof.dr. H. Kars, tel. (020) 444 6438, kamer O-439 Hydrologie en Geo-Milieuwetenschappen Hoofd: prof.dr. A.J. Dolman, tel. (020) 444 7358, kamer F-464 Isotopengeochemie Hoofd: prof.dr. P.A.M. Andriessen, tel. (020) 444 7340, kamer H-325 Kwartairgeologie en Geomorfologie Hoofd: prof.dr. J.F. Vandenberghe, tel. (020) 444 7368, kamer F-414 Milieubeleidsanalyse Hoofd: prof.dr. F. Biermann, tel. (020) 444 9959, kamer C-522 Moleculaire Celfysiologie Hoofd: prof.dr. H.V. Westerhoff, tel. (020) 444 7230, kamer M-236 Moleculaire en Cellulaire Neurobiologie Hoofd: prof.dr. A.B. Smit, tel (020) 444 7121, kamer C-340 Moleculaire Microbiologie Hoofd: prof.dr. B. Oudega, tel. (020) 444 7177, kamer M-548 Ontwikkelingsbiologie van het Zenuwstelsel Hoofd: prof.dr. M. Gahr, tel. (020) 444 7126, kamer B-262 Paleoecologie en Paleoklimatologie Hoofd: prof.dr. D. Kroon, tel. (020) 444 7261, kamer E-359 Petrologie Hoofd: prof.dr. G.R. Davies, tel (020 4447329, kamer F-030 Ruimtelijke Analyse en Beleid Hoofd: dr. R. Janssen (a.i.), tel. (020) 444 9512, kamer A-570 Sedimentologie Hoofd: dr. A.R. Fortuin (a.i.), tel. (020) 444 7351, kamer E-237 Structuurbiologie Hoofd: prof.dr. H. Lill, tel. (020) 444 7146, kamer M-538 Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen 15
Systeemecologie Hoofd: prof.dr. M.A.P.A. Aerts, tel. (020) 444 7211, kamer A-154 Tektoniek Hoofd: prof.dr. S.A.P.L Cloetingh, tel. (020) 444 7341, kamer E-160 Theoretische Biologie Hoofd: prof.dr. S.A.L.M. Kooijman, tel. (020) 444 7130, kamer B-121 Voeding en Gezondheid Hoofd: prof.dr.ir. J.C. Seidell, tel. (020) 444 46995, kamer O-552 Uitgebreide beschrijvingen van onderzoek en onderwijs van de afzonderlijke afdelingen zijn terug te vinden in het volgende hoofdstuk, voor zover relevant voor de opleiding(en) in deze studiegids. 1.2 Onderwijs 1.2.1 Onderwijsinstituut Ter bevordering van de onderwijsverzorging kent de faculteit een onderwijsinstituut. Het instituut bevat 2 scholen, die elk onder leiding staan van een hoofd. School for Life Sciences, hoofd: dr. K.S. Kits, kamer B-130; School for Earth and Environmental Sciences, hoofd: dr. C. Biermann, kamer E- 152 Het onderwijsinstituut staat onder leiding van de onderwijsdirectie. De onderwijsdirectie adviseert het faculteitsbestuur omtrent het te voeren onderwijsbeleid, de onderwijsorganisatie en de benodigde onderwijsvoorzieningen, en houdt toezicht op de uitvoering van de onderwijs- en examenregelingen en de evaluatie hiervan. Daarnaast is directie belast met toezicht op de verdeling van onderwijstaken, het bevorderen van de onderwijskwaliteit en de onderwijsvoorlichting. De directie bestaat uit de volgende leden. Eén van de beide hoofden van de scholen fungeert als onderwijsdirecteur van de faculteit. dr. K.S. Kits (onderwijsdirecteur) dr. C. Biermann dr. M.A. van Drunen 1.2.2 Opleidingen De faculteit verzorgt onderwijs en doet onderzoek in zeer uiteenlopende studie- en wetenschapsgebieden. In het academisch jaar 2004-2005 zullen de volgende opleidingen door FALW worden aangeboden: Bacheloropleidingen Aardwetenschappen (inclusief Geoarcheologie) Algemene Gezondheidswetenschappen Biologie Bio-medische wetenschappen Masteropleidingen Beleid, management en ondernemerschap voor natuur- en levenswetenschappen Biologie Bio-medische wetenschappen Biomolecular Sciences Earth Sciences (inclusief Geoarchaeology) 16 Aardwetenschappen en Geoarcheologie
Ecology Environment and Resource Management Geo-environmental Sciences Gezondheidswetenschappen Hydrology Neurosciences Binnen de masteropleidingen Biologie, Bio-medische wetenschappen en Earth Sciences kan bovendien gekozen worden voor een opleiding in de wetenschapscommunicatie, of de lerarenopleiding. 1.3 Onderzoek 1.3.1 Onderzoeksinstituten en -scholen De Faculteit participeert in een groot aantal en frequent wisselend aantal interfacultaire, interuniversitaire en zelfs internationale onderzoeksverbanden. Sommige daarvan hebben een tijdelijk karakter en andere zijn structureel van aard. De belangrijkste zijn: Onderzoekscholen: SENSE: Socio-Economic and Natural Sciences of the Environment NSG: Netherlands research school in Sedimentary Geology ARCHON: Archeologie Onderzoekschool Nederland ONWA: Onderzoekschool Neurowetenschappen Amsterdam BCA: Onderzoekschool Biocentrum Amsterdam ICG: Interuniversitair Centrum voor Geo-oecologisch onderzoek Daarnaast participeert de FALW in een aantal interfacultaire onderzoeksinstituten waaronder: -ION - Interfacultair onderzoekinstituut voor Neurowetenschappen -IMBW- Interfacultair Onderzoekinstituut voor Moleculaire Wetenschappen Op dit moment wordt een aantal nieuwe initiatieven ontplooid, die we geen interfacultaire instituten meer noemen maar die wel een vergelijkbare plaats in de organisatie innemen. Hieronder een paar voorbeelden: 1. Centrum voor Neurogenomics and Cognitive Research (CNCR) 2. Centrum voor Research van Complexe Systemen (CRCS, Biocomplexiteit)* 3. Centrum voor Bio-informatica (IBIVU) 4. Centre for Drug Discovery (CDD)* 5. Climate Centre VUA (CCVUA) en daarmee gerelateerde Centrum voor Aardobservatie 6. Centrum voor Geo-biologie en Ecogenomics* 7. Centrum voor innovatie en maatschappelijk ondernemen (CIMO) 8. Centrum voor Archeologie (FALW+Letteren) 9. Spinlab (Centrum van FALW en FEW) 10. Centrum voor Wetenschapscommunicatie (FALW, Letteren en FEW) * Deze centra zijn nog niet opgericht, maar nog in een voorbereidend stadium. Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen 17
1.4 Voorzieningen 1.4.1 Algemene VU informatie en voorzieningen Algemene informatie over de Vrije Universiteit en haar voorzieningen voor studenten is niet langer in de studiegids opgenomen. Al deze informatie is niettemin terug te vinden op de website van de universiteit; http://www.vu.nl 1.4.2 Openingstijden gebouwen FALW is gehuisvest in het gebouw Wiskunde en Natuurwetenschappen. De openingstijden van het W&N-gebouw zijn: maandag t/m vrijdag van 7.00 tot 22.30 uur; zaterdag gesloten. Gebouw Medische Faculteit openingstijden: maandag t/m vrijdag van 7.00 tot 22.00 uur, zaterdag op aanvraag open. Op zon- en feestdagen en tussen kerst en nieuwjaar zijn alle gebouwen gesloten. 1.4.3 Restaurants Op de begane grond van het W&N-gebouw en het gebouw van de Medische Faculteit staan restaurants tot je beschikking. Je kunt hier terecht voor een uitgebreide keuze aan lunchartikelen. Openingstijden W&N van 8.30 tot 16.00 uur; openingstijden Medische Faculteit van 9.30 tot 15.30 uur. 1.4.4 Servicepunt Onder verantwoording van de Gebouwendienst van de VU, afdeling Civiele Zaken W&N, wordt in de hal M-0 het Servicepunt verzorgd. Alle zaken die het gehele gebouw betreffen, kunnen daar worden geregeld; melding storing kopieerapparaten, aanvraag AV-voorzieningen, gebruik telefoonapparatuur en fietsenstallingen, aanschaf van telefoon- en kopieerkaarten. Tel. (020) 444 5888. 1.4.5 Bagagekluizen Op diverse plaatsen in het W&N gebouw zijn bagagekluizen geplaatst. De gebruiksmogelijkheden worden ter plekke aangegeven. Meestal wordt een borg gevraagd. 1.4.6 Fietsenstalling De fietsenstalling bevindt zich onder de D-vleugel in de kelder. Er is ook een afgesloten ruimte, een sleutel is verkrijgbaar bij het Servicepunt. 1.4.7 Facultaire periodieken De Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen kent de volgende periodieken: ALWeer, het mededelingenblad van de faculteit dat wekelijks (op maandag) verschijnt en af te halen is uit bakjes, bij de postnis op de F-1 gang, C-1 gang en in de A-0 gang. ALWeer is ook te lezen op het internet; http://www.falw.vu.nl>nieuws>alweer. In ALWeer staan mededelingen over cursussen, tentamens, roosterwijzigingen en activiteiten in en rond de faculteit. Berichten voor ALWeer kun je (voorzien van naam) in het postvakje kopij ALWeer in de postkamer deponeren, dan wel per e-mail aan de redactie sturen: alweer@falw.vu.nl Geoscoop, het aardwetenschappelijke kwartaalmagazine met informatie over onderzoek en onderwijs, over de technische afdelingen en de laboratoria, over het wel en wee van de faculteit en met berichten uit de faculteitsraad. 18 Aardwetenschappen en Geoarcheologie
1.4.8 Postvakken Bij de Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen hebben alle hoogleraren, de wetenschappelijke afdelingen, de technische en administratieve afdelingen, studentenverenigingen en studenten een postvak in de postnis (naast F-140). Postvakjes voor individuele docenten zijn te vinden in de betreffende gang van de afdeling. 1.5 Studentenorganisaties 1.5.1 GeoVUsie GeoVUsie, de studievereniging van de opleidingen Aardwetenschappen, is toegankelijk voor alle studenten die aan deze faculteit studeren en telt zo'n 250 leden. De contributie voor leden bedraagt EUR 30 voor je gehele studietijd. Iedereen kan donateur worden. De activiteiten van GeoVUsie concentreren zich rond een aantal commissies: Geoflex b.v. b.v., organisator van aardwetenschappelijke excursies: elk jaar een meerdaagse excursie naar het buitenland en één of meerdere binnenlandexcursies. Ook organiseert de Geoflex wekelijks een aarwetenschappelijke lezing door een staflid of iemand van buiten de universiteit, of een film; SBB-commissie (Studenten Belangen Behartiging), op dit moment voornamelijk bezig met het bijhouden van het tentamenarchief; Feestcommissie, verantwoordelijk voor de organisatie van feesten en de wekelijkse borrel (donderdorst); SI-commissie, die ieder jaar opnieuw de Sociale Introductie van de eerstejaars op zich neemt, zowel tijdens de IDEE-week in augustus als tijdens het altijd gezellige introductieweekend in het laatste weekend van september. Een tweede taak is het helpen op open dagen; Sportcommissie, organiseert sportieve evenementen van allerlei aard, zoals het zeilweekend en het van Alebeek toernooi; Geocult, zorgt voor de culturele activiteiten binnen de studievereniging, zoals de IKEA-excursie en de jaarlijkse filmnacht; VIP-commissie (Vinger-in-de-Pap-commissie), deze bestaat uit oude GeoVUsierotten die altijd bereid zijn om adviezen te geven en waar nodig een helpende hand toe te steken. GAT-cie (Geluid, Apparatuur en Techniek-commissie), levert de technische ondersteuning bij vele GeoVUsie activiteiten. GeoVizier, produceert ieder jaar een gids met onmisbare tips en handige informatie voor het eerstejaars Spanje-veldwerk. Daarnaast zorgt de GeoVizier voor een alternatieve studiegids met informatie over vakken, docenten, studenten en de faculteit; GeoWeb-cie, onderhoudt de website; Jaarboek-commissie, produceert ieder jaar (in samenwerking met alle stukjesschrijvende mensen) een prachtig jaarboek met een overzicht van alle gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden in het afgelopen verenigingsjaar. Als de gelegenheid zich voordoet, organiseert GeoVUsie symposia en congressen; GeoVUsie draagt zorg voor gezamenlijke inkoop van studieboeken, alsmede van hamers, kompassen, loepen en andere benodigdheden bij de studie. Voor meer informatie zie http://www.falw.vu.nl > studenten > studentenorganisaties > GeoVusie. GeoVUsie is bereikbaar via geovusie@geo.vu.nl of te vinden in M-138. Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen 19
1.5.2 Gyrinus natans Gyrinus natans, de studievereniging van de opleidingen Levenswetenschappen, is in 1953 opgericht om elkaar te helpen studeren, studenten voor te bereiden op de arbeidsmarkt waarin zij na hun afstuderen terecht zullen komen en natuurlijk niet te vergeten voor de gezelligheid tijdens en na de studieperiode. Gyrinus natans is een vereniging die bestaat uit studenten en medewerkers. De vereniging kent 10 commissies. Het Alcoholaat verzorgt samen met de Tegenstelling twee keer per week een borrel in ons eigen café 'De Tegenstelling' en borrels voor afgestudeerden en gepromoveerden. De Feestcie organiseert meerdere feesten binnen en buiten de VU. Bovendien wordt er elke maand een speciale borrel gehouden in de Stelling. Ook zijn er meerdere kampen per jaar, verzorgd door de Kampcie. Verder zijn er jaarlijks terugkerende activiteiten zoals de Filmnacht en de Culture maaltijd, waarbij allochtone studenten en medewerkers gerechten uit hun land van afkomst bereiden en serveren. Verder hebben we nog de Natuurcie die onder andere uitjes naar natuurgebieden organiseert. Gyrinus biedt door het gevarieerde aanbod van activiteiten aan iedereen de ruimte en zorgt er zo voor dat een bonte verzameling van mensen samenwerkt en één en hetzelfde doel nastreeft: gezelligheid. Meer hierover is te lezen op de webpagina: www.bio.vu.nl/gyrinus Het lidmaatschap dat korting geeft op Gyrinusactiviteiten, bedraagt slechts EUR 5,-. Voor inlichtingen, e-mail gyrinus@bio.vu.nl, of kom langs in de Gyrinuskamer, C-153. 1.5.3 Underground UNDERGROUND is de studievereniging van de opleiding Archeologie. Voor studenten van de opleiding regelt Underground de boekverkoop. Daarnaast worden er regelmatig borrels, feesten en excursies georganiseerd. Nadere informatie is te vinden op de website van de vereniging www.studieverenigingunderground.tk. 1.5.4 Studenten Overleg Aard- en Levenswetenschappen Het Studenten Overleg Aard- en Levenswetenschappen, kortweg SOAL, bestaat uit studenten aardwetenschappen, biologie, biomedische wetenschappen en gezondheidswetenschappen. De studenten uit de verschillende opleidingen zetten zich samen in voor verbetering van het onderwijs en de gang van zaken in de diverse studierichtingen aan de faculteit. Ze beslissen mee over het nieuwe onderwijsprogramma en evalueren de diverse vakken. Studenten kunnen met vragen en opmerkingen terecht bij het SOAL. Het SOAL is gehuisvest in M-112 en heeft een postvakje in de nis op de F1-gang (studentenraad), e-mailen kan naar soal@falw.vu.nl. Meer informatie is te vinden op http://www.falw.vu.nl/student onder studentenorganisaties. 1.6 Uitwisseling en internationalisering Studeren in het buitenland is aantrekkelijk. Om te beginnen zal het je curriculum vitae sieren en de kansen op de arbeidsmarkt ongetwijfeld vergroten. De kennismaking met een ander land en met een andere cultuur, een ander studentenleven en een ander onderwijssysteem zal je een andere invalshoek aanreiken op de Nederlandse gewoonten. Voor veel studenten betekent een buitenlands verblijf ook een persoonlijke groei: je moet op eigen kracht varen in een vreemd land en alles wat je 20 Aardwetenschappen en Geoarcheologie
wilt maar geregeld zien te krijgen. Wanneer je hebt besloten een gedeelte van je studie aan een buitenlandse onderwijsinstelling of organisatie door te brengen, kun je natuurlijk ook gebruik maken van de bestaande uitwisselingprogramma s, zoals het Socrates-Erasmus of Leonardo da Vinci programma voor verblijf binnen Europa, GLOBE voor buiten Europa, of het ISEP programma voor de V.S. De ervaring leert dat je minimaal een jaar van tevoren met de voorbereidingen voor een buitenlands studieverblijf moet starten. Informatie over beurzen, programma s en andere zaken waarop je moet letten, zoals goedkeuring van de examencommissie voor de onderdelen die je in het buitenland gaat volgen, wordt gegeven door de contactpersoon internationalisering van de faculteit, mw. drs. E. Salomé-Munnik. Zij is bereikbaar tussen 9.00 en 12.00 uur op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag in kamer F-122, of per email: ellen.salome@falw.vu.nl. Je kunt dan ook een overzicht krijgen van alle universiteiten waarmee FALW uitwisselingsovereenkomsten heeft en hoeveel studentenplaatsen er voor VU studenten beschikbaar zijn. Daarnaast wordt informatie verstrekt door Bureau Internationalisering aan de grote balie in het hoofdgebouw van de VU. De openingstijden zijn van 10.00 tot 17.00 uur. Bureau Internationalisering heeft ook een website (www.internationaloffice.vu.nl) met recente informatie over programma s, culturele verdragen en de brochure Studeren in het Buitenland online. Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen 21
22 Aardwetenschappen en Geoarcheologie
2 School for Earth and Environmental Sciences 2.1 Inleiding 2.1.1 Welke informatie in welke studiegids? Deze studiegids Aardwetenschappen/Geoarcheologie bevat informatie over de driejarige bacheloropleiding Aardwetenschappen. Aardwetenschappen is een verzamelnaam voor alle studies die betrekking hebben op de aarde. Deze studies omvatten zowel het inwendige van de aarde met zijn voorraden aan ertsen en fossiele brandstoffen, aardbevingen en vulkanisme, alsook het oppervlak van de vaste aarde met zijn bodem, water en lucht, zanden en grinden. In grote lijnen zijn de aardwetenschappen onder te verdelen in geologie en fysische geografie, waarmee ruwweg het verschil wordt aangegeven tussen in de aarde en op de aarde. Opleiding in deze beide richtingen is binnen de faculteit bijeengebracht samen met richtingen Milieuwetenschappen en Geoarcheologie. De bacheloropleiding Aardwetenschappen kent vier varianten: Geologie (richting I) Kwartairgeologie en geomorfologie (richting II) Milieu-natuurwetenschappen (richting III) Geoarcheologie Studenten in Richting I, II en III beginnen met een gemeenschappelijk programma van 16 maanden. Daarna specialiseren zij zich in één van de drie richtingen. Studenten in de Geoarcheologie volgen vanaf het eerste jaar een programma dat enigszins afwijkt en dat zich deels bij de afdeling Archeologie van de faculteit Letteren afspeelt. Om deze laatstgenoemde reden zal voor de Geoarcheologiestudenten soms afzonderlijk informatie worden geboden in deze gids. Overige informatie en regelgeving is voor alle studenten van toepassing. Sinds 2002-2003 kent de faculteit gescheiden bachelor- en masteropleidingen naar internationaal model. Daarvoor kenden de bètawetenschappen een opleidingsduur van vijf jaar; of iets langer geleden, zelfs vier jaar. Studenten die nog deelnemen één van de oude vier-jarige programma s vinden geen informatie meer over deze programma s in deze gids. Er worden ook geen studieonderdelen uit de oude opleidingen meer gedoceerd. Indien nodig kan men wel oude studiegidsen raadplegen (exemplaren zijn ter inzage aanwezig op het studiesecretariaat). Het programma is ook te vinden in de Onderwijs- en Examenregelingen van de 4-jarige opleidingen. Deze zijn in te zien op de facultaire web-pagina (www.falw.vu.nl > studenten > Reglementen > Onderwijs- en examenregelingen). Informatie over de masteropleidingen die aansluiten op de bacheloropleiding Aardwetenschappen is terug te vinden in de Master guide Earth Sciences, Environmental Sciences, and Geoarchaeology. Hierin opgenomen zijn de opleidingen: Earth Sciences (inclusief Geoarchaeology) Geo-environmental Sciences Hydrology Environment and Resource Management School for Earth and Environmental Sciences 23
Studenten die zich in de overgangsfase van de bachelor- naar de masteropleiding bevinden, wordt aangeraden zowel deze bachelorgids alsook de Master guide te raadplegen. De informatie in de beide gidsen kan ook via de facultaire website worden geraadpleegd. Opleidingen bestaan uit studieonderdelen. De studielast van elk studieonderdeel wordt in gehele studiepunten volgens het European Credit Transfer System vastgelegd. De studielast van de bacheloropleiding Aardwetenschappen bedraagt 180 stp. De studielast van de aansluitende masteropleidingen in de aardwetenschappen bedraagt 120 stp.; die van de master Environment and Resource Management, 60 stp. De omvang van de studieonderdelen, de samenstelling van de examenprogramma s en veel andere zaken die betrekking hebben op de opleidingen zijn vastgelegd in de Onderwijs- en Examenregeling (OER, zie ook http://www.falw.vu.nl > studenten > reglementen). 2.1.2 Taal Met de invoering van de bachelor-masterstructuur is bepaald dat het bacheloronderwijs in het Nederlands wordt verzorgd. De masteropleidingen worden in het Engels gegeven. In enkele gevallen kan het voorkomen dat een (deel van een) bachelorcursus in het Engels wordt gegeven. 2.2 Jaarindeling en roosters 2.2.1 Jaarindeling en roosters Het studieprogramma binnen de School for Earth and Environmental Sciences is opgezet volgens de academische kalender van de VU. De kalender is onderverdeeld in zes blokken. Voor 2004-2005 geldt: Blok 1, week 37 t/m 44, september en oktober 2004; Blok 2, week 45 t/m 52, november en december 2004; Blok 3, week 2 t/m 5, januari 2005; Blok 4, week 6 t/m 13, februari en maart 2005; Blok 5, week 14 t/m 22, april en mei 2005; Blok 6, week 23 t/m 26, juni 2005. In enkele gevallen loopt het onderwijs door naar een volgend blok, terwijl in het late voorjaar en vroege zomer door excursies en veldwerken van de uniforme kalender wordt afgeweken. De laatste week van een blok is gewoonlijk een tentamenweek. De gedetailleerde uitgewerkte roosters voor alle studieonderdelen zijn terug te vinden op het roosterbord in de F-1 gang en zijn te raadplegen via internet http:/www.falw.vu.nl > studenten > bacheloropleidingen > Aardwetenschappen en Geoarchelogie > roosters. De roosters zijn ook te af te halen uit de informatiekast in de infotheek (C-148b). De gedetailleerde roosters voor de periode van september t/m december worden doorgaans in de zomer (juli) vastgesteld en bekend gemaakt. Voor het onderwijs in het nieuwe kalenderjaar zijn de roosters medio oktober klaar. Een jaarlijks uitgegeven roosterschema waarin gehele studiejaren in schema worden weergegeven is eveneens te downloaden van het net. 2.2.2 Studielast per blok en per jaar Binnen ieder blok van acht weken wordt onderwijs gegeven met een gemiddelde studielast van 12 stp. 24 Aardwetenschappen en Geoarcheologie
Een studiejaar bestaat uit 60 punten, wat overeenkomt met 1680 studiebelastingsuren per jaar. Een studiepunt komt dus overeen met 28 uur studietijd. Een week voltijds studie bedraagt ongeveer 1,4 stp. 2.2.3 Roosterwijzigingen Door omstandigheden is het onvermijdelijk dat er, nadat een rooster in alle details is vastgelegd en bekend gemaakt, soms roosterwijzigingen worden doorgevoerd. Roosterwijzigingen worden doorgaans ruim van te voren via de ALWeer aangekondigd. Bij kleine wijzigingen volstaat soms een mededeling op het eerste college of op Blackboard. Zorg er echter voor iedere week de ALWeer door te bladeren om belangrijke onderwijszaken niet te missen! 2.3 Studiegebieden en opleidingen 2.3.1 Bachelor Aardwetenschappen; richtingen I, II en III Binnen de bachelor Aardwetenschappen is de Aarde het studieobject. Tijdens de opleiding leer je hoe de Aarde als dynamisch systeem functioneert. Je leert gesteenten herkennen en krijgt colleges Global change, die onder meer gaan over de interactie van het aardoppervlak en de atmosfeer. Processen van sedimentatie komen aan de orde en je leert veel over de opeenvolging van gesteentelagen en hun ouderdom en vormingswijze in het studieonderdeel Stratigrafie en sedimentologie. Binnen de colleges Tektoniek worden processen van gebergtevorming en de vorming van sedimentatiebekkens behandeld. In de colleges Paleontologie komt het leven in al zijn vormen in de geologische geschiedenis aan de orde. Ook leer je werken met kaarten en vertikale profielen door de aardkorst. Tijdens het eerste jaar wordt die kennis ook in praktijk gebracht tijdens een drietal veldwerken. In het najaar ga je naar de Ardennen, waar je basale veldtechnieken leert en onderzoek doet naar de relatie tussen de geologische opbouw en structuur van de aardkorst en de vormgeving van het landschap (geomorfologie). In het voorjaar houd je je bezig met heel jonge sedimenten tijdens een twee weken durend veldwerk in West Brabant. In de zomer ten slotte wordt tijdens een drieweken durende geologische en geomorfologische kartering alle kennis die je in het eerste jaar hebt opgedaan toegepast in een veldwerk van 3 weken in Zuid-Spanje. Aardwetenschappen is een bètastudie die haar basis heeft in de exacte vakken. In het eerste jaar, en ook later tijdens de studie, wordt dan ook ruim aandacht besteed aan wiskunde, scheikunde, natuurkunde, informatica en ecologie. Het vakgebied van de aardwetenschappen is sterk toepassingsgericht. Naast wetenschappelijke vragen over vulkanisme, landschapsontwikkeling, gebergtevorming, sedimentatieprocessen, klimaat, water en milieu zijn er belangrijke en maatschappelijk relevante zaken te bestuderen. Waar bevinden zich fossiele brandstoffen of watervoorraden? Is het mogelijk deze ter beschikking te krijgen en hoe doen we dat? Welke effecten heeft dit, en op welke manier zijn de nadelige gevolgen te voorkomen of acceptabel te maken? Bij deze laatste vraagstelling bevinden we ons op milieuterrein. 2.3.2 Bachelor Aardwetenschappen; variant Geoarcheologie Aardwetenschappen en Archeologie hebben veel met elkaar te maken. Het grootste deel van het archeologisch materiaal zit tenslotte in de bodem en daar houden aardwetenschappers zich mee bezig. Zij beschikken over veel methoden en technieken om de opbouw van de bodem te bestuderen. Daarmee zijn dus ook archeologische vindplaatsen op te sporen en te onderzoeken. School for Earth and Environmental Sciences 25
Als student van de studierichting Geoarcheologie moet je een aantal belangrijke principes uit de aardwetenschappen begrijpen en die vervolgens toe kunnen passen in verschillende onderdelen van het archeologisch werkveld. Het onderwijsprogramma voor de bacheloropleiding bestaat dan ook wat betreft de theoretische vakken uit een pakket aardwetenschappelijk georiënteerde cursussen, die je samen met de aardwetenschappers volgt en een pakket archeologisch georiënteerde cursussen. Uiteraard krijg je ook een aantal specifieke geoarcheologische vakken. Excursies, veldwerken en stages in binnen- en buitenland maken een wezenlijk onderdeel uit van de studie. Je wordt opgeleid om in een wetenschappelijke, of een meer praktijkgerichte loopbaan in de archeologie aan de slag te kunnen. 2.3.3 Master Earth Sciences De masteropleiding Earth Sciences kent verschillende specialisatierichtingen: Lithosphere tectonics, petrology, and isotope geochemistry richt zich op de diepere lagen van de aardkorst. Tektoniek, petrologie, geofysica, (isotopen-)geochemie en radiometrische dateringen worden toegepast om inzicht te verkrijgen in de relaties tussen subductie, korstdeformatie, vulkanisme en metamorfose en om de snelheden te bepalen van continentale botsingen, opheffing, daling en erosie. Sedimentary and structural geology, basin analysis and surface processes behandelt de oorsprong, opvulling en deformatie van sedimentatiebekkens. Het programma verschaft inzicht in structuren waarin olie en gas gevonden kunnen worden of in de relaties tussen diepere processen veroorzaakt door spanning binnen een lithosfeerplaat en de effecten aan het oppervlak en op de sedimentaire opeenvolging. Palaeo-climatology, palaeo-ecology and palaeo-oceanography bestudeert de interactie tussen klimaat, ecosystemen en oceanen. Veranderingen in oceaantemperaturen worden ontrafeld met behulp van macro- en microfossielen. De gegevens die worden verzameld dienen als input voor klimaatmodellen. Quaternary geology and geo-ecology behandelt onder meer de afvoerpatronen en sedimentatie en erosie in kust- en rivierecosystemen, de verbanden tussen veranderingen in rivierstromen, landschap en klimaat en de aanwijzingen die in het landschap zijn achtergelaten tijdens koudere en warmere perioden. Science communication and education stelt je in staat een goede communicator te worden op je eigen wetenschapsgebied of les in je eigen wetenschapsgebied te gaan geven; als journalist, als eerstegraads bevoegd docent aardrijkskunde, in een museum, of iets anders. 2.3.4 Master Earth Sciences, variant Geoarcheology Er zijn twee varianten voor de mastervariant Geoarchaeology. Landscape archaeology is georiënteerd op het (archeologisch) landschap en is dus vooral gericht op het aardoppervlak. Deze specialisatie bestaat in belangrijke mate uit geomorfologische (geo = aarde, morphos = vorm, landschapsvormen) onderdelen. Archaeometry is gericht op de chemische en fysische kant van vindplaatsen en de gevonden voorwerpen: hoe oud is het, waar komt het vandaan, hoe is het gemaakt, waar kunnen we wat vinden? Binnen de specialisaties maak je ook kennis met de bioarchaeology, die moderne technieken in bio-materiaalstudies behandelt. 2.3.5 Master Hydrology De Hydrologie houdt zich bezig met het grond- en oppervlaktewater. Het is een sterk toegepaste natuurwetenschappelijke discipline met een groot maatschappelijk belang. Onderwerpen die aan de orde komen zijn onder andere: wereldwijde toegang tot schoon drinkwater, een duurzame benadering tot grondwatervoorraden en de relaties 26 Aardwetenschappen en Geoarcheologie
tussen veranderingen in de waterkringlopen en die in ecosystemen en het klimaat. Het masterprogramma Hydrology kent twee specialisatierichtingen. Hydrogeology, waarin saturated and unsaturated groundwater flow modelling, regional hydrology and groundwater exploration wordt behandeld. En Ecohydrology, waarin de nadruk ligt op het combineren van een solide basis in hydrologische concepten met bodem-, vegetatie- en atmosfeeruitwisseling. Hiermee wordt een nauwe relatie gelegd met de ecologie en de masteropleiding Geo-environmental Sciences. 2.3.6 Master Geo-environmental Sciences Geo-environmental Sciences is de bètamilieuopleiding van de faculteit. Deze biedt een natuurwetenschappelijke basis voor het bestuderen en begrijpen van de invloed van de mens op het systeem Aarde. Studenten zullen een goed begrip opdoen van de belangrijkste wereldwijde biogeochemische cycli en hun natuurlijke en anthropogene invloeden. Het programma gaat onder meer over de uitwisseling van C, N, P en S tussen bodem, water, atmosfeer en biota, op lokale en wereldschaal in verschillende klimaatzones en milieus. Er wordt inzicht verkregen in invloed van biogeochemische cycli in het klimaatsysteem en de relatie tot de hydrologische kringloop, alsook in de invloed van het klimaat op de biogeochemie. Kwantificering van fluxes of stromen met behulp van verschillende meet- en monsternametechnieken valt ook in het interesseveld. Naast het opdoen van veel theoretische kennis zal ook het leren van methoden en technieken voor vastleggen en modelleren van veranderingen (met o.a. GIS en (numerical) klimaatmodellen) tot de opleiding behoren. 2.3.7 Master Environment and Resource Management De masteropleiding Environment and Resource Management heeft een 1-jarig programma. De opleiding concentreert zich op de wetenschappelijke concepten en methoden die nodig zijn om de oorzaak van veranderingen in het milieu te begrijpen en om milieuproblematiek te helpen oplossen. Een belangrijk deel van het programma houdt zich bezig met thema s en methoden die hun oorsprong hebben in de milieueconomie, met name om te bepalen wat de effectiviteit en efficiency van bepaalde oplossingen voor milieuproblemen is. Milieuproblemen worden hier gedefinieerd als een anthropogene verstoring in de relatie tussen milieu en maatschappij, zoals deze wordt ervaren door groepen individuen, organisaties, of instituten. Daarom zijn milieuproblemen vooraleerst maatschappelijke problemen. Het hoofddoel van de opleiding is het opleiden van studenten tot experts in het management van natuurlijke hulpbronnen en het milieu, opdat ze concepten, technieken en methoden kunnen toepassen in het verkrijgen van inzicht in mileuproblematiek en kunnen bijdragen aan het oplossen daarvan. Resource management slaat hier specifiek op het gebruik van ruimte en natuurlijke gebieden. De opleiding probeert een gemeenschappelijke taal te creëren onder experts van verschillende relevante disciplines, zodat zij op een effectieve manier en in een multidisciplinaire omgeving kunnen werken aan milieuproblematiek. Daarnaast wordt een multidisciplinaire gereedschapskist aangereikt, in de zin van praktische toepassing van methoden en technieken. 2.4 Studievoortgang 2.4.1 Studieplanning en studievertraging Vooral in het eerste jaar van de studie is het oplopen van studieachterstand niet ongebruikelijk. Daarvoor zijn vele redenen aan te wijzen. Een van de belangrijkste is School for Earth and Environmental Sciences 27