Verslag over het jaar 2016 van Stadsmuseum Almelo.

Verslag over het jaar 2016 van Stadsmuseum Almelo. Het Stadsmuseum Almelo is het museum van de Stichting Museum voor Heemkunde Almelo. De Stichting is eigenaar van de collectie, behoudens de daarin opgenomen objecten in bruikleen en beheert deze. Het museum is ondergebracht in twee panden die door de gemeente Almelo daarvoor beschikbaar zijn gesteld. Het hoofdgebouw is het voormalige school- en woonhuis waarin tot 1874 de Latijnse school was gehuisvest. Het gebouw is een rijksmonument. Door historie en locatie een alleszins aantrekkelijke faciliteit voor een historisch museum, maar anderszins door indeling en de ruimtelijke beperkingen ook een belemmering voor een verdere uitbouw van het museum. Helaas is het Rectorshuis door zijn constructie behept met een hardnekkig probleem van optrekkend vocht. Naast dit Rectorshuis is als tweede pand het Heydapand beschikbaar, een sloophuis dat vanwege zijn karakteristieke gevel op de huidige locatie is herbouwd. Het bestuur van de stichting bestond het afgelopen jaar uit 7 personen. Bestuurssamenstelling. C.J.L.R. Vellenga Voorzitter L. van der Laan Secretaris J. de Heer- de Boer J. Rutgers Penningmeester Lid A. H. Eshuis Lid Tj. J. van Drooge Lid H. Bloebaum Lid Per 1 december 2015 is de heer Evers uitgetreden. Deze vacature is opgevuld door de benoeming van de heer J. Tijhuis in de vergadering van maart. In februari heeft de heer Vellenga, voorzitter, te kennen gegeven in verband met zijn persoonlijke situatie zijn bestuurslidmaatschap niet te willen voortzetten en zich uit het bestuur teruggetrokken. Door de benoeming van de heer C. Blok in augustus van het verslagjaar kon in deze vacature worden voorzien. De heer Eshuis werd voor een nieuwe termijn van 4 jaar herbenoemd. Tegen het einde van het jaar besloot de heer Rutgers zijn bestuurslidmaatschap per direct te beeindigen wegens gezinsomstandigheden. Het bestuur heeft er voor gekozen geen aanvulling voor deze vacature te zoeken. Het bestuur vergaderde in het verslagjaar 5 keer. Daarnaast is er in beginsel elke twee weken een werkoverleg van het dagelijks bestuur met de conservatrice over de dagelijkse werkzaamheden. Hoogtepunt in het verslagjaar was natuurlijk de feestelijke heropening na de allesomvattende herinrichting van het museum en de presentatie van de vaste collectie. Een jarenlang proces van voorbereiding en uitvoering kwam daarmee tot afronding. De inzet van bestuur en vele vrijwilligers heeft geleid tot een resultaat dat blijkens de overwegend positieve reacties van belangstellenden en 1

bezoekers het Almelose Stadsmuseum weer geheel tot een aansprekende ervaring van het rijke verleden van Almelo en Heerlijkheid heeft gemaakt. Er was een merkbare toename en belangstelling voor een bezoek aan het museum en met name ook bij speciale groepen. De aanmeldingen voor de educatieve projecten voor het navolgende jaar bleken ook een stijgende lijn te tonen. Ook na de heropening is nog veel energie gestoken in afwerking en afwikkeling van inrichting en financiering. Vooral het informeren en verantwoorden jegens diverse donerende instellingen en fondsen is een tijdrovend proces dat ook veel aandacht vraagt. Tevens is een begin gemaakt met het verder ontwikkelen van (ideeën) over de versterking van de interne organisatie en de doelstellingen op langere termijn. Vooral na en door het aantreden van een nieuwe voorzitter kon hierover de gedachtevorming op gang worden gebracht. Binnen het bestuur werd op beperkte schaal aan het accentueren van deeltaken gewerkt. Dit geldt m.n. voor het beleid en de zorg voor het vrijwilligersbestand, donorwerving en personele zaken terwijl ook meer juridisch getinte zaken door een bestuurslid in het bijzonder worden opgepakt. Uiteraard blijft de collegiale verantwoordelijkheid uitgangspunt. Het verslagjaar 2016 was het laatste jaar waarin de entree tot het museum voor individuele bezoekers geheel kosteloos was. In dit jaar werden de voorbereidingen getroffen tot uitvoering van het al langer bestaande voornemen om tot entreeheffing over te gaan. Dit betekent dat m.i.v. januari 2017 ook van individuele bezoekers in het algemeen entree zal worden gevraagd. Ook de museumkaart zal dan worden geaccepteerd. De te hanteren tarieven werden door het bestuur vastgesteld. Na overleg met de Belastingdienst is het bestuur er toe overgegaan een BTW registratie aan te vragen omdat zulks door een verdergaande verzakelijking in de bedrijfsvoering een gunstig effect kan hebben. Door de terugwerkende kracht van de geldende regels kon ook een deel van de voor de herinrichting geïnvesteerde bedragen in de heffing worden betrokken. Voor de financiën van het museum pakte dat gunstig uit. Feit blijft wel dat de herinrichting c.a. een zware aanslag op de reserves van de Stichting is geweest en dat het herstellen van de kapitaalbuffers voor de komende jaren een voortdurend punt van aandacht zal zijn. In het verslagjaar werd het museum bezocht door 2760 bezoekers individueel of in groepsverband. Hieronder 422 leerlingen als deelnemers aan educatieve projecten. L. van der Laan secretaris 2

Medewerkers Naast twee vaste medewerkers in deeltijdaanstelling en 6 bestuursleden kan het museum rekenen op een pool van ruim 30 vrijwilligers, die allen op verschillende terreinen hun beste krachten geven aan het museum. Velen daarvan zijn alle geruime tijd aan het museum verbonden maar gelukkig is er nog steeds ook actueel aanbod. Een oproep n.a.v. de werkzaamheden in verband met de ontruiming en de herinrichting bracht ook een aantal nieuwe mensen naar het museum die ook nu nog steeds actief zijn. Als blijk van erkentelijkheid voor hun bijdrage en in het bijzonder de extra-inzet in verband met de herinrichting werd aan de betrokken medewerkers een etentje aangeboden. Bestuur en vrijwilligers ontvangen verder geen betaling of vergoeding, behoudens een redelijke vergoeding in geval van gemaakte kosten. Naast de spontane aanmeldingen zijn er ook kandidaten op verwijzing van instanties of instellingen. Een tweetal personen is actief op verwijzing van Soweco, gelet op hun positie op de vrije arbeidsmarkt, een ander kwam bij het museum door bemiddeling van Scoop. Ervaringen zijn naar beide kanten overwegend positief en verplichte vrijwilligers ontwikkelen zich tot betrokken medewerkers. Het museum ziet hier zeker een taak waarvoor het zich graag open stelt. Uiteraard dient de draagkracht en het beroep op begeleiding etc. hierbij wel in het oog te worden gehouden. Als bijlage is toegevoegd een lijst van personen, als medewerkenden bij het Stadsmuseum Almelo betrokken.( bijl. 1) 3

Collectie Na de herinrichting, die in februari 2016 werd afgerond, is er een begin gemaakt met het reorganiseren van het depot. Dat was hard nodig omdat tijdens de verbouwing en herinrichting veel voorwerpen uit de oude inrichting niet meer opgesteld werden in de nieuwe inrichting. Met een grote groep medewerkers is begonnen met het opschonen, nazien en opnieuw opbergen van de verschillende collectie onderdelen. Vooral bij de textiel is veel afgestoten. Dozen met linnengoed en ondergoed zijn geschonken aan het openluchtmuseum in Ootmarsum. Andere objecten, zoals het raam uit de voormalige synagoge zijn naar het Joods Historisch Museum in Amsterdam gegaan. De inhoud van de tuugkist onder de trap in het Heijdapand is geschonken aan Markelo. De kist zelf staat in opslag bij een bestuurslid in bewaring. De grote objecten uit de oude inrichting zoals tegelmuren en haardplaten zijn nog steeds ondergebracht bij een vrijwilliger. Het wordt in 2017 een punt van aandacht om daar een andere, meer permanente, opslag ruimte voor te vinden. Enkele voorwerpen, zoals tegels waarvan exemplaren dubbel waren en die niet bijzonder of kostbaar zijn, werden geschonken aan Han Veneman (beeldend kunstenaar). Hij zal deze tegels mede gebruiken voor restauraties aan de mozaïeken in de Mans Kapbaarg tunnel. Almeloser kan niet.! Alle af te stoten voorwerpen worden eerst aan de conservator voorgelegd. Al deze voorwerpen worden door vrijwilligers op een lijst gezet en in het Adlib registratiesysteem verwerkt. Al deze mutaties en de verkrijgingen worden periodiek aan het bestuur ter beoordeling en goedkeuring voorgelegd. Het ontzamelen van objecten gaat strikt volgens richtlijnen NMV, vastgelegd in de handleiding LAMO. www.museumvereniging.nl/voorleden/ethischecode/lamo.aspx In de loop van 2016 is de klimaatbeheersing in de tentoonstellingsruimtes weer op peil gebracht. Problematisch blijft het vocht dat in de muren van het Rectorshuis optrekt waardoor hier en daar blaasvorming in het stucwerk ontstaat, een weerkerend probleem inherent aan het gebouw. In 2017 zal de gemeentelijke gebouwendienst hier maatregelen tegen nemen. Door de verplaatsing van meerdere schilderijen naar de entreezaal in het Heydapand kwam aan het licht dat juist van een van de topstukken de conditie zodanig slecht was dat onmiddellijke restauratie geboden was. Gelukkig bleek er ondanks de krappe financiële situatie toch na enige tijd voldoende uitzicht op een aanmerkelijk geldelijke bijdrage(n) zodat opdracht voor de restauratie kon worden verstrekt. Naar verwachting zal begin 2017 het schilderij weer terugkeren op zijn centrale positie in het Heydapand. 4

Exposities in 2016 Tijdens en na de opening op 20 februari 2016 werd de expositieruimte ingericht met speelgoed vanwege de educatiemaand met Graads en Gerdien. Van 11 juni t/m 10 september Jules Hedeman, een wereldberoemde onbekende Almeloër. Deze expositie liet in grote lijnen de geschiedenis zien van deze Almelose fabrikantenzoon, die door zijn werk voor de Franse krant Le Matin een beroemd journalist werd, in 1911 tot Fransman naturaliseerde en uiteindelijk op 8 juni 1916 op 46-jarige leeftijd sneuvelde in de hel van Verdun. De Eerste Wereldoorlog stond in de expositie centraal. Het ging niet alleen over de figuur Jules Hedeman maar ook over de invloed die deze oorlog had in Nederland, in Almelo. Naast fotomateriaal en krantenknipsels waren verschillende voorwerpen te zien. Aanleiding voor deze expositie was het boek van Nico van der Woude over Jules Hedeman. Er is samengewerkt met Tom van Hooff uit Alkmaar die een deel van zijn verzameling in bruikleen gaf. En Maartje de Zeeuw heeft onderzoek verricht. Van 29 oktober t/m 21 januari 2017 Heracles! Deze expositie werd samengesteld in samenwerking met Heracles, Bert Letteboer, Dolf Schleper e.v.a. De expositie was niet chronologisch opgebouwd maar liet door middel van verschillende thema s de clubhistorie zien. Over hoe het allemaal begon in 1903, over supporters, iconen en successen. Er waren bijzondere voorwerpen te zien zoals de maquette van het stadion aan de Bornsestraat, de kampioensschaal van het seizoen 2004-2005 en het colbertjasje van Bets Freese, gedragen tijdens de openingsceremonie van de Olympische Spelen 1928 in Amsterdam, waar hij in het Nederlands elftal speelde tegen Uruguay. 5

Educatieprojecten 2016 Het realiseren van een speelzolder bleek een buitengewoon goed besluit. Het is zoveel makkelijker om daar groepen kinderen te ontvangen. Alle benodigde materialen zijn er aanwezig. De vaste opstelling in de tentoonstellingsruimten blijft hierdoor onaangetast. Er zijn allerlei materialen aangeschaft, zoals klei, verf etc. En via het Bonami spelcomputermuseum in Zwolle konden we twee 80er jaren computerspellen aanschaffen: Mario Bros en Donkey Kong. Er is een verkleedkist en er kan gespeeld worden met poppen, constructiespeelgoed e.d. Na de heropening van het museum op 20 februari gingen we van start met het educatieprogramma Graads en Gerdien, dat op verzoek van veel scholen weer van stal was gehaald. Het project Willem en Mientje (over kinderen en transport) was duidelijk minder in trek. Van 8 maart t/m 12 april Graads en Gerdien Voor dit populaire project kregen we 422 leerlingen van 13 basisscholen. Het was een doorslaand succes. We bestrijken als Stadsmuseum Almelo het hele cultureel-historische traject voor het basisonderwijs. Voor de groepen 1-3: Van wie is die koffer. Een koffer gaat naar een school. In een koffer zitten voorwerpen en werkjes die te maken hebben met de wijk waar de school staat. Voor de groepen 5 en 6: Graads en Gerdien. Kinderen van 100 jaar geleden in Almelo Voor de groepen 7 en 8: Schatgraven in eigen collectie of: Indiana Jones in Almelo. Onderzoeken van archeologische en geologische voorwerpen uit ons eigen bezit. Bovenstaande programma s zijn aangemeld bij het KEPA (Kultureel Educatief Platform Almelo) Hieruit kunnen de scholen kiezen. Als vrij aanbod zijn we bezig met het ontwikkelen van verschillende programma s. Ook klassen van bijzondere scholen weten ons te vinden. Doordat we van alles kunnen aanbieden op de besloten en rustige zolder is dat een tak van sport die zeker verder ontwikkeld gaat worden. Vooral door mond-tot-mond reclame. Een aanwinst is ook de Zoektocht door het Stadsmuseum voor kinderen vanaf 6 jaar. Deze is gemaakt door vrijwilligers. Het plan voor 2017 is dat er weer textiele werkvormen aangeboden worden i.s.m. een mevrouw die zich daarvoor als vrijwilligster heeft gemeld. En er is vraag naar een cursus kunsteducatie voor volwassenen. Met het volwassenen project van de schoolfoto s is vanaf oktober echt vaart gemaakt. Een vrijwilliger is daarmee bezig i.s.m. webhost Rob Kerkhof, die hiervoor een programma heeft ontwikkeld. Na een verzoek van twee leerlingen heeft een lid van de werkgroep Bodem een verhaal gehouden over fossielen/archeologie bij de groepen 7/8 van De Bonkelaar. Daarvoor voorwerpen meegenomen uit onze collectie. 6

Publiciteit en Marketing 2016 Folder In 2016 is de opdracht gegeven aan Rob Kerkhof om de museumfolder te vernieuwen, passend bij het ontwerp van het museum. De folder zal begin 2017 klaar zijn. Ondanks het belang van de website blijft een folder een onmisbaar ondersteunend instrument in de pr en marketing van het museum. Website De website www.stadsmuseumalmelo.nl speelt een belangrijke rol in de presentatie van het museum. Informatie over adres, openingsuren, wisselexposities en activiteiten etc. is altijd beschikbaar. De site werd ook het afgelopen jaar door velen bezocht. De mogelijkheid om via email contact op te nemen met het museum wordt ruimschoots benut. Het Stadsmuseum Almelo streeft er naar de informatie `up to date te houden. Ook social media worden gebruikt om het museum onder de aandacht te brengen. Advertenties Er is in 2015 geen gebruik gemaakt van betaald adverteren. Wel is er elk jaar een advertentie in de Museumkijkwijzer.Het bestuur is van oordeel dat het rendement in de zin van extra publieke belangstelling niet opweegt tegen de te maken kosten. Free publicity, website, folder en social media zijn daarom voor het museum de belangrijkste communicatiemiddelen. De tentoonstellingsagenda werd in de meeste regionale en provinciale bladen gratis geplaatst. Free publicity Het museum haalde met persberichten veel aandacht in de plaatselijke en regionale media. Met name de krachttoer van de herinrichting en, halverwege 2016, de reuring rond het project Het Verzet Kraakt, waarin het Stadsmuseum als spil en aangever een belangrijke rol vervult, leidden tot positieve aandacht in de regionale bladen. Persaandacht was er ook voor het aantreden van de nieuwe voorzitter, de vondst van een zilveren pillendoosje en de noodzakelijke restauratie van het schilderij Havengezicht van C.J. van der Aa. De verschillende tentoonstellingen werden veelal besproken in het regionale dagblad `Twentsche Courant/Tubantia, weekblad Almelo s Weekblad, Gele raaf, Twentsche Genealogische Vereniging, AWN (Archeologische Werkgroep Nederland) etc. Wij staan vermeld op tal van toeristische websites. Het genereren van `free publicity zal ook de komende jaren een belangrijk aandachtspunt zijn voor staf en bestuur. Onder free publicity vallen ook de exposities die door het museum georganiseerd worden buiten zijn muren. Op verschillende plekken zijn zo kleine thema-exposities te zien geweest. O.a. in de Theresiahof in Bornerbroek en archeologie in verschillende scholen. MUSEUMnieuws Het MUSEUMnieuws is in 2016 3 x uitgebracht. In maart, juli en november. Er waren 230 exemplaren op papier en 160 exemplaren digitaal. De uitgebrachte nummers bevatten onder andere artikelen, die activiteiten in het museum als onderwerp hebben, naast bijdragen van de voorzitter en andere leden van het bestuur. Uit de reacties op het MUSEUMnieuws blijkt dat velen het belangrijk vinden om op die wijze op de hoogte te worden gebracht van actuele ontwikkelingen met betrekking tot het museum. 7