Droogterapport 5 juli 217 Vlaanderen is milieu
Documentbeschrijving Titel Droogterapport - 5 juli 217 Samenstellers Afdeling Operationeel Waterbeheer, VMM Dienst Hoogwaterbeheer, Dienst Grondwater en Lokaal Waterbeheer Inhoud De VMM publiceert in droge periodes op regelmatige tijdstippen bijkomende rapporten waarin de toestand van het watersysteem wordt beschreven aan de hand van meteorologische en hydrologische indicatoren. Er wordt ingeschat hoe extreem de situatie is ten opzichte van historische waarnemingen en een vergelijking gemaakt met historische droogtes zoals in 1976 en 211. Waar mogelijk wordt ook een inschatting gemaakt van de verwachte evolutie voor de komende tien dagen. Wijze van refereren Vlaamse Milieumaatschappij (217), Droogterapport - 5 juli 217. Verantwoordelijke uitgever Vlaamse Milieumaatschappij Vragen in verband met dit rapport Vlaamse Milieumaatschappij Dokter de Moorstraat 24-26 93 Aalst Tel: 53 72 62 1 info@vmm.be
Inhoud 1 Voorafgaande neerslag................................ 4 1.1 Neerslagtotalen................................. 4 1.2 Historische extremiteit............................. 5 2 Voorspelde neerslag................................. 7 3 Neerslagtekort.................................... 9 4 Bodemverzadiging.................................. 11 5 Afvoeren in de onbevaarbare waterlopen...................... 12 6 Grondwaterstandindicator freatisch grondwater................... 15 7 Besluit........................................ 16 Lijst van guren 1 Geïnterpoleerde neerslagtotalen voor de voorbije maand................... 4 2 Totale accumulatie geherkalibreerde beelden neerslagradar van 27 juni : tot 5 juli : (radarbeelden: KMI, herkalibratie: VMM). De kruisen geven de locaties van de pluviometers aan en de totale neerslag (mm) gemeten door de pluviometers.................. 5 3 Ruimtelijke spreiding van de SPI-1 (boven) en SPI-3 (onder) indicator............ 6 4 Deterministische en ensemble-neerslagvoorspelling voor de lange termijn (bron: KMI). Dikke lijnen geven het gemiddelde over 35 voorspellingspunten verspreid over Vlaanderen, banden de ruimtelijke variatie.................................... 7 5 Voorspelde ruimtelijke spreiding van de SPI-1 (boven) en SPI-3 (onder) indicator....... 8 6 Cumulatief neerslagtekort en voorspelling voor tien dagen voor de VMM meteostations..... 9 7 Ruimtelijke spreiding voor de percentielen van waargenomen en voorspeld neerslagtekort sinds 1 april.......................................... 1 8 Oppervlakkige bodemverzadiging (-1cm) en bodemverzadiging voor het proel (-7cm)... 11 9 Afwijking van de bodemverzadiging ten opzichte van normale waarden voor de tijd van het jaar (bron: European Drought Observatory)........................... 12 1 Daggemiddelde en en vergelijking met historische en voor enkele stations...... 13 11 Basisen als percentiel (overschrijding) van de normale waarde op maandbasis....... 14 12 Ruimtelijke spreiding van de SSI-1 (boven) en SSI-3 (onder) indicator............. 14 13 Huidige grondwaterstandsveranderingen en relatieve situering van de huidige grondwaterstand.. 15
Voorwoord Deze nota geeft een inschatting van de huidige en verwachte toestand van het watersysteem aan de hand van meteorologische en hydrologische indicatoren met focus op de huidige droge situatie. De voorafgaande neerslag, de voor de komende 7-1 dagen voorspelde neerslag, het huidige neerslagtekort, de bodemverzadiging en de afvoeren in de onbevaarbare waterlopen onder bevoegdheid van de VMM worden besproken. Er wordt ingeschat hoe extreem de huidige situatie is ten opzichte van historische waarnemingen en een vergelijking gemaakt met historische droge periodes zoals 1976. Waar mogelijk wordt ook een inschatting gemaakt van de verwachte evolutie voor de komende tien dagen. De in dit rapport besproken indicatoren en voorspellingen worden dagelijks bijgesteld, de meest recente resultaten zijn raadpleegbaar via waterinfo.be. 1 Voorafgaande neerslag 1.1 Neerslagtotalen De neerslagtotalen voor Vlaanderen zijn al sinds juli 216 lager dan gemiddeld, met uitzondering van november 216. Ook in juni werd deze trend doorgezet en viel er te Ukkel,8mm neerslag (normaal: 71,8mm, bron: KMI). De neerslag was bovendien erg variabel verspreid over Vlaanderen. Maandtotale neerslagen gemeten in VMM-meetnet varieerden van 3,5mm te Poperinge tot 55,1mm te Heverlee. Vooral in West-Vlaanderen bleef het de voorbije maand erg droog (guur 1). Samen beschouwd waren de maanden april, mei en juni overal in Vlaanderen veel droger dan gemiddeld met neerslag variërend van 43,8mm (De Panne) tot 12,8mm (Rotselaar). Er viel gemiddeld over de meetposten van VMM slechts 8,1mm neerslag, of 42% van het normaal te Ukkel (189,6mm, bron: KMI). Neerslag juni 217 16.1 mm 13 mm 7 mm 11.5 mm 6.8 mm 1 mm 12.1 mm 6.3 mm 3.5 mm 5 1 8.3 mm 1 15 23 mm 2 18.9 mm 28 mm 2.7 mm 18.1 mm 21 mm 25 25 26.5 mm 21.9 mm 19.9 mm 3 35.6 mm 38.9 mm 35 3 44.1 mm 55.1 mm 38.2 mm 32.4 mm 45 3 26.8 mm 28.2 mm 34.6 mm Netebekken 33 mm 27.5 mm 38 mm 25.3 mm 28.4 mm.9 mm 35 35 3.8 mm 35 3 38.4 mm 31.9 mm 44.2 mm 39.8 mm 135 95-135 75-95 55-75 35-55 2-35 -2 neerslag (mm) 5 1 25 km N Figuur 1: Geïnterpoleerde neerslagtotalen voor de voorbije maand. Van 1 tot 23 juni viel helemaal geen neerslag, maar vanaf 27 juni deden zich opnieuw enkele buienperiodes voor. Ook tijdens deze periode was de ruimtelijke verdeling zeer variabel, variërend van 4,2mm in de Panne tot 54,1mm te Heverlee. Ook tijdens deze periode bleef het vooral in West-Vlaanderen nog erg droog (guur 2). Droogterapport - 5 juli 217 4
totale neerslag gekalibreerde radarbeelden van: 27-6-217 : tot: 5-7-217 : 7-8 6-7 -6 Essen Kalmthout 6.4mm Middelkerke Koksijde Ichtegem 4.16mm Waarschoot Knesselare Oostkamp 22.11mm Aalter Diksmuide Wingene Zele 1.26mm Lichtervelde Destelbergen Laarne Hooglede 7.38mm Lo-Reninge Staden Roeselare Vleteren Poperinge 8.26mm Deinze Ardooie Houthulst Merelbeke Meulebeke 14.29mm Moorslede Ledegem Zonnebeke Wervik 16.12mm Zingem Aalst Brakel Avelgem Kluisbergen Mesen Ronse 2.5mm 41.29mm Zaventem Ninove 31.47mm 42.9mm Lennik Gooik Geraardsbergen Galmaarden 22.61mm Spiere-Helkijn Herne Bever Kraainem Wezembeek-Oppem Roosdaal Lierde Haacht Grimbergen Kampenhout Vilvoorde Steenokkerzeel Herent Wemmel Machelen Kortenberg Liedekerke Ternat Tervuren Drogenbos Sint-Pieters-Leeuw 28.25mm Linkebeek Hoeilaart Beersel Sint-Genesius-Rode Pepingen Beringen 29.91mm Scherpenheuvel-ZichemDiest Aarschot 47mm 41mm Rotselaar Holsbeek 54.1mm Leuven Bekkevoort Tielt-Winge 31.89mm 27.97mm Linter 25.15mm 28.8mm Tienen -.1 Maasmechelen Genk 49.51mm Zutendaal 28.72mm Hasselt Geetbets Nieuwerkerken Alken Zoutleeuw.1-1 As Diepenbeek Kortenaken Bierbeek Boutersem 1-2.5 Dilsen-Stokkem Zonhoven 3.48mm Herk-de-Stad Lubbeek 38.59mm Oud-Heverlee Lummen Opglabbeek 28.72mm Halen Glabbeek Bertem Huldenberg Overijse Houthalen-Helchteren Heusden-Zolder Boortmeerbeek Meise Dilbeek 18.3mm 18.75mm Maarkedal Asse Affligem 26.82mm 24.44mm Denderleeuw Haaltert Horebeke Kortrijk Merchtem Tessenderlo Bonheiden Begijnendijk Keerbergen Tremelo 32.59mm Maaseik Meeuwen-Gruitrode Laakdal Herselt 2.5-5 33.89mm Ham Heist-op-den-Berg Hulshout 27.9mm Peer Leopoldsburg Westerlo Berlaar Putte Zemst Opwijk Herzele Zottegem Lier 5-1 Kinrooi Bree Hechtel-Eksel Meerhout Duffel Mechelen 1-15 Balen Herenthout Kapelle-op-den-Bos Lebbeke Lede Oudenaarde Wortegem-Petegem 29.68mm Anzegem Zwevegem Wichelen 38.44mmGeel Herentals Olen Nijlen Sint-Katelijne-Waver Willebroek 2.3mm BuggenhoutLonderzeel 18.6mm Zwalm Puurs Sint-Amands Dendermonde Oosterzele Sint-Lievens-Houtem Erpe-Mere Gavere Kruishoutem 2.87mm Deerlijk 11.15mm Menen Zulte Waregem Harelbeke Kuurne Wevelgem Heuvelland Wielsbeke Lendelede Berlare Wetteren 2.43mm 2.5mm Nazareth Dentergem Oostrozebeke Izegem Ingelmunster 11.98mm Langemark-Poelkapelle Ieper 8.35mm 8.34mm Melle De Pinte 2.25mm Niel Boom Rumst 29.97mm Bocholt Hamme 24.2mm Sint-Martens-Latem Tielt Pittem Waasmunster 15-2 Neerpelt Lommel Overpelt Grobbendonk 22.7mm Kruibeke Hemiksem Aartselaar Kontich Lint Schelle Bornem Gent Kortemark Alveringem Lokeren Lochristi Nevele Ruiselede Sint-Niklaas Dessel Mol 37.98mm Vorselaar 2-25 Hamont-Achel Ranst Borsbeek Temse Lovendegem Torhout Veurne Kasterlee Wommelgem 44.8mm Lille Zandhoven Mortsel Boechout Edegem Hove Evergem Zomergem Koekelare De Panne 23.9mm Zelzate 2.3mm Moerbeke Wachtebeke 21.3mm Retie Zoersel Schilde Wijnegem Zwijndrecht Stekene Eeklo Beernem 12.55mm Zedelgem Schoten Antwerpen 25.4mm Sint-Gillis-Waas Assenede Kaprijke Maldegem Gistel Beveren 24.97mm 14.63mm Oudenburg Jabbeke 5.4mm Malle Sint-Laureins Damme 25-3 26.3mm Brasschaat Oostende Nieuwpoort 3-35 Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Beerse Vosselaar Brecht Kapellen 13.5mm Brugge neerslag (mm) Bredene Stabroek 27.1mm Zuienkerke 35- Merksplas Rijkevorsel Knokke-Heist De Haan Wuustwezel Ravels Baarle-Hertog 28.96mm 6.81mm Blankenberge - Hoogstraten Wellen Sint-Truiden Lanaken Bilzen Kortessem Hoeselt 15.56mm 15.7mm Riemst Borgloon Hoegaarden Tongeren Landen 36.55mm Heers Voeren Gingelom Herstappe Halle 42.21mm 5 1 25 km N Figuur 2: Totale accumulatie geherkalibreerde beelden neerslagradar van 27 juni : tot 5 juli : (radarbeelden: KMI, herkalibratie: VMM). De kruisen geven de locaties van de pluviometers aan en de totale neerslag (mm) gemeten door de pluviometers. 1.2 Historische extremiteit De huidige neerslagsituatie ten opzichte van de historische waarden wordt weergegeven aan de hand van de Standardized Precipitation Index (SPI). De SPI-waarde geeft aan hoeveel standaarddeviaties het huidig gemeten neerslagtotaal verwijderd is van het historisch langjarig gemiddelde te Ukkel in dezelfde periode van het jaar. Dit geeft een indicatie van de abnormaliteit van het huidige neerslagtotaal. Een SPI-waarde kleiner dan -1 (1 standaarddeviatie kleiner dan het historisch gemiddelde) wordt als matig droog beschouwd, een SPI-waarde kleiner dan als zeer droog en een SPI-waarde kleiner dan -2 als extreem droog. De SPI-indices met accumulatieperiodes van 1 maand (SPI-1) en 3 maanden (SPI-3) geven respectievelijk weer hoe droog de voorbije maand en 3 maanden waren. Een korte droge periode zal dus al een e ect hebben op de SPI-1 indicator, terwijl enkel een langer aanhoudende droge periode aanleiding zal geven tot een afwijking van de SPI-3 indicator. De ruimtelijke spreiding van de SPI-1 indicator op 4 juli ( guur 3) toont aan dat voor een groot deel van Vlaanderen de recente neerslag voldoende was om voor de korte termijn de extreem droge situatie te verlichten tot normale waarden. In West-Vlaanderen doet zich echter nog een zeer scherpe overgang voor van matig droge waarden tot extreem droge waarden in het uiterste Westen. Voor de langere termijn (SPI-3) blijft de situatie overal in Vlaanderen extreem droog, met uitzondering van een aantal locaties in de oostelijke helft van Vlaanderen waar het zeer droog is ( guur 3). Hieruit kan besloten worden dat met uitzondering van West-Vlaanderen de acute droge situatie de laatste week sterk verbeterde, maar dat op de langere termijn het risico op droogte voor bijna heel Vlaanderen blijft bestaan. Het European Drought Observatory de nieert het waakniveau voor een droogte als minstens een matig droge SPI-3 of een extreem droge SPI-1. Momenteel blijft overal in Vlaanderen aan deze voorwaarden voldaan. Droogterapport - 5 juli 217 5
-2 SPI-1 waarneming van: 4/7/217 SPI-3-1.64 -.8-2.27 -.35 -.47 -.82-2.77-1.74 -.56-2.96 -.9-2.8 -.7 -.71 -.84-1.8 -.33 -.96-2.7-2.36 -.17 -.89.23 -.27-2.13 -.97 -.4-4.5-4.25-2.75-4 -2.5-3.75-3.5-3 waarneming van: 4/7/217-4.65-3.25-3 -3.75-1.75-2.5-3.5-3.25-1 -3.25-3.5-3 -2.75 -.75 -.47 -.5-2.5-3.25 -.5 -.25-2.47-2.71-3.18-1.96-2.1-2.61-4.21-2.55-1.9-2.67-3.2-3.66-2.82-3.79-3.74-3.23-3.69-2.55-2.99-3.28-3.29-2 -.25 -.5 -.25-2 -.25-1.85-1.86-2.41-2.5-1.4-2.14 -.5-2.51-1.75-1.37 -.75 -.66 -.5 Netebekken -.27 -.38-2.18 Netebekken -2.19-2 -2 -.82-2.49 -.48 -.65 -.44 -.5 -.75 -.5 -.76 extreem nat zeer nat matig nat normaal matig droog zeer droog extreem droog -.47 -.57 5 1 25 km -1.91-1.78-2.24-1.91-2.29-2.5-2 -2.75 extreem nat zeer nat matig nat normaal matig droog zeer droog extreem droog -1.99-2.83 N -2.75-2.67-2.74-2.19-2.5 5 1 25 km N Figuur 3: Ruimtelijke spreiding van de SPI-1 (boven) en SPI-3 (onder) indicator. Besluit: voorafgaande neerslag Na 12 voorgaande droge maanden was ook juni zeer droog met neerslag variërend van van slechts 3,5mm te Poperinge tot 55,1mm te Heverlee. Vooral in West-Vlaanderen bleef het de voorbije maand erg droog. Samen beschouwd waren de maanden april, mei en juni overal in Vlaanderen veel droger dan gemiddeld met neerslag variërend van 43,8mm (De Panne) tot 12,8mm (Rotselaar). Er viel gemiddeld over de meetposten van VMM slechts 8,1mm neerslag, of 42% van het normaal te Ukkel (189,6mm, bron: KMI). Vanaf 27 juni deden zich opnieuw enkele buienperiodes voor waarbij tot 4 juli tussen 4,2mm (de Panne) en 54,1mm (Heverlee) werd gemeten. Waar deze neerslagperiode voor een groot deel van Vlaanderen volstond om de extreem droge situatie op de korte termijn terug te brengen tot normale waarden, regende het in West-Vlaanderen veel minder en blijft de toestand daar extreem droog. Voor de langere termijn blijft het in bijna heel Vlaanderen extreem droog en blijft het risico op droogte bestaan. Droogterapport - 5 juli 217 6
2 Voorspelde neerslag Volgens de meest recente e neerslagvoorspelling wordt tot 15 juli voor verschillende delen van Vlaanderen gemiddeld 36,6mm neerslag verwacht (tabel 1). De meeste neerslag wordt verwacht in de nacht van 6 op 7 juli en vanaf 9 juli (guur 4). Neerslagvoorspellingen op deze lange termijn hebben echter een grote onzekerheid. De onzekerheid van deze voorspellingen kan ingeschat worden aan de hand van ensemble-modellen. Deze ensemble-modellen geven momenteel aan dat er tot 14 juli kans is op neerslagen tussen 6,1mm en 14,2mm, afhankelijk van de locatie (tabel 1). voorspelde neerslag (mm) 5-15 juli model minimum gemiddelde maximum 23 36.6 61.8 ensembles (overschrijdingskans)..3.9. 1.8 3.7 6.1 9.1 14.2 26.8 32. 37.8 55 6.9 66.4 Tabel 1: Samenvatting van de lange-termijn voorspelde neerslag (e voorspelling en overschrijdingskansen ensemble-voorspelling) voor 35 voorspellingspunten verspreid over Vlaanderen (bron: KMI). 6 cumulatieve voorspelde neerslag e voorspelling van: 5/7/217 : voor: 5/7/217 tot: 15/7/217 ensemble-voorspelling van: 4/7/217 : voor: 4/7/217 tot: 14/7/217 35 voorspellingspunten 9-percentiel ensemble 75-percentiel ensemble -percentiel ensemble 25-percentiel ensemble 1-percentiel ensemble bron: KMI 6 cumulatieve neerslag (mm) 3 2 3 2 1 1 5-7-217 6-7-217 7-7-217 8-7-217 9-7-217 1-7-217 11-7-217 12-7-217 13-7-217 14-7-217 15-7-217 Figuur 4: Deterministische en ensemble-neerslagvoorspelling voor de lange termijn (bron: KMI). Dikke lijnen geven het gemiddelde over 35 voorspellingspunten verspreid over Vlaanderen, banden de ruimtelijke variatie. Droogterapport - 5 juli 217 7
Op basis van de huidige e neerslagverwachting (bron: KMI) wordt verwacht dat tegen 13 juli er voldoende neerslag zal gevallen zijn om de situatie op de korte termijn (SPI-1) voor heel Vlaanderen normaal te houden en de situatie in Westen van Vlaanderen grotendeels te normaliseren met nog matig droge waarden aan de Westkust. Voor de langere termijn (SPI-3) wordt verwacht dat de toestand voor grote delen van Vlaanderen zal evolueren naar matig droge en zelfs normale waarden. In het Westen van Vlaanderen blijven we echter zeer droge tot extreem droge waarden waarnemen. Momenteel geven de ensemble-voorspellingen wel aan dat het e neerslagscenario ongeveer kans heeft zich voor te doen en het dus waarschijnlijk is dat neerslaghoeveelheden beperkter zullen zijn. SPI-1 voorspelling van: 4/7/217 voorspelling voor: 13/7/217-1.7 -.93-1.1-1 -1.2 -.75 -.81 -.57 -.78 -.89 -.25 -.5.17 -.26 -.5.25.12.16 -.51.18.5 -.12 -.7.34.53.36.5.36.41 -.25.5.33 -.27.5.72.76 -.9 Netebekken.3.25 -.5.18.19 -.25 -.51 -.13.1 extreem nat zeer nat matig nat normaal matig droog zeer droog extreem droog.22.3.5.5.65 -.25 -.25 -.9 SPI-3 voorspelling van: 4/7/217 voorspelling voor: 13/7/217-2.96-2.75-2.5-2.46-2.89-2 -1.91-2.15-1.89-2 -2.46-2.34-2 -1.61-1.67-1.75 7-1.75-1.75-1.77-1.18-1.84 4-1.68-1.39-1 -1.2-1.15 -.98 -.97-1.45-1.36-1 -1.14 -.8-1 -.66 -.75 -.94 -.5 -.6-1.15-1 -1.68 -.3-1.21 Netebekken -1.19 -.8 -.9 6-1.73 5 1 25 km extreem nat zeer nat matig nat normaal matig droog zeer droog extreem droog -1.15-1.75-1.91-1.75 N 5 1 25 km N Figuur 5: Voorspelde ruimtelijke spreiding van de SPI-1 (boven) en SPI-3 (onder) indicator. Besluit: voorspelde neerslag Tot 15 juli wordt voor verschillende delen van Vlaanderen gemiddeld tot 36,6mm neerslag verwacht. De meeste neerslag wordt verwacht in de nacht van 6 op 7 juli en vanaf 9 juli. De kans dat deze neerslaghoeveelheden zich werkelijk zullen voordoen is slechts ongeveer, en vermoedelijk zal er minder neerslag vallen met kans op 6,1mm tot 14,2mm, afhankelijk van de locatie. Indien de hogere voorspelde neerslaghoeveelheden toch vallen zal dit volstaan om de droge situatie voor de korte termijn in bijna heel Vlaanderen te normaliseren. Op langere termijn zou daarmee voor het centrum en oosten van Vlaanderen de toestand evolueren naar matig droog of lokaal ook normaal, in het westen van Vlaanderen blijft de toestand zeer droog tot extreem droog. Voor het westen van Vlaanderen blijft het risico op droogte dus zeker tot 14 juli bestaan. Droogterapport - 5 juli 217 8
3 Neerslagtekort Elk jaar wordt gedurende het hydrologische zomerseizoen van 1 april tot en met 3 september het cumulatieve neerslagtekort berekend voor een aantal meteorologische stations. Deze waarde geeft het verschil weer tussen de neerslag en de potentiële evapotranspiratie en is een indicator voor het risico op watertekort voor de plantengroei. De evolutie van het neerslagtekort sinds 1 april en een vergelijking met de historisch waargenomen waarden te Ukkel sinds 197 wordt weergegeven in guur 6. De ruimtelijke verdeling van de percentielen voor het cumulatief neerslagtekort worden weergegeven in guur 7. 3 Zarren (ME1_3) neerslagtekort 3 Boekhoute (ME3_17) neerslagtekort neerslagtekort (mm) neerslagtekort (mm) neerslagtekort (mm) neerslagtekort (mm) 3 2 2 1 1 1 4 217 1 5 217 1 6 217 1 7 217 1 8 217 1 9 217 3 9 217 3 3 2 2 1 1 1 4 217 1 5 217 1 6 217 1 7 217 1 8 217 1 9 217 3 9 217 3 3 2 2 1 1 Melsele (ME4_1) 1 4 217 1 5 217 1 6 217 1 7 217 1 8 217 1 9 217 3 9 217 3 3 2 2 1 1 Liedekerke (ME7_6) Herentals (ME1_11) 1 4 217 1 5 217 1 6 217 1 7 217 1 8 217 1 9 217 3 9 217 voorspelling 1 percentiel neerslag 25 percentiel neerslag percentiel neerslag 75 percentiel neerslag 9 percentiel neerslag Ukkel (197 216) maximum (=1976) 5% hoogste waarden hoogste waarden mediaan minimum neerslagtekort voorspelling 1 percentiel neerslag 25 percentiel neerslag percentiel neerslag 75 percentiel neerslag 9 percentiel neerslag Ukkel (197 216) maximum (=1976) 5% hoogste waarden hoogste waarden mediaan minimum neerslagtekort voorspelling 1 percentiel neerslag 25 percentiel neerslag percentiel neerslag 75 percentiel neerslag 9 percentiel neerslag Ukkel (197 216) maximum (=1976) 5% hoogste waarden hoogste waarden mediaan minimum neerslagtekort voorspelling 1 percentiel neerslag 25 percentiel neerslag percentiel neerslag 75 percentiel neerslag 9 percentiel neerslag Ukkel (197 216) maximum (=1976) 5% hoogste waarden hoogste waarden mediaan minimum neerslagtekort (mm) neerslagtekort (mm) neerslagtekort (mm) neerslagtekort (mm) 3 2 2 1 1 1 4 217 1 5 217 1 6 217 1 7 217 1 8 217 1 9 217 3 9 217 3 3 2 2 1 1 Waregem (ME5_19) 1 4 217 1 5 217 1 6 217 1 7 217 1 8 217 1 9 217 3 9 217 3 3 2 2 1 1 1 4 217 1 5 217 1 6 217 1 7 217 1 8 217 1 9 217 3 9 217 3 3 2 2 1 1 Niel bij St. Truiden (ME9_12) Overpelt (ME11_2) 1 4 217 1 5 217 1 6 217 1 7 217 1 8 217 1 9 217 3 9 217 voorspelling 1 percentiel neerslag 25 percentiel neerslag percentiel neerslag 75 percentiel neerslag 9 percentiel neerslag Ukkel (197 216) maximum (=1976) 5% hoogste waarden hoogste waarden mediaan minimum neerslagtekort voorspelling 1 percentiel neerslag 25 percentiel neerslag percentiel neerslag 75 percentiel neerslag 9 percentiel neerslag Ukkel (197 216) maximum (=1976) 5% hoogste waarden hoogste waarden mediaan minimum neerslagtekort voorspelling 1 percentiel neerslag 25 percentiel neerslag percentiel neerslag 75 percentiel neerslag 9 percentiel neerslag Ukkel (197 216) maximum (=1976) 5% hoogste waarden hoogste waarden mediaan minimum neerslagtekort voorspelling 1 percentiel neerslag 25 percentiel neerslag percentiel neerslag 75 percentiel neerslag 9 percentiel neerslag Ukkel (197 216) maximum (=1976) 5% hoogste waarden hoogste waarden mediaan minimum Figuur 6: Cumulatief neerslagtekort en voorspelling voor tien dagen voor de VMM meteostations. Droogterapport - 5 juli 217 9
78 9 76 84 Percentiel neerslagtekort waarneming van: 4/7/217 1: hist. maximum 9-1: zeer hoog 7-9: hoog 3-7: gemiddeld 1-3: laag -1: zeer laag percentiel 87 82 8 79 91 : hist. mininimum Netebekken 85 9 86 86 96 88 94 92 88 9 89 92 94 96 85 86 86 5 1 25 km N Percentiel neerslagtekort voorspelling van: 4/7/217 voorspelling voor: 13/7/217 74 1: hist. maximum 9-1: zeer hoog 7-9: hoog 3-7: gemiddeld 1-3: laag -1: zeer laag percentiel 76 77 66 62 6 68 78 81 : hist. mininimum 7 72 Netebekken 72 78 8 84 86 88 88 82 8 76 76 74 72 78 79 74 78 78 77 5 1 25 km N Figuur 7: Ruimtelijke spreiding voor de percentielen van waargenomen en voorspeld neerslagtekort sinds 1 april. De neerslagtekorten waargenomen op 4 juli te Ukkel/Liedekerke sinds 197 (tabel 2) tonen aan dat de neerslagtekorten weliswaar hoog zijn voor de tijd van het jaar, maar niet uitzonderlijk. Het waargenomen neerslagtekort te Ukkel is ongeveer de helft van het recordjaar 1976 en werd sinds 197 in 8 jaren overschreden. In het westen van Vlaanderen (Zarren) wordt een neerslagtekort waargenomen van 169,3mm, of het 96 e percentiel van de waarden te Ukkel sinds 197. jaar neerslagtekort 4/7 1976 235,2 211 184,1 21 159,7 1989 155,9 21 144, 197 141, 1975 126,8 215 119,8 217 116,3 Tabel 2: Hoogst waargenomen neerslagtekorten voor 4 juli te Ukkel voor de periode 197-25 en Liedekerke voor de periode 26-nu. Besluit: neerslagtekort Behalve in West-Vlaanderen (Zarren) daalde het neerslagtekort de voorbije dagen overal wat, maar blijft voor bijna heel Vlaanderen wel hoog tot zeer hoog en varieert tussen het 79 e en 96 e percentiel. Verwacht wordt dat het neerslagtekort de komende 1 dagen hoogstens licht zal stijgen en vermoedelijk eerder dalen. Droogterapport - 5 juli 217 1
4 Bodemverzadiging Een belangrijke factor voor de impact van een droge periode is de hoeveelheid water die in de bodem aanwezig is en opgenomen kan worden door de planten, uitgedrukt aan de hand van de bodemverzadiging. De evolutie van de oppervlakkige bodemverzadiging (-1cm) en bodemverzadiging voor het hele proel (-7cm) sinds begin vorige maand worden weergegeven in guur 8. Boekhoute (B3_17) bodemverzadiging 1cm (%) 8 7 6 3 1cm (27 216) bodemverzadiging 7cm (%) 9 8 7 6 3 7cm (27 216) Waregem (B5_19) bodemverzadiging 1cm (%) 65 6 55 45 35 3 25 1cm (26 216) bodemverzadiging 7cm (%) 8 7 6 3 7cm (26 216) Liedekerke (B7_6) bodemverzadiging 1cm (%) 9 8 7 6 3 1cm (26 216) bodemverzadiging 7cm (%) 9 8 7 6 7cm (26 216) bodemverzadiging 1cm (%) 1 9 8 7 6 3 2 Niel bij St. Truiden (B9_12) 1cm (213 216) bodemverzadiging 7cm (%) 9 8 7 6 3 7cm (213 216) Figuur 8: Oppervlakkige bodemverzadiging (-1cm) en bodemverzadiging voor het proel (-7cm). Het bodemvocht wordt door het European Drought Observatory) ook gebiedsdekkend opgevolgd aan de hand van satellietbeelden. De afwijking van het bodemvocht ten opzichte van normale waarden voor de tijd van het jaar wordt gegeven in guur 9. Op 3 juni werden voor grote delen van Vlaanderen nog afwijkingen waargenomen van groter dan twee standaarddeviaties ten opzichte van het lange-termijngemiddelde voor de tijd van het jaar, op andere plaatsen in Vlaanderen is de afwijking minstens één standaarddeviatie. Daarmee was op 3 juni voor heel Vlaanderen nog de waarschuwingstoestand voor droogte van kracht. Deze wordt door het European Drought Observatory gedenieerd als een combinatie van een waaktoestand voor neerslag en een afwijking van het bodemvocht van meer dan 1 standaarddeviatie. Momenteel is de situatie in het centrum en oosten van Vlaanderen vermoedelijk wat verbeterd. Droogterapport - 5 juli 217 11
Figuur 9: Afwijking van de bodemverzadiging ten opzichte van normale waarden voor de tijd van het jaar (bron: European Drought Observatory). Besluit: bodemverzadiging Sinds begin juli wordt overal een stijging van het oppervlakkige bodemvocht waargenomen tot waarden iets boven het gemiddelde voor de tijd van het jaar, behalve te Boekhoute. Ook de bodemverzadiging van het hele proel (-7cm) steeg wat. 5 Afvoeren in de onbevaarbare waterlopen Voor enkele typestroomgebieden worden de momenteel voorkomende en en basisen vergeleken met het van de voorbije jaren (guur 1). De basisen in vergelijking met de langjarig gemeten basisen voor de maand juni worden weergegeven in guur 11. Het basis wordt bepaald door de voorbije neerslag, maar ook door de stroomgebiedseigenschappen (grootte van de waterloop, reactietijd van het stroomgebied). Op een de meeste locaties kenden de en een lichte piek op 1 juli en zijn sindsdien weer gedaald tot waarden iets boven de waaden voor de recente neerslagperiode (guur 1). Er konden nog geen nieuwe basisen vastgesteld worden na de recente neerslagperiode. Vermoedelijk zijn de basisen licht gestegen, maar blijven ze wel bijna overal beduidend lager dan gemiddeld voor de tijd van het jaar (guur 11). Naar analogie met de SPI (cfr. Voorafgaande neerslag) wordt ook een Standardized Streamow Index (SSI) bepaald. Deze SSI evalueert de en ter hoogte van de meetpunten in functie van de historische waarnemingen voor de korte (SSI-1, voorbije maand) en lange termijn (SSI-3, voorbije 3 maanden). Droogterapport - 5 juli 217 12
(m³/s) (m³/s) (m³/s) (m³/s) (m³/s) (m³/s)..45..35.3.25 Kortemark/Handzamevaart (L1_488) basis (1994 216).2.15.1.5. Sint Laureins/Eeklose watergang (L2_444).45..35.3.25.2.15.1.5. Letterhoutem/Molenbeek (Kottembeek) (L4_C).9.8.7.6.5.4.3.2.1..2 Moorsele/Heulebeek (L5_4).18.16.14.12.1.8.6.4.2. Heverlee/Molenbeek (L8_115).45..35.3.25.2.15.1.5. Bilzen/Demer (L9_138).6.5.4.3.2.1. basis (25 216) basis (25 216) basis (1985 216) basis (1986 216) basis (1972 216) (m³/s) (m³/s) (m³/s) (m³/s) (m³/s) (m³/s) Loppem/Kerkebeek (L2_423).12.1.8.6.4.2. Wijnegem/Groot Schijn (L4_7).8.7.6.5.4.3.2.1.. Liezele/Molenbeek (L4_36).35.3.25.2.15.1.5. Sint Katarina Lombeek/Hunselbeek (L7_286).2.15.1.5. Hasselt/Demer (L9_136) 4. 3.5 3. 2.5 2. 1.5 1..5. Wezemaal/Grote Losting (L9_143).9.8.7.6.5.4.3.2.1. basis (1985 216) basis (1989 216) basis (23 216) basis (1983 216) basis (1982 216) basis (1986 216) Figuur 1: Daggemiddelde en en vergelijking met historische en voor enkele stations. Droogterapport - 5 juli 217 13
Basis % historische basisen voor de maand juli groter dan het huidige basis waarneming van: 4-7-217 91% - - 6-4 - 6-4 - - 61.3% 68.2% Netebekken 49.8% 36.5% 96.8% 94% 38.3% 96.8% 99.3% 91.6% 81.3% 83.8% 5 1 25 km N Figuur 11: Basisen als percentiel (overschrijding) van de normale waarde op maandbasis. Voor de korte termijn (SSI-1) wordt op 1 van de 8 locaties een extreem droge waarde waargenomen en op nog eens drie loacties een zeer droge waarde (guur 12). Voor de lange termijn (SSI-3) worden nog 3 extreem droge en 2 zeer droge waarden waargenomen op 8 stations. De verwachtingen voor de SSI-indicator tot 14 juli tonen een lichte verbetering van de droge situatie. SSI-1 waarneming van: 4/7/217 extreem nat zeer nat matig nat normaal matig droog zeer droog extreem droog -1.48 Netebekken -.42-1.72-1.97 -.79-2.21-1.89-1.41 SSI-3 waarneming van: 4/7/217 5 1 25 km N extreem nat zeer nat matig nat normaal matig droog zeer droog extreem droog 6 Netebekken -.1-1.39-2.69 -.84-2.41-2.2-1.69 5 1 25 km N Figuur 12: Ruimtelijke spreiding van de SSI-1 (boven) en SSI-3 (onder) indicator. Besluit: afvoeren in de onbevaarbare waterlopen Op bijna alle locaties werd als gevolg van de recente neerslag een korte verhoging van de en vastgesteld op 1 juli. Ondertussen zijn de waarden op veel locaties al weer gedaald tot en die iets hoger liggen dan de en gemeten eind juni. Verwacht wordt dat de droge situatie in de waterlopen de komende tien dagen iets zal verbeteren, maar de en op veel locaties wel beduidend lager dan gemiddeld zullen blijven. Droogterapport - 5 juli 217 14
6 Grondwaterstandindicator freatisch grondwater De grondwaterstandindicator geeft een beeld van de huidige stijghoogte van het grondwater ten opzichte van het verleden. Hierdoor wordt een beeld bekomen van hoe hoog of hoe laag de stijghoogte is vergeleken met dezelfde periode in de voorbije jaren en of de grondwaterstanden al dan niet aan het normaliseren zijn. Voor een gedetailleerde bespreking wordt verwezen naar het rapport Grondwaterstandindicator freatisch grondwater. Eind juni werd op 66% van de meetplaatsen een zeer lage grondwaterstand voor de tijd van het jaar waargenomen. Op de overige meetplaatsen zijn de grondwaterstanden lager dan normaal (22%) of normaal (12%) voor de tijd van het jaar. Absoluut gezien, i.e. ongeacht de tijd van het jaar, stond eind juni de grondwaterstand op 65% van de locaties zeer laag. Geograsch zien we over heel Vlaanderen vooral zeer lage, dalende grondwaterstanden (guur 13). In het westen van Vlaanderen is het eect van de droogte op het grondwater meer uitgesproken dan in het oosten: de grondwaterstanden zijn er relatief lager en de peildalingen zijn sterker. Volgende maand verwachten we bij aanhoudend droog weer nog iets meer zeer lage grondwaterstanden (7), dit zowel voor de tijd van het jaar als historisch. Bij normaal weer valt het aantal terug tot ongeveer de helft (53 %) en bij nat weer verwachten we op nog maar 8% van de locaties zeer lage grondwaterstanden. Figuur 13: Huidige grondwaterstandsveranderingen en relatieve situering van de huidige grondwaterstand. Besluit: grondwaterstandindicator freatisch grondwater Het aanhoudende droge weer heeft duidelijke gevolgen op de grondwaterstanden. Eind juni waren de grondwaterstanden op twee derde van de meetplaatsen zo laag dat er in de voorbije 3 jaar maximaal 3 keer lagere peilen voorkwamen. In het westen van Vlaanderen is het eect van de droogte op het grondwater meer uitgesproken dan in het oosten: de grondwaterstanden zijn er relatief lager en de peildalingen zijn sterker. Volgende maand verwachten we bij aanhoudende droogte een gelijkaardige toestand. Op dov.vlaanderen.be vind je alle grondwaterstanden, de huidige toestand van het freatisch grondwater en de interactieve kaart grondwater. Droogterapport - 5 juli 217 15
7 Besluit Na 12 voorgaande droge maanden was ook juni zeer droog met neerslag variërend van van slechts 3,5mm te Poperinge tot 55,1mm te Heverlee. Vooral in West-Vlaanderen bleef het de voorbije maand erg droog. Samen beschouwd waren de maanden april, mei en juni overal in Vlaanderen veel droger dan gemiddeld met neerslag variërend van 43,8mm (De Panne) tot 12,8mm (Rotselaar). Er viel gemiddeld over de meetposten van VMM slechts 8,1mm neerslag, of 42% van het normaal te Ukkel (189,6mm, bron: KMI). Vanaf 27 juni deden zich opnieuw enkele buienperiodes voor waarbij tot 4 juli tussen 4,2mm (de Panne) en 54,1mm (Heverlee) werd gemeten. Waar deze neerslagperiode voor een groot deel van Vlaanderen volstond om de extreem droge situatie op de korte termijn terug te brengen tot normale waarden, regende het in West-Vlaanderen veel minder en blijft de toestand daar extreem droog. Voor de langere termijn blijft het in bijna heel Vlaanderen extreem droog en blijft het risico op droogte bestaan. Samengaand met de neerslag werd op veel locaties een lichte daling van het neerslagtekort, een stijging van het bodemvocht en een lichte, zij het tijdelijke, stijging van de en waargenomen. Daarmee is in het centrum en oosten van Vlaanderen de droge situatie momenteel wat verbeterd. In het westen van Vlaanderen blijft de droge situatie momenteel echter bestaan. Eind juni waren de grondwaterstanden op twee derde van de meetplaatsen zo laag dat er in de voorbije 3 jaar maximaal 3 keer lagere peilen voorkwamen. In het westen van Vlaanderen is het eect van de droogte op het grondwater meer uitgesproken dan in het oosten: de grondwaterstanden zijn er relatief lager en de peildalingen zijn sterker. Volgende maand verwachten we bij aanhoudende droogte een gelijkaardige toestand. Tot 15 juli wordt voor verschillende delen van Vlaanderen neerslag verwacht in de nacht van 6 op 7 juli en vanaf 9 juli. De huidige neerslagvoorspellingen zijn echter erg onzeker, tot 15 juli is er kans op 6,1mm tot 14,2mm, afhankelijk van de locatie. De verwachte neerslag zal vermoedelijk volstaan om in het centrum en oosten van Vlaanderen de toestand op korte termijn normaal te houden en in het westen van Vlaanderen de droge toestand voor de korte termijn wat te verlichten indien de voorspelde neerslag ook daar valt. Afhankelijk van de hoeveelheid neerslag die uiteindelijk valt is het mogelijk dat in het centrum en oosten van Vlaanderen de toestand ook op de lange termijn wat verbeterd. In het westen van Vlaanderen blijft het risico op droogte echter bestaan. Een volgend droogterapport is voorzien voor 12 juli. De in dit rapport weergegeven indicatoren en voorspellingen worden dagelijks bijgesteld en zijn raadpleegbaar via waterinfo.be. Droogterapport - 5 juli 217 16