In het noorden van Afrika lag vroeger een grote stad op de plek waar nu de stad Tunis ligt. Die stad heette Carthago. In die plaats woonde rond het jaar 360 een gezin. Dat gezin bestond uit een man, een vrouw en een zoon. De vader heet Patricius en de moeder heet Monica. Patricius was wel niet rijk, maar ze hadden het zeker niet slecht. Hij was geëerd in Carthago. Hij was er namelijk raadsheer. Je zou dus verwachten dat er voorspoed en geluk heerste in dit gezin, maar als we een kijkje in het dagelijks leven van dit gezin nemen, zien we iets heel anders. Er is een groot verschil tussen Patricius en Monica. Patricius is een heiden. Hij trouwde met een meisje van 20 jaar. Patricius is ruw en onverschillig. Hij drijft de spot met Monica, om haar geloof. Ja, want zij is christen. Patricius wil niets weten van het christendom. Hij mishandelt zijn jonge vrouw soms. En hij leidt een zondig leven. Monica lijdt daaronder, maar ze probeert hem door haar liefde te winnen. Vaak heeft ze geprobeerd Patricius te wijzen op zijn manier van leven en hoe fout het is wat hij doet, maar hij wil niet luisteren. Op 13 november 354 wordt er dan een zoon geboren. Monica is erg blij met dit kindje. Ze noemen hem Aurelius Augustinus. Toen Augustinus opgroeide, vertelde Monica hem verhalen uit de Bijbel. Ze maakt hem bekend met het christendom. Maar het lijkt allemaal tevergeefs. Hoe ouder Augustinus wordt, hoe goddelozer hij wordt. Een onverschillige jongen die zich nergens wat van aantrekt. Het begon al op school. Hij bedroog zijn meesters op allerlei manieren. Hij bestal zijn ouders. Hij hield zijn vrienden voor de gek. Hij stal fruit van de buren. En niet omdat ze thuis geen fruit zouden hebben, nee. Hij deed het om het stelen. Hij gooide het fruit daarna weg zodat het ergens weg lag te rotten of door de vogels opgegeten werd. Iedereen kende deze jongen en wist wat hij allemaal uithaalde. En daarom huilt Monica vaak. Zij hoort deze verhalen en ze staat hier alleen in, machteloos. Het enige wat ze kan doen is bidden. En Augustinus en Patricius aanspreken op hun levensstijl. Want Patricius is geen steun voor haar. Hij bestrafte Augustinus nooit om wat hij deed, maar lachte er om. De verdeeldheid in dit gezin zorgde ervoor dat Augustinus meer en meer naar zijn vader gaat luisteren. Patricius wil dat Augustinus gaat studeren. Maar daar heeft Augustinus geen zin in. Hij wil er liever op uit met zijn vrienden. Als hij zich dan toch in gaat zetten voor school, krijgt hij er lol in. Al snel is hij de beste uit zijn klas, want hij heeft genoeg verstand. Hij gaat studeren voor advocaat en redenaar in Carthago. In die periode overlijdt Patricius. Carthago is een goddeloze stad. De meeste studenten bedreven
schaamteloos de grootste zonden. En die studenten worden de vrienden van Augustinus. Het duurt niet lang of Augustinus was één van de ergsten. Hij vindt de zonden die hij doet vermakelijk, hij geniet ervan. Daar heeft Monica veel verdriet van. Ze smeekt Augustinus om anders te gaan leven. Elke dag opnieuw. Hoe laat het ook werd voor Augustinus thuis kwam, al werd het laat in de nacht, Monica ging niet slapen voor hij thuis was. En natuurlijk zag hij dat zijn moeder gehuild had. En natuurlijk vond hij dat vervelend, het is tenslotte zijn moeder. Maar de zonde vaarwel zeggen, dat deed hij niet. Hij wilde het niet. De jaren verstrijken. Augustinus heeft zijn studie afgerond en is tenslotte leraar in welsprekendheid geworden. Hij sloot zich aan bij een heidense groepering, die de heidense levensstijl mixten met wat christendom. Het lijkt wel voor Monica of alles wat ze haar zoon ooit heeft geprobeerd te leren vergeefs is geweest. Maar Monica geeft niet op. Niet met het aanspreken van Augustinus, maar ook zeker niet met bidden en smeken bij God. Is Augustinus gelukkig in deze periode? Nee, helemaal niet. Hij mist iets, maar weet niet wat hij mist. Hij is onrustig van binnen. Hij heeft geen vrede, geen rust in zijn hart. Hij besluit om Carthago achter zich te laten en zijn geluk te zoeken in Rome. Daar zou hij misschien wel de roem kunnen vinden die hij zoekt! En de hoofdstad van het rijk, dat is de plek waar hij daarvoor moet zijn. Hij, als getalenteerde spreker, zou zeker toch de aandacht trekken in Rome! En er is nog een reden om weg te gaan uit Carthago; hij wil onder het toezicht van zijn moeder weg. Als Monica hoort dat hij naar Rome wil, smeekt ze, bidt ze, dat hij blijft. En. Augustinus belooft het! Maar hij verbreekt zijn belofte en vertrekt zonder afscheid te nemen van Monica. Hoeveel verdriet heeft dat haar gedaan! En toch geeft ze haar zoon niet op. Ze reist hem achterna en houdt hem, op afstand een beetje in het oog. In Rome vindt Augustinus niet wat hij zoekt. Wel is hij er docent geworden in retorica. Maar het brengt hem niet de roem die hij zoekt. En net zomin de rust die hij zoekt. Hij vertrekt daarom naar Milaan. Monica reist stilletjes achter hem aan. Nooit houdt zij op te bidden voor haar zoon.
In die dagen is de bisschop van Milaan ene Ambrosius. Hij was een goed spreker. Veel mensen gingen naar hem luisteren, omdat hij het zo goed en mooi kon vertellen. Niet omdat ze het eens waren met wat hij vertelde. Ook Augustinus hoort van deze man en besluit te gaan luisteren. Misschien kan hij er nog wat van leren. Hij is zelf toch ook leraar in welsprekendheid? En dus gaat hij naar een dienst waarin Ambrosius preekt. Hij luistert geboeid en besluit vaker te komen. Eerst kwam hij om te luisteren naar de mooie woorden, niet naar de boodschap. Maar langzaam verandert er iets in Augustinus. De woorden van de bisschop maken diepe indruk. Monica bezoekt de bisschop ook. Ze stort haar hart bij hem uit. Vertelt hem over de zorgen die ze heeft om Augustinus. Ambrosius troost haar en bemoedigt haar. Hoewel de woorden van de bisschop Augustinus echt wel iets doen, betekent dat niet dat hij nu op slag bekeerd is. Dat hij stopt met zijn levensstijl en verandert. Hij blijft dezelfde levensstijl er op na houden, maar het maakt hem niet gelukkig. Een aantal vrienden vertellen hem op een dag over een groep mensen in Egypte. Eenvoudige mensen die zich terugtrekken uit de wereld om in eenzaamheid de zonde te ontvluchten. Zwijgend luistert Augustinus naar zijn vrienden. Het raakt hem dat zulke eenvoudige mensen, geluk lijken te vinden. O, zulke eenvoudige, ongeleerde mensen komen in de hemel! En wij die zoveel geleerd hebben, die zoveel wijsheid hebben, wentelen ons in zonde. Tranen komen in zijn ogen en hij vlucht de tuin in. Onder een vijgeboom knielt hij neer en huilt: O, God, hoe lang nog? Verlos mij van mijn zonde! Vergeef toch mijn vele misdaden! Dan klinkt er een kinderstem. Wie is dat kind? Geen idee. Waarom roept dit kind deze woorden? Ook geen idee. Augustinus weet het ook niet, maar de woorden van dit kind komen binnen. Wat zegt dit kind dan? Neem en lees! Neem en lees!.
En dat doet Augustinus. Hij pakt een Bijbel, slaat hem open en leest Romeinen 13 vers 13 en 14. Langzaamaan ontdekt Augustinus de Bijbel. Ontdekt hij de waarheid en vindt hij rust. Als Augustinus 32 jaar is, wordt hij gedoopt tijdens Pasen. Augustinus keert met Monica terug naar Afrika. En daar sterft Monica. In 391 wordt hij gekozen als presbyter (ouderling) van het stadje Hippo. En in 396 wordt hij bisschop van ditzelfde stadje. Dit stadje bestond voor het grootste gedeelte uit christenen die zich donatisten noemden. Kortgezegd vonden deze mensen dat je alleen christen mocht zijn als je helemaal heilig was. Augustinus bestreed deze groep. Natuurlijk moet je als christen heilig leven! Daar hebben ze helemaal gelijk in. Maar je blijft, als christen, ook een zondig mens. En in Christus ben je heilig. Niet omdat jij nu zonder zonde bent, maar omdat Hij voor ons betaald heeft. Uiteindelijk is deze groep op een kerkelijke vergadering onder leiding van Augustinus verboden.
Niet lang daarna, ook rond het jaar 400, was er een man die een nog veel gevaarlijker dwaalleer verkondigde. Deze man heette Pelagius. Wat verkondigde deze Pelagius? Alle mensen worden zonder zonde geboren. Wat zegt de Bijbel? Ieder mens wordt geboren als zondig mens. De zonde van Adam en Eva wordt alle mensen toegerekend. Dat noemen we de erfzonde. Ook de dood is een gevolg van de zonde. Want God zei dat als Adam en Eva van de vrucht zouden eten, ze dan zouden sterven. Was de zonde er niet gekomen, dan was de mens eeuwig blijven leven. Maar door de zonde is de dood in de wereld komen. Nou, da s niet waar. Toen God de mens schiep, heeft Hij hem zó gemaakt dat hij sterven moest. Alleen de eeuwige dood is een gevolg van de zonde. De eeuwige dood, dat is de hel. Alle mensen doen zonde. Wij kunnen en willen niet anders dan zonde doen. Dat leert de Bijbel ons. Nee, de mensen worden zonder zonde geboren. Ze kunnen zelf kiezen of ze willen zondigen of niet. Nee hoor. Dat klopt niet. De Here Jezus is immers gekomen om de toorn van God over de zonde te dragen?! Hij kwam om de zaligheid voor zijn volk te verkrijgen. Alleen door het lijden en sterven van de Here Jezus worden de zonden van Gods volk verzoend. Daarvoor stortte Hij zijn bloed uit! O nee, dat is niet waar. De Here Jezus is alleen gekomen om een goed voorbeeld te geven. Zoals een meester op school op het bord het goede voorbeeld schrijft dat de kinderen netjes na moeten schrijven, zo was de Here Jezus een voorbeeld. Zoals Hij geleefd heeft, zo moeten zij ook leven. Dat moeten ze doen en dat kunnen ze doen. En wie dat goede voorbeeld volgt, kan de zaligheid verdienen. Maar de Bijbel leert ons dat alleen Gods genade ons kan redden van de eeuwige straf. Door zijn genade bent u nu immers gered, dankzij uw geloof. Maar dat dankt u niet aan uzelf; het is een geschenk van God. Dat staat in Efeze 2:8.
Nee, wij hebben Gods genade niet nodig. We kunnen zelf de zaligheid helemaal verdienen. Je ziet wel dat de leer van Pelagius recht tegenover de Bijbel staat. Toch geloofden heel veel mensen de leer van Pelagius. Zij worden Pelagianen genoemd. Er kwamen zelfs pelagiaanse bisschoppen. Zij verkondigden deze leer elke dag in de gemeente! Tegen deze pelagianen streed Augustinus. Hij heeft op grond van Gods Woord aangetoond dat de pelagianen mis waren en tegen de Bijbel ingingen. Hij heeft uren met hen gesproken, hij heeft boeken geschreven, hij heeft mensen gewaarschuwd tegen Pelagius. Maar er werd niet geluisterd naar Augustinus. Hij werd uitgescholden en tegen gewerkt. Er kwam grote verdeeldheid. Niet alleen in de kerk, maar ook in vriendschappen en zelfs binnen gezinnen. Vriendschappen en huwelijken gingen kapot. Weer is de duivel duidelijk bezig om Gods kerk van binnenuit te verwoesten. Er is ook een groep die zegt dat zowel Pelagius als Augustinus fout zitten. De mens is niet zonder zonde, maar ook niet verdorven. De mens is ziek. Het zijn halve pelagianen, oftewel semi-pelagianen. Deze leer heeft Augustinus ook fel bestreden, maar deze leer wordt nog steeds geleerd in de Roomse kerk. Maar ook door dit alles heen loopt de gouden draad van Gods regering. In 418 wordt op de synode van Carthago de leer van Pelagius voorgoed veroordeeld. Pelagius wordt in de ban gedaan. Pelagiaanse bisschoppen worden afgezet. De semi-pelagianen blijven dus wel bestaan. In deze periode valt een machtig en wreed volk het Romeinse rijk aan. Beginnend in Duitsland, door Frankrijk en Spanje komen ze in Noord-Afrika om daar het stadje Hippo ook te veroveren. Terwijl deze Vandalen binnenvallen en overal het geluid van strijd te horen is, ligt Augustinus op bed. Hij is oud geworden. Hij sterft zonder deze strijd mee te hoeven maken op zijn bed door ouderdom. De Vandalen plunderen en verwoesten alles op hun weg. Hippo, maar ook de stad Carthago wordt verwoest.