Koopkrachtverandering van ouderen 2014-2015

Vergelijkbare documenten
Koopkrachtverandering van ouderen

Koopkracht van ouderen Berekeningen Prinsjesdag 2013 Nibud, september 2013

Koopkrachtverandering van ouderen

Koopkrachtverandering van chronisch zieken en gehandicapten Prinsjesdag 2014 Nibud, september 2014

Koopkracht van 65-plussers

Koopkracht van 65-plussers met aanvullend pensioen in 2009

Koopkrachtverandering van ouderen

Koopkracht van 65-plussers

Verandering van de koopkracht van chronisch zieken en gehandicapten in Nibud, september 2013

Koopkracht van 65-plussers

Koopkracht van 65-plussers

Koopkrachtveranderingen voor mensen met een beperking Prinsjesdag 2015 Nibud, september 2015

Vooraankondiging: Van de Voorzitter. nummer

Koopkrachteffecten en de nieuwe compensatieregeling chronisch zieken en gehandicapten. Nibud, juni 2008

Koopkracht in perspectief. In opdracht van de gezamenlijke ouderenbonden, ANBO, PCOB, Unie KBO Nibud, 2008

Koopkrachtberekeningen voor huishoudens met extra zorgkosten naar aanleiding van de Miljoenennota 2012

Bijgestelde koopkrachtplaatjes van chronisch zieken en gehandicapten Nibud, oktober 2013

Koopkracht van 65-plussers

Koopkrachtberekeningen voor 100 huishoudens

Koopkrachtberekeningen voor 100 huishoudens

Koopkrachtberekeningen Uitgewerkte voorbeelden januari 2017

Inkomenseffecten van het afschaffen van de Wtcg, CER en de Regeling specifieke zorgkosten

Uitgewerkte voorbeelden koopkracht Prinsjesdag 2012

Koopkrachtontwikkelingen

Koopkrachtberekeningen voor 2016 Uitgewerkte voorbeelden januari 2016

Koopkrachtontwikkelingen Voorbeeldberekeningen Prinsjesdag 2011 Alle bedragen in euro s, gemiddeld per maand.

Koopkrachtberekeningen voor 2014 Uitgewerkte voorbeelden Prinsjesdag 2013

Financiële gevolgen van het afschaffen van de buitengewone uitgavenregeling

Koopkrachtberekeningen voor 2016 Uitgewerkte voorbeelden Prinsjesdag 2015

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Koopkrachtberekeningen voor 2015 Uitgewerkte voorbeelden januari 2015

Koopkrachtberekeningen voor 100 huishoudens

Koopkrachtberekeningen Uitgewerkte voorbeelden Prinsjesdag 2017

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

1 Kamerstukken II, , 33682, nr. 11. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Koopkrachtberekeningen

special MILJOENENNOTA 2014 uitgaven 267,0 miljard inkomsten 249,1 miljard De miljoenennota en uw portemonnee.

Koopkrachtberekeningen Uitgewerkte voorbeelden Prinsjesdag 2016

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

Koopkrachtontwikkeling van werkenden en. gepensioneerden Jasja Bos, Marjan Verberk

Koopkracht Een onderzoek naar de koopkrachtontwikkeling van gepensioneerden en werkenden. Nibud 2010

Inkomenseffecten van het basisinkomen 2.0

Koopkrachtberekeningen

De koopkrachtontwikkeling van de Thales gepensioneerden.

Effecten van zorgmaatregelen uit het regeerakkoord

Koopkrachtberekeningen op basis van het regeerakkoord van het kabinet-rutte III. Nibud, 27 oktober 2017

De koopkrachtontwikkeling van de Thales gepensioneerden.

Inkomenseffecten Participatiewet en kostendelersnorm WWB. Nibud, 2013

Zorguitgaven van chronisch zieken en mensen met een beperking in 2011 en 2016 vergeleken. Nibud, september 2016

Bijlage: Vaststelling eigen bijdrage en besteedbaar inkomen voor een aantal categorieën.

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Inkomenseffecten Wet Uniformering Loonbegrip

Koopkrachtpakket PvdA. Doorrekening van de koopkrachteffecten van een pakket aan maatregelen. Marjan Verberk, Jasja Bos. Koopkrachtpakket PvdA 3

De belangrijkste veranderingen in 2015 voor senioren op een rij INKOMEN

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

Inkomenseffecten Wet Uniformering Loonbegrip

Maarten Maas, Voorzitter commissie Koopkracht, Inkomen en AOW

De koopkrachtontwikkeling van de Thales gepensioneerden.

Koopkrachtontwikkeling Onderwijssector

Verdieping: Bezuinigingen en koopkrachteffecten

Uitkeringsbedragen per 1 juli 2015

Datum: 26 oktober 2016 Betreft: Doorrekening standaardkoopkracht voorbeeldhuishoudens (actualisatie 2017)

Datum: 26 oktober 2016 Betreft: Doorrekening standaardkoopkracht voorbeeldhuishoudens (actualisatie 2017)

Effecten van recent beleid op financiële positie 55-plussers

CPB Notitie. 1 Inleiding. Aan: Ewout Irrgang (SP) Datum: 4 november 2011 Betreft: SP alternatief voor de premiestelling ZVW

Koopkrachtontwikkeling 2006: plussen en minnen

Memo beperken inkomenseffecten

Stand van Zaken Koopkracht Maarten Maas Zeist, 23 november 2016

Bijlage 1: Illustratie ongelijke vergoeding van kosten in de BU

Koopkrachteffecten verkiezingsprogramma s

Te weinig verschil Verschil tussen de hoogte van uitkeringen en loon is belangrijk. Het moet de moeite waard zijn om te gaan werken.

Koopkracht: een kwestie van tienden

Minima-effectrapportage Bijlage I - hoge huur/ 1

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Koopkracht bijstandsgerechtigden omhoog

Koopkrachtplaatjes: onderwerpen Berekening Koopkracht Historie ( ) Historische prijs-index-cijfers Historische

Stimulansz - Regelingen & Voorzieningen Bron: ministerie van SZW d.d Rekenregels per 1 januari 2016

van invoering (beoogd)

AWBZ-premie over vier schijven Uitgevoerd op verzoek van de Socialistische Partij

Uitkeringsbedragen per 1 januari 2017

Uitkeringsbedragen per 1 januari 2019

Inkomenseffecten aanpassing zorgtoeslag in 2012 Uitgevoerd op verzoek van de Algemene Rekenkamer

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

Uitkeringsbedragen per 1 juli 2016

De uitkeringsbedragen per 1 januari 2014

INKOMENS EFFECT RAPPORTAGE GEMEENTE WAALWIJK 2014

Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Datum : 10 december 2007 Onderwerp : technische toelichting bij brief armoedeval

SP alternatief voor de premiestelling ZVW Op verzoek van de SP

Sociale verzekeringen per 1 juli 2009

Uitkeringsbedragen per 1 januari 2015

Uitkeringsbedragen per 1 juli 2018

Wijzigingen minimumloon en sociale uitkeringen 2016

WELKOM CNV Senioren. Agenda ODP voorlichtingsmiddag

Belastingplan Vs

Sociale Verzekeringen per 1 januari 2012

Effecten van het Regeerakkoord voor de marginale druk Uitgevoerd op verzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Uitkeringsbedragen per 1 januari 2016

Uitkeringsbedragen per 1 juli 2019

Uitkeringsbedragen per 1 januari 2018

Transcriptie:

Koopkrachtverandering van ouderen 2014-2015 Berekeningen Prinsjesdag 2014 Nibud, september 2014

Koopkrachtverandering van ouderen 2014-2015 Berekeningen Prinsjesdag 2014 Nibud, september 2014 In opdracht van de CSO, koepel van de ouderenorganisaties Unie KBO, PCOB, NOOM en NVOG EMBARGO TOT 16-9-2014 16.00 UUR!

Inhoud 1 INLEIDING... 4 2 KOOPKRACHTPLAATJES... 5 2.1 Zonder zorgkosten... 5 2.2 Met zorgkosten... 6 2.3 Huishoudelijke hulp in 2015... 8 2.4 Vergelijking met niet-aow ers... 8 3 BELANGRIJKSTE WIJZIGINGEN... 9 3.1 Lonen, uitkeringen en prijzen... 9 3.2 Belastingen... 9 3.3 Kinderen... 9 3.4 Zorgkosten... 10 3.5 Algemeen beeld... 10 BIJLAGE 1 SPECIFICATIE ZORGVRAAG... 11 BIJLAGE 2 UITGEBREID OVERZICHT... 12

1 Inleiding Het Nibud heeft in opdracht van de CSO, de koepel van ouderenorganisaties Unie KBO, PCOB, NOOM en NVOG, net als in voorgaande jaren ook dit jaar de veranderingen in de koopkracht van ouderen berekend. Zoals gebruikelijk worden de zogenaamde koopkrachtplaatjes weergegeven als veranderingen in de inkomsten en uitgaven van jaar op jaar; In dit geval 2015 ten opzichte van 2014. De koopkrachtmutatie per huishouden wordt weergegeven als een totaalbedrag per maand en als een percentage van het netto besteedbaar inkomen. De koopkrachtmutatie laat de verandering van de inkomsten en uitgaven zien van jaar op jaar. Bij dit zogenaamde koopkrachtplaatje verandert er niets behalve de gemiddelde verwachte verandering van het inkomen, het bruto-nettotraject en de verwachte inflatie. Daarom hebben we het hierbij over statische koopkrachtmutaties. De voorbeeldhuishoudens zijn zodanig gekozen dat deze herkenbaar zijn voor wat betreft samenstelling en inkomen. Voor wat betreft de verwachte gemiddelde stijging van de uitkeringen, pensioenen en prijzen wordt aangesloten bij de verwachting van het CPB. 4 / Koopkrachtverandering van ouderen 2014-2015

2 Koopkrachtplaatjes In tabel 1 staan de koopkrachtveranderingen weergegeven voor verschillende voorbeeldhuishoudens zonder zorgkosten. 2.1 Zonder zorgkosten Uit tabel valt af te lezen dat een alleenstaande met alleen een AOW -uitkering er volgend jaar 2 euro per maand op achteruit gaat. Voor een echtpaar met alleen een AOW-uitkering is de koopkrachtdaling 10 euro per maand; oftewel 0,5%. Het bedrag achter AOW, duidt het aanvullend pensioen aan. Tabel 1: Koopkrachtverandering 2014-2015 zonder zorgkosten huishouden koopkrachtmutatie (%) euro s per maand Alleenstaande 65+, AOW + 0-0,1% -2 Alleenstaande 65+, AOW + 1500 0,2% 4 Alleenstaande 65+, AOW + 2500 0,2% 3 Alleenstaande 65+, AOW + 5000 0,2% 3 Alleenstaande 65+, AOW + 10000-1,2% -21 Alleenstaande 65+, AOW + 15000-0,7% -14 Alleenstaande 65+, AOW + 20000-0,6% -13 Alleenstaande 65+, AOW + 30000-0,3% -7 Alleenstaande 65+, AOW + 40000-0,3% -10 Alleenstaande 65+, AOW + 50000-0,4% -13 Alleenstaande 65+, AOW + 60000-0,4% -17 Alleenstaande 65+, AOW + 75000-0,5% -24 Echtpaar 65+, AOW + 0 en AOW + 0-0,5% -10 Echtpaar 65+, AOW + 2500 en AOW + 0-0,4% -9 Echtpaar 65+, AOW + 5000 en AOW + 0-0,9% -19 Echtpaar 65+, AOW + 10000 en AOW + 0-1,9% -44 Echtpaar 65+, AOW + 20000 en AOW + 0-1,0% -27 Echtpaar 65+, AOW + 30000 en AOW + 0-0,6% -18 Echtpaar 65+, AOW + 40000 en AOW + 0-0,5% -18 Echtpaar 65+, AOW + 50000 en AOW + 0-0,5% -20 Echtpaar 65+, AOW + 60000 en AOW + 0-0,6% -27 Echtpaar 65+, AOW + 75000 en AOW + 0-0,7% -33 Echtpaar 65+, AOW + 20000 en AOW + 5000-0,8% -26 Echtpaar 65+, AOW + 30000 en AOW + 7500-0,5% -19 Echtpaar 65+, AOW + 40000 en AOW + 10000-0,5% -20 Echtpaar 65+, AOW + 50000 en AOW + 12500-0,5% -22 Echtpaar 65+, AOW + 75000 en AOW + 18750-0,5% -22 Koopkrachtverandering van ouderen 2014-2015 / 5

Uit tabel 1 blijkt dat de koopkracht licht daalt voor alleenstaanden met alleen AOW met 0,1 procent. Dit komt onder andere doordat de AOW-uitkering minder stijgt dan de verwachte prijsstijgingen. Voor alleenstaanden met een klein aanvullend pensioen van 1.500 tot 5.000 euro stijg t de koopkracht licht met 0,2 procent. Zij profiteren van de iets hogere zorg- en huurtoeslag. Voor alleenstaanden met een aanvullend pensioen van 10.000 euro is de koopkrachtdaling met 1,2 procent het laagst. Bij dit inkomen ondervindt het huishouden het grootste nadeel van de sterkere afbouw van de zorgtoeslag. Alleenstaanden met een aanvullend pensioen vanaf 10.000 euro ervaren een koopkrachtdaling van 0,3 tot 0,7 procent. Dit wordt veroorzaakt door een stijging van het belastingtarief in de eerste belastingschijf en de zeer beperkte verwachte gemiddelde indexatie van het aanvullend pensioen. Voor echtparen is bij geen van de inkomensniveaus een koopkrachtstijging zichtbaar. Met alleen AOW en een klein aanvullend pensioen van 2.500 euro is de koopkrachtdaling 0,5 procent. Net zoals bij een aanvullend pensioen vanaf 30.000 euro. Bij echtparen met een aanvullend pensioen van 5.000 tot en met 20.000 euro is een koopkrachtdaling van 1 procent zichtbaar. Bij 10.000 euro is de sterkste daling van 1,9 procent zichtbaar. Net zoals bij alleenstaanden komt dit vooral door de lagere zorgtoeslag. 2.2 Met zorgkosten In tabel 2 staan de koopkrachtveranderingen weergegeven voor verschillende voorbeeldhuishoudens met zorgkosten. Het gaat hierbij om de zorgkosten zoals beschreven in bijlage 1. Er is hierbij nog geen rekening gehouden met zorg die buiten een maatwerkvoorziening in het kader van de Wmo valt. Daar wordt in de volgende paragraaf op ingegaan. Hierbij merken we op dat in de koopkrachtdaling geen rekening is gehouden met vergoedingen die gemeenten mogelijk geven ter compensatie van zorgkosten. 6 / Koopkrachtverandering van ouderen 2014-2015

Tabel 2: Koopkrachtverandering 2014-2015 met zorgkosten huishouden koopkrachtmutatie (%) euro s per maand Alleenstaande 65+, AOW + 0-0,7% -9 Alleenstaande 65+ in een AWBZ-instelling, AOW + 0-0,8% -10 Alleenstaande 65+, AOW + 1500-0,7% -10 Alleenstaande 65+, AOW + 2500-0,3% -5 Alleenstaande 65+, AOW + 5000-0,9% -14 Alleenstaande 65+, AOW + 10000-3,1% -55 Alleenstaande 65+, AOW + 15000-3,7% -76 Alleenstaande 65+, AOW + 20000-4,0% -92 Alleenstaande 65+, AOW + 30000-4,8% -128 Alleenstaande 65+, AOW + 40000-4,3% -131 Alleenstaande 65+, AOW + 50000-3,8% -134 Alleenstaande 65+, AOW + 60000-3,6% -139 Alleenstaande 65+, AOW + 75000-3,2% -145 Echtpaar 65+, AOW + 0 en AOW + 0-1,1% -21 Echtpaar 65+, AOW + 2500 en AOW + 0-0,8% -17 Echtpaar 65+, AOW + 5000 en AOW + 0-1,5% -33 Echtpaar 65+, AOW + 10000 en AOW + 0-3,5% -79 Echtpaar 65+, AOW + 20000 en AOW + 0-3,8% -106 Echtpaar 65+, AOW + 30000 en AOW + 0-4,4% -140 Echtpaar 65+, AOW + 40000 en AOW + 0-3,9% -140 Echtpaar 65+, AOW + 50000 en AOW + 0-3,5% -142 Echtpaar 65+, AOW + 60000 en AOW + 0-3,3% -148 Echtpaar 65+, AOW + 75000 en AOW + 0-3,1% -155 Echtpaar 65+, AOW + 20000 en AOW + 5000-4,1% -127 Echtpaar 65+, AOW + 30000 en AOW + 7500-3,8% -141 Echtpaar 65+, AOW + 40000 en AOW + 10000-3,3% -141 Echtpaar 65+, AOW + 50000 en AOW + 12500-3,0% -144 Echtpaar 65+, AOW + 75000 en AOW + 18750-3,0% -144 Huishoudens met extra zorgkosten die een beroep doen op de Wmo, hebben een andere koopkrachtverwachting voor 2015. In 2015 wordt de korting van 33% op de eigen bijdrage Wmo afgeschaft. Omdat de eigen bijdrage stijgt naarmate het inkomen oploopt, is het effect van het wegvallen van deze korting relatief kleiner voor de lage inkomens. Tot de inkomensgrens voor de Wmo valt de koopkrachtmutatie voor de voorbeeldhuishoudens met zorg ongeveer 0,5 procent lager uit dan voor de voorbeeldhuishoudens zonder zorg. Bij hogere inkomens loopt de koopkrachtdaling op tot 4,4 4,8 procent. Bij de hoogste inkomens neemt de koopkrachtdaling verhoudingsgewijs weer wat af. Dit komt doordat hierbij het berekende bedrag voor zorg de beperkende factor is. De Koopkrachtverandering van ouderen 2014-2015 / 7

maximale periodebijdrage voor de eigen bijdrage Wmo is bij die inkomens hoger dan die in dit rapport berekende kosten. Als er sprake is van hogere kosten door meer zorggebruik dan waarmee gerekend is in dit rapport, dan zal de koopkrachtdaling bij de hoogste inkomens groter zijn dan is weergegeven in de tabel. 2.3 Huishoudelijke hulp in 2015 In 2015 wordt de zorg voor een deel anders georganiseerd. Dat betekent onder andere dat mensen huishoudelijke hulp mogelijk zelf moeten gaan inkopen. Afhankelijk van het uurtarief kan dit een koopkrachtdaling van 15 procent betekenen als gemeenten dit niet compenseren. Tabel 3: Koopkrachtverandering 2014-2015 met zorgkosten en huishoudelijke hulp huishouden koopkrachtmutatie (%) euro s per maand Alleenstaande 65+, AOW + 0-15,0% -204 Alleenstaande 65+, AOW + 1500-14,1% -205 Alleenstaande 65+, AOW + 2500-13,2% -200 Echtpaar 65+, AOW + 0 en AOW + 0-11,6% -216 2.4 Vergelijking met niet-aow ers In tabel 4 staat de koopkrachtmutatie van huishoudens onder de AOW-leeftijd weergegeven. Af te lezen valt dat een alleenstaande met een bijstandsuitkering er 0,2 procent op achteruit gaat, oftewel 2 euro per maand. Voor een echtpaar met een bijstandsuitkering is de koopkrachtdaling 0,4 procent. Net zoals de AOW-uitkering, blijft de bijstandsuitkering achter bij de verwachte gemiddelde prijsstijgingen. Een paar met kinderen (alleenverdiener) met een inkomen van 30.000 euro gaat er 1,9 procent op achteruit. Dit komt vooral door de bezuiniging op de zorgtoeslag en de afbouw van de algemene heffingskorting voor de niet-verdienende partner. Voor een echtpaar (alleenverdiener) met kinderen blijft de koopkracht ongeveer gelijk. Tabel 4: Koopkrachtverandering 2014-2015 niet-aow huishouden koopkrachtmutatie (%) euro s per maand Alleenstaande met bijstand -0,2% -2 Echtpaar met bijstand -0,4% -7 Jan Modaal, paar met kinderen alleenverdiener 35.000-1,9% -53 Echtpaar met kinderen alleenverdiener 60.000 0,2% 7 8 / Koopkrachtverandering van ouderen 2014-2015

3 Belangrijkste wijzigingen Hieronder worden de belangrijkste beleidswijzigingen voor 2015 besproken die van invloed zijn op de koopkracht. 3.1 Lonen, uitkeringen en prijzen De lonen stijgen met gemiddeld 1,5% en de prijzen met 1,25%. Als er verder niks verandert, is er dus een koopkrachtstijging van 0,25%. De uitkeringen stijgen met 1,25%. De bruto AOW inclusief ondersteuning stijgt met ongeveer 11 euro per maand. De aanvullende pensioenen blijven duidelijk achter. De gemiddelde stijging is daar 0,25%. Werknemers hebben baat bij licht dalende pensioenpremies. De accijnzen op LPG en tabak stijgen, de belasting voor energiezuinige auto s stijgt en de afvalstoffenbelasting (waterrekening). Dit zit allemaal verwerkt in het inflatiecijfer. De huren mogen 1,5% meer stijgen dan de inflatie. Voor hogere inkomens mag dit 2%, resp. 4% zijn. 3.2 Belastingen De eerste schijf wordt verhoogd van 36,25% naar 36,5% en voor AOW-gerechtigden van 18,35% maar 18,6%. Tegelijkertijd wordt de algemene heffingskorting verhoogd met 80 euro. Wel wordt deze sneller afgebouwd tussen inkomens van 20.000 en 57.000 euro. Voor werkenden is er een voordeel. De arbeidskorting stijgt met 103 euro per jaar en wordt pas afgebouwd bij een hoger inkomen (van 41.000 naar 49.000 euro). Voor de inkomens vanaf 100.000 euro is de arbeidskorting in 2015 lager dan in 2014. Zoals elk jaar gaan alleenverdienende paren er minder op vooruit dan tweeverdienende paren (afbouw aanrechtsubsidie). 3.3 Kinderen In 2015 worden de inkomensondersteunende maatregelen voor kinderen vereenvoudigd: - De heffingskortingen voor alleenstaande ouders in de belastingen worden vervangen door een extra verhoging van het kindgebonden budget voor alleenstaande ouders. Ook de toeslag voor alleenstaande ouders in de bijstand vervalt. Per saldo betekent het een flinke plus voor alleenstaande ouders die rond het minimumloon verdienen - Het kindgebonden budget voor het tweede kind wordt verhoogd met 13 euro per maand. Voor 16- en 17-jarigen wordt het kindgebonden budget verhoogd met een tientje per maand. Tegelijkertijd vervalt de Tegemoetkoming Schoolkosten voor de ouders van MBO-leerlingen onder de 18. Het kindgebonden budget wordt minder vanaf een lager inkomen (minimumloon) dan voorheen, maar Koopkrachtverandering van ouderen 2014-2015 / 9

neemt geleidelijker af. Desondanks zal het bij een modaal inkomen slechter uitpakken dan voorheen. 3.4 Zorgkosten De nominale zorgpremie stijgt met ongeveer een tientje per maand. Daarnaast daalt de inkomensafhankelijke zorgpremie, die AOW ers zelf betalen. Die hebben daar dus voordeel van. Het eigen risico wordt met 15 euro per jaar verhoogd. Het bedrag dat mensen zelf aan de zorgpremie moeten betalen wordt verhoogd. Daarnaast wordt de zorgtoeslag sneller afgebouwd, naarmate het inkomen hoger is. In 2015 gaat een gedeelte van de zorg uit de AWBZ. Een deel gaat naar de gewone ziektekostenverzekering, een ander deel naar de gemeenten. Gemeenten kunnen hier zelf richtlijnen voor opstellen wat valt onder maatwerkvoorzieningen en wat onder algemene voorzieningen. Maatwerkvoorzieningen vallen onder de Wmo, en daar geldt een eigen bijdrage voor. Voor algemene voorzieningen moeten mensen zelf betalen. In ieder geval vervalt de korting van 33% op de eigen bijdrage voor AWBZ en Wmo. De Tegemoetkoming voor Gehandicapte Kinderen (TOG) in de kinderbijslag wordt omgezet in dubbele kinderbijslag. De tegemoetkoming voor arbeidsongeschikten daalt van 252 naar 209 euro per jaar. 3.5 Algemeen beeld Werkenden gaan er over het algemeen licht op vooruit. In de meeste gevallen een of twee tientjes per maand. Dit geldt niet voor alleenverdieners, d.w.z. waar één partner niet werkt. Zij gaan er op achteruit. Ook de groep die in totaal tussen 25.000 en 40.000 verdient, ziet zijn koopkracht dalen. Werkende alleenstaande ouders gaan er op vooruit, en soms fors. Wanneer het minimumloon verdiend wordt, komen koopkrachtstijgingen van meer dan 150 euro per maand voor. De meeste mensen in de bijstand krijgen te maken met een koopkrachtachteruitgang van enkele euro s per maand. Voor alleenstaande ouders in de bijstand met 1 kind kan dit twee tientjes per maand zijn. Paren in de bijstand met 2 of meer kinderen, de kwetsbaarste groep, gaan er wel licht op vooruit. 10 / Koopkrachtverandering van ouderen 2014-2015

Bijlage 1 Specificatie zorgvraag Voor de voorbeelden met een zorgvraag wordt aangesloten bij de eerdere koopkrachtberekeningen. Al in de koopkrachtberekeningen die het Nibud in 2001 voor de ouderenbonden heeft uitgevoerd werd rekening gehouden met buitengewone uitgaven in verband met zorg. In het onderzoek uit 2004 onder tien gemeenten in opdracht van de gezamenlijke ouderenbonden ( Gulden Regels. Onderzoek naar gemeentelijke inkomensondersteuning aan 65-plussers, Nibud, 2004), is de zorgvraag voor het eerst uitgebreider beschreven. Deze specificatie is toen samen met de ouderenbonden opgesteld. Ook in het rapport Koopkracht van 65-plussers 2008-2010 is er gerekend met deze zorgvraag. De zorgvraag is als volgt uitgewerkt: Dagbehandeling / fysiotherapie Natriumbeperkt dieet Bril Gehoorapparaat Rollator Een medicijn dat door de (aanvullende) ziektekostenverzekering wordt vergoed Lichte vorm van incontinentie Maakt gebruik van tafeltje-dek-je 3 uur huishoudelijke verzorging per week 4 uur persoonlijke verzorging per week Personenalarmering Gebruik belbus/collectief vervoer Woningaanpassing (drempels weg, verhoogde wc) Gekozen bedragen Dieetkosten: 100,- (forfaitair bedrag) Vervoerskosten: 150,- Extra kleding en beddengoed: 310,- Eigen bijdrage Wmo/AWBZ (berekend) Koopkrachtverandering van ouderen 2014-2015 / 11

Bijlage 2 Uitgebreid overzicht Op de volgende pagina s staat een uitgebreid overzicht van de inkomsten en uitgaven voor de verschillende voorbeeldhuishoudens weergegeven. Netto inkomen Zorgtoeslag Huurtoeslag TOTAAL INKOMEN Premie ziektekostenverzekering Verplicht eigen risico Eigen bijdrage Wmo (alleen tabel 5) Overige uitgaven (inflatie) TOTAAL UITGAVEN SALDO INKOMSTEN MIN UITGAVEN KOOPKRACHTMUTATIE (%) 12 / Koopkrachtverandering van ouderen 2014-2015

Tabel 3: Uitgebreid overzicht van de verandering van inkomsten en uitgaven 2014-2015 voor huishoudens zonder zorgkosten huishouden netto inkomen zorgtoeslag huurtoeslag totaal inkomen zorgverz eigen risico overige uitgaven totaal uitgaven saldo % Alleenstaande 65+, AOW + 0 12 10 8 30 9 1 22 32-2 -0,1% Alleenstaande 65+, AOW + 1500 19 10 8 36 9 1 23 33 4 0,2% Alleenstaande 65+, AOW + 2500 19 10 8 36 9 1 24 34 3 0,2% Alleenstaande 65+, AOW + 5000 20 10 8 37 9 1 25 35 3 0,2% Alleenstaande 65+, AOW + 10000 23-7 0 16 9 1 27 37-21 -1,2% Alleenstaande 65+, AOW + 15000 26 0 0 26 9 1 30 40-14 -0,7% Alleenstaande 65+, AOW + 20000 30 0 0 30 9 1 33 43-13 -0,6% Alleenstaande 65+, AOW + 30000 35 0 0 35 9 1 32 42-7 -0,3% Alleenstaande 65+, AOW + 40000 37 0 0 37 9 1 37 47-10 -0,3% Alleenstaande 65+, AOW + 50000 40 0 0 40 9 1 43 53-13 -0,4% Alleenstaande 65+, AOW + 60000 40 0 0 40 9 1 48 58-17 -0,4% Alleenstaande 65+, AOW + 75000 41 0 0 41 9 1 55 65-24 -0,5% Echtpaar 65+, AOW + 0 en AOW + 0 11 18 8 37 18 2 27 47-10 -0,5% Echtpaar 65+, AOW + 2500 en AOW + 0 23 9 8 40 18 2 29 49-9 -0,4% Echtpaar 65+, AOW + 5000 en AOW + 0 24 0 7 31 18 2 30 50-19 -0,9% Echtpaar 65+, AOW + 10000 en AOW + 0 26-18 0 9 18 2 32 52-44 -1,9% Echtpaar 65+, AOW + 20000 en AOW + 0 32 0 0 32 18 2 39 59-27 -1,0% Echtpaar 65+, AOW + 30000 en AOW + 0 40 0 0 40 18 2 38 58-18 -0,6% Echtpaar 65+, AOW + 40000 en AOW + 0 45 0 0 45 18 2 43 63-18 -0,5% Echtpaar 65+, AOW + 50000 en AOW + 0 49 0 0 49 18 2 49 69-20 -0,5% Echtpaar 65+, AOW + 60000 en AOW + 0 47 0 0 47 18 2 54 74-27 -0,6% Echtpaar 65+, AOW + 75000 en AOW + 0 48 0 0 48 18 2 61 81-33 -0,7% Echtpaar 65+, AOW + 20000 en AOW + 5000 37 0 0 37 18 2 43 63-26 -0,8% Echtpaar 65+, AOW + 30000 en AOW + 7500 45 0 0 45 18 2 44 64-19 -0,5% Echtpaar 65+, AOW + 40000 en AOW + 10000 52 0 0 52 18 2 51 72-20 -0,5% Echtpaar 65+, AOW + 50000 en AOW + 12500 57 0 0 57 18 2 59 79-22 -0,5% Echtpaar 65+, AOW + 75000 en AOW + 18750 57 0 0 57 18 2 59 79-22 -0,5%

Tabel 4: Uitgebreid overzicht van de verandering van inkomsten en uitgaven 2014-2015 voor huishoudens met zorgkosten huishouden netto inkomen zorgtoeslaghuurtoeslag totaal inkomen ziektekostenpremies verplicht eigen risico eigen bijdrage Wmo overige uitgaven totaal uitgaven inkomsten min uitgaven koopkrachtmutatie Alleenstaande 65+, AOW + 0 12 10 8 30 9 1 7 22 40-9 -0,7% Alleenstaande 65+ in een AWBZ-instelling, AOW + 0 12 10 0 22 9 1 7 14 32-10 -0,8% Alleenstaande 65+, AOW + 1500 13 10 8 31 9 1 7 23 41-10 -0,7% Alleenstaande 65+, AOW + 2500 19 10 8 37 9 1 7 24 42-5 -0,3% Alleenstaande 65+, AOW + 5000 20 10 8 37 9 1 16 25 51-14 -0,9% Alleenstaande 65+, AOW + 10000 23-4 0 19 9 1 37 27 74-55 -3,1% Alleenstaande 65+, AOW + 15000 26-3 0 23 9 1 58 30 98-76 -3,7% Alleenstaande 65+, AOW + 20000 30 0 0 30 9 1 79 33 122-92 -4,0% Alleenstaande 65+, AOW + 30000 35 0 0 35 9 1 121 32 163-128 -4,8% Alleenstaande 65+, AOW + 40000 37 0 0 37 9 1 121 37 169-131 -4,3% Alleenstaande 65+, AOW + 50000 40 0 0 40 9 1 121 43 174-134 -3,8% Alleenstaande 65+, AOW + 60000 40 0 0 40 9 1 121 48 179-139 -3,6% Alleenstaande 65+, AOW + 75000 41 0 0 41 9 1 121 55 186-145 -3,2% Echtpaar 65+, AOW + 0 12 18 8 38 18 3 10 27 58-21 -1,1% Echtpaar 65+, AOW + 2500 23 12 8 44 18 3 10 29 60-17 -0,8% Echtpaar 65+, AOW + 5000 24 3 7 35 18 3 16 31 67-33 -1,5% Echtpaar 65+, AOW + 10000 26-15 0 11 18 3 37 32 90-79 -3,5% Echtpaar 65+, AOW + 20000 32 0 0 32 18 3 79 39 138-106 -3,8% Echtpaar 65+, AOW + 30000 40 0 0 40 18 3 121 38 180-140 -4,4% Echtpaar 65+, AOW + 40000 45 0 0 45 18 3 121 43 185-140 -3,9% Echtpaar 65+, AOW + 50000 49 0 0 49 18 3 121 49 191-142 -3,5% Echtpaar 65+, AOW + 60000 47 0 0 47 18 3 121 54 195-148 -3,3% Echtpaar 65+, AOW + 75000 48 0 0 48 18 3 121 61 203-155 -3,1% Echtpaar 65+, AOW + 20000 37 0 0 37 18 3 100 43 163-127 -4,1% Echtpaar 65+, AOW + 30000 45 0 0 45 18 3 121 44 186-141 -3,8% Echtpaar 65+, AOW + 40000 52 0 0 52 18 3 121 51 193-141 -3,3% Echtpaar 65+, AOW + 50000 57 0 0 57 18 3 121 59 201-144 -3,0% Echtpaar 65+, AOW + 75000 57 0 0 57 18 3 121 59 201-144 -3,0% 14 / Koopkrachtverandering van ouderen 2014-2015