Verlamming van de derde hersenzenuw Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo.
Inleiding Er zijn zes spieren nodig om uw oog in alle richtingen te bewegen. Iedere oogspier heeft zijn eigen functie. De oogspieren worden aangestuurd door drie verschillende hersenzenuwen. Als één van deze hersenzenuwen minder of geen informatie doorgeeft aan uw oogspier(-en), heeft dit gevolgen voor de beweeglijkheid van het oog en voor de oogstand. 1
De derde hersenzenuw De derde hersenzenuw stuurt per oog zeven spieren aan. Vier van de zeven spieren zijn voor de beweging van het oog. De overige spieren zijn voor het ooglid, de pupilgrootte en het scherpstellen. Verschijnselen bij een verlamming De verlamming kan aan één oog of aan beide ogen zijn. De zenuw kan helemaal of gedeeltelijk verlamd raken. De belangrijkste verschijnselen zijn: Een hangend ooglid. Afwijkende oogstand met dubbelzien. Slechte beweeglijkheid van het oog. Wijde pupil en soms slechter zien. Hangend ooglid Dit komt meestal voor bij een gehele verlamming van de derde oogzenuw. Omdat u met uw oog niet goed kunt kijken, worden andere verschijnselen niet altijd opgemerkt. Afwijkende oogstand met dubbelzien Het oog staat meestal naar buiten en iets omlaag. Als uw ooglid niet over uw pupil hangt, heeft u last van dubbelzien. De mate waarin u dubbelziet is afhankelijk van vele factoren en daardoor per persoon verschillend. Slechte beweeglijkheid van uw oog Uw oog kan niet of niet goed naar uw neus draaien. Ook kunt u minder goed naar boven en naar beneden kijken. Het dubbelzien wisselt daardoor per richting waarin u kijkt. Wijde pupil De spieren die zorgen voor vernauwing van de pupil werken niet goed. Uw pupil reageert niet op licht. U kunt daardoor overgevoelig zijn voor licht in uw oog en wazig zien, vooral op korte afstand. 2
Bij wie komt het voor en wat zijn de oorzaken? Een verlamming van de derde hersenzenuw is zelden aangeboren. Het ontstaat in de loop van het leven. De verlamming wordt meestal veroorzaakt door de gevolgen van suikerziekte, hoge bloeddruk, een ongeval, virale infecties of problemen met de doorbloeding of een combinatie van deze factoren. Zelden is een bloeding of tumor in de hersenen de oorzaak van het probleem. Zo nodig wordt u voor verder onderzoek verwezen naar een neuroloog of internist. Vaak wordt er, ondanks uitgebreid onderzoek, geen oorzaak van de oogspierverlamming gevonden. Wat zijn de vooruitzichten? Afhankelijk van de oorzaak van de verlamming kan spontaan herstel optreden. Dit herstel vindt meestal binnen zes maanden plaats. Meestal keert de oogspierfunctie dan volledig terug. Soms is er geen of gedeeltelijk herstel van de oogspierfunctie. Als de spierfunctie herstelt, wordt ook het dubbelzien minder of verdwijnt vanzelf. Bij een aangeboren verlamming is geen herstel mogelijk. 3
De behandeling Als het hinderlijke dubbelzien blijft of als u veel last heeft van de afwijkende oogstand of een hangend ooglid kan een speciale prismabril en/of een operatie aan de oogspieren nodig zijn. Prisma Een prisma is een speciaal brillenglas dat het beeld verplaatst en zo de dubbelbeelden op elkaar kan zetten tot een enkel beeld. Prisma s zijn in verschillende sterkten verkrijgbaar. Welk prisma voor u het meest geschikt is, wordt tijdens het orthoptisch onderzoek bepaald. Vaak wordt eerst een plakprisma op uw bril geplakt. Bij een kleine en stabiele afwijking van de oogstand kan een prismacorrectie een oplossing bieden en in uw brillenglas verwerkt worden. Oogspieroperatie Is de afwijking te groot voor correctie met een prisma, dan kan een oogspieroperatie overwogen worden. Er wordt eerst minimaal zes maanden afgewacht of er spontaan herstel optreedt. Ook moet de afwijking stabiel zijn. Het doel van deze operatie is om de afwijkende oogstand te verminderen en de balans tussen de oogspieren te verbeteren. Hierdoor heeft u minder last van dubbelzien. De beweeglijkheid van het oog kan ook na een operatie enigszins verminderd blijven. Het kan dus voorkomen dat u na een oogspiercorrectie, nog een dubbelbeeld ziet. Als u na de operatie nog last heeft van dubbelzien bij recht vooruit kijken, dan kan een prismacorrectie verdere verbetering geven. Soms is de samenwerking tussen de ogen zo ernstig verstoord dat ook met een prismabril het dubbelbeeld blijft bestaan. Bij een aangeboren verlamming vermindert de afwijkende oogstand met een oogspieroperatie waardoor het oog cosmetisch een betere stand heeft. 4
Ooglidcorrectie Een hangend ooglid kan gecorrigeerd worden met een ooglidcorrectie. Bij jonge kinderen wordt dit meestal gedaan om te voorkomen dat een lui oog ontstaat. Een lui oog kan ontstaan doordat de pupil geheel of gedeeltelijk door het ooglid wordt bedekt. Dit oog wordt dan niet of minder gebruikt. Wijde pupil De wijde pupil veroorzaakt vooral lichtgevoeligheid. Soms kunnen oogdruppels de pupil tijdelijk wat kleiner maken of u kunt een zonnebril of een gekleurde contactlens dragen om minder last van het licht te hebben. Tot slot Als u na het lezen van deze folder nog vragen heeft, dan kunt u deze het best aan uw oogarts of orthoptist stellen. U kunt daarvoor tijdens kantooruren bellen met de polikliniek Oogheelkunde. Ook voor het maken of verzetten van een afspraak bij de polikliniek Oogheelkunde, belt u voor alle locaties naar tel. (078) 654 12 33. Voor meer informatie kunt u ook kijken op de website www.oogartsen.nl Wilt u uw mening geven over deze folder? Dat kan hier: www.asz.nl/foldertest/ 5
6
Albert Schweitzer ziekenhuis oktober 2016 pavo 0743